ΒΑΣΙΔΕωΝ,τΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ , , ΝΟΜΑΡΧΙΑ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ Εν "Μπο τ…? Οία/Ταφ 'Αοια.π΄οωτ. 315% -.....------..---……-*---- Ποός Τ.όν κ. "ίτσσσ "ακπΞν λ/ντόν ,Όονα;ισυοδ Τειαατεννία€ ΄ΐνταΌθα Διά τΞς ΄ΞκΘέσεως Θόλου πόοεΩλό9ησαν καί διεωπαίσ9πσαν τά έΐαγώνιαα πωοϊόντα, αί υενάλαι καί αΈιόλονοι Τουοιστικαί δυνατότΠ- τες καί % έν γένει παραγωγό τού Νομού Μαγνησίας.΄Η ποοΠολό καί % δια…όαισις όλων των δοαστπόιοτότων τΞς πόλεως καί τΉς πεοιωεοείας υαςζκατα κοινήν αναγνώρισιν,ύπΞοΐεν καί πλόοης καί αώογος,αί δέ εντυπώσεις αοισται καί τά σγόλια λίαν εόαενΉ. Τόν έπιτυγίαν καί λααποάν έυφάνισιν έΡ"σωάλισεν αναμφισΩπτότως & κα9,Βλα έπιαελής, αυτία καί αεθοδικό δονάνωσις καί λειτουονία τΞς έκθέσεως καί των καλλιτεχνικών καί τουριστικών αύτΉς έκδηλώσεων,ή όποία είναι ξρ - γον όλων εκείνων των παραγόντων τΞς ΄Εκθέσεως,υεταΞύ των όποίων καί ύµεΈς, οϊτινες είογασ9πσαν αόκνως νυχθΠυεοόν μέ ζΉΝον,αύωαπάο… νησιν καί αύτοπεποί9Πσιν. ( Η I I ~ Ουτω έδημιουογήΘη η πιστις ότι έτεΘησαν at ασφαλεις Βάσεις I I l s r I r και παοεχεται η ελπις διά τήν αελλοντικόν διεκδικησιν δονανωσεως , , l … , r …. εκθεσεως έν Ήολφ ποοΘολπς και όιαωπυίσεως ού πόνων των δοαστηοιο… τότων τού ΝοαοΌ Μαννπσίας,άλλα εί δυνατόν καί όλοκλόοου τΞς Θεσσα- λικΉς πεοιοχΞς,διά τόν ΄αναζωπύοωαιν τΞς οίκονοαικΞς ζωΉς καί ανο- δδν τΗς σταΘαπς τοΌ πολιτισµοΌ τΉς πόλεως Βόλου καί τΞς πεοιωεοεί- ας του. r … , , … … r , ' Ηµεις δε παρακολου9ησαντες ποοσωπικως την εξαιρετικην | Ν I , , , , I Ν , , , ' Υυων συαΘολην δια τπν πληοπ επιτυγιαν της Οονανωσεως και λααποαν ΄ … , I ~ " , , έαωανισιν της ΄ΐκ9εσεως ηόλου και έκτιαωντες ολως ίδιαιτεοως ταυ- Γ την συγγαίοουεν ΄Υαας καί'εκωοάζουεν τας άπείοους ήυων εύγαριστίαςι… "Ο Νουάογπς Π.ΔΕΣΠΟΤΟΠΟΥΛΟΣ

ΥΦΑΝΈΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΕΘΝΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΧΕΙΡΟΤΕΧΝΙΑΣ ΑΘΗΝΑΙ 1961 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ' ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ | ΚΕΝΤΡΟΥ Κ|ΤΣΟΥ ΜΑΚΡΗ 434 (2 € Ι 4 ' ΣΥΛΛΟΓΗ ΛΑΟΓΡΑιΌΞΚΟΥ Ι Θέση: ..... .… ,... .. .… .............. ".. & -' (ΙΜΟ. ΥΦΑΝΤΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΄ ΕΘΝΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΧΕΙΡΟΤΕΧΝΙΑΣ ΑΘΗΝΑΙ 1961 ΄Εκδοσις ύπ,άριθ. l ΕΘΝΙΚΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΧΕΙΡΟΤΕΧΝΙΑΣ Μητροπόλεως 9 - Αθήναι .» Σχέδια: KITZOY M ΑΚΡΗ Έκτύπωσις : I: P ΓΙ ΝΟΥ - Μ ΑΤΣΟΥ Κ Η ." 'Απαγορεύεται ή άναδημοσΙευσις τών εϊκόνων καί τών κειμένων 100 παρόντος τεύχους, άνευ γραπτής άδεΙας τοι"; 'ΕθνικοΌ ,ΟργανισμοΌ (Ελληνικής Χειροτεχνίας. ΠΡΟΛΟΓΟΣ « τα ΄Υφαντα τής Θεσσαλίας» είναι ή πρώτη έκδοση,πού 6 Εθνικός "Οργανισµός "Ελληνικής Χειροτεχνίας παρουσιάζει στό φιλότεχνο κοινό και στόν "Ελληνα χειροτέχνη. 'O EOEX, με τις εκδόσεις αύτού τού είδους, επιδιώκει τήν διατήρηση και προβολή τής λαϊκής παραδόσεως και τού έθνικού καλλι- τεχνικού µας πλούτου µέσω τής χειροτεχνίας. "Η κεραμική, τα µέταλλα και τά ύφαντα, τό κέντηµα, ή ξύλο- γλυπτική αλλά και οί άλλες τέχνες θάποτελέσουν τα θέµατα για τήν έκδοση σειρας τευχών, πού θα δώσουν στόν "Ελληνα χειροτέχνη πρότυπα αύθεντικα για αναπαραγωγή και για νέα δημιουργία. Κι έτσι, με τις εκδόσεις αύτές, έξασφαλίζεται ανά- γλυφη ή εικόνα τής λαϊκής πηγής και έμπνεύσεως, όπως αύτή έξελίχθηκε, ξεκινώντας από πολύ παλιά και πέρασε από χέρι σε χέρι και από γενεά σε γενεά, για να προσθέτει ό γυιός στό αρχικό σχήµα ή σχέδιο,πού φιλοτέχνησε ό πατέρας του. Τό τεύχος αύτό έγινε µε τήν επιμέλεια τού λαογράφου κ. Κίτσου Μακρή και σαύτόν όφείλεται ή συλλογή τού ύλικού και η αντιγραφή των διακοσµητικών θεμάτων. Πολλά από τα πρωτότυπα είναι δύσκολο ή και αδύνατο να βρεθούν σήμερα. eO EOEX έλπίζει ότι, με τήν έκδοση αύτή, συµβάλλει θετικά στήν ίστορία τής εΕλληνικής Χειροτεχνίας, παρουσιάζοντας ένα σπουδαίο κλάδο της, τ ά . Υ φ α ν τ ά , όπως αυτα εξελί- χθηκαν στήν περιοχή τής Θεσσαλίας. ΕΘΝΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΧΕΙΡΟΤΕΧΝΙΑΣ "Αθήναι, *Απρίλιος 1961 ΤΑ ΥΦΑΝΤΑ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ., Οπως αντικρύζεις από τα κορφοβούνια των θεσσαλικών βουνών τόν καρπερό κάµπο τής Θεσσαλίας, σού φαίνεται πώς είναι στρωµένος μ" ένα απέραντο ύφαντό κιλίµι πανω στό όποίο ή Φύση κι ό "Ανθρωπος ύφαναν λογής-λογής ξόμπλια. Χωράφια καί μποστάνια, ποτάμια καί ξεροτοπιές, σχηµατίζουν γοη- τευτικούς χρωµατικούς καί σχεδιαστικούς συνδυασμούς, πού καταλήγουν στα θυσανωτα κρόσσια των βουνοκορφών καί των αίγαιοπελαγίτικων ακτών. Κι όταν περπατήσεις τό χώρο τούτο βλέπεις, πως όλη ή κοινωνική καί οίκογε- νειακή ζωή των ανθρώπων του, είναι τυλιγμένη στή ζεστασιά τού σπιτικού ύφαντού. Στή γέννηση καί στό θάνατο, στό γάμο καί στό πανηγύρι, στή δου- λεια καί στήν ξεκούραση, καποιο ύφαντό θα προσφέρει τή ζεστή μαλακότητα καί τό χρωματικό του χαµόγελο. Οί ανθρωποι στίς μεγαλες πολιτείες, παρα- συρμένοι από τό ρυθµό τής σύγχρονης ζωής, πίστεψαν πως τα ψυχρά κατα- σκευάσµατα τής μηχανής θα µπορούσαν να αντικαταστήσουν τα έργα των χεριών καί τής ψυχής. Δεν άργησαν να διαπιστώσουν πως τό σπιτικό δεν έγινε για να προστατεύει μόνο τό κορμί από τό χιόνι, τή βροχή καί τόν ήλιο, μα καί για να δημιουργεί τό ίδιαίτερο εκείνο κλίµα όπου ή ψυχή αναπαύεται, ζεσταίνεται καί δυναμώνει. Τότε έστρεψαν νοσταλγική τή ματιά τους πρός τα έργα έκείνα που μπορούν να δημιουργήσουν αυτό τό κλίμα. "Η στροφή αύτή δεν είναι µια ρωµαντική αναδροµή στήν παιδική κοινωνική µας ήλικία. Είναι µια ζωτική αναγκη τής ψυχής µας. Δεν είναι ούτε µια αντινοµία στή σύγχρονη πραγματικότητα, γιατί όσο πιό μηχανικός καί λαχανιασµένος είναι 6 τρόπος πού έργαζόμαστε καί κινούµαστε, τόσο πιο μεγάλη ή αναγκη, στίς δικές μας ώρες, να συντονίσουμε τήν ανάσα μας με τό ρυθµό τής καρδιάς. "Η λαϊκή ζω- γραφιά καί τό ξυλόγλυπτο, τό µπακίρι καί τό κανατι, ξαναγυρίζουν κοντά µας, καλοδεχτα σάν αγαπηµένα πρόσωπα πού επιστρέφουν από μακρινό ταξίδι. Μαζί τους καί τό ύφαντό αύτό µάλιστα µε τή φιλοδοξία όχι να είναι απλώς ένα στο- λίδι, μα ένα στοιχείο πού θα μας συντροφεύει στήν καθημερινή µας ζωή. Τό σημερινό λεύκωµα έχει σκοπό να παρουσιάσει τήν ύφαντική τής Θεσ- σαλίας. Διπλή ή έπιδίωξή του. Πρώτα να παρουσιάσει στό φιλότεχνο κοινό μερικά από τα πιό αντιπροσωπευτικά καί ώραία δείγματα τής θεσσαλικής ύφαν- τικής καί να χαρίσει έτσι, έκτός από τήν αίσθητική χαρά, τή δυνατότητα να δώσει συγκεκριμένη μορφή στήν έπιθυμία του να χρησιµοποιήση τα λαϊκά ύ- φαντα στή ζωή του. Κι ακόµα να προσφέρει στούς χειροτέχνες, άντρες καί γυ- ναίκες, ένα δειγματολόγιο καμωµένο από κορφολόγημα μέσα στο απέραντο λει- βάδι τής τέχνης τους. "Ένα κύμα κακού γούστου ξεχυλίζει από τίς πόλεις πρός τα χωριά καί απειλεί να σβύσει τήν ώραία παράδοση. Τό έργο δέν ήταν εύκολο. eH Θεσσαλία, στα χρόνια πού αναπτύχθηκε ή ύφαντική της, δέν αποτελού- σε ένιαία πολιτιστική περιοχή. Τ"Αμπελακια, µέ τήν περίφημη Συντεχνία τους, τό Πήλιο µέ τίς 24 ίδιότυπες δημοκρατίες τών χωριών του, τα "Αγραφα μέ τήν ανυπόταχτη ανεξαρτησία τους, 6 'Αλμυρός µέ τή γεωργοκτηνοτροφική του οίκονομία, ή Ραψάνη.καί τα κοντινά της χωρια μέ τήν αναπτυγμένη βιοτε- χνία, ό Τύρναβος µέ τήν έπίδοσή του στα σταμπάτα, ή Λάρισα µέ τό µεταπρα- τικό χαρακτήρα τής οίκονοµίας της, ή Καρδίτσα καί τα Τρίκαλα σαν αστικά κέντρα γεωργοκτηνοτροφικών περιοχών, ό κάμπος µέ τήν τιµαριωτική του κοι- νωνική διάρθρωση, δημιούργησαν μικρές πολιτιστικές ένότητες μέ ίδιαίτερα χα- ρακτηριστικά. ,Ανάμεσα στα σταθερά τούτα στηµόνια τού τοπικού πολιτισµού κι- νούνταν, ανοιξη καί φθινόπωρο, οί σαΐτες τών νοµαδικών πληθυσµών, ύφαίνον- τας έτσι μια κάποια ίδιορρυθμία στό θεσσαλικό πολιτισμό. Αλληλοεπιδράσεις πού έκτείνονται πέρα από τό θεσσαλικό χώρο, παλιότερες καταβολές, μεταφο- ρές διακοσμητικών θεµάτων καί τεχνικών μεθόδων πού πραγματοποιούνταν μέ τού πραµατευτή τή δραστηριότητα, μέ τίς έπιγαμίες καί μέ τίς έποχιακές μετα- ναστεύσεις τών νομάδων, καθιστούν δυσδιάκριτα τα ίδιαίτερα χαρακτηριστικα τού τοπικού ύφους. εΩστόσο αύτό ύπάρχει σαν μια ίδιότυπη σύνθεση όλων αύτών τών στοιχείων. "Οταν έκδοθούν τα ύφαντα καί τών άλλων περιοχών τής εΕλλάδος, θα είναι πιό εύκολο να ξεχωρίσουµε καθαρότερα τίς διαφορές τού τοπικού ύφους μέσα στόν ανεκτίµητο πλούτο τής έλληνικής λαϊκής ύφαντικής. Πανάρχαιη καί πανανθρώπινη τέχνη, ή 'Υφαντική, καλλιεργήθηκε µέ ίδι- αίτερη έπιτυχία στήν αρχαία 'Ελλάδα. "Αρετή τών γυναικών θεωρούσαν τήν καλή έπίδοση σαύτή. Τό ίδιο γινόταν καί στα βυζαντινά χρόνια, όχι µόνο για τήν οίκιακή χρήση αλλά καί για πώληση, από τίς «ύφάντριες» ή «ανυφάντριες». Μακριά από τίς άντρικές ασχολίες ήθελαν οί Βυζαντινοί τίς γυναίκες: αλλά να πιχειρίζονται τή ρόκα καί λινάρι να κάθονται στα σπίτια τους να κλώθουν να κεντούσι. Στα χρόνια τής Τουρκοκρατίας ή 'Υφαντική έμεινε απασχόληση κυρίως τών γυναικών. Από τόν δέκατο όγδοο αίώνα, όταν αρχίζει ή έµπορευµατική παραγω- γή καί δημιουργούνται οί μικρές βιοτεχνίες, έµφανίζονται καί άνδρες πού ασχο- λούνται μέ τήν τέχνη αύτή. Μέσα σέ μικρό, σχετικώς, χρονικό διάστημα ή κατεργασία τού μεταξιού, τού μαλλιού καί τού βαμβακιού, παίρνει µεγάλες δια- στάσεις. Μέ καραβάνια καί μέ πλοία τα προϊόντα της διοχετεύονται σέ πολλές πόλεις τής Μεσογείου καί τής Κεντρικής Εύρώπης. Από τα «χειροτεχνεία» τού Τυρνάβου, γύρω στα 1810, έβγαιναν 2.000.000 γρόσια βαμµένο βαμβακερό νή- μα, πανια καί μαντήλια καί 30.000 κοµμάτια μπουχασιού (ντόπιου ύφάσματος). Τήν ίδια έποχή τα χωριά τού Πηλίου, καί ίδίως ή Ζαγορά, έβγαζαν 10-15 χιλιά- δες όκάδες κάπες. Τό µετάξι καί τα µεταξωτά ύφάσματα είναι, γύρω στα 1790, τα σπουδαιότερα προϊόντα τού Πηλίου. 'Εµπορικοί άντιπρόσωποι από τήν Πόλη ζη- τούν, στα 1840, από έµπόρους τού Βόλου να καπαρώσουν στόν 'Αλμυρό αργαλει- ούς «διόσα πανια κάµουν» γιατί είχαν ζήτηση καί άφηναν μεγάλο κέρδος. cH Άγια είχε συντροφιές πού, µέ τούς αντιπροσώπους τους στό Βελιγράδι, στό Σεμ- λίνο καί στήν Πέστη, έκαναν μεγάλη έξαγωγή τών προϊόντων τους στή Βιέννη. ‘H Μακρινίτσα είχε «ακµάζουσαν βιοµηχανίαν» άλατζάδων, καί µαλλοµέταξων ύφασμάτων. Τα χωριά τής Πίνδου ύφαιναν μάλλινα κιλίµια καί μπατανίες για να συμπληρώνουν τό χαµηλό κτηνοτροφικό τους είσόδηµα. εΗ Συντεχνία τών Άµπε- λακίων έφθασε μέσα σέ λίγα χρόνια να έχει κεφάλαιο ένα έκατομµύριο γρόσια. ‘H Ραψάνη, ή Κρανιά, ή Τσαρίτσανη, τα Φάρσαλα, ή Λάρισα, τό Λιτόχωρο καί πλήθος άλλων χωριών αναφέρονται σέ παλια βιβλία καί χειρόγραφα σάν δραστή- ρια κέντρα ύφαντικής καί νηµατουργίας. "Αλατζάδες, μπουχάσια, μαντήλια, σκου- τιά, κάπες, κιλίµια, µπατανίες, χράμια, νήματα, έξάγονταν σέ μεγάλες ποσότητες στή Θεσσαλονίκη, στήν Πόλη, στή Σμύρνη, στό Τριέστι, στή Βιέννη, στό Λον- δίνο, στήν Οδησσό καί o" άλλες μεγάλες πολιτείες. «*Εργόχειρα καί χειροτεχνή- ματα έξαίρετα» σηµειώνονται ανάμεσα στα σπουδαιότερα προϊόντα τής Θεσσα- λίας. τα λίγα αύτα παραδείγµατα, ανάµεσα σέ πάµπολλα άλλα, φανερώνουν τή µεγάλη ανάπτυξη τής ύφαντικής στή Θεσσαλία κατά τό 18ο καί 19ο αίώνα. Αύτή τήν παράδοση συνεχίζουν μέχρι σήµερα οί γυναίκες τών χωριών µας. ’Avu- λογη αναπτυξη είχε ή τέχνη τών ξυλογλύφων (ταγιαδόρων), τών χαλκουργών (κα- ζαντζήδων), τών χρυσοχόων (χρυσικών), τών ζωγράφων, τών άρχιμαστόρων, τών λιθογλύφων (πελεκάνων) καί άλλων μαστόρων. Τώρα πού, όπως σημειώθηκε στήν αρχή, ξαναζωντανεύει τό ένδιαφέρον για τα γνήσια προϊόντα τής λαϊκής µας τέχνης, ό άργαλειός καί τό βελόνι µπορούν να γίνουν γερά στηρίγµατα τής χωρι- κής οίκογενειακής οίκονοµίας. «Χρυσοχέρα» λέει ό λαός μας τή γυναίκα πού έχει αξιοσύνη στα χέρια καί µεράκι στήν ψυχή της. Αυτός ό µεταφορικός χαρακτηρι- σμός μπορεί σήµερα να γίνει κυριολεξία όχι µόνο για τό σπίτι μα καί για τήν έθνική pug oilcovopiu. Τά ώραία σχέδια, πού δημοσιεύονται στό λεύκωμα τούτο, δέν φιλοδοξούν να είναι απλώς πρότυπα για αναπαραγωγή αλλά καί αφετηρία για τήν ανανέωση τής παραδόσεως. Φυσικα ή παράδοση δέν πρέπει να κρατηθεί µόνο στό σχέδιο αλλά καί στήν άριστη ποιότητα τού ύφαντού. *** Σήμερα, τούλάχιστον για τή Θεσσαλία, δέ µπορεί να γίνει λόγος παρά μόνο για τήν ύφαντική μάλλινων είδών: κιλιμιών, μπατανιών, χράμιών, μαξιλαριών, τρουβάδων, µέ µερικές σύγχρονες χρήσεις, όσες Θα προκύψουν από τή ζήτηση, έσωτερική καί έξωτερική. !Η ελληνική προσαρμοστική ίκανότητα θα βρεί τόν τρόπο να διατηρήσει τόν τοπικό χαρακτήρα σέ κάθε καινούργιο είδος. "Αλλωστε παράδοση δέ σηµαίνει συντήρηση καί στασιμότητα,αλλα συνεχή ανανέωση καί πλουτισμό μέ νέα στοιχεία, πού ένσωµατώνονται όμαλα στο ύφος πού προύπάρχει. 'Η κατεργασία τού µεταξιού, ή ύφανση μεταξωτών καί μαλλομέταξων, ή νημα- τουργία πέρασαν πια όριστικά στήν περιοχή τής βιοµηχανίας. Μένει, όμως, τό εύρύτατο πεδίο τής ύφαντικής µάλλινων, αύτό ακριβώς πού ένδιαφέρει τό σημε- ρινό άνθρωπο, κι αύτό πού καλλιεργείται ακόμα καί έχει τή δυνατότητα αναπτύ- ξεως. Τό είδος αύτό αφορα καί ή έκδοση τούτη. Ή ύφανση είναι τό τελευταίο, αλλά καί τό δυσκολώτερο, μέρος µιας μα- κριάς διαδικασίας.πού αρχίζει από τό κούρεμα τών προβάτων καί καταλήγει στό έτοιμο ύφαντό. Τό κέντισμα είναι γλέντισµα κι ή ρόκα τό σεργιάνι κι αύτός ό δόλιος αργαλειός σκλαβιά τών κοριτσώνε "Από τίς αρχές τ"Απρίλη ώς τα µέσα τού "Ιουνίου γίνεται τό κούρεμα, ό «κούρος». Μέ τό πρώτο κούρεμα βγαίνει ή «κολόκρα», κατώτερης ποιότητας µαλλί σέ μικρούς όγκους. “H κολόκρα βγαίνει από τό στήθος καί γύρω ως"… ούρα. Τό καλύτερο µαλλί μαζεύεται μέ τό δεύτερο κούρεμα καί βγαίνει από τό ζώο σ" έναν όγκο, τό «πουκάρι». Τό μαλλί πού βγαίνει τό τοποθετούν σέ καζάνια καί τό ζεµατίζουν µε ζεστό νερό. *Αφού τό αφήσουν λίγο τό βγάζουν καί τό-με- ταφέρουν, μέσα σέ πανέρια, στή βρύση ή στο ποτάμι όπου τό ξεπλένουν μέ άφθο- νο νερό. Τό καθαρίζουν από τίς κολιτσίδες καί κρεμούν τα πουκάρια να στραγ- γίσουν καί να στεγνώσουν. =Αφού στεγνώσουν τα έπεξεργάζονται στό λανάρι, τά «λαναρίζουν». Τό λανάρι αποτελείται από τέσσερα σανίδια πού σχηµατίζουν πα- ραλληλόγραμµο πλαίσιο. Στή μέση τού έπάνω σα-νιδιού είναι καρφωμένα κάθετα τα σιδερένια «δόντια» τού λανάριού. Μέ τό λανάρισµα τό μαλλί ξύνεται καί τακτοποιείται. Τότε γίνεται καί ή διαλογή του. Τά µακριά μαλλιά είναι κατάλλη- λα γιά καρπέτες καί φλοκάτες κουβέρτες. Τα κοντα μαλλιά, τα «ρούντα», χρησι- µοποιούνται για τήν κατασκευή τών σκουτιών, τών μάλλινων σεντονιών, τών κι- λιµιών καί τών άλλων ύφαντών αύτού τού είδους. "Υστερα γίνεται τό «γνέσιμο», ή κατασκευή δηλαδή τού νήματος από τα μαλλιά. Τα μακριά μαλλιά γνέθονται στή «ρόκα» καί τα κοντά στήν «τσικρίκα». Υπάρχουν πολλά είδη από ρόκες, βασικά, όμως,αύτή αποτελείται από μακρύ κυλινδρικό ξύλο πάνω στό όποίο «του- λουπιάζεται» τό μαλλί, δηλαδή τυλίγεται µαλακά.Συµπλήρωμα τής ρόκας είναι τό «άδράχτι», κοντότερο καί λεπτότερο κυλινδρικό ξύλο, πού λεπταίνει περισσότερο στίς άκριες. Στή μιαν άκρη τού άδραχτιού γίνεται µικρή έγκοπή ένώ στήν άλλη στερεώνεται τό σφοντύλι, μικρός ξύλινος τροχός, πολλές φορές σέ σχήμα χαµηλού κώνου. Καθώς τραβιέται, λίγο-λίγο, τό µαλλί από τή ρόκα, δένεται στό αδράχτι πού τό θέτουν σέ περιστροφική κίνηση μέ τό δεξί χέρι καί τό αφήνουν έλεύθερο. Χάρη στό σφοντύλι ή περιστροφική κίνηση συνεχίζεται για λίγο. =Αφού τό μαλλί στριφθεί όσο χρειάζεται για να γίνει νήµα, τό τυλίγουν στο αδράχτι. Τήν άκρη του τή θυλιάζουν στήν έγκοπή τού άδραχτιού κι ύστερα τραβούν πάλι µαλλί από τή ρόκα, ξαναστρίβουν. τυλίγουν κι έτσι συνεχίζεται τό γνέσιμο. "Οταν γεµίσει τό αδράχτι από νήµα τότε «τυλιγαδιάζουν» τό νήμα στό «τυλιγαδι», ένα ξύλο µακρύ μια περίπου πήχη, πού έχει διχαλες στίς δυό του άκρες. Μ"αύτόν τον τρόπο γίνονται οί «κούκλες» τού νήµατος. Τό νήμα βάφεται σέ κούκλες. Τα μαλακότερα καί τα πιό κοντά μαλλιά, τα «ρούντα» γνέθονται στήν «τσικρίκα», απλό ξύλινο μηχάνημα. "Αποτελείται από ένα μεγάλο τροχό, πού παίρνει τήν κίνησή του από χειροκίνητο µοχλό. 'Η κίνηση μεταδίδεται µε σχοινί στα «µασούρια», πού είναι σαν αδράχτια χωρίς σφοντύλι. 'Η διαφορά τής περιµέτρου τού τροχού καί τού μασουριού πολλαπλασιάζει τίς στροφές. Για τήν έργασία τής τσικρίκας τό μαλλί δέ μπαίνει στή ρόκα αλλά τοποθετείται σέ πανέρι. Κατά τα άλλα ή έργασία είναι ή "ίδια. Τό νήμα μαζεύεται στα μασού- ρια κι από έκεί τυλιγαδιάζεται καί σχηματίζει τίς κούκλες. "Υπάρχουν δύο είδών νήµατα, ανάλογα µέ τό ρόλο πού πρόκειται να παί- ξουν στήν ύφανση: τό στηµόνι καί τό ύφάδι. Τό στημόνι είναι λεπτότερο καί περισσότερο στριμµένο, τό ύφάδι πιο χονδρό (ανάλογα μέ τό ύφασμα) καί λιγό- τερο στριμµένο. Τώρα τα" νήματα είναι έτοιμα για βάψιμο, βέβαια μόνο όσα έγιναν μέ άσπρα µαλλια. Τα φυσικά μαύρα, τα «λά'ι'α», δέν επιδέχονται βαφή, τα σκουρόχρωμα, τα «σίβα», μόνο μαύρα μπορούν να βαφούν. * ** Γύρω από τίς μεθόδους βαφής τών θεσσαλικών νηµάτων δημιουργήθηκε ό θρύλος πώς ύπάρχουν σπουδαία μυστικά. Στήν πραγματικότητα γινόταν απλώς χρήση πολύ παλιών συνταγών πού ήσαν γνωστές σ,όλόκληρη τήν "Ανατολή. Είναι χαρακτηριστικό πώς ή μέθοδος βαφής τών ξακουστών κόκκινων νημάτων τών ,Αμπελακίων, όπως τήν περιγράφει ξένος συγγραφέας, είναι σχεδόν ίδια µέ τή συνταγή τού ριζαριού πού αναγράφεται σέ πανάρχαιο αίγυπτιακό πάπυρο. Πρίν βαφεί τό µαλλί ύφίστατο μια είδική κατεργασία,πού στή σημερινή επιστηµονική γλώσσα λέγεται πρόστυψη. Μέ διαφορα λουτρά προετοιμάζεται τό μαλλί να δεχθεί στερεά τίς χρωστικές ούσίες. Καταστάλαγµα στάχτης, διά- λυση στύψης ή αλατιού χρησιμοποιούνται για τα λουτρά αύτά. "Αφού τό νήμα στραγγίσει, βάφεται σέ βραστό νερό. Παλιότερα οί χρωστικές ούσίες ήσαν φυτι- κές: τό ριζαρι για τό κόκκινο χρώµα, τό ροδάμι τού πουρνάριού για διαφο- ρετικό κόκκινο, ό μέλεγος για τό πράσινο, οί φλούδες τής καρυδιάς για τό μαύρο, οί άγζίες για τό κίτρινο, ή φλούδα τού πεύκου για τό ανοιχτό καφέ, τό λουλάκι για τό γαλάζιο ..... "Επιτυγχάνονταν έτσι στερεοί χρωµατισµοί. αλλά παρουσίαζαν δυσκολίες στήν εύρεση τού ακριβούς τόνου. Οί καιρικές συν- θήκες τής χρονιάς, ή σύσταση τού έδαφους, ή σκληρότητα τού νερού, έπιδρού- σαν στήν περιεκτικότητα τού διαλύµατος σέ χρωστικές ούσίες. "Έτσι οί συν- ταγές δέν ήσαν σταθερές καί ή έπιτυχία τής βαφής έξαρτώταν από τήν ίκανό- τητα τής τεχνίτρας να βρεί τό σωστό τόνο. "Αργότερα χρησιμοποιήθηκαν οί µπογιές τού έμπορίου, πού, όταν είναι καλής ποιότητας, δίνουν σίγουρο καί σταθερό αποτέλεσµα. Για τή σταθεροποίηση τών χρωμάτων γινόταν τό «στύψιασμα», δηλαδή τελικό λουτρό τών βαμμένων νημάτων σέ διάλυση στύψης. Μετα τό στέγνωµα, τό νήμα είναι έτοιµο για τήν ύφανση, πού γίνεται στον «ξύλινο» αργαλειό. ,Από τούς τρείς τύπους αργαλειού, τόν «πλαγιάστό», τόν «όρθιο» καί «τού λάκκου» στή Θεσσαλία χρησιμοποιείται κυρίως ό πλαγιαστός. Στηρίζεται σέ τέσσερα κά- θετα ξύλινα πόδια πού συνδέονται χαµηλά µέ τέσσερα χοντρά σανίδια καί άλλα τέσσερα στήν κορυφή τους. "Επάνω στό απλό αύτό σύστημα τοποθετούνται τα πολυάριθµα έξαρτήματα τού αργαλειού. Λεπτοµερειακή περιγραφή τών διαφό- ρων έξαρτημάτων καί τής λειτουργίας τους, είναι έξω από τούς σκοπούς τού σημερινού κειµένου. "Ανάμεσα σέ διπλή σειρα νημάτων, τών «στημόνιών», κι- νείται παλινδροµικα ή σαΐτα από τήν όποία ξετυλίγεται, κάθετα στα στηµό- νια, άλλο νήµα, τό «ύφάδι». Μετά από κάθε διαδροµή τής σαΐτας, οί δυό σειρές τών στηµόνιών διασταυρώνονται µέ είδικό σύστημα κι έτσι τό ύφάδι πλέκεται µέ τα στημόνια. Τα δόντια ένός έξαρτήµατος τού άργαλειού, τού «χτενιού», πού κινούνται αναμεσα στα στιµόνια, παρασύρουν κάθε σειρά τού ύφαδιού καί τή φέρνουν να ακουμπά στήν προηγούµενη κι έτσι τό ύφασμα γίνεται πυκνό. "Από τήν άποψη τού σχεδίου τα ύφαντα διαιρούνται σέ δυό κατηγορίες πού καθεμιά τους έχει ίδιαίτερη τεχνική ύφανσης, στα «ριγωτα» καί στα «κεν- τητά στον αργαλειό». Τα ριγωτα αποτελούνται από αλλεπάλληλες λωρίδες χρω- ματιστές. Αύτό έπιτυγχάνεται μέ τήν αλλαγή, κατά διαστήματα, τού χρώματος τού ύφαδιού. "Όσες περισσότερες σειρές ύφαδιού περάσουν, τόσο φαρδύτερη γίνεται ή χρωµατιστή λωρίδα. Στά κεντητά στόν αργαλειό ή τεχνική είναι πε- ρισσότερο πολύπλοκη καί δύσκολη αλλά καί τό αποτέλεσμα πολύ πιό ένδιαφέ- ρον. Τα διακοσμητικά θέματα δηµιουργούνται µέ τήν κατάλληλη συνεχή έναλ- λαγή τού χρώματος τού ύφαδιού στήν ίδια σειρα. Τα διάφορα χρωµατιστά ύφά- δια θελιάζονται μεταξύ τους για να μή χωρίζει τό ύφαντό. Προσεκτικά μετρή- ματα έπιτρέπουν στήν ύφάντρια ή στόν ύφαντή να δημιουργεί πάνω στήν έπιφά- νεια τού ύφαντού ποικίλα πολύχρωµα πλουμίδια: γλάστρες, πουλιά, ανθρώπους, βάζα, γεωµετρικά σχήματα. Συχνή είναι ή παρουσία μικτού είδους, όπου για ώρισµένο µήκος έφαρµόζεται ή τεχνική τού ριγωτού, ύστερα γίνονται κεντητά στόν αργαλειό καί οί δύο τεχνικές έναλλάσσονται o" όλο τό μάκρος τού ύφαν- τού. "Ιδιαίτερη τεχνική άπαιτεϊ ένα άλλο είδος ύφαντών, τα «φλοκάτα». Σ"αύτά, κατά τήν ύφανση, τοποθετούν σ'" όλη τήν έπιφάνεια άστριφτα κρόσσια, πού τα στερεώνουν ανάμεσα στα στηµόνια καί τα ύφάδια. ΄Ετσι όλο τό ύφαντό παρου- σιάζει µια θυσανωτή έπιφάνεια μαλακή καί ζεστή. Τα φλοκατα είναι συνήθως µονόχρωμα. Τών μάλλινων ύφαντών οί χρήσεις είναι ποικίλες: τα πιλίμια, μεγαλύτερα συνήθως από τα άλλα ύφαντά, πού στρώνονται στό πάτωμα, οί μπατανι΄ες, κλι- νοσκεπάσματα, τά χράμια, µικρότερων διαστάσεων καί µέ μακριά κρόσσια,πού στρώνονται καί πάνω στα σαµάρια τών µεταφορικών ζώων τίς έπίσημες µέρες, τα μαξιλάρια, προσκέφαλα, κυρίως για διακοσμητική χρήση, οί τροβάδες, μικροί σακκοι, ανοιχτοί έπάνω, πού χρησίμευαν για τή µεταφορα τροφίμων ή μικρών γεωργικών έργαλείων. Τούς κρεµούσαν από τόν ώμο με, µάλλινο έπίσης κορ- δόνι. Τροβάδες, καµωμένους από τραγόµαλλο, χρησιµοποιούσαν για τό τάγι- σµα τών αλόγων καί τών άλλων µεγάλων ζώων. "Επίσης γίνονταν μάλλινα άσπρα σεντόνια, κάπες, βαριοί έπενδύτες από τραγόµαλλο, σπουτιά, κατώτερης ποιότητας μάλλινα ύφάσµατα καί διάφορα άλλα είδη. Ή σύντοµη αύτή περιγραφή δέ φιλοδοξεί να δώσει μιαν ακριβή είκόνα τής κατεργασίας τού µαλλιού ώσπου να φτάσει στό έτοιµο ύφαντό. Περισσό- τερο Θέλησε να κάνει ένα γενικό σχεδιάγραµµα τής φροντίδας καί τού µόχθου πού απαιτεί τό δύσκολο τούτο είδος τής λαϊκής τέχνης. Κι ακόμα, να προσ- φέρει ένα μικρό φόρο τιµής στό άξιο ανθρώπινο χέρι καί στό έλληνικό µεράκι. τα ύφαντα τής Θεσσαλίας είναι τα σιωπηλά τραγούδια τής απλής χαράς. 'Η αλύγιστη ψυχή τών Θεσσαλών χαμογελάει γλυκά στή ζωή μέ τών ύφαντών τή µουσική. Καθώς ή µατιά περπατάει στό μάκρος τού κιλιµιού, σέρνει μαζί της τήν καρδια απ"τούς ψηλούς τόνους τού κόκκινου στίς βαρειές νότες τού σκουροπράσινου καί τού µαύρου.για να τραγουδήσει τόν Αύγερινό πού βγαίνει λαμπρός πάνω από τόν κάµπο. Κάθε θεσσαλικό ύφαντό είναι ένα τονισμένο χρο- νικό τής µακριάς τοπικής ίστορίας. Μέσα του άντηχούν άρχαίοι παιάνες, βυ- ζαντινές µελωδίες, ανατολίτικοι σκοποί, κλέφτικα τραγούδια, καύμοί καί πόθοι ένός λαού πού έχει τή δύναµη να φυτεύει τό λουλούδι τής χαράς καί τής έλπί- δας στό χώµα τό ποτισμένο µέ δάκρυα καί αίμα. Εδώ ένα πανάρχαιο γεωµε- τρικό µοτίβο έκεί ένα βυζαντινό κόσμηµα. "Αλλού ένα ανατολίτικο στολίδι άπλοποιημένο µια χρωµατική άρµονία βυζαντινής διακοσµητικής φρίζας, μια θαμπή ανάμνηση βγαλμένη μέσα από τήν κασσέλα τού ναύτη πού γύρισε από τα λιμάνια τής Φραγκιάς, σχέδια πού ταξίδεψαν μέ τα καραβάνια τών πραμά- τευτάδων. Κι όλα αύτά όχι σαν δανεικά « ένθέµατα» αλλά σαν στοιχεία μιάς καινούργιας σύνθεσης,πού μέσα στόν περιωρισµένο χώρο ένός ύφαντού κλείνει τό νόημα τής ζωής ένός λαού, καθώς κυττάζεις ένα θεσσαλικό ύφαντό,θαρρεϊς πώς αντικρύζεις από ψηλά τό θεσσαλικό κάµπο, πελώριο κιλίμι, όπου άφησε τίς πατημασιές της ή 'Ιστορία. ΚΙΤΣΟΣ Α. ΜΑΚΡΗΣ ERA/mid E Ο Ε.! - .….;.ςζ… έ;?!" !- οχι- ». Ε'," µµ ι' ". , Β14Μ3ιώ.:€ "" . . . ΄΄ . "ι.; -.ι.'. ] :..,ΐ怴΄ |… ι.ι΄ Λεπτομέρειες ύφαντών τής όρεινής περιοχής Καλαµπάκας, από τό χωριό Καστανιά. Κιλίμι Πηλίου από τό χωριό Λαύκος. κεντητό στον άργαλειό. Δύο φύλλα. Πλάτος φύλλου 105 έκατ. ΕΚΔΟΣ Σ Ε.Ο.Ε.Χ. Κιλίμι Πηλίου. Βρίσκεται στό Μοναστήρι τού "Αη Θανάση, κοντά στό χωριό Λαύκος. Πλάτος φύλλου 100 έκατ. ΕΚΔΟΣ|Σ E.O.E.X. Χραμι Πηλίου, από τό χωριό Μηλίνα. "Ενα φύλλο πλάτους 85 έκατ. ΕΚΔ΄1Σ|Σ ΐ.3.Ε.Χ. Μαξιλάρια Θεσσαλικών 'Αγράφων, από τό χωριό Καστανιά Καρδίτσης. Διαστάσεις: τό έπάνω 58Χ 105 έκατ., τό κάτω 72X 106 έκατ. ΕΚΔΟΣ|Σ Ε.Ο.Ε.Χ. Κιλίμι Θεσσαλικών 'Αγραφων, από τήν Καστανιά Καρδίτσης. ΕΚΔΟΣΙΣ Ε ΄..Ε.Χ. Κιλίμι από τό χωριό Δράκια τού Πηλίου, δίφυλλο. Πλάτος φύλλου 70 έκατ. |||Ό||'|"'ΨΙ|'Ψ τς… . . - …"»……… Κιλίμια Κισσάβου, από τό χωριό 'Αμπελάκια. "Ενα φύλλο πλάτους 75 EKG-r. ΕΚΔΟΣ|Σ Ε.Ο.Ε.Χ. Α΄. Χραμάκι από τήν περιοχή Μηλεών, δίφυλλο. Πλάτος φύλλου 42 έκατ. Β΄. Διακοσμητικό θέμα από κιλίµι νεώτερης κατασκευής, περιοχής Τρικάλων. Γ΄. Διακοσμητικό θέμα Πηλιορείτικου κιλιμιού. Δ΄. Παραλλαγή θέματος από Πηλιορείτικο κιλίμι. ΕΚΔΟΣ|Σ Ε.Ο.Ε.Χ. || ,: ΦύνΨΨγΐ Χράμι νυφιάτικο. "Ενα φύλλο πλάτους 110 έκατ. ΕΚΔΟΣ|Σ Ε.Ο.Ε.Χ. Κιλίμι "Ολύμπου, από τό χωριό Λιβάδι, δίφνλλο. Πλάτος φύλλου 51 έκατ. Μ" " , | ……',#|'ίί… _ '… . — Α'… Πολύχρωμη μπατανία περιφερείας 'Αλμυρού. από τό χωριό Φτελιά. Β'… Κιλίμι περιφερεΙας "Αλμυρού, από τό χωριό Φτελιά. "Ενα φύλλο πλάτους 75 EKG-r. . - .΄ . ι . ι ι . ι, . ...,. ....ι.ι'ι'ι.Ο.ι.Ο'ι'ι.ι.Ο .... .=ιιι.ι.ι.Ι,Ωιι.ι,οι.........' .ι.. . "!!!!!!" .ι'ι.|.| .. . .. ...ι .. .. Ο.... . .. '.'ι'Δ'ι'.'Δ. µ Ο 8έξεξέξαξ ΞΛΛΞΞΔΔΞ=ιΞΔιό ιιιιιιιι δεξαξέξε| Μ)» ;ξκιξζξ ).???) ΞςΞξ ΐξξ8ξΞξ δίφνλλο. Πλάτος φύλλου 82 έκατ. χωριό 'Ανάβρα, Κιλίμι περιοχής "Αλμυρού, από τό Μπατανία Πηλίου, από τό χωριό Ζαγορά. Πλάτος φύλλου 106 έκατ. ΕΚΔΟΣ Σ Ε.Ο.Ε.Χ. , Τρία μαξιλάρια τού Θεσσαλικού κάμπου, άπό τό χωριό Βελεστίνο. Διαστάσεις 50Χ85 έως 60X 100 éKorr. ΕΚΔΟΣ|Σ E.O.E.X. "Υφαντα από την όρεινή περιοχή τών Τρικάλων: Α΄ Μαξιλάρι δίχρωμο, διαστάσεων 47x90 έκατ. B’ καί Γ΄ γεωµετρικά διακοσμητικά θέματα από μπατανίες. Δ΄ τμήμα κιλιμιού. Ε΄ χραμάκι. ΕΚΔΟΣΙΣ Ε.Ο.Ε.Χ. [… ξΦφφφΦφφΦΦ .. αν νο - """ …και 06% Τρουβαδάκια διαφόρων περιοχών τής Θεσσαλίας. Διαστάσεις 32 X35 έως 50X6O έκατ. ΕΚΔΟΣ|Σ E.O.E.X. ξξξ _ 222i Ι' , . , ., . . . :"'"'΄'.…-., .… . . . . '1ΏϊΏ1Υώ mm Μ Κ… &!!! κι υπ…" . m It ι» ίι … ια Α΄. Κιλίμι από τό χωριό Πορταριά Πηλίου. Β΄. Κιλίμι από τό Τρίκερι, σέ σχήμα πού λέγεται «σαλό» (τρελλό, ανήσυχο). Δύο φύλλα. Πλάτος φύλλου 72 έκατ. ΕΚΔΟΣ|Σ E ’- E.X. "ί ; &. …,. . … ……- ….-'Ι, 1… & Κοµμάτια από κιλίµια τού Τυρνάβου. Β' καί Γ΄ δίφνλλα. Πλάτος φύλλου 82 έκατ. ΕΚΔΟΣΙΣ E Ο.Ε.Χ "ως": …ινπ«… Τµήµατα κιλιμιών τού Πηλίου: Α΄ καί Β' από τήν Μακρινίτσα. Γ΄ από τήν Πορταριά. Δύο φύλλα. Πλάτος φύλλου: Α' καί Β΄ 112 έκατ. Γ΄ 82 έκατ. ΕΚΔΟΣ|Σ E.O.E.X.

Κ|ΤΣΟΥ &. ΜΆΚΡΗ Πηλιορει΄τ…ες φορε6ιες …- ΒΟ΄λ0ς 1.949 …- ΠΑΝΡΠ|ΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Β|ΒΝΟΘΗΚΗ ΣΥ.΄/κ( Ξ Λ,'».ΟΓΡΑΦ|ΚΟΥ … "….Ξ΄΄΄!ι΄. , χ!΄Γ΄ΣΟΥ ΜΑΚΡΗ …ο ., 50.2 ........... …'… μπω Α. ΜΑΚΡΗ HMO ΠΗΛΙΟΡΕΙΤΙΚΕΣ Φ Ο Ρ Ε Σ Ι Ε Σ Κέτσος Α. Μακρής γενικά ιά άπό τίς πιό ενδιαφέρουσες ελληνικές λαϊκές φορεσιές, ή γυναι- κεία πηλιορείτικη, πέρασε πιά όριστικά στα περασμένα. ΄Π αντρική φοριέται ακόμα από λίγους γέρους, που κυκλοφορούν, σά νά τους ξέ- χασε όχρόνος, στά καλντερίµ…ια καί στίς πλακόστρωτες πλατείες τών ]. χωριών. Έφυγαν απ, ανάμεσά =µας κι οί στερνές πηλιορείτισσες που φορούσαν τήν παλιά φορεσιά. Τό πηλιορείτικο τοπίο μοιάζει σά νά όρφάνεψε. Δέ θά ωφελουσε σέ τίποτα νά κλάψουμε γι, αυτό. Οί καινούργιες κοινωνικές συνθήκες, που δημιουργήθηκαν στό Πήλιο, μαςί μέ τήν αλλαγή πολλών άλλων μορφών έφε- ραν καί τήν αντικατάσταση τής παλιάς ντόπιας φορεσιάς από τή σύγχρονη ευρω- παϊκή. Χρέος μας είναι, όχι νά προσπαθήσουμε νά κρατήσουμε μορφές που δέν ανταποκρίνονται πιά στή σύγχρονη πραγµατικότητα, αλλα νά μελετήσουμε καί νά διαφυλάξουμε τίς μορφές αυτές, που είναι σημάδια τής πορείας μας µέσα στό χρόνο. Έκτός από τ, άλλα ώφέλη,θά πάρουµε καί ένα μάθηµα καλαισθησίας καί δημιουργικής άφοµ.οίωσης ξενικών στοιχείων. Δέν είναι καθόλου ευκολη ή μελέτη αυτή. Στα τελευταία της χρόνια ή φορεσιά αυτή έπαθε τόσες αλλαγές, που χρειά- στηκαν μακροχρόνιες έρευνες γιά ν, άποκάτασταθή στήν παλιά της μορφή. Δυσκο- λος, ακόµα, ήταν 6 καθορισμός τών γεωγραφικών της όρίων. Παλιές οίκογενειακές φωτογραφίες ή ζωγραφιές, ξεμοναχιασµ.ένα κομάτια τής φορεσιάς ξεχασμένα μέ- σα σέ σεντούκια, κουρέλια παλτών κεντήματα»), θαμπές αναμνήσεις από γριές πη- λιορείτισσες, σκόρπιες πληροφορίες σέ Θιβλία, τοιχογραφίες κτητόρων εκκλησι- ών, καθετί που μπορούσε να γίνη χρήσιµο €εήθησε τήν έρευνα αυτή. Έλέγχοντας τή μία πληροφορία µέ τήν άλλη μπορέσαμε νά άναστήσουρ…ε τήν παλιά πηλιορείτικη φορεσιά καί νά παρακολουθήσουμε τήν εξέλιξή της. Είναι χαρακτηριστικό πως ή φορεσιά, που μελετουμε σήμερα, φοριόταν 0’ έ- λόκληρο τό Πήλιο, έκτός από τό Τρίκερι. Έιρ") ή Τρικερίτικη έχει «όλα τά στοι- χεία τής νησιώτικης φορεσιάς καί μοιάζει περισσότερο μέ τή σκυριανή>>, όπως τονί- ζει ή κυρία ,Λγγελική Χατζημιχάλη, που τή μελέτησε, 1 ήπηλιορείτικη παρου- σιάζει ένα μικτό χαρακτήρα, νησιώτικο καί στεριανό µαζί. Καί είναι φυσικό αυ- τό. Τό Τρίκερι, άν καί 6ρίσκεται στήν άκρια του Πηλίου, ουσιαστικά είναι νησί, γιατί μόνο μέ τή θάλασσα επικοινωνεί µε τήν υπόλοιπη 'Ελλάδα. 'Η στενή κακο- τράχαλη λουρίδα στεριάς, που τό συνδέει µέ τό άλλο Πήλιο, μόνο μερικές, σχεδόν άδιά€ατες, γιδόστρατες έχει. Καί οί ασχολίες τών κατοίκων τους είναι νησιωτικές: ναυτικοί καί σφουγγαράδες είναι οί άντρες τους. Οί πηλιορεϊτες είναι καλλιεργη- τές τής γής καί βιοτέχνες αλλά καί ναυτικοί. Τό Πήλιο, µοναστικό 8οινό άπό τόν δέκατο αίώνα καί δώθε, άρχισε κυρίως νά κ' τοικεϊται άπό τον δέκατο έκτο, καί τα περισσότερα χωριά του είναι νεώτερα κτίσµατα. Οί κ ΄…τοικοί του είναι παλιοί κάτοικοι του θεσσαλικου κάμπου, τών Ά- γροίφων, τής Ευβοιας καί τής Χαλκιδικής, που τους τρά€ηξε ή γονιμότητα του τόπου καί οί σχετικές πολιτικές έλευθερίες που δόθηκαν στό Πήλιο από τό δέκ το έ€δοµο αίώνα. Ξενοφερμένοι είναι καί οί άρχιμαστόροι καί οί άλλοι τεχνίτες που έδωσαν τόν άρχικό χαρακτήρα τής τέχνης του. ,Αργότερα όμως μαρτυρουνται καί τεχνί- τες γεννημένοι στό Πήλιο. ΄Στήν αρχιτεκτονική ακολουθεί τόν τόπο του 60055051105— δίτικου σπιτιου. Πώς καθιερώθηκε αυτός ότυπος φορεσιάς. άντρικής καί γυναικείας. δέν Ξέ- Χ 11 µ.εγ ΄λησ συγγένεια 0.'5 τίς φορεσιές άλλων περιοχών τής Θεσσαλίας, καί ποοτάντός της 5757.0 χίάς Άγιάς, 0.025 κάνει νά υποθέσουμε ότι τήν έφερα αν οί πρώ- .ζί τ.ους ']Ιγ ειτονεία 0'5 τό 'Γρίκερι επιδράσ αυτήν, σο στ ή γυ- ναικεία. όσο καί στ ήν αντρική. γιατί κι ή βράκα είναι νησιώτικης προέλευσης. Όπως 7 'όλόκληρη την "Ελλάδα, έτσι καί στό Πήλιο θα φορέθηκεή ηφουσ. τάνέλλα, άπό μιαν όρισµ.ένη κοινωνική τάξη. Στήν εκκλησία του "A5 Γιάννη τής Βυζίτσας υπάρ- χει ένα ανάγλυφο που παριστάνει φουστ .ανελλά πολευ.ιστή 05'5 τουφέκι καί σπαθί. '11 5710501805 τής Χ'Ιάκρινίτσας, στήν επανάσ τάση του 1878, Μαργαρίτα Μπασδέκη, παριστάντε αι 0.5 φουσ. τανέλλα. 2 Αντίθετα οι, οί προ υχο τες (ΜΜΜ… µ.α/.ρυ πό" όάοι, τζουυ.πέ, καί στό κεφάλι σαρίκι. ’51175 ειδή όαως ή τάξη τών πολε =…υ.ιστών δέν ευδοκίυ.ησε στό Πήλιο,3 καί οί .. τλιιουσιοι ξενητευτηκαν ή κατέβηκαν στόν και- ξη τών νυ.ικρονοικοκυρε΄ων, κι αυτής ή φοοεσιά επικράτησε. 11 έπικράτησή της ήταν ολοκληρωτική. ( 800 ;\1r λιώ τες λόγιοι Ιρηγ. Κωσ ταντάς WJ.1.\7.‘71"/)7.111L7.1757518ng, στή «Νεωτ= ερική 1 εωγραφ ια» τους, άνάαεσά στίς τόσες άλλες πο- λυτιυ.ες πληροφορίε ς, που δίνουν γιά τή ζωή καί τά 51150.7. τής εποχής τ υς στό Πήλιο, σημειώνουν: «οί άνθρωποι όλοι καλοφορεµένοι κατά τή συνήθεια του τόπου». Τό πρώτο ρήγµα σημειώνεται λίγο πρίν από τήν Έπανάσταση του 1821. Γ() παλιός λόγιος Ρήγας Καµ.ιλάρις στή όιογραφία του Γρ. Κωστα- 077, που εξέδωσε, γράφει.- « '(1NLA. Γαζής ήτο ήρραόωνισµ.ένος ..... Είχε κληθεί΄ό γάµ.βρός μετά 7053 7857.500?) αυτου Κωνσταντίνου, όστις πρώτος είχε φέρει τήν ευρωπα΄ίκήν ενδυμασίαν είς Μηλέας καί τόν 7517.052.»5 Αυτά έγιναν τήν Πασχαλιά 700 1821. ’A- 5000 οί Μηλι 5'55 ήταν τό έκπολιτι 'σ.'ικό κέντρο τής πε- ριοχής, γυρω στη χρονολογία αυτή πρέπει νά 70770— Στάθης "αϊ,Μυΐδα)ΐά ψωμί… 11577100005 την πρώτη έι;.φά ιση άντρικ'"ς 5 ευρωπαϊκής Έΐιχ΄΄γίαψα",υ"α΄…ε""Σπυ΄ ι µου)… καµωµενη στα 1819 - φορεσιάςστόΠήλιο. '11 επικράτηση τής γυναικείας 1116th551116500- ει Ο … κ & η 9 Ν Ο .. ".: Ω v7.5. συντηρητικότερε ς καί δε μπορουν μέυ.ιάς να παρουσια -70 … τη δημιουργία .0 ως τής καινούργιας πόλης του Βόλου, νέα στον εία 0.7771) ουν στη 700 εσια αυτή καί τής άλλάζουν τό χαρακτήρα Στό μυχό 700 Παγασιτικου κόλπου, γυρω 0'575’ 70 παλιό Κάστρο του Γόλου, ώς τις αρχές του 11100 άίώνα δέ όρίσκονταν παρά ιιερικά άθλια µαγαζιά κι άπο- I θήκες. ()ί χωρι άτ ες καίοί 7500505 τευτάδες έκαναν τις συναλλαγές τους καί 2050705— 6άινάν στά χωρ οιά .57005. Στά 0.507- 700J αίώνα ( 0.0700 άρχίζει νά χτίζεται ήκαινοόρ- γιαπ όλη ητου Γή όλου, 7500. πήρετ όνου.ά της 0'575’ τα χωριά που ξαπλώνονται στα … … ριζά του 007 5700 Πηλίου Πολ 7.01 κάτοικοι τών χωρ: ών 750 Πηλίευ κάτεζ.αίνουν τώρα στήνκ καινουργια πολη. Μαζί τους φέρ ρνουν καί τόν τρόπο ζωής τους, τα έθιμά .005. τις φορεσ .55 5 7005. τήν ίδια πόλη όυ.ως έρχονται καί 5.700507750701855 άπό τό εςωτερικό, 075050 λλαδίτ.ς, νησιώτες A5’ άλλοι. Χάρη στο νκάινουργιο 0107570700— 9 πο ζωής καί στήν έπαφή 0'5 ελεύθερους Γ'Ελληνες, ό παλιός τρόπος ζωής χάνει τόν πρώτο του χαρακτήρα καί ή γυναικεία φορεσιά προσαρμόζεται στόν τύπο τής φορεσιας τής ,Αμαλίας, 7705') πάει νά γίνη πάνελλήνιος. Λίγα χρόνια 1307500- απ' τήν ίδρυση τής πόλης, έπικρατεϊ όριστικά τό 01200.05 Βόλος.7 'H νέα πόλη αναπτύσσε- ται γοργά. έρχεται σέ συναλλαγές 05' 70 εξωτερικό. 8 '11 ευρωπαϊκή φορεσιά, 7500 πρωτοφάνηκε στίς Μηλιές τίς παραµονές τής ,Επανάστασης 700 1821, κερδίζει κάθε 05'005 έδαφος. Ή ντόπια, κρατιέταν ακόμα σέ μερικα χωριά, ή γυναικεία πα- ράλλαγ…υ.ένη, ή αντρική πιό κοντά στόν αρχικό τύπο.Τώρα δέ μένουν παρά 0505Ao1 γέροι βρακάδες για νά μας θυμίζουν τό χρέος 0055 νά περισυλλέ΄ξουµ.ε ότι 557500.5— νει από τήν πρόσφατη ίστορία 0055. Παλιότερες πληροφορίες για τήν πηλιορείτικη φορεσιά δέ λείπουν. "Ωστόσο . _ πρέπει νά τίς αντιµετωπίζουμε 0'5 αρκετή δυσπιστία, ' ,; "΄;.….ξ.& γιατί τίς περισσότερες φορές είναι αυθαίρετες. '11 A0.- "" κή αρχή γίνεται από τόν Siackelberg ο 05 μιαν …… παράσταση 7501) πολυ απέχει από τήν πραγματικό- τητα. Τήν ίδια απεικόνιση αναδημοσιεύει ό Δ. Εισι- λιάνος … σάν σίγουρη «ενδυμασία τής Μακρινίτσας κατά τό 1825 >> χωρίς έλεγχο τής πιστότητάς της. Μέ τήν ίδια εμπιστοσύνη αναδηµ.οσιευ΄εται καί στό πανηγυρικό τεύχος τών «Θεσσαλικών Χρονικών» " 7505') έχει χρονολογία έκδοσης 1935 αλλά κυκλοφό- ρησε αρκετά αργότερα. ,Εκεϊ 87100055057055 σάν «Πη- λιορείτισσα κανηφόρος 0'5 γραφικήν στολήν>> χωρίς νά σημειώνεται 750500 αίώνα καί τίνος καλλιτέχνη είναι ή απεικόνιση αυτή. '11 κυρία ,Αθηνά Ταρσούλη. στίς «'Ελληνικές φορεσιές » της δημοσίευσε μια άν- τρική καί 055'5 γυναικεία πηλιορείτικη φορεσιά τής τε- λευταίας περιόδου. … ΄Επίσης στό «Λεύκωμα'Ελληνι- Πηλιορείτης, απόσπασµα από … , … … , , . , ,, ζωγραφιά τού .εόφ…… "…. κων Ενδυμασιων του Μουσειου Μπενάκη» υπαρχει εγ- μέ… στόν "Αλλη-Μπιλ "Ανω χρωμη αναπαράσταση τής γυναικείας φορεσιας από - g ί , , . , ι … , Βόλου 1 … το μικρογραφο Sperhng, A5 αυτή της τελευταίας πε- ριόδου. 13 ,Αντίθετα, οί απεικονίσεις, σέ τοιχογραφίες, δωρήτών 7Εκκλησιών είναι σχεδόν πάντοτε πιστές, 0’ όλη τήν αφαίρεση A051 τή σχηματοποίηση που τίς δια- κρίνουν. Στίς Μούζιες, 050'5 τοποθεσία κοντά στό χωριό Λαυκος, στή εκκλησία τής Κοίμησης τής Θεοτόκου είναι ζωγραφισμένα οί κτήτορες Στάθης καί Μυγδάλιά Σταμάτη, από τόν καλόγερο Σπυρίδωνα, στα 1819. '11 φορεσιά 700 Στάθη 51527.5 ή συνηθισμένη φορεσιά 700 050005700 προύχοντα .- μακρυά ανοιχτόχρωμη βράκα, τζου…υ.πές χωρίς μανίκια καί στό κεφάλι σαρίκι. Τής Μυγδαλιας (01200.05 συνηθισμέ- νο καί 07’105055 στήν περιοχή αυτή ) διακρίνεται τό 0.0.A00 κεντητό πουκάμισο. τό φουστάνι, ό αλι…υ.παντές. Στό Χορευτό, κοντά στή Ζαγορά, στήν εκκλησία του "A5. Νικόλα, είναι ζωγραφισμένες από άγνωστο λαϊκό καλλιτέχνη ενδιαφέρουσες ήθο- γραφικές σκηνές 05 απεικονίσεις κοστουμιών. '0 λαϊκός ζωγράφος Θεόφιλος ζω- γράφισε αρκετούς πηλιορείτες καί πηλιορείτισσες, 14 αλλά στήν εποχή του κυριάρ- χοι")σε πιά ή ευρωπαϊκή φορεσιά. "Εκανε, 00505, καί 0505Ao125 πηλιορείτες 0‘5 ντόπια .---- φορεσιά. "() παλιός φωτογράφος καί ζωγράφος τού Βό- ΄ : ' λου Στέφανος Στουρνάρας είχε κυκλοφορήσει µια σειρά από κάρτ-ποστάλ μέ θεσσαλικές φορεσιές, κι ανάμεσά τους ακριόείς φωτογραφικές αναπαραστάσεις πηλιορείτι- κων γυναικείων τής τελευταίας περιόδου, ακαλαίσθητα όμως χρωματισμένες. ,Αργότερα πολλοί ζωγράφοι (καί ίδιαίτερα οί Θεσσαλοί Ιίοσµ.αδόπουλος, Γκέσκος, ,Αστε- ριάδης, ό ξυλογράφος καί γλύπτης Νικόλας κι άλλοι)είτε µέσα σέ τοπία, είτε σέ ήθογραφικούς πίνακες απεικόνισαν πηλιορείτες καί πηλιορείτισσες μέ τοπικές φορεσιές. Λα- θεµ.…υ.ένη αναπαράσταση δόθηκε στό πανηγυρικό τεύχος τών «Θεσσαλικών Χρονικών» στήν έγχρωµη είκόνα έκτός κειμένου. "Όπως φαίνεται από τήν περιγραφή κι από τίς εί- κόνες πού συμπληρώνουν τό κείμενο, ή πηλιορείτικη φο- ρεσιά δέν έχει τίποτα τό φανταχτερό. Είναι απλή αλλά όμορφη. Ή μακρυά μετα- ξωτή φούστα. πού είναι τόσο φαρδιά καί στενεύει στή µέση σουρώνοντας, κι ό έ- φαρμωστός κορμας αναδείχνουν όλη τή χάρη τού κορμιού. Τό κεντητό πουκάμισο προόάλλει κάτω των τόν ποδόγυρο τού φουστανιού, στα µανίκια καί στό λαιμό. I Τό κοντογούνι, ακριόώς στό μάκρος τού θώρακα, προσθέτει κι αυτό στόν τονισυ.ο . ; δι΄!" Δελταριο Στε'ρ Στουρναρα l του καί στό διαχωρισµό του από τό υπόλοιπο κορµί. "Η μέση υπογραμμίζεται με τή χρυσοκέντητη ζώνη που καταλήγει στά ώραία κλειδωτάρια. ,Αργότερα, που φοριέται ή φαρδυά ζώστρα,οί δύο άκριες της,πού κρέμονται έλεύθερες καί κυρ.ατίζουν στό όάδισµα, δίνουν έναν τόνο έλευθερίας καί χάρης στήν απέριττη αυτή φορεσιά. "() αλιμπαντές έχει ανασηκωτά τα μανίκια γιά νά προόάλλουν τά πολύχρωμα κεν- τήματα τού πουκάμισου. Τό µέσα μέρος τών µανικιών που αποκαλύπτεται με τό ανασήκωμα, δέν έχει φόδρα πού θα μείωνε τήν έντύπωση τών κεντημάτων. Είναι από τό ίδιο ύφασμα, αλλά υποδηλώνεται διακριτικά μέ τή διαφορετική κατεύθυν- ση που έχουν οί ρίγες. "Όταν αργότερα 6 αλι…ιιπαντές αντικαταστάθηκε από τή τζά- κα στή θέση τών κεντημάτων µπήκε δαντέλλα. ,Επάνω στό βελούδο τής τζάκας διαγράφεται ώραίαή αρματωσιά, χρυσοκέντητη στήν αρχή, μεταξωτή αργότερα. 1ο κοκκινο φέσι, κοινό 0’ όλόκληρη σχεδόν τή .εσσαλία, αφίνει τή χρυσή φούντα του να χύνεται πίσω μαζί µέ τα ξέπλεκα µαλλιά. Τό μεταξωτό µαγνάντι ρίχνει ένα φωτεινό τόνο στό κεφάλι. '0 φιόγκος του στό πλάι" δίνει τήν τόσο ταιρια- στή στόν κεφαλόδεσµο ασυµμετρία. ,Αργότερα οί χρυσόκοσιες πειθαρχούν τα Ξέ- πλεκα µαλλιά σέ δυό κοτσίδες, που τό πάχος καί τό μάκρος τους ήταν στοιχεία 6- μ-ορφια΄ς. 'I Ι αντρική δίνει έναν αρρενωπό τόνο καί κάποιον αέρα αρχοντιάς μέ τό πλουµ.ιστό σταυρωτό γελε΄κι καί τό φαρδύ ζωνάρι. Αυτά κυρίως αφορούν τίς παλιό- τερες φορεσιές γιατί τόσοή αντρική όσο καίή γυναικεία δέ μένουν αμετάβλητες τό πέρασµα τού χρόνου, όπως καθαρά Οι. φανή στήν περιγραφή τους. Πρίν παρα- χωρίσουν όριστικά τή θέση τους στήν ευρωπαική, έχασαν σιγά-σιγά τήν παλιά τους λαμπρότητα κι απλουστεύτηκαν υπερόολικά. ,Εκεϊ όπου ή απλούστευση αυτή διαγράφεται έντονώτερα είναι τό σκέπασµ.α τού κεφαλιού τών γυναικών. "Από τό . '. . . . : ". | …' … … | | 1 ! , κοκκινο χρυσοκεν.ητο φεσι με .α μακρυα κροσια. και το μεταξωτο µαγναντι, ως ….. 11 ___ τό πενιχρό καλεμκερί ή διαφορά είναι μεγάλη. Ή χρησιμοποίηση μεταξωτών υφασμάτων όφείλεται όχι µόνο στόν πλούτο τού τόπου αλλά καί στήν υπαρξη ακραίας βιοτεχνίας καί παραγωγής μεταξιού. «Τά είσοδήµ.ατα τού τόπου πρώτα είναι τό μετάξι...» σημειώνουν ό Κωσταντας καί Φιλιππίδης. ,Αναφέροντας οί ίδιοι ένα-ένα τα χωριά. σημειώνουν στά πιό πολ- λά σάν ένα από τα σπουδαιότερα προϊόντα τους τό μετάξι. Μπρισί…υ.ια, γαϊτάνια, µαντήλια κι άλλα τέτοια είδη παράγονταν σέ μεγάλες ποσότητες, που όχι µόνο έ- φταναν γιά τή ντόπια κατανάλωση αλλά καί για έξαγωγή στό εξωτερικό σέ µεγά- λη κλί…ιιακα. Οί πληροφορίες για τή όιοτεχνία αυτή τού Πηλίου αφθονούν στους συγγραφείς, παλιούς καί νεώτερους, πού ασχολήθηκαν μέ τήν περιοχή αυτή. 15 "Η ύφανση τού μεταξιού, κυρίως προκειμένου γιά τους αλατζάδες μέ τούς όποίους γί- νονταν οί παλιοί αλιµ.παντέδες, γίνονταν ή στή Μακρινίτσα … ή στίς κωμοπόλεις τής όόρειας Θεσσαλίας, στήν περιφέρεια ,Αγιας. " 'Η κατεργασία καί ή ύφανση τών ταφτάδων καί τών µεταξωτών βελούδων δέν γίνονταν στόν τόπο, αλλά σέ μέ- ρη µέ τα όποία τό Πήλιο είχεν επικοινωνία γιατί τους έστελνε τήν πρώτη ύλη. “H όιοτεχνία τού Πηλίου ξέπεσε γρήγορα καί στά τέλη τού 19ου αίώνα δέν σώζονταν παρά ή όυρσοδεψία καί ή κατασκευή σκουτιού στή Μακρινίτσα … καθώς καί μεγά- λο μεταξουργείο στα Λεχώνια. … Χρησιμοποιήθηκε, καί θά χρησιμοποιηθή καί παρακάτω συχνά, όόρος «πα- λιότερα». Μέ τόν αυτό έννοούµ.ε τήν περίοδο τήν πρίν από τήν απελευθέρωση, στα 1881, τής Θεσσαλίας. Οί αλλαγές δέν είναι απότοµες, ούτε ταυτόχρονες σέ όλα τα χωριά. Συντελούνται. κυρίως, από τήν απελευθέρωση ώς τή λιγόχρονη κατοχή τή; περιοχής, από τούςΤουρκ>υς, μετά τόν άτυχο πόλεµο τού 1897. Αυτό, φυσικά, δέ σημαίνει πως στα προηγούµενα χρόνια οί φορεσιές έμειναν ανεξέλικτες, αλλά στήν περίοδο πού σημειώσαμε, ή ουσιαστική αλλαγή τών πολιτικών καί κοινωνικών όρων έφερε καί στή φορεσιά γοργή εξέλιξη. Κύριο μέλημά μας είναι νά δούμε τή φορεσιά, όπως καί τή λαϊκή τέχνη γε- νικότερα, όχι σάν κάτι ακίνητο αλλά σα μια διαρκώς εξελισσόμενη πραγματικό- τητα, όπου οί παλιές µορφές σ, ένα διαλεκτικόν αγώνα µέ νέα στοιχεία συνθέτουν μία νέα μορφή, που κι αυτή θα αντιμετωπίση άλλα . … στοιχεία καί Θα ε΄νωθή ι! αυτά σέ μια νέα σύνθεση. " *' "'Οταν περιγράφεται ένα είδος, όπως τό είδε ό λαο- γράφος σε µιαν ορισμένη στιγμή, τότε ακινητοποιη- μένο μέσα στό όιόλίο γεννάει τήν ψευδαίσθηση ότι αυτή είναι ή μόνιμη μορφή του. Μόνιμη δέν υπάρχει" υπάρχει ή µορφή σέ µιαν όρισµένη έποχή. Ή σχέση τών μορφών αυτών μέ τό κοινωνικό τους περίγυρο, δέν θίγεται εδώ γιατί πρόκειται για πρόόλη…υ.α κο".- νωνιολογικό. Μιά έργασία, σάν αυτή εδώ, δέν θα ήταν κά- τωρθωτή χωρίς τή συνεργασία πολλών. Ευχαριστώ όλους όσοι μέ βοήθησαν. Αυτούς πού µού δάνεισαν στολές ήε΄ξαρτήματά τους για μελέτη, όσους μού εμπιστεύτηκαν παλιές οίκογενειακές φωτογραφίες Ή άπΞ…,;…η … Stackelberg καί ζωγραφιές, τίς ήλικιωμένες κυρίες πού μου χάρισαν τίς γνώσεις τους, τίς νέες κοπέλλες που ντύθηκαν τίς φορεσιές, τούς αγαθούς πηλιορείτες πού καλόόολα πο- ζάρισαν. τούς κατόχους σχετικών όιόλίων πού τάθεσαν πρόθυµα στή διάθεσή μου. "Αν υπάρχει κάτι χρήσιµο στήν έργασία τούτη δώ, χρωστιέται αποκλειστικά 0’ αυτούς, κι άς είναι δικός τουςό έπαινος. ,Από τό ποικίλο 001310 υλικό, πού είχα στή διάθεσή μου, κράτησα γιά τήν εί- κονογράφηση μόνο ότι ήταν πιό αντιπροσωπευτικό καί ότι ήταν κατάλληλο γιά τσιγγογράφηση. 'Ο αναγνώστης θα διαπιστώση ότι για τήν τυπογραφική έµφάνιση τής έργασίας καταόλήθηκε κάθε προσπάθεια νά έΞαντληθούν οί περιορισμένες δυ- νατότητες πού προσφέρει ή έπαρχιακή τυπογραφία. Οί δυσκολίες πού έπρεπε νά ύ- περνικηθούν ούτε λίγες ήταν ούτε μικρές. Οί μικροίαριθμοί μέσα στό κείµενο παραπέµπουν στή βιβλιογραφία, ένώ οί µεγάλοι μέσα σέ παρένθεση παραπέµπουν στή σχετική είκόνα. T00 σχέδια τών κοματιών τής φορεσιάς έγιναν σέ κλίµακα 1:5. Τα σύνολα πού τά συνοδεύουν είναι έλεύθερα σχεδιασµένα. Χωρικοί από τή Βούλγαρων); τού Μαυροότυνωύ ή γυναικεία ι.ι.ί.= !? Έ… &; ως… ??; µπαμ. ΕΚΩΣ 4.432.303 .μΟ,…. πω./..…4 Ξ…. ©…Ξ ΜΞΝΞΆΟΘ ΜΞΞµ.Ξ.…ΞΞΞ Μ΄...ΞΞζΖ.Γ… Η?" πωΞωωΞ : πηλιορείτικη γυναικεία φορεσιά, όπως όλες οί φορεσιές, έχει και τον 11091590 καί τόν καθημερινό της τύπο, που στίς γενικες τους γραµμές είναι ίδιοι. Διαφέρουν µόνο στην ποιότητα των υφασµάτων, πού στό γιορτερό είναι καλλίτερης ποιότητας, καί 0100 κεντήματα, που στό γιορτερό είναι πλουσιότερα καί ώραιότερα. Για ασπρόρουχα φο- ριούνταν οι άσπρού δ ες, χασεδένιες μακριές ώς τόν αστράγαλο σχεδόν, χωρίς μα- νίκια. Οί ασπρούδες φοριούνταν απανωτές από τρείς ώς πέντε, καί πολλές φορές ένισχύονταν από τή μέση καί κάτω μέ ένα ή δυό µισοφόρια, για νά φούσχών71 καλλίτερα τό φόρεμα που θα . . .. * ’1111001125 από πάνω. "Υστερα φο- ριόταν τό πουκάµισο (1) μονοκοματο, 110091913 ως τα κό- τσια, µέ φαρδιά δίφυλλα 1100— 11190100. T00 110915900 πουκάμισα ήταν άσπρα (γιά τίς νύφες) χρωµατιστά (κόκκινα, 6130112100, πράσινα) μεταξωτά. Τ ά πιό λεπτά ήταν τα σκεπένι α, 7.00— μωμένα δηλαδή από σκέπη, λεπτότατο μεταξωτό ύφασμα, πού ύφαίνονταν απ τίς γυναίκες. T00 κάπως χοντρότερα ήταν τα κουκ' λίτικα (κουκουλίτικα) από νήμα πού έόγαινε από τό 1 κουκούλι καί γνέθονταν στό μαντανι. T00 δυό φύλλα τών µανικιών, καθώς καί τα φύλλα τού κορµιού 11100 περίπου πιθαμή γύρω στόν ποδόγυρο, δέν 900601110012 115— ταξύ τους 001100 συνδέονταν μέ κέντηµα. Στά σκουρόχρωμα τό κέντηµα αυτό ήταν χρυσοκέντητο. Γά πουκάμισα γύρω στό 1001130,0100 μανικέτια (2) καί στόν ποδό- γυρο (3) ήταν κεντημένα μέ ωραία πολύχρωμα κεντήματα. Επειδή 10‘0 φουστάνια ήταν αρκετά (10-15 πόντους) κοντότερα από τα πουκάμισα, καί το. μανίκια τής τζάκας ήταν ανασηκ τά, τά κεντήματα τού πουκάμισου φαίνονταν. Τα 01201101100 τών κεντήμάτων αυτών δέν σώζονται γιατί τα πουκάμισα καταργήθηκαν έδώ καί πολλά χρόνια. T00 χρυσά κεντήματα λέγονται 910139101313009019’1100. (4) Τά καθημερινα πουκάμισα ήταν στό'ίδιο σχέδιο μέ τα 11091590001100 από χοντρότερο βαμβακερό ύφασμα, μπλέ σκούρο, καί τά κεντήματα, τα Ξό 11111101 ήταν 0100139065 c1012100. Πάνω από τό πουκάμισο φοριέται τό φουστάνι, φ 0.00121 (δ ΄") οπως Τό ΤΕΡΟ' φέραν, από μεταξωτό ταφτα (παλι τερα μουαρέ α΄ε ανθάκια). Τό επάνω μέρος τού φουστανιού. πού σκεπάζει τό θώρακα, λέγ..ται κορμας ή πανωκό 913.1. Ο 7.09— 2 μας είναι χωρίς μανί- κια κοί πάντοτε φο- δραρισυ…ένος. Παλιότε- , ρα ήταν πάντοτε ανοι- '. …, χτός στό Λαιµ.ό να φαίνονται τα κεν 11111.0.— τα τού που- κάμισου.,Αρ- γότερα ήταν άλλοτε κλει- στός στό λαι- 110 (καί τότε είναι στολι- σµένος 11'5 φρίλια από πλισέ) κι άλ- λοτε ανοιχτός 93% ή" '…έ"*** «& …. …θα, % όπότε από κά" 3 τω φοριόταν 11100 τούλινη τραχηλιά κλειστή στό λαιμό. 'Η φούστα είναι πολύ φαρδιά καί σου- ρώνεται στή µέση, έκεί πού ένώνεται 115 τόν κορμά. Παλιότερα ή φούστα έφτανε λιγο πιό κάτω από τή μέση τής γάμπας. κι από έκεί καί κάτω φαίνονταν τό κεντη- τό 1100910011100. "Υστερα όμως μάκρυνε ή φούστα ώς 101 κότσια καί τό πουκάμισο καταργήθηκε. Τότε, για νά μήν τρίβεται 0 ποδόγυρος, τοποθετήθηκε γύρω τό βουρτσάκι, 115' κάθετες σκληρότερες τρίχες, πού αυτές έρχονταν σέ επαφή µε τό έδαφος. T00 φύλλα που αποτελούν τή φούστα λέγονταν 110012 ες, κι από τόν αριθ- 110 τους κρίνονταν ή αξία ένός φουστανιού. «Τό 10’0100121 τής Μαρίας έχει πέντι μά- νες!>> Οί δίπλες που σχηματίζονταν λέγονταν ντούκες. Πολλές φορές 101 1901)- 010012100 ήταν κεντημένα από τίς ίδιες τίς γυναίκες, άν καί οί ραφτάδες τους ήταν κατά κανόνα άντρες. "Π φούστα έχει φαρδύ στρίφωμα, γιά νά 60190001271. Τά φου- στανια γίνονταν ανοιχτόχρωμα για τα κορίτσια καί τίς νέες γυναίκες, καί πιό σκού- ρα όσο περνούσε ή ήλικία, για να καταλήξουν σέ μαύρο στα γερατειά. T01 01201100— τα τών χρωμάτων ήταν παρμένα από διάφορους καρπούς ή άλλα προϊόντα τής περιοχης. Χ|;… )|'΄|΄ .. μή βάζης τά μελιτζανιά γιατί μας καίγεις τήν καρδιά λέει 0 λαϊκός στιχοπλόκος σέ :]… όμορφη πορταρίτισσα, κι ό ερωτευμένος... ..έόγα Μαργιολή 115 τό φίστάνι τό κο ροµπλί φωνάζει στήν αγαπηµένη του. Βυσινί, πορτοκαλί, κόκκινο τής ντομάτας, κόκκινο κρασάτο, λαδοπράσι- νο κι άλλες τέτοιες είναι οί όνομασίες τών χρωµάτων Πάνω από τό φουστάνι, στή μέση φοριότ : ή ζώ νη. (Ο) μεταξωτή μέ χρυσοκεντήµ.ατα. Τίς ζώνες τίς κεντούσαν οί γυναίκες μόνες τας. σιγά- σιγά όμως είδικεύτηκαν µερικές που αναλάβαιιαν τό χρυσοκέντημα. Οί ζώνες έπιαναν 1111900100 μέ τα κλειδωτάρια ή θίληκωτάρια(7) µεγάλες 111- ταλλικές πόρπες ασημοκαπνισµένες ή έπίχρυσες, σέ .- I? -- σχήματα στρογγυλά ή αμυγδαλωτά. Τα θ΄ληκωτάρια rd έφερναν από τα Γι- άννενα ή από τήν Πόλη. Κατασκευάζον- ταν όµως καί ντόπια καί φτάνει ώς τίς μέρες μαςή φήμη τού Μήτρου Στουρ- νάρα, πού έκανε θίληκωτάρια κι άλλα κοσμήματα στόν "Αι Ααυρέντη, κι έγι- νε γνωστός μέ r’ όνοµα: ό Μήτρος ό Χρυσικός. Έπίσης ό Ντίνος Χρυσοχοΐ- δης απ' τήν Πορταριά κι άλλοι. Στήν τελευταία περίοδο αντί για θληκωτάρια έμπαινε ασημοκαπνισµένη αγκράφα. Πολλές φορές φοριόταν στή μέση καί τό λαχούρι μεταξατό μαντήλι μέ κρόσια. ίΑπί τίς αρχές τού αίώνα µας. … …… … άρχισε να συνηθίζεται ήζώστ ρα, φαρ- 5 διά ζώνη από κλαδωτό µεταξωτό. µακρυά περισσότερο από δυό μέτρα, πού, αφού κάνη τό γύρο τής μέσης, δένεται µέ φαρδύ φιόγκο στό πλάι, συνηθέστερα αριστε- ρά. Οί άκριες τής ζώστρας κρέµονται πρός rd κάτω, φθάνοντας ώς τό γόιατο καί χαμηλότερα ακόµα. Οί ζώστρες ήταν ζωηρόχρωμες καί τίς φορούσαν κυρίως rd κοριτσια και οι νε- ες γυναίκες. Πολ- λές φορές στίς ακριες ήταν κομ- μένες όδοντωτά ή είχαν κρόσια ή δαντέλλες. 6 Πάνω από τό φουστάνι παλιότερα φοριόταν ό αλι µ.παντές, (8) κοντό σα- κάκι, ανοιχτόχρωμο ριγο;τό από άλατζα, μαλλοµ.έταξο ύφασµα πού κατασκευά- ζονταν στή Μακρινίτσα καθώς καί σέ µερικές πολίχνες τής βόρειας Θεσσαλίας. (Τσαρ΄τσανη, Ραψάνη, Σελίτσαιη κι άλλες). Ό αλιμπαντές ήταν φεδραρισμένος 7 μέ κάµποτ καί ' ' ' είχε rd μανίκια πολύ µακριά. Τό κάτω μέρος τών µανικιών, τό απο- μάνικο, ήταν σκιστό από τή μια μεριά καί φοδρα- ρισµ.ένο πάλι με τόν ίδιον αλατζα, μέ µια διαφορά: ένώ τού μανικιού οί ρίγες ήταν κά- θετες στό μάκρος του, οί ρίγες τής έσωτερικής με- ΄ ριας τού απομάνικου ή- ταν παράλληλες. Τό α- πομάνικο αναδιπλώνο- νταν κι έφτανε έτσι ώς τόν αγκώνα περίπου. "Ο αλιμπαντές μπροστά σταύρωνε, καί στά δύο πλάγια, χαμηλά, κο- τά στή μέση, είχε δυό αυτάκια, δηλαδή δυό τριγωνικές προεξοχές πού καρφι- σ ΄νονταν στήν πλάτη για νά έφαρμόζη έτσι καλύτερα στό σώμα. Γύρα-γύρα ό "λιμπαντές ήταν κορδελιασμένος µέ μαύρο γα΄ι'τάνι, αλλά στό απομάνικο τό γα΄ι'- τάνιασμα ήταν διπλό. Στή θέση τού αλιμπαντέ φορέθηκε αργότερα (από τα µέσα τού 19ου αίώνα) τό κοντογούνι ή κοντογ'νάκι ή τζάκα, (9) κοντό σακάκι πού έφτανε ώς τή μέση, από όελούδο, κατ' φεδένιο κατά τήν τοπική έκφραση, πάντοτε σκου- ρόχρωμα μπλέ, γκρενά, μαύρο. Τό κοντογούνι άφινε ανοιχτό τό στήθος νά φαίνε. ται ό κορμάς τού φουστανιού ή ήτραχηλιά. Στίς παρυφές τό κοντογούνι είχε τήν ο ρ μ ατω σ ι ά, (10) κεντητό διάκο- σμο. Παλιότερα ή αρματωσιά ήταν χρυσοκέντητη. Τήν κεντούσαν μό- νες τους οί γυναίκες. σιγά-σιγα ό- μως είδικεύτηκαν μερικές κι ανα- λάβαιναν τό χρυσοκέντημα τών κοντογούνιών µέ πληρωμή. "Υστε- ρα όµως ήδιακόσµ.ιση γίνεται μέ φτηνού γούστου κεντήματα πού τί αγόραζαν στο Βόλο. Τό γαρλιμέντο, ή όελονιά, τό πασματερί (από τό ταυτόσημο γαλλικό Passementerie), όλα µεταξωτά, ποικιλµ.ένα πολλές φορές καί µέ χάντρες ή πούλιες. Στή θέση τών µανικετιών υπάρχει φαρδιά δαντέλλα, συνήθως άσπρη. "Π δαν*τέλλα αυτή πήρε τή θέση τής άκριας τού μανικιού τού πουκάμισου, πού ήταν κεντηµένη καί πρόβαλε από τό δίπλωμα τού αποµάνικου τού παλιού αλιµπαντέ. Τα κοντογούνια ήταν φοδραρισµένα καί πολλές φορές είχαν γούνινη ε΄σωτερική επέν- δυση, εκτός από rd μανίκια. Αυτά φοριόνταν τό χειμώια καί λέγονταν γουνωµ έ- να. Άλλοτε γούνα υπήρχε μόνο στίς παρυφές. 'Η πιό συνηθισµένη γούνα ήταν τό σαμούρι. Στό στήθος, όχι συχνά, κρέμονται από αλυσίδα χρυσά φλουριά: κω- σταντινάτα, ρου- 9 μπιέδες, αυστρια- κά. Στήν αρραβω- νιασ… ένη κοπέλ- λα, όταν τα… Ξωνιαστικός ήταν πλούσιος, χάριζε χρυσό ρολόι µέ € Τ (αδένα, κι αυτή χρυσή, πού έκει΄νη τό κρεμαγε μέ κα- μάρι στό στήθος της. τό κεφάλι οί γυναικες κόκκινα. Στήν αρχή τα φέσια είχαν στόν τεπέ τους απλά σχέδια κεντημένα από μαύρο μπρισίµ…ι. Από τήν κορυφή τους ξεκινούσαν δύο φούντες, μια από μαύρο μπρισίµι καί μια χρυσή. ίΑργότερα ό διάκοσµος τού τεπέ γίνεται χρυσοκέντητος. Από τό ένα µέρος τής στρόγγυλης περι- φέρειας τού χρυσοκέντητου τεπέ κρατιόταν πλούσιο χρυ- σοκέντημα πού κατέληγε σέ µακρια χρυσά κρόσια. Τό φε- σάκι φοριόταν τ σακι στό (12-13) στήν κορυφή τού κε- φαλιού καί ή φούντα του έπεφτε πίσω, πάνω στα ξέπλε- κα ααλλιά. l ύρω από τό φεσάκι τυλίγοντ αν στό κεφάλι -Η]- φορούσαν φεσάκια (11) τό υ…αγνάντι τούλι- νο ή από λεπτό μεταξυ.- τό ύφασμα μαντήλι, πού αφού έκανε τό γύρο τού κεφαλιού, δένονται) µέ μισό φιόγκο μπροστά, λίγο πλαϊνά, αφίνοντας τις ακριες μέ τα κρέσ;α να πέφτουν στόν ώμο.Τό φέσι έδινε μεγάλη χάρη στό γυναικείο κεφάλι και είναι χαρακτηριστι- ._ κό τό λαϊκό τετράστιχο, * 11 άλ710!νδ διαµάντ ι της δ7ι'ι0τι/ης μας ποίησης, γνωστό κι έξω από τό Πήλιο: Όντας όάζ τού αλ κου φέσι υ.'ε τή φούντα τή χρυσή τρεµ οί μ ούλατ, - ήταν τα σταμπάτα σχέδια, είτε κλαδιά ειτε ουρανός να πέση άστρα του υ.αζί. Στά τελευταια του χρόνια τό φέσι, από έπίδρασ | τή; ιιόδας τής Αμαλίας, φοριοταν χωρίς τό ραγνάντι λοξά πανω από τό αυτί καίή φούντα του έπ εφτ ιεστ πλάι. (14) Τότε, για να στερεώνεται πανω στό κε φάλι, προστέθηκε ένα αεταξωτό κορδόνι πού πε; ν τύ- σε κατω απ το σαγόνι. Λίγο- -λίγο αρχίζει να έγκατ α)ε είπ ται τό φέσι και να έπικρατ ή το υ. α φέσι (16 ), που ως τοτε σον- ηθι΄ζονταν αονο σαν πρόχειρος κεφ αλόδεσµ ago .Τό πια- ί φε΄ ι &… ελείται από ένα ζευγάρι τσευ περια στατι- πκ΄τα. Στίς νεώτερες γυναίκες,τ άνω σέ υαύρ π J 3 0A αες κουκίδες. Για τίς γερασυ.ε νες γυναίκεςο 14 δες αραιώνουν καί γίνονται άσπρες. Στίς χήρες το μαφέσια ήταν όλόμαυρα. Τό δέσιµο γίνονταν ώς εξής : (15) Τό πρώτο πσεμπέρι διπλώνονταν δια- γώνια στα δυό ώστε να σχηματισθή ένα τρίγωνο. Τού τρίγωνου αυτού ή µεγαλύτερη πλευρα περνιό- ταν γύρω στό πρόσωπο, αρχίζοντας από τό μέτω- πο, καί δένονταν κάτω από τό σαγόνι. Τό δεύτε- ρο τσεμπέρι διπλώνονταν πολλές φορές, ώσπου να γίνη στενό ίσαμε τρία δάκτυλα, κι έτσι αποχτούσε κι αρκετό πάχος.Τυλίγονταν γύρω στό κεφάλι καί ή έλεύθερη άκρια του, χωρίς να δένεται, περνιό- ταν ανάμεσα στό κεφάλι καί στήν κουλούρα πού σχηματίζονταν. "Ετσι γίνονταν ό σού ρλος ή τό χουνί. Πολλές φορές οί άκριες τού πρώτου τσε- μπεριού λύνονταν από τό σαγόνι καί ανασηκώνον- ταν. ΄Αφού σκέπαζαν τα πλάγια τού σούρλου περνιόταν ανάμεσα στό κεφάλι καί στό σούρλο. Στίς νεώτερες γυναίκες, πολλές φορές τό πρώτο τσεμπέρι λύνονταν από τό σαγόνι καί δένονταν στόν αυχένα. Τα μαλλιά δέν είναι πιά λυτά αλλά σχηματίζουν δυό κοτσίδες πού κρέμονται στήν πλάτη. Τό μάκρος καθώς καί τό πάχος τής κοσιας ήταν σημάδι όµορφι- ας. Οί κοσιές στολίζονταν μέ τίς χρυ- σόκο σιες, ή οι; μόκοσιες (17) με- ταλλικά τριγωνικά κοσμήματα πού κα- τέληγαν σέ έξη γα΄ι'τάνια πού πλέκον- ταν ανά τρία σέ κάθε κοσιά. Τήν τελευταία περίοδο έγκατα- λείπεται καί τό µ.αφέσι καί στό κεφάλι δένεται τό καλεμκερι΄, αράχνούφαντο µαντήλι με μπιμπί…λες ή μπόλια στήν άκρη. ίΑξιόλογη €ιοτεχνία κατασκευής τους υπήρχε σέ πολλα χωριά τού Πηλίου, πού έφτανε όχι μόνο γιά τή ντόπια κα- τανάλωση αλλά καί για έξαγωγή. Οί μπιμπίλες, όµως, ήταν καί προϊόντα οίκια- κής κατασκευής τών γυναικών καί είναι καταπλη- κτική ή ποικιλία τών σχεδίων καί τών συνδυασμών τών χρωμάτων τους. Πλέκονταν είτε μέ βελονάκια στό χέ- ρι είτε μέ κοπανέλια. Τό δέσιμο τού καλεμκεριού γίνεται ώς έξ7"1ς : Διπλώνεται διαγώνια ώστε να σχημα- τισθή τρίγωνο. 'Η µεγαλύτερη πλευρα τού τριγώνου κάνει τό γύρο τού κεφαλιού περνώντας από τό μέτωπο, r’ αυτιά, γυρίζει στό σόέρκο καί. ξανακάνοντας τόν ί- διο γύρο, δένονταν αριστερα στό κεφάλι σχηματίζον- τας φιόγκο. rH τρίτη γωνία τού τριγώνου κρέμεται έ- Λεύθερη πίσω. Καί μέ το καλεµ.κερί φοριόνταν οί χρυ- σόκοσιες. Στα τελευταία χρόνια κ ταργήθηκαν κι αύ- τ΄ες καί στή θέση τους έμπαινε μια σκέτη κορδέλλα με- ταξωτή. Στα πόδια φοριόταν κάλτσες, μάλλινες τό χει- μώνα καί βαμόακερές τό καλοκαίρι. Td παπούτσια τους, rd τερλίκια ή τερλικοπάπ,τσα ήταν μεταξωτά κεντητά. Τό κέντημα τό έκαναν μόνες τους οί γυναίκες, είτε μέ µεταξωτές κλωστές είτε μέ χρυ- σόνηµ.α καίύστερα τά έδιναν στούς τσαγκάρηδες πού τούς περνούσαν τίς δερμάτινες σόλες, χωρίς τακού- νια. Τα τερλίκια γρήγορα αντικαταστάθηκαν από δερμάτινα παπούτσια. Αυτή ήταν ή καλή φορεσιά τής πηλιορείτισσας. Τή φορούσε µόνο τίς πί ση μες ήμέρες: Td Χριστού- γεννα, τή Ααµ.πρή, στό πανηγύρι τού χωριού, σέ γά- μους καί σε βαφτίσια, όταν πήγαινε στήν έκκλησιά. Πολλές φορές στό δρόμο έριχνε στό κεφάλι της ένα σάλι, τή μπό γ α πού τήν έόγαζε μόλις έμπαινε στό σπίτι ή στήν έκκλησιά. Στήν καθημερινή φορεσιά τό πουκάµισο ήταν από βαµβακερό ύφασμα. Τό φουστάνι, τό χειμώνα ήταν καμωµένο μέ μάλλινο χοντρό ύφασμα καίτό κα- 18 λοκαίρι πά. νινο. Τ ζάκα τό καλοκαί- 17 ρι τίς καθη- μερινές δέ φορούσαν. Τό χειμώνα φορού- σαν σκουτίσια τζάκα. Τό φέσι καί τό μαγ- νοίντι είναι μόνο τής καλής φορεσιας. Τίς καθημερινές έπλεκαν τα µαλλιά τους κο- σίδες πού τίς έδεναν γύρω στό κεφάλι…" Tare. ρα έριχναν ένα μαντήλι. Οί γρηές είχαν μαζί τους καί ταµπακιέρα για να ρουφούν το ταµ.πάκο τους. ίΑνακεφαλαιώνοντας όσα γράφη- κ"|.ν παραπάνω σημειώνουμε πώς στίς άρ- χ΄ες τού δέκατου ένατου αίώνα οί πηλιορεί- τισσε; φορούσαν μακρύ κεντητό πουκάμι- σο, πάνω από αυτό ένα κοντό σακάκι από αλατζά, τόν αλιμπαντέ. Στή μέση ζώνο- νταν ή χρυσοκέντητη μεταξωτή ζώνη μέ τα θίληκωτάρια. Στό κεφάλι φορούσαν κόκκινο φέσι μέ χρυσή φούντα, καί γύρω τυλίγονταν τό μαγνά τι. ίΑργότερα καταργείται τό πουκάµι- σο καί τό φουστάνι γίνεται μακρύτερο, ώς τόν αστράγαλο. ΄( ) αλιμπαντές αντικαθίσταται από τή βελουδε΄νια τζάκα, και γύ- ρω από τή µέση δένονταν φαρδιά κορδέλλα, ή ζώστρα. Στό κεφάλι για ένα διάστη- μα φορέθηκε τό μαφέσι, κι απ' τίς αρχές τού αίώνα μας έπικράτησε τό καλεμκε- ρί. Ή είκόνα (18) παρουσιάζει τήν πηλιορείτικη φορεσιά τής τελευταίας περιόδου. #; αντρική ι΄γοι γέροι φορούν (τα)… τήν παλιά πηλιορείτικη σκουτίσια φορεσιά, καί δέν είναι µ.ακριαή μέρα που κι ή φορεσιά αυτή θ,ανήκη στην ι- στορία. λείψανε πια καί οί παλιοί ραφτάδες πού τή φιλοτεχνούσαν, γι'αυτό καί δέν υπάρχει σήμερα ή διάκριση ανάμεσα στους ραφτά- δες, σ,αύτούς πού έραόαν τίς ντόπιες φορεσιές, καί στους φ ραγ γο- ραφ τ αδες, σ, έκείνους πού έρα€αν ευρωπαϊκές φορεσιές. 'H πηλιορείτικη αντρι- κή φορεσιά, όπως θά δούμε λίγο πιό κάτω στήν περιγραφή της, δέν έµεινε στερεό- τυπη. M‘s τήν πάροδο τού χρόνου καί τήν αλλαγή τών κοινωνικών όρων, παθαίνει κι αυτή μια συνεχή μεταόολή. Στίς μέρες µας όμως ή ' ' ' παράδοση σπάζει απότοµα μέ τήν όλοκληρωτική έπικρά- , τηση τής ευρωπαϊκής φορεσιας. : "τό κεφάλι φοριόταν κόκκινο φέσι μέ κοντή μαύρη μεταξωτή φούντα. 'Αργότερα όμως αντικαταστάθηκε από τό καλπάκι, (19) είδος φεσιού από µαύρο αστρακά, διπλοφοδραρισμένον, για να γίνη σκληρός. 'Ο τεπές γί- * 19 νονταν κωνικός καί ύστερα διπλώνονταν ώστε να γίνουν δίπλες πού σχηματίζουν όμόκεντρους κύκλους. μέ κέντρο τή μέση τού τεπέ. Το σχέδιο (20) δείχνει πώς είναι αρχικά ή κάθετη τομή τού καλπάκιού (α) καί πώς γίνε- {Lie το δίπλωμα (6). Στο στήθος, μετά τα ασπρόρουχα, φοριόταν τό που- κάμισο, π7 κάμσου, άσπρο από χασέ ή λινοµ.έταξο ύ- α' φάσµα, μέ παστάκια καί κολαρισμένο. Τό πουκάμισο, κοινό στα περισσότερα µέρη τής "Ελλάδας, είναι χωρίς γιακά, κι έφτανε αρκετά χαμηλά αλλά τό µέρος πού ήταν κάτω από τή μέση σκε- πάζονταν από τή όράκα. Td πουκάμισα τής τελευταίας περιόδου γίνονται από ξ, φό ρτι χρωµατιστό, ριγέή καρρώ πάντοτε σε σκούρα χρώµατα. 'Η βράκα ή το σαλόάρι γίνονταν από μαύρο ή σκούρο μπλέ αλατζά. 7Hrdv πολύ φαρδιά, μέ άπειρες δίπλες, καί πίσω σχημάτιζε ένα θύλακα, τήν κόφ α, πού στό όάδισµ.α πήγαινε δεξια-ζερβά. Τόν αλατζά πού προορίζονταν για σαλόάρια τόν ύφαιναν άσπρα/΄΄ Υστερα τόν έδαφαν οί µ. το ο γ ιατζή δ ε ςτών χωριών. 21 , … Για να σιδερωθή καί να πάρη τό ύφα- σμα γιαλάδα, περνιόταν από ένα µαρ- μάρινο ή πέτρινον κύλινδρο. Το σημείο του υφάσματος που όρι΄σκονταν σε επα- φή µέ τόν κύλινδρο χτυπιότανε μέ εί- δικούς ξύλινους κόπανους. από δυό συγ- χρόνως μπογιατζήδες, "ένα &… τίς δυό µεριές τού κυλίνδρου. Είχαν τόσο έξα- σκ'|,θή πού χτυπούσαν ρυθµικό καί τή στιγµή που ό ένας κατέβαζε µ." δρχ ή τον κόπανο, ό άλλος ανασήκωνε τό δι- κό του. "Οταν το µέρος ε΄'.είνο τού υφά- σματος σιδερώνονταν καί γιάλιζε, προ- χωρούοαν σέ καινούργιο, αοιδέρωτο µέ- ρος τού υφάσματος. ΄Εννοείται πώς ό κόπανος καθώς έ- πεφτε έκανε έναν θόρυόο πού ένοχλούσε τούς γειτόνους, κι από αυτού έμεινε καί ή γνωστή έκφραση ...καί τού μπογιατζή ό κόπανος "Υστερα τό σαλόάρι αντικαταστάθηκε από τό ό ρακί ή παν ου€ράκι,(21)από μαύρο σκ,τί (σκουτί), χοντρό μάλλινο ύφασμα πού γίνεται στόν τόπο.Γίνεται έπίσης κι από ρούχο (τσόχα) πολύ όαρύ. Τό βρακί είναι φαρδύ, όχι όμως όσο τό σαλόάρι, καί στή μέση σφίγγει, σουρώ- 22 νοντας, μένα κορδόνι. Το ποδονάρια στενεύουν πρός τα κάτω καί είναι κορδελιασμένα γύρω-γύρω μέ σειρήτι (γα΄ι'τάνι) μεταξωτό, κι αυτό προϊόν τής ντόπιας όιοτεχνίας. Δεξιά καί αριστερα έχει στα πλάγια κι από μιά έσωτερική τσέπη μέ τίς παρυφές κορδελιασμένες. Τό όρακί πέφτει μέ λίγες φαρδιές πτυχές ώς τό καλάμι τού ποδιού" μισή περίπου πιθαµ.ή πάνω από τόν ο… στράγαλο. 'Ο γενικός αυτός τύπος τού βρακιού έχει παραλλαγές από χωριό σέ χω- ριό: «βράκα αγιολαυρεντι'τικη>> (µακριά ώς τόν αστράγαλο σχεδόν) «όράκα μακριν- τζιώτικη>> (λίγο κοντότερη) Στή μέση ζώνεται τό ζωνάρι, ζ,νά ρι, από μαύρο σατέν ή σόφι, σόφ. Τό ζω- νάρι είναι φαρδύ περισσότερο από δυό πήχες καί μακρύ πέντε περίπου Μ πήχες, κι έτσι κάνει πολλές δίπλες πού χρησιµεύουν καί για θήκες τής καπνοσακούλας, τού τσιμπουκιού, τού πουγγιού καί άλλων αντικειμέ. νων. Στίς έπίσηµ.ες μέρες στό ζωνάρι, µπροστα δεξιά, διπλώνεται καί ένα άσπρο µαντήλι, μεταξωτό τίς περισσότερες φορές. Πάνω από τό πουκάµισο φοριέται τό γελέκι (22). Παλιότερα τά γελέκια γίνονταν από όελούδο, κατ' φεδένια, καί αντί για κου- 3 μπότρυπες είχαν θηλίτσες για να κουμπώνουν, κι αυτές μεταξωτές. Td χρώματά τους ήταν σκούρα, (πράσινο, γκρενά, μπλέ) µερικοί όµως νέοι τής έποχής φορούσαν καί κατακόκκινα γελέκια."Υστερα άρχισαν να χρησιµοποιούν τσόχα (ρούχο).Διπλώ- νουν σταυρωτά, µπροστά στό στήθος, κουµ.πώνοντας μέ μια σειρά από μεγάλα µεταξωτά κου… ι'., «πού τα δίλεύνι οί γ"ναίκις>>. Ή σειρα τών κουμπιών αυτών αρχίζει από τό κέντρο τής µέσης (πάνω από τόν όφαλό) καί κατευθύνεται λοξά πρός τόν ώµο. Td κουμπιά συνδέονται μέ τό γελέκι, μέ διπλό γα΄ι'τάνι μή- κους περίπου δυό πόντων, είναι σφαιρικά καί καταλήγουν σε μικρή φούντα. Μια άλλη σειρά από κουμπιά, συμμετρικά αντίθετα πρός τήν πρώτη, κατευθύνεται πρός τόν άλλον ώμο. Γύρω-γύρω τό 94 γελε΄κι, καθώς καί οί κουμπό- τρυπες, είναικορδελιασμένο μέ γα΄ι'τάνι. Στό έπάνω µέρος, μπροστά, υπάρχει πολλαπλή σειρα γαϊτανιών, σέ οπλο. σχέ- δια. Τό γελέκι δέν έχει µανί- κια, είναι πάντοτε φοδραρισμέ- νο καί πολλές φορέςή πλάτη είναι καµ.ώµ.ε΄.νη μόνο από δι- … θα..." , . πλή φόδρα. Στή ράχη, μερικές φορές, υπήρχε άνοιγ- μα πού έφτανε σχεδόν ώς τό σβέρκο. Το άνοιγµα αυτό ανοιγόκλεινε μέ κορδόνια σταυρωτά, όπως δείχνει τό σχέδιο (23). Τα κορδόνια ήταν μεταξωτά καί κατέληγαν σέ µικρή φούντα. Παλιότερα στήν πλάτη τού γελεκιού ήταν κεντημένος δικέφαλος αε- τός. "Οταν τό γελέκι ήταν χρωματιστό ό αετός ήταν κεντημένος µέ µαύρο μεταξωτό μπρισίμι. "Οταν τό γελέκι ήταν μαύρο γίνονταν χρυσοκέντημα. Τήν πα- ραπάνω πληροφορία, έπιόεόαιωμένη από πολλές προφορικές πηγές, δέν έγινε δυνατό να έξακριόώσω καί μόνος μου, παρ, όλες τίς σχετικές προσπάθειες. Πάνω από τό γελέκι φοριέται τό κοντογο ύ- νι, (24)παρόμοιο περίπου μέ τό γυναικείο, άλλα σημαντικά διαφορετικό στό κόψιμο. Τό κοντογούνι είναι κι αυτό από τσόχα ή από σκουτί, έχει μακριά μανίκια, είναι φοδραρισμένο καί στίς παρυφές κορ- δελιασµ.ένο. Δέν έχει κουμπιά ή θηλίτσες καί μένει πάντοτε ανοιχτό µπροστά, αφίνοντας νά φαίνεται τό σταυρωτό γελέκι. Τό χειμώνα ή φορεσιά συμπληρώνεται καί από κάπα ήτό καπουτέλι, (25) από τραγόµαλλο, "Η… μαύρο ήκαφέ. Οί κάπες τής Ζαγοράς ήταν όνομαστές σίόλη τή Μεσόγειο. '0 Fel. Beaujour μας πληροφορεί πώς στα τέλη τού 18ου αίώνα έξάγονταν επτά χιλιάδες κάπες. 20 'H κάπα είναι πολύ φαρδιά καί στό κεφάλι έχεικουκούλα, τό κ τσούλι ή κατσούλα. Τα μανίκια του είναι μακρυά καί φαρδιά. Δίπλα στή μανιγοκόληση, μπροστά, υπάρχει άνοιγμα, κιαπό τα δυό χέρια, σέ σχήμα Γ αναποδογυρισµένου. Τό άνοιγμα αυτό κουμπώνει, στή γωνια τού |-, µέ κουμπί καί θηλίτσα. Στό πίσω μέρος τής κατσούλας, ακριόώ; στόν αυχένα, υπάρχει μια μικρή φούντα, πάλι από ….. ., τραγόµ.αλλο. Ή κάπα φοριέται κατά τρείς τρόπους: Ρίχνεται αναπεταρίκι στό σώµα καλύπτοντας καί τα χέρια, ή rd χέρια όγαίνουν από τα ανοίγματα πού είναι στή µανικοκόληση, αφίνοντας rd µανίκια να κρέμονται έλεύθερα στήν πλάτη, ή φοριένται κανο- νικα rd µανίκια. '0 πρώτος τρόπος είναι ό πιό πρό- χειρος,ό δεύτερος χρησιμοποιείται στίς χειμωνιάτικες έργασίες στό ύπαιθρο, για νά µή έμποδίζονται οί κι' νήσεις τών χεριών από τα χοντρά μανίκια ότρίτος είναι όκανονικός. '0 καρπός τού χεριού προφυλάγεται από τό κρύο μπαίνοντας, σα σε τσέπες, σέ δυό πλευρικά ανοίγματα τής κάπας. Τό καπουτέλι είναι λα΄ι'κότερη φορεσιά. Οί πλούσιοι κιοί αρχόντοι φορούν τό χειμώ- να τή γούνα ή r’ αρνιακό κοντόπαλτο από μαύρο χοντρό ύφασμα, συνήθως τσόχα, φοδραρισμένο όλο 27 δα. Τό πουγγι΄, (27) για να όάζουν τα νοµίσματα, είχε κι αυτό κεντήματα μεταξωτά ή μέ χάντρες. Στό χέρι έπαι- ζαν συχνα χοντρόκοκο κεχριμπαρένιο κο µ.πολόί. ίΑνακεφαλαιώνοντας όσα γράφη- καν παραπανω σημειώνουµε πώς στίς αρχές τού 19ου αίώνα οί πηλιορείτες στό κεφάλι φορούσαν κόκκινο φέσι {1.‘5 ι.".αύρη φούντα καί στό κορµί άσπρο πού- κάμισο. μαύρο άλατ ζαδένιο σαλβάρι, χρωματιστό Θέλουδένιο σταυρωτό γε- λέκι καί μαύρο τσόχινο κοντογούνι. Στα πόδια άσπρες κάλτσες {1.5 χρωματιστά σειρήτια. καί µονοκόµατα παπαδίκα παπούτσια. Αργότερα τό φέσι αντικα- τασταθηκε από τό μαύρο καλπάκι, κα- μωµ.ένο από αστρακά, τό σαλόάρι από τό όρακί πού είναι ίδιο σχεδόν, τό γελέ- κι έγινε μαύρο καί τό κοντογούνι έμεινε ίδιο.Στά πόδια οί κάλτσες είναι µαύρες καί rd παπούτσια τα ίδια παπαδίκά. έσωτερικα {1.5' γούνα. Τό άρνιακό έχει μεγάλον γού- νινο γιακά, πού, όταν κάνει πολύ κρύο. τόν σηκώ- νουν κουμπώνοντάς τον απροστά {1’ ένα κουμπί, πού πιανει σέ µ.εταξωτή θηλίτσα. Στα πόδια φοριένται τό χειµώνα rd σκα- πίνια, χοντρές µ.άλλινες κάλτσες, καί τό καλο- καίρι πανίτικες. Οί κάλτσες, όπως σ, όλόκληρη τήν "Ελλάδα ήταν πλεχτές 1.5 τό χέρι απ' τίς γυ- ναί |.ςε ,Αρχικα ήταν ασπρες, A εντητές στα πλάγια, αργότέρα μαύρες. Τέλος, rd παπούτσια είναι μόνο- κύµατα έπάνω, χοντρά, χαμηλά, τα παπαδίκά Οί παλιοί ασίκηδες τών χωριών τα φορούσαν κο- λ 0 πα τ η τ ά, δηλαδή τού ένός παπουτσιού πατού- σαν τή -φτέρνα κι έτσι τό ένα πόδι αναγκάζονταν νά σέρνεται λίγο. Μερικά αντικείµενα συμπληρώνουν τή φορε- σιά: 'II καπνο σακούλα, κεντημένη από τήν αρ- ραόωνιαστικια {1.5 μετάξι ή µέ χάντρες. Πολλές φορές αντί για καπνοσακούλα είχαν µεταλλική ταµπακιέρα(26) που τή συγκρατούσαν µέ αση- μένια ‘28 αλυσύ βεβλδΟΥραφι΄α —- οι * 1) Αγγελικής Χατζημιχάλη: ιΕλληνική λαϊκή τέχνη . Ρουμ.λούκι, Τρόποι, 'Ικαρία. Αθήναι 1931 - σελ. 141. 2) Σοφίας Σ. 'Ηλιάδου: ‘0 μύθος τής ΄Αλκήστιδος καί di Θεσσαλαί γυναί- χεΒ - Αθήναι 1934 - σελ. 13. 3) Τό κουστούμι τών Έπαναστατών τού I878 δέν είναι ντόπιο. Βλέπε καί: Νικ. Γαντζοπούλου: "Ιστορικαί σελίδες της έν Πηλίου έπαναστόισεως.-ίΕν Βό- λω 1906 - σελ. 19.- «καί ήλθοµ.εν είς τήν θέσιν Φτιλιό αντικρυ τών Τρικέρων' έκεί έστάθηµ.εν όλη τήν ήμέραν καί ώπλίσθημεν ένδυθέντες άπαντες έπαναστα- τικά>>. 4) Δανιήλ ίερομονάχου καί Γρηγορίου ίεροδιακόνου, τών Δημητριέων: Γεωγραφία Νεωτέρική - Βιέννη 1791. 5) Γρηγορίου Κωνσταντα, Βιογραφία, λόγοι, έπιστολαί. 'Εκδιδόμενα υπό Ρ.Ν. Καμιλάρι. 'Εν Αθήναις I897 σελ. 29 6) "Αθω Τριγκώνη: Χρονικά του Βόλου. Βόλος 1934, σελ. 26, όπου καί ή σχε- τική με τή χρονολογία τής ίδρυσης τού Βόλου βι6λιογραφία. 7) Μ.Μ. Παπαϊωάννου: Γόλος- Βόλος καίτοι συγγενή σλαβικά τοπωνύμια στήν Έλλάδα. Αθήνα 1947, όπου καί οί σχετικές γνώμες για τήν καταγω- γή τού όνόματος καί ή βι6λιογραφία τού θέματος. 8) Δημητρίου Κ. Τσοποτού: '0 Βόλος(ί΄δρυσις καί εμπορική κίνησις αυτού κατά τα πρώτα δέκα έτη) 'Ev Αθήναις 1933. _ 9) O. M. de Stackelbergz Costumes et usages des peuples de la Gr‘ece moderne grav‘es d aprésles d3ssins exécutés sur les lieux en 1811 par 15.... Roma 1825 πίναξ XIV 1())Δηµ.ητρίου K. Σισιλιάνου: ‘H Μακρινίτσα καί τί) Πήλιον Οσπρια. μνη- μεία, έπιγραφαί) Αθήναι 1939 - Είκόνα έκτόςκειµ.ένου στήν αρχή τού όιβλίου. Λάθος είναι ακόµα καί ή χρονολογία 1825 γιατί σαφώς τονίζεται στόν τίτλο τού 6ιόλίου τού St πώς τα σχέδια έγιναν στα 181 1. 11) ((Θεσσαλικα χρονικά» "Ιστορικής καί λαογραφικής έταιρίας τών Θεσσα- λών (έκτακτος έκδοσις) Αθήναι 1935, σελ. 42. 12) Αθηνάς Ταρσούλη= 'Ελληνικές φορεσιές. - Αθήνα 1941, Τέταρτος φάκε- λος άριθ. 18 Adi 19… 13) Λεύκωμα Έλληνικών ΄Ενδυμασιών Μουσείου Μπενάκη - Αθήναι 1948 τόμος Α΄ πίναξ 28. 14) Κίτσου Α. Μακρή.- ‘0 ζωγράφος Θεόφιλος στό Πήλιο. Βόλος 1939. πί- νακες έκτός κειµένου 17,18,25,41 15) Δ. Κ. Τσοποτού: Γή καί γεωργοίτ1΄|ς Θεσσαλίας κατά τήν Τουρκοκρα' τίαν. ’Ev Βόλω 1912 σελ. 158. 16) Λεξικόν Έγκυκλοπαιδικδν (έπιμελεία Ν. Γ. Πολίτου) Αθήναι 1894-1896 τόμος πέμπτος, στη λέξη Μακρυνίτσα. «'Η άλλοτε ακµάζουσα 6ιομηχανία τών αλατζάδων έξέλιπε>>. 17) &… Κουκίδη: Τό πνευμα του συνεργατισμου τών νεωτέρων Έλλήνων καί τ΄ Αμπελάκια. Αθήναι 1948. σελ. 32. 32 — 18) Ν…… Γεωργιάδου: Θεσσαλία - 'Εν Βόλω 1894 σελ. 109. …) Ά Φιλαδελφέως; Ακτίνες έκ τής Θεσσαλίας - ίΕν Αθήναις 1897. σελ. 10 211) Felix Beaujour, ex consul en Grece - Tableau de Commerce (16 1a (Επεσε (1787 ' 1797) Paris τοµ.. Α' σελ. 252. σχέδια ΜΑΝ)… … ?? Λ ( (έ…ΘΟΣ (ΠΛΑΤΗ ΠΛΑΤΗ 7 / 1 … /'/'ίίίΨί) ΣΥΝΟΛΟ ΦΟΥΣ ΤΑ 3 ΦΥΛΛΑ ΛΈεΔΛιΜΠΔΝτ:Σ ΠΛΑΤΗ ξ ΜΑΝη ί… / ΣτΗΘοΣ 7 Σχ. Ώ Δα; * ΣγΝοΛρ ΛΑΤί-| … Γ|ΑΚΑΣ κΟΝτΟΓΟγΝ ι ΤΌΑΧΗ/Χ|Α ΓΔΜ… ΠΛΑΤΗ Στ Με 09 ΚΑΒΑ/ΧΟΣΧ [| ΟΔΟΝΑΡ| \ / ΣΥΝ O/\O 3 ΕΑ Κ Δ Γ€/Χ€Κί / |"ιΑκΑΣ Χ . …. « . …. ΧΣΥΝΟ/ΧΟ Θ .. .. * Μ »-ΣτΗοοΣ ΚΟΝΤΟΓΟΥΝ| Μπήκε) Τό βι6λίο τούτο στοιχειοθετήθηκε καί τυπώθηκε στό τυπογραφείο τού Κίτσου Α. Μακρή (Βόλος -Χατζηαργύρη 20) τό καλοκαίρι τού 1949 T0'1 σχέδια τυπώθηκαν στό λιθογραφείο Ν. Καλαμάτα (Κοραή 29) Οί έγχρωμες αναπαραστάσεις έγιναν από τό ζωγράφο Φώτη Ζαχα- ρίου. Τυπώθηκαν 350 αντίτυπα. Ή ξυλογραφική έκτέλεση τών αναπαραστάσεων τού Ζαχαρίου έ- γινε από τή ΛΟΥΚΙΑ ΜΑΓΓΙΩΡΟΥ. Ή ευγενική της προσφορά ήρθε μετά τήν έκτύπωση τού κειμένου, γι, αυτό καί δέν =… αναφέρεται στη θέση πού τής ανήκει. τα "πια τον πω…"!!! ει… ΣΕ "|…" l : 10

νεΑεγΘερι/χ, ΛήΡι1ή1 &Ω-π΄85 & Ο Ο Ο -…-..ΣΥΝΟ!ΚΜΚΑ "αυτώ"... Συνοικιακό GUI-MOM“! ή «µ ' άλλα λόγια ν' αγαπιόµστε»!… Η θιψηχαν1α παραγωγής ψη- φισμότρν που µε δηµοκρατικές διαδικασίες, ' στήθηκε εδώ και δυό µε"… συνεχιζω κανονικό| τη λειτουργια της για την αύξηση της παραγωγικότητας και της 0-, νταγωνίστικότητας γενικώς, Με ψηφιαματων: Ξ 0 Τα ελεγχόµενα απο τα ΚΚΕ caveman! συµδούλια, εκφρό ζουν την αγανάκτησή τους, γιε τις ανστψήσεις και την ακρΙθεια, που, κατό τη µόνιµη επωδό του Ριζοσπόστη, τον τελευταίο µήνα «πέφτουν στην πλό τη του λαού κι ενισχύουν µόνο το κεφάλαιο, που εκφράζουν τα ντόπια και ξένα. ονοπώλια»... . Τα ελεγχόμενα απο τη «Νέα Δηµοκρατία» εκφράζουν τη δική τους ανάκτηση, που το Θεσσα- λικό Πανεπιστήµια και ειδικότε- ρα η Γεωπονική Σχολή δεν έγινε στη Λόρι" (ώστε και πνε υματική ζωή ν ' αποκτήσουμε ενμιό νυκτΙ και περισσότερα σουθλόκια να πουλανε τα σουθλατζιδικα - τό ποιος προδληματισµός!) και έγι- ναν στην πόλη του Βόλου, που δεν έχει την απαραίτητη υποδοµή... Ετσι, ψήφισµα το ψήφισµα κυ- λάει η θητεία... Αλλοι όπου νάναι θα κάνουν και το µεγάλο άλµα προς το Δημοτικό Συµθαύλιο κι εν τέλει, θα ζήσουµε κι εµείς κα- λό, αφού "χουμε πιό στα έδρα- να της «µικρής δουλής» ανθρώ - ΠιθανολογΙες υ|"µι |". ιιιιµνιινΛιµνι ' * .… : ' ΚΕ δραστικό και τό θέµα τής Γεωπονικής Σχολής και τής Α- Γ ' ή ' θό κάνουµε γενικώς oi Λαρισα… ΜΑΘΗΜΑ στόν ύ- Παιδ και γιό τό δεύτερο ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ διαµαρτυρίας.. Η έρμόνση γιά τήν έπαναατατική γυµναστική, πού θά μάς ΐι λήρη «φόρµα- τόν φετεινό χειµώνα, όρχ|ζει! IA El νης αΛόριαα 85» γράφει ή ανακοίνωση τής Επιτρο- πή; ψήνι;ς | συµπλι;ρώ:εέ : ΕΞΩ ΓΙΑ ΠΑΝΤΑ ΑΠΟ το ΝΑΤΟ! να… νε κα κ τι κ µα έκε| δίπλα (κάτι πού μας! µέ τό ΝΑ- ΤΟ, δέν θέλ ν όλοι οι ειρηνιατές τού κόσµου) Ισως νό µή µός έκανε που: µε πείρα στα ψηφίσµατα! και … νά µένουμε πάντα «Εξω γιό πάντα από (|µιτασιόν) πο- ;: Ζούµε τήν έποχή τών πιθανοτήτων… Πιθανόν όλοι µας νά είμαστε ή νά µήν ειμαστε ύποπτοι τροµοκρόπς, πιθανόν νά παρακολουθούνται ή νό µήν παρακολουθούνται τό τηλέφωνό µας. πιθανόν νό ύπάρχει ή νά µήν ύπόρχεικρΙση στις κοµµατικές Maoist; (όκόμα κα! σέ νομαρχιακό επιπε- δο) πιθανόν νό chines! ή νό µήν αυξηθεί ή τιµή τής φέτος και τής κεφα- λογραβιέρας… Τιποτα δέν ειναι σίγουρα και πιθανότατα. τιποτα δέν μπορει νό υπάρ- ξει πιό oivoupo όπό τό πιθανό... Πιθανόν νά μήν ύπόρχει τρόπος νό συµ- βαίνει διαφορετικό... Νά. πάρτε σόν πρόσφατο παράδειγμα τήν Γεωπονι- κή Σχολή. Εκει πού όλοι είµασταν σίγουροι ότι θά έχει έδρα της τήν Λόρι- σα. λειτούργησε ό νόµος τών αθανοτήτων και όρΙστηκε ό Βόλος τελικό σάν έδρα.. Σέ έφηµεριδα τής περασµένης Τετάρτης. διαβάζω στό µεταξύ δήλωση του προέδρου τής Διοικούσας Επιτροπής τού Θεσσαλικού Πανεπιστη- µιου πού όναφέρει: -Τό 1988 πιθανόν νά όρχΙσει ή λειτουργία τού θεσ- σαλικού Πανεπιστηµιου-. Κα! πιό κάτω: -Στήν Λόρι… θά λειτουργήσει τμήµα Ιατρικής και Κέντρο Ερευνας Καλλιεργειών-...Τό τελευταιο φέρε- ται σόν σιγουρο. όλλό μετά όπ' όλη αύτή τήν πιθανολογΙα. δέν είναι πιθα- νόν νά λειτουργήσει τό 0. Π. πράγµατι τό 1988 και σίγουρα τό τµήµα Ια- τρικής νά µήν λειτουργήσει στήν Λόρισα: Ετσι σάν σκέψη τό όναφέρω. ρωτώντας µήπως... * *** O Ψ|θΥΡΙΠΗΣ

"εΛετΘ€Ρι4, Μ…… αΩ-η΄85 J Φ ο ο « -ΐ.ΣΥΝΟΙΚΜΚΑ ΛΠΜΕΝΤΡΩΣΗ... Συνοικιακά Νιώθω… ή «µ ' άλλα λόγια ν ' αγαπάμστε»!... " "ψαχνω παραγωγής να φισµάψν που µε δηµοκρατικές διαδικασίες, ' στήθηκε εδώ και δυό να… συνεχιζω κανονικά| τη λειτουργια της για την αύξηση της παραγωγικότητας και της σε νταγω#στικάτητας γενικώς, τ… ψηφισµατων: 3 Ο Τα ελεγχόµενα απο το ΚΚΕ συνοικιακά συμθούλια, εκφρά ζουν την αγανάκτησή τους. για τις ανατψήσεις και την "µια… που, κατά τη µόνιμη επωδά του Ριζοσπάστη, τον τελευταίο µήνα «πέφτουν στην πλάτη του λαού κι ενισχύουν µόνο το κεφάλαιο, που εκφράζουν τα ντόπιο και ξένα. ονοπώλια»… Φ Τα ελεγχόµενα απο τη «Νέα Δηµοκρατία» εκφράζουν τη δική τους αγανάκτηση που το Θεσσα- λικό Πανεπιστήµιο και ειδικότε- ρα η Γεωπονική Σχολή δεν έγινε στη Λάρισα (ώστε και πνε υµατική ζωή ν ' αποκτήσουμε εν µιά νυκτΙ και περισσότερο σουθλάκια να πουλάνε τα σουθλστζΙδικα - τό τοιος προδληματισµάς!) και έγι- ναν στην πάλη του Βόλου. που δεν έχει την απαραίτητη υποδομή.. Ετσι, ψήφισµα το ψήφισµα κυ- λάει η θητεία... Αλλοι όπου νάναι θα κάνουν και το μεγάλο άλµα προς το Δηµοτικό Συμθούλιο κι εν τέλει, θα ζήσουµε κι εμείς κο- λά, αφού "χουμε πιά στο έδρα- να της «µικρής θουλής» ανθρώ- … ΠιθανολογΙες Ζούμε τήν έποχή τών πιθανοτήτων… Πιθανόν όλοι µας νά ειµαστε ή νά μήν ειμαστε ύποπτοι τροµοκράτες… πιθανόν νά παρακολουθούνται ή νά µήν παρακολουθούνται τά Μονό µας. πιθανόν νά ύπάρχει ή νά μήν ύπάρχεικρϊση στις κομµατικές Maoist: (άκόµα και σέ νοµαρχιακό έπΙπε- δα) πιθανόν νά αύξηθει ή νά µήν cognac! ή τιμή τής φέτας κα! τής κεφα- λογραβιέρας... Τιποτα δέν ειναι σίγουρα και πιθανότατα. τιποτα δέν μπορεί νά ύπάρ- ζει πιό σιγουρο άπό τό πιθανό... Πιθανόν νά µήν ύπάρχει τρόπος νά συµ- βαινει διαφορετικά... Νά. πάρτε σάν πρόσφατο παράδειγµα τήν Γεωπονι- κή Σχολή. Εκεί πού όλοι είµασταν σίγουροι ότι θά έχει έδρα της τήν Λάρι- σα. λειτούργησε ό νόµος τών πιθανοτήτων και όρΙστηκε ό Βόλος τελικό σάν έδρα.. Σέ έφηµερ!δα τής περασµένης Τετάρτης. διαβάζω στό µεταξύ δήλωση τού προέδρου τής Διοικούσας Επιτροπής τού Θεσσαλικού Πανεπιστη- µίου πού άναφέρει: «Τό 1988 πιθανόν νά αρχισει ή λειτουργία τού Θεσ- σαλικού Πανεπιστημιου-. Κα! πιό κάτω: -Στήν Λάρισα θά λειτουργήσει τμήμα Ιατρικής και Κέντρο Ερευνας Καλλιεργειών-...Τό τελευταιο φέρε- ται οάν σιγουρο. άλλά μετά ότι" όλη αύτή τήν πιθανολογΙα, δέν είναι πιθα- νόν νά λειτουργήσει τό e. Π. πράγµατι τό 1988 και σίγουρα τό τµήµα |α- τρικής νά µήν λειτουργήσει στήν Λόρισα; Ετσι σάν σκέψη τό άναφέρω. ρωτώντας µήπως... που: με πείρα στα ψηφίσματα! '|"γ9 |". ιιιιγνιιυΛιµν| | | …? ι ΚΕ όψικά και τό θέμα τής Γ ιαπωνικής Σχολής και τής Α- Γ ' π ' θά κάνουµε γενικώς oi Λαρισα… ΜΑΘΗΜΑ στόν ύ- nou Ποιδ και γιά τό δεύτερο ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ διαµαρτυρίας.. Η έρµάνοη γιά τήν επαναστατική γυμναστική, πού θά µάς διώξει… λήρη «φόρμα- τόν φετεινό χειµώνα, όµως… … l'l IA El γης -Λάρισα 85- γρόφει ή άνακοΙν τ Επιτ πής ψήνης | συµπληρώνει: ΕΞΩ ΓΙΑ ΠΑΝΤΑ ΑΠΐΡο #ΑΤΟ! po- Αν ωµπλ νε καί κάτι άκόµα έκε| δίπλα (κάτι πού µαζι µέ τό ΝΑ- ΤΟ, αν θέλ ν όλοι οι ειρηνιστές τού κόσµου) Ισως νά µή μάς έκανε και' ή νά µένουµε πάντα -Εξω γιά πάντα από (Ιµιτασιόν) πο- µε ες- O Ψ|θΥΡ|ΣΤΗΣ

κ%1χ Η εισηγηση TOU K. Δηµητρίου Σιούλα -"" -… 8 | : =,» ' Ά., ι.. ; …' Η΄ι…Μυυΐπ Χ 30 (τελευταίο) Η επιχειρηματολογία πάνω στην οποία µπορούµε να στηριχτούµε γιά να αποδείξουµε τη σκευωρία που έγινε σε βάρος µας είναι τεράστια. Ομως θα αναφέρουµε σαν τελευταία την εξής που δείχνει τα µαγειρέματα που έδωσαν καί πήραν όλα αυτά τα χρόνια µεταξύ τών Λαρισαίων καί τών Βολιωτών. Ενδεικτικό του γεγονό- ΄ τος αυτού είναι ότι ο φάκελος του Παν. Θεσσαλίας θα έπρεπε να είχε συνταχτεί πρίν ακόµα ανακοινωθεί οτιδήποτε για το Παν. Θεσσαλίας. όµως οι διεργασίες που ακολούθη- σαν καί οι μεταβολές που έγιναν απ' την πλευρά των Λαρισαίων. οδήγη- σαν την επιτροπή να τον εκδώσει µόλις τον Μάρπο του 1989. Kai ενώ οι σχολές ήταν. όπως προαναφέρα- Isa. τέσσερις. n σηµερινή συγκρότη- ση του Παν. έχει διαµορφωθεί ως εξής.: ' Α. Σχολή ανθρωπιστικών επιστη- µών που περιλαμβάνει: Α1 Παιδαγωγικό Τµήμα Δηµοτικής Εκπαίδευσης. Α2 Παιδαγωγικό Τµήµα Νηπιαγωγών. Α3 Γενικό Τμήμα. . …!. Σχολή Επιστηµών Παραγωγής 'που περιλαµβάνει: B1 Τµήµα Γεωπονίας Φυτικής καί Ζώης Πυρσνσνής… 82 Τμήµα Χωροταξίας-Περιφερεια- πις΄Ανά…υξης. 83 Τµήµα Μηχανολόγων Μηχανικών Βιοµηχανίας. Γ. Τμήμα ιατρικής που πρόκειται να ενταχθεί στη Σχολή επιστημών 'Υγείας. Τμήµα Φαρµακευτικής Σχολής. Δ. Τμήμα Επιστήµης Φυσ. Αγωγής καί Αθλητισµού. 0 συνολικός προβλεπόμενος αρι- θµός φοιτητών στην τελική φαση ανάπτυξης του Πανεπ. είναι περίπου … 10 000 πραττυχιακσί καί 1500 μετά- πτυχιοκοί Ο συνολικός αριθµός των διδασκό- ντων όλων των βαθμίδων (Δ. Ε.Π.) _ προβλέπεται να είναι 1'500 περίπου. ενώ θα υπάρχει ανάλογος οριθµός επιστημονικών Διδακτικού προσωπι- κού (ΕΛΠ) διοικητικού καί λοιπού … προσωπικού. ,… Μετά an όλα αυτά του περασμένο ' Σεπτέµβριο. τόσο ο ΦΙΛΟΣ. όσο καί το σύνολο των φορέων του νοµού µας. έστειλαν υποµνήµατα στον τότε υπουργό We καί εξηγούσαν το άδικο της μη ίδρυσης Σχολών και στα Τρίκαλα καί πρότειναν την ίδρυση του Τµήµατος Φυσ. Αγωγής καί "..… .περάσο & ."… ιΠιιΝν Η ιΨΒΗ ..';>ξ , Αθλητισµού κ Τμήματος της κού Περιβάλλ ος. T0 άτυπο ανο των φορέων (αυτό πού είχ Ξτην πρωτοβουλία της ς επίσης καί του σολογίας καί Φυσι- ορνόνωσης σημερινής συγκέ- ντρωσης) έκ ε απο τα δεδοµένα που είχε τον τώµβριο. ότι θα ήταν άστοχη αν εκ ηλωνόταν οποιαδήπο- τε κινητοποί ση, για το λόγο ότι βρισκόμασταγ σε προεκλογική περίο- δο. * - Avnnpoou‘leia του άτυπου αυτού οργάνου επισκέφτηκε στην Αθήνα τον Υπαυρ ' Παιδείας καί του εξέθεσε το πρόβλημα. Την επόμενη ηµέρα ανακοινώθηκε από το Υπουρ- γείο Παιδείας η σύσταση µιάς επιτρο- πής εµπειρογνωµόνων. της οποίας κύριο έργο ήταν να µελετήσει την εκ νέου χωροταξική κατανοµή τών άνω- τατων εκπαιδ. ιδρυμάτων της χώρας. Σ΄ αυτή την επιτροπή µετέχουν καθηγητές Πανεπ.. Πολυτεχνίου καί υπηρεσιακοί παράγοντες του ΥΠΕΘ. Οπως αντιλοµβάνεστε το πρόβλη- µα της κατανομής των Σχολών που πρόκειται να λειτουργήσουν σε όλη τη χώρα µπαίνει σε καινούργια βάση. Ετσι έχουν τα πράγματα ως εδώ όσον αφ το ιστορικό της ίδρυσης του 0. Π καί τη νέα διαμορφωθεί- σα κατά αση. Από εδώ καί πέρα πρίν στίς προτάσεις κρίνουµε αναγκαίο να υπογραμμίσουμε τα , ακόλουθα. Θα προσφέρει πολύτιμες υπηρεσί- ες στο Διευθυντήριο της Δ Θεσσα- .- λίας. συµμαχώντας μ αυτό έµµεσα καί άμεσο, όποιος πορελθοντολογή- σει. κάνοντας αναφορά στο τί έγινε μέχρι τώρα στην ύπόθεση του 0. Π., προσπαθώντας να επιρρίψει ευθύ- νες σε κάποιον ή κάποιους. κωλυσι- εργώντας άθελά του τίς προσπά- θειες για τον ενωτικό χαρακτήρα που πρέπει να έχει ο αγώνας των Τρίκαλα/ών από εδώ καί εμπρός. Πιστεύουμε ότι το µεράδι ευθύνης το έχουµε όλοι µας. Θεωρούµε ότι είναι η μοναδική φα όπου όλοι µαζί ενωµένοι οι ΤριξΞλινοί. απαλλαγµένοι ano τίς κοµ τικές διαφορές. καί προκατα- λήψ ις. κατεβαίνουμε σ΄ ένα αγώνα γι να διεκδικήσουμε τα δίκαια αυτή στο µας καθώς επίσης και να ξουµε την κακή µας μοίρα φοντας το ενδιαφέρον της Κ 'ρνησης για να δεί ξεκάθαρα το τι βλήµα μας καταφέρνοντοςΌυγ-- χρόνως ένα αποφασιστικό χτύπηµα κατά του µεγαλοπαραγοντισµού. ό "ν της… οποίας είναι καί ο μόνος αίτιος στην ολη υπόθεση. Η επιτροπή αγώνα, η οποία Θα τύχει της έγκρισης σας σ'… αυτή την αίθουσα θα πρέπει να έχει οικου- μενικό χαρακτήρα διότι το ΘΠ είναι υπόθεση ολόκληρου του Τρικαλινού λαού καί τα δύσκολα προβλήματα δεν λύνονται με μονοµερείς συσχετι- σμούς, αλλά ακολουθώντας το πνεύ- μα των καιρών µε οικο΄υµενικότητα καί σύνεση. Για µας απο δω καί πέρα δεν απομένει παρά ΕΝΑΣ ΚΑΙ ΜΟΝΟ ΔΡΟΜΟΣ O ΑΓΩΝΑΣ. Ο αγώνας καί η πόλη µέχρι την τελική κατάκτηση του δίκαιου αιτήματος µας. Καί αυτή τη φορά δεν θα σταθούμε σε ύποµνήµοτα πρός τό καθ΄ ύλων υπουργείο . αλλά σε µαζικές κινητο- ποιήσεις όλου του Τρικαλινού λαού. Κατόπιν αυτών οι στόχοι µας είναι κρυστάλλινα ξεκάθαροι. Πιό συγκε- κριµένα ζητάμε: 1. Αντιπροσωπευτική καί αναλογι- κή συµμετοχή των 4 Νομών της Θεσσαλίας στη Δ. E TOU Θ. Π. 2. Την ίδρυση της Σχολής (Duo. Αγωγής καί Αθλητισμού στα Τρίκαλα. Τήν δικαιούμεθο γιά παρά πολλούς λόγους. Μερικοί απ' αυτούς είναι : ο) Η µεγάλη αθλητική παράδοση που υπάρχει στην πόλη µας όπου 2 συμπολίτες µας κατέχουν αντίστοιχα παγκόσµιο ρεκόρ (Παπανικολάου.- Σακοράφα). Μοναδικό φαινόµενο σ' ολόκληρο τον κόσµο 2 αθλητές µε παγκόσµιες επιδόσεις να προέρχο- γ νται απ' την ίδια πόλη καί τον ίδιο σύλλογο β) Ο πλέον σημαντικός λόγος είναι ότι η πόλη των Τρικάλων είναι η µοναδική α' ολόκληρη την Ελλάδα που διαθέτει έναν υπερσύγχρονο αθλητικό εξοπλισµό. τέτοια που δεν … έχει ούτε το ΤΕΦΦΑ Αθηνών ούτε το ΤΕΦΦΑ θεσΜια1ς. - Η ίδρυση του ΤΕΦΦΑ στο Βόλο θα δηµιουργήσει ένα ακόµη υποβαθµ- σμ΄ένο Γίανεπ. γυμναστικό ίδρυµα από πλευράς, αθλητ. εγκαταστά- σεων κοντά στο ήδη λειτουργούντα υποβαθµισμένα ΤΕΦΦΑ. Στα Τρίκαλα μπορεί η Γ υμν. Ακαδημία να λειτουργήσει ΑΜΕΣΩΣ ΧΩΡΙΣ ΝΑ ΔΑΠΑΝΗΘΕί ΔΡΑΧΜΗ. για τη λειτουργία της. αποτελώντας σύγχρονος πρότυπο εύρρυθµης λει- τουργίας, αφού όλοι οι οθλητ. χώροι είναι συγκεντρωμένοι σ' ένα σηµείο. 2. Την ίδρυση Της Σχολής Δασολο-. . . γίος καί Φυσικού Περιβάλλοντος στα Τρίκαλα. * Τόίστορικό ίδρυσής Kai λείτουργίας του 086 λικοι'ι Πανεπιστηµίου συγκέντρ ωση φορέων που έγινε την 4η Δεκεµβρίου στη ν πόλη μας … Ο Νομός Τρικάλων είναι ο ιδανικώ- τερος ελλ τόπος για την λειτουργία της σχολής. Καλύπτει το 72% της εκτάσεως του με τα βουνά της Πίνδου καί των Χασίων καί το 32% µε το πιό αξιόλογα δάση. Είναι ο νομός που παράγει την περισσότερη ξυλεία στη χώρα µας. Τα απέραντα δάση των Τρικάλων έχουν πλουσιότατή πανίδα καί χλωρίδα. Το πανεπ. δάσος Περτουλίσυ, κοντά στα Τρίκαλα. αποτελεί τόπο πρακτικής εξάσκησης των φοιτητών της δασολόγικής Σχολής Θέα/νίκης απο της ιδρύσεώς της. Με έδρα τα Τρίκαλα η σχολή δασολογίας μπορεί να έχει καθηµερινό φυσικό εργαστή- ριο το εν λόγω δάσος. Γιά τη επίτευξη των παραπάνω στόχων ο αγώνας µας πρέπει να µεθοδευτεί καί να κλιµακωθεί, χρησι- μοποιώντας όλα έκ΄είνα τα µέσα που θα µεταπείσουν τους αρµοδίους. Το παραδείγµατα της Λάρισας καί των πιό πρόσφατων , της Φλώρινας καί της Μυτιλήνης, πρέπει να αποτελέ- σουν τον οδηγό των αγωνιστικών ενεργειών μας και πιό συγκεκριµέ- να: 1. Την δηµιουργία σήµερα αντιπρο- σωπευτικής αγωνιστικής επιτροπής των φορέων του νοµού µας. που θα µεθοδε ύσει τον αγώνα. 2. Tnv μετάβαση στην Αθήνα αντιπροσωπείας της παραπάνω επι- τροπής, όπου αφού κάνει γνωστό το αίτηµα του νομού Τρικάλων να εκτιμήσει την στάση των αρµοδίων υπουργών. Κοί αν αυτή είναι θετική για µας. τότε όλα έχουν καλώς. Στην αντίθεση περίπτωση να τους γίνει γνωστό ότι o αγώνας μας θα κλιµακωΘεί µέχρι της οριστικής δικαί- ωσης των αιτημάτων µας. Καί: στη συνέχεια Κλείσιμο των καταστημάτων του νοµού µας. κλείσιµο όλων των σχολείων, όλων των βαθµίδων. πορεί- ες εργατών, αγροτών. µαθητών. πολιτών καί γενικά όλων των παραγω- γικών τάξεων στους δρόµους της πόλης ως καί αποκλεισμό στα σηµείο εισόδου τόσο σε επίπεδο νοµού όσο καί της πρωτο" ς του. Χ |

• ".. …." . Ιον Η ιδέα της ίδρυσης του Θεσσαλι- κού Πανεπιστηµίου το οποίο θα "λειτουργούσε σαν "ένα αυτοτελές πανεπιστημιακό κέντρο στο ΧΩΡΟ ΤΗΣ ΘΕΜΗΣ, ήταν μια ιδέα αρκετά παλιά.' ' Εκείνος πω έθεσε το ζήτημα της αναγκαιότητας της ίδρυσης ενός αυτοτελούς αυτοσυγκεντρωμ'ενου Πανεπιστηµίου στη Θεσσαλία, ήταν ο πρωθυπουργός της τότε Κυβέρνη- σης Γεώργιος Παπανδρέου, το 1964. Όμως η επακολουΘήοαοα πολιτική κατάσταση που επικράτησε στον τόπο μας τα επόµενα χρόνια δεν επέτρεψε σ' αυτόν την υλοποίηση της ιδέας αυτής. Απο τότε µέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 70 άλλαξαν πολλά στον τόσο μας. Η πιό μεγάλη αλλαγή ήταν η πανεπιστημιακή έκρηξη που , εκδηλώθηκε στη δεκαετία του 70 µε ,… την εισαγωγή στα ΑΕΙ χιλιάδων Φοιτητών καί την ανυπαρδα των . αναγκαίων πανεπιστηµιακών χώρων γιά να τους δεχθούν. Πανεπ. κτίρια κτισµένα πρίν απο μερικές δεκαετίες … καντόφθαλμη προοπτική λειτου- ργίας καί οργάνωσης ήταν αδύνατον ναδώσων απάντηση στίς προκλή- one …… της εποχής Η αναγκαιότητα για την ίδρυση καινούργιων πανεπιστηµίων εµφανί- ζονταν τώρα. εττιτακτική όσο ποτέ άλλοτε. ΄Ετσι τον Ιούλιο του… 1981 το επίσημο κράτος διαπιστώνει την * αναγκαικότητα της "ίδρυσης τω Θωοαλικό Πανεπ. καί αναγκάζεται απ' τα …… δεδοµένα που προκύπτων να εξαγγείλλει την ίδρυση ενός ειδικού "avenue Παι- δαγωγικό Πανεπιστήμιο-καί τα τμήματα που θα λειτουργούσαν ως παραρτήµατα των Πανεπ. της Αθή- νας καί της Θεσσαλονίκης. Η εξαγ- γελία αυτή δενυλσποιήθηκε μετά την - κυβερνητική αλλαγή που επακολού- θησε. Η νέα κυβέρνηση που προέκυ- ψε απ΄ τίς εκλογές του Οκτωβρίου τω 81 υιοθέτησε την ανάγκη της δηµιουργίας του Θεοο. Πανεπ. Το 1982 ορίζεται µια επιτροπή που φέρει τον ονομασία «επιτροπή στήρι- ξης του Θεοσ. Πανεπ.» Στην επιτρο- πή αυτή ωμµετείχαν οι 4 δήμαρχοι των θεσσ. πόλεων καθώς εττίσης καί ανάλογος αντιπροσωπευτικός αριθ- µός εµπε…μώνων απο κάθε πόλη Το έργο αυτής της …… Με, Μ…? && ΥΓ που… "κι'… '"… 000 TO εισηγηση τού κ. Δηµητρίου ' νουμ …΄σ καί ένα όνομα ή τέλος πάντων έναν ., ο που να προέρχεται απο . δυν άν γρηγορότερη λειτουργία του έου αυτού πανεπιστηµιακού ιδρύµατος. Καί πιό συγκεκριµένα την νεύρεση των αναγκαίων κονδυ λίω Ε ρόκειτο για την ΑΝΤΙΠΡΟΣΩ- ΠΕ ίΚΩΤΕΡΗ, ΔΗΜΟΚΡΑΤίΚΟ- περί-ι…. ENTIMOTEPH επιτι>οπΗ που… ιτούργησε ποτέ στα πλαίσια της υσης του Θεσσ. Πανεπ. O_ we n ζωή της παραπάνω επιτ πής δεν θα διαρκούσε για πολ . Εντελώς ξαφνικά καί αιφνιδια- στικ καί χωρίς να ενηµερωθεί καν ς από τους εκπροσώπους της Δ. (ζώσαλίας, χωρίς να σταλεί έστω ένα τυπικό έγγραφο όπου θα ανακοι- νώ νταν η παύση της επιτροπής στήριξης τού Θ. Π. καί ή δημιουργία μιάςΞάλλης επιτροπής στίς 4-4-1983 ανακοινώνεται η ίδρυση του νέου Π.ΘΣ στην εναρκτήρια συνεδρίαση του Εθνικού Συµβουλίου Ανωτάτης Παιδείας µε την ίδρυση καί άλλων Παν…. (Ιονίου καί Αίγαίομ). T τόσα τμήµατα που επρόκειτο να ζιτουργήοουν αρχικά ήταν τα εξήςέ 1. Τµήµα Επιστήµης Φυσικής Ava)" ς καί Αθλητισµού. ' ιδσγωγικό Τµήµα Δηµοτικής Εκπ δευση.ς 3. Π δαγωγικό Τµήμα Νηπιαγωγών . 4. Τ ήμα Γεωπονίας Φυτικής καί ΖωΤ Παραγωγής. 5. Τ µα Χωροτα8ας περιφερειακής Α ης. νος δε ανακοινώνεται καί η Μ α προσπαθήσαµε να διακρί- -΄ αυτήν την επιτροπή έστω εκπ τον 'ρο της Δ. Θεοοαλίας. Ποιοί σποτ εοαν καί συνεχίζουν να απο τελο τη διοικούσα επιτροπή του Θ.Π; το βλέπουµε πιό κάτω. Οί δήµ χοι Βόλου καί Λάρισας καί άλλαξ 10 µέλη 5 Λαρισαίοι καί 5 Βολιώτες. Καταλαβσ ετε λοιπόν τι επρόκειτο να συµβ ο εδώ καί εµπρός. Με µιά έπαιρνε καίριες απ άσεις για το μέλλον του Πανεπ. κ α' αυτην να μη μετέχει κανένας ε : ρόσωπος της Δ. Θεσσαλίας, η υπ εση ίδρυσης σχολών στα Τρίκαλα αί την Καρδί TOG, ήταν χαμένη προκαταβολικά, γιατί αυτοί είχαν το μ ίρι, αυτοί καί …το πεπόνι. Δ.Ε. εκλεγµένους καί μη της Δ. Θεοσαλίας; Με εφίµωσαν τη φωνή ενώ; ζωντανό…- του κοµματιού της Ελλάδας. .. Ποιός τους έδωσε το…δικαίωµα να αποφασίζουν αυτοί γι µας, γιά το μέλλον µας, γιά το µέ μας, ΄ των παιδιών Τι φοβηθήκαν άρα επιτροπή τους δεν εκπρόσωπος της -Δ. δημιουργώντας έτσι ' κύκλωμα αποφάσεων π σηματοδοτήοουν αποφ αστικά τα ' πολιτικά, κοινωνικά καί οικονοµικά µελλοντικά πράγµατα της Θεσσα- λίας; Εύκολα μπορεί κανείς ίνα διαγνώ- σει τίς προθέσεις τους. ε' … Ο αρχικός αντικειµενιιξό΄…ς σκοπός του Μεγαλοπαράγοντα Λαζαρίδη καί των άλλων ήταν να ιμώσει τίς ενοχλητικές, απαιτητικές νές των εκπροσώπων των απληβειΡν» της Δ. Θεσσαλίας. &… . . ! : Ετσι μας αντιμετωπιζ , έτσι μας αντιµετωπίζουν καί έτσ θα µας αντιµετωπίζουν εφ' όσον η δική µας στάση θα συνεχίζει να είναι παθητι- κή. |. άλα στη συγκέντρ άλση φορέων πού έγι τήγ4η Δεκεμβρίου στη ν πόλη µας ροπή όπου - Λάρισας). Διεφ6Νιων οι Λασιω6α.οι τον άλλο Ακουστε, κύριοι, τί αναφέρεταη στο ιστορικό ίδρυσης του 9. Π. στον φάκελλο Μανωστήμιο Θεσσα "' λίας». «To Θ.Π. αποτέλεσε γιά .… πολλά χρόνια στόχο διεκδικήσεωνι1 τόσο της τοπικής αυτοδιοίκησης όσο καί την τοπικών φορέων του Βόλου καί την Λάρισας καί των ΑΛΛΩΝ ι Θεσσ. πόλεων». , ' Οπως βλέπετε καµμιά, μα καμμιά …µνηµόνευοη δεν γίνεται συγκεκριμέ- να καί όνοµαστικα για τον Ν. Τρικάλων καί τον Ν. Καρδίτσας. Φαίνεται ότι γι' αυτούς πώς ακόµα καί η απλή µνημόνευση… τους θα προκαλούσε προβλήματα.» ' Οί αυνεταίροι σ' αυτή την εταιρεία έπρεπε να είναι οι 4 πόλεις της Θεσσαλίας, οι εξής2, δηλ. οΒόλο΄ς. 'Οταν συναντήθηκαν οι κύριοι Δ..Ε στην. πρωτη τους ουνε6ρίαση διεφάνη πώς ο κύριος στόχος του Βολιώπκου τμήματος της "τρως ήταν να δημιωργηθούν do fade καταστάσεις. ώστε όλες οι σχολές του en. να πάνε στον Βόλο. Na όμως που φάνηκε το πρώτο την… μεταξύ των ωνεταίσων (Βόλου- οποία ήθελαν καί αυτοί το ΄µεοάδι τους όσον αφορά την κατανομή των σχολών. Ομως οι Βολιώτες … ήταν ομετακίνητοι. Βλέπετε n περιβόητη φιλοσοφία του συγκεντρωτικού Πα- νεπ. δεν άφηνε καί πολλα περιθώρια επιχειοηωτολσγίας απ' την πλευρά τωνΛαοισαίων. . .. το . . . των 2 περναει δύσκολες.σπνμες. ικίν-, ο… τανμοί - ζοντσι σας; σχέσεις των . ων. Ανα ' . … - τοι μια αλλ "σοφία διά μέσου .; τοπικού ' ου αλλά καί του ABn ,! κού use απλανών… … … " προσωπι όπως των 2 πόλεων - *! οενας » ειρημστο,λονεί είς .; ΄ καί υπερασπίζειτα & -ς της πόλης " . . ΜΕΤΑ! |;

σωπος της πόλης. ΜΑΜοί και"… (? πώ κια τη…… Μ…… ενα-κα "Αντιδράσεις προκαλεί n Δ.Ε. του Πανεπιστηµίου ΄ καλοι?» Το δηµοτικό συµβούλιο Βόλου ασχολήθηκε χθες το θρόδυ με την αιφνίδιο αντικατάσταση της διοικήσεις επιτροπής του Πανεπιστηµίου Θεσσαλίας και "εδωσε διαµαρτυρία η οποία µεταξύ …… αναφερει: Από τον τοπικό τόπο πληροφορηθήκοµε τη νεο σύνθεση της διοι- καθως επιτροπής του Πανεπιστηµίου Θεσσαλίας. Εκείνο που παθος εξαρχής κανει εντυπωση είναι η πλήρης αντικατάσταση της προηγού- µενης Δ. E. που αποτελείτο από πολύ ικανό όταµα που παρουσίασαν σοθαρό εργο µε µόνη εξαίρεση τον δήµαρχο της Λάρισας. Ενώ λοιπόν παραµένει o δήµαρχος Λάρισας στην Δ. E. σαν εκπρό- ;ch εξαιρεθεί o δήµαρχος Βόλου. Θεωρούµε ότι η "µια αυτή είναι σοβαρό στοπηµα από µια»… rou υπουργού Παιδείας γιατί ιόν κάποιος δήµαρχος (πρεπει να εκ- προσωπείται στην Δ.Ε . αυτός θα έπρεπε να ήταν ο δήµαρχος Βόλου. όπου ι|ναι η "ρα του Πανεπιστηµίου. '? ζχιτΠΛ Ξ…. Ξ: Λαρισαίος Με ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑΣ καθηγητής, Πέτρος Γέµτος πρόεδρος Πανεπιστηµίου Θεσσαλίας Ο ΑΠΟΚΛΕΙΣΤ|ΚΗ ΔΗΛΩΣΗ.ΤΟΥ ΣΤΗΝ "Ε" Ο Λορισαίος καθηγητής οι- κονοµικων της Νοµικής Σχο- λής του Παν. Αθηνών κ. Π:- τρος Γεµτος ορ|σθηκε νέος πρόεδρος της Δε. του Πανε- πιστηµιου Θεσσαλίας. με από- φαση Iou υπ. Παιδείας κ. Βασίλη Κοντογιάννόπουλου. Στη νεο Δ E σουπερλοµθονετοι εκ νέου και ο δήμαρχος κ. Αρ ιομτρουλης. H πληρης αντίθεσή της ΔΕ ε- ως εξής: αττικό μελη πως Πετρος καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών. προεδρος της Δ Ε.. tum-46c, Δημή- ΤΩιος. καθηγητης Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. om- προεδρος της Δ E Σεξ! Μητροπο- λίτης Δημητριάδος Έ Χριστοδου- λος. Λαµπρούλης Αριστείδης δή- µαρχος Λάρισας Δεµίρης κων|νος καθηγητής.αντιπουτανηςΑριατστε- λιιου Πανεπιστημίου Θεσσαλονί- κης. Παπαδηµητρίου Kan/veg κα- θηγητης Αριστοτελείου Πανεπιστη- μιου Θεσσαλονίκης. Σπυρι6άκης ίωόννης καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνων. Διάκος Αρης, καθηγητής Πανεπ.στηµίου|ωαννίνων.Γιαννακό πουλος Αθανάσιος. αναπληρωτής καθηγητής Αριστοτελείου Πανεπι- στηµίου Θεσσαλονίκης Τελος ως αναπληρωματικό μελη ορίζονται o κ ΖερΘος Ιωαννης. επίκουρος ιαθηγηής'του Πανεπι- στηµίου Αθηνών και η κ. Χαµηλό- m - Πολυµερου Αικατερίνη. φιλό- λογος - λαογράφος ερευ.ήτρ-.α της Ακαδηµίας Αθηνων ο ΝΕΟΣ ΠΡΟΕΔΡΟ! O κ Π. "μας, σπούδασε νοµικό στη Νο,κη Σχολή του Παν Αθηνων. και Εν συνεχεία εκ- πόνησε διδακτορική ασταθή στο 'διορίσθηκε ως γεν. ΤιΒιγκεν της Δ Γερµανίας σε σε… µετα νοµικης και οικονοµίας, ενώ ανακηρύχθηκε Καθηγητής της λα μας Αθηνων το 1978. Επι Τζαννετάκη γραµµατέας κυΒερνήσεως του υπ. Παιδείας Ο κ. rtmoc είναι παντρεμένος και έχει δυο κόρες; µία φοιτήτρια της αρχαιολογίας κο. µία µαθήτρια Λυκείου Σε δήλωσή του χθες προς την -Ε- σε τηλεφωνική επικοινωνία που ειχαµε µαζί του στην Αθηνα τόνισε. -Αισθατομαι ιδιαίτερη τιµή και χορό που annoyed-aw την Προε- δρία του Πανεπιστηµίου Θεσσα- Μος. "Εχω πληρη επίγνωση των δυ- σκυλιών αλλά και των δυνατοτη- των που έχει το Πανεπιστήµιο- Θεσσαλοί; Θεωρω ότι το Πανεπιστήμιο αυζ το έχει ιδιαιτερη σηµασία όχι µόνο για την περιοχή. αλλά και για τον ευρύτερο ελληνικό εκπαιδευτικό χώρο Πιστευω ότι µπορεί να εξελιχθεί ac nuICHIOTnuIO — πρότυπο για όλο το ελληνικο ανώτατα ιδρύμα- τα. ώστε µε τη σειρά του να ουµ- Με. στην αναθαθμιση της ανώτα- της εκπαίδευσης της χώρας. Θα προσπαθησουµε. διατηρώ- ντας ο." καλο εγινε ως τώρα να επιταχύνουµε τις διαδικασίες για την υλοποίηση των προθλεποµε νων σχολών και την εύρυθµη λειτουρ- γιο τους- . Spurned: o κ. Μαιος για την Ιατρική Σχολή Λάρισας. δήλω- σε οτι θα ειναι σε σε… να εκφό- ρει πιμφιωµινη αποψη µολις Τα των ("θα . . Καμπ ι*,.'-κ λ%λζιζΜ "€;αι16ξ?ιΆιι κλείνει σήµερα o Δήµος της Λάρισας… 3 . Με ΚΑΤΑ ΠΛΕ|ΟΨΗΦΙΑ ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ . KAI O ΔΗΜΟΣ ΤΥΡΗΑΒΟΥ Κατά πλειοψηφία, µειοψη- φάσης "Η σωστος της ΔΗΦΑΚ υιοθέτησε χθες το δηµοτικό συµβούλιο Αόρατος to ομόφωνο ψήφισµα της ΚΕΔΚΕ και αποφάσισε να αυµμετόσχει ο δήµος της κα- ρισας στο σηµερινό κλείσιµο των δήµων και κοινοτήτων σε ένδειξη διαµαρτυρίας κυριο για το θέµα του Β Βαθµού Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Παράλληλα στο ψήφισμα της ΚΕ- ΔΚΕ αναφέρονται και όλλα λόγοι που αναφεροντοι σε ρεπορτάζ της -Ε-- σε άλλη σελίδα. καθώς και στο οικονοµικό πρόβληµα που αντιµετωπίζουν OI ΟΤΑ Επί του θέµατος τοποθετήθηκαν one τις πτερυγες 0 κ Χρ. Mom: I: οποίος αφου αναφέρθηκε ΟνΟλ'.ΠκΟ στα noo- ΒΩΜαμ:να επιχειρήµατα. τόνιπ στι αυτό δεν "πόθου… οτι η ΚΕΔΚΕ Θιόστηκε και κινήθηκε κυρίως από αντιπολιτευτική όρθια. και οτι τα στοιχεία που παρατίθενται είναι υποθετικά και δεν δικαιολογούν την κινητοποίηση. Δήλωσε &. ότι. τόσο ο ίδιος όσο και η παροτοξη του δεν npo- κείται να συναινεσουν στο κλείσιµο και ότι Ba επρεπε όλοι να διο- κρίνονται από ένα αίσθηµα αναμο- νής τουλαχιστον ενός εξαµήνου απέναντι στους χειρισμούς της νέας κυθερνησης Η κ. Πόπη Βοκάλη τόνισε ότι παρατηρείταιµπαράζκαταργηαεων των κατακτήσεων και ότι παρατη- ρείται µία οπισθοδρόμηση και δη- λωσε ότι η παρότοξη της υπερψη- φιζει το ψήφισµα της ΚΕΔΚΕ O κ. Χρ Χαλκιάς τόνισε ότι η κατασταση'που σήμερα Βρίσκονται οι ΟΤΑ είναι Θέµα ευθύνης όσων κυθερνησεων καθιέρωσαν αυτόν τον τόπο και ότι πολύ σωστα κλεί- νουν σήµερα οι δήµοι προκειµένου να γίνουν οι εκλογές και να εφαρ- µοσθεί o νόµος Υπήρξαν ώ.ιτερολογ'ες µεταξύ των οποίων ο κ Γ. Σωτηρίου τόνι- σε ότι το κίνητρο της κινητοποίη- σης είναι καθαρό πολιτικό σε µια εποχή που η κυβερνηση προσπο- θεί νο ανασυγφστήοει τον τόπο αυτό από το οικονοµικό χάος στο οποίο τον οδήγησαν α κυβερνη- cm του ΠΑΣΟΚ. Εξάλλου στην χθεσινή συνεδρία- ση συζητήθηκαν και τα οικονοµικά του δήμου της Λάρισας. θεµα αλ- ληλένδετο µε το προηγούµενο και ιδιαίτερα καυτό καθως και η προοπτική σύναψης δανείου Τελος εκ της ημερήσιας διατα- ξης εντάχθηκαν και εγκρίθηκαν οµόφωνα τα ακόλουθα θεµατα - Arman του Συνεταιρισμό-; CONSUM o Καταναλωτής - Αίτηση του Συνδέσμου Φιλο- "λόγων για την ενίσχυση u: το πα- σο 300 χιλ όραχµων ano TO 6n μο συνεδριο γ.α το αγροτικό (η… τημο που Θα γίνει το Σεπτεµθρ.ο με που… την συμπλήρωση 70 χρόνω-. από το mum και την παραχωρεί… του Χατζτγιο…:ιου για τ.ς εργασίες του συνεδρίου Δευιοινίζουμε ότι ο δήµος Λαρι- σας Θα είναι κλειστός για το και- νο αλλά οι υπαλληλοι θα δουλε- ψουν κανονικα . Εξάλλου µε κατά πλειοψηφια αποφαση κλεινει σήμερα και o δη µας υΤρναθου µειοψηφαυσης της δεξιάς πτερυγας η οποία υποστη- ριξε ότι δεν είναι δυνΟΤΟν να στη- ριχθεί µια κινητοποιηση σε -ό.α- φαινοµενες προθεσείς… και ότι όταν απόσχισθηκε η Ελασσόνα ο τύρναθος πανηγύρισε γι αυτό ΜΑΡΙΝΑ ΑΠΟΠΟΛΟΠΟΥΛΟΥ ενημερωθεί Παντως. σηµείωσε. ότι έχει αποφασισθεί ως σήμερα για τη λειτουργία του ως το Φθινόπωρο. θα υλοποιηθεί με επιτάχυνση µόλι- στα των ρυθµών. Εκτίθεντοι έργα αξιό- λογων ιωγρόφων Μεγόλος αριθμός αξιόλογων ζωγράφων θα αντιπροσωπεύε- ται με σηµαντικά έργα τους στην δεύτερη ενότητα νεοελλη- νικής ζωγραφικής σε Λορισοί- ους συλλέκτες. που εκτιθενται στην ισόγεια αίθουσα του Δη- µαρχείου. Η έκθεση αυτή Θα διαρκέσει εως 20/6 και θα είναι ανοικτή για το κοινό τις ώρες 11 — 1.30 και 630 9.30 κάθε µέρα Ειδικότερα εκτίθενται έργα των Αιθατζόγλου. Γεωργά Μ . Γουναρίδη Δ. Γκόντεσταλ, Διο- νότου Γ.. ΚαρσΒουζη Σ.. Ku- προίου Β.. ΚατοΜιωτη M. Βικτωρία αλ. ?

Μίκα. και"… (τ Με &… "να… δελτιο Ελ *5-Άα "Αντιδράσεις προκαλεί n Δ.Ε. του Πανεπιστπµίου ρολοι. so το δηµοτικό ωθουλια Βόλου ασχολήθηκε χθες το Βράδυ µε την αιφνίδιο αντικατάσταση της διοικούσας επιτροπής του Πανεπιστηµίου Θεσσαλίας και εξέδωσε διαµαρτυρία η οποία µεταξύ …… αναφερει: Από τον τοπικό wno πληροφορηθηκαµε τη νεα "θεση της διοι- κούσας επιτροπής του Πανεπιστηµίου θεσασλίας. Εκανα που "τους εξαρχής κανει εντύπωση είναι η πλήρης αντικατάσταση της προηγου- µενης Δ.Ε. που αποτελείτο από πολύ ικανό άτοµο που παρουσίασαν σοθαρό εργο µε µόνη εξαίρεση τον δήµαρχο της Λάρισας. ενώ λοιπον παραµένει ο δήµαρχος Λάρισας στην Δ. E. σαν εκπρο Μπος της πό"… ε΄χει εξαιρεθεί o δήµαρχος θόλου Θεωρούµε ότι η πράξη αυτή είναι σοβαρό πάτηµα από µερους του υπουργού Παιδείας γιατί τον καποιος δήµαρχος.επρεπε να εκ- προσωπείται στην Δ.Ε.. αυτός θα επρεπε να ήταν ο δήµαρχος Βολου. όπου ειναι η εδρα του Πανεπιστηµίου. Ξ… . 3 Λαρισαίος Με ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑΣ καθηγητής Πέτρος Γέµτος πρόεδρος Πανεπιστηµίου Θεσσαλίας . ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΔΗΛΩΣΗ.ΤΟΥ ΣΤΗΝ "Ε" Ο Λορισα.'ος καθηγητής οι- κονοµικών της Νοµικής Σχο- λής του Παν. Αθηνών κ. n:- τρος Γεµτος ορίσθηκε νέος πρόεδρος της Δ.Ε. του Πανε- πιστηµίου Θεσσαλίας µε από φαση του υπ. Βασίλη Κοντογιοννοπουλου. Στη νεα Δ € ο…περ.λοµΘονετοι εκ νέου και ο δήµαρχος κ. Αρ Αο…ρουλης. Η πλήρης amt-Icon της Δ.Ε. €… ως εξής; mm μελη "πως Πετρος καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών. πρόεδρος της Δ Ε.. Ψωι΄νός Δομή τρως, καθηγητης Αριστοτελείου Πανεπιστημίου ΘεσσαλονΞ κης, ο… προεδρος της Δ Ε {cg Μητροπο- λίτης Δηµητριάδος & Χριστοδου- λος, Λαμπρούλης Αριστείδης δή… µαρκα Λάρισας Aswan: ΚωνΝος καθηγ τής. αντιπουτανηςΑριστστε- λειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονί- κης. Παπαδηµη?ρίου Κων.'νος κα- θηγητης Αριστοτελείου Πανεπιστη- µίου Θεσσαλονίκης, Σπυριδόκης Ιωαννης καθηγητής Πανεπιστηµίου Αθηνών Διάκος Αρης καθηγητής ΠανεπιστηµίουΙωαΜνων Γιαννακό- πουλος Αθανασία αναπληρωτής καθηγητής Αριστοτελείου Πανεπι- στημίου Θεσσαλονίκης Τελος ως αναπληρωμοτ .κό µελη ορίζονται ο κ Ζε'ρ8ας Ιωαννης επίκουρος καθηγητής" του Πανεπι στημίαυ Αθηνών και η κ. Χαµηλό- m — Πολυμέσα: Αικατερίνη. φιλο- λογος - λαογράφος ερευνήτρια της Ακαδηµίας Αθηνών Ο ΝΕΟΙ ΠΡΟΕΔΡΟΣ O κ n. Γεµτος, σπούδασε νομικά στη Νορ-κή Σχολή του "αν Αθηνων, και εν συνεχεία εκ- πονηστ. διδακτορική ασταθή στο Παιδείας κ. "διορίσθηκε ως γεν. Τιθιγκ.εν της Δ. Γωµανίας cc Θέ- µατα νοµικης και οικονοµίας. ενώ ανακηρι΄.χΘηκε καθηγητής της Νο- μικής Αθηνών το 1978. Επι κυθερνήσεως Τζαννετάκη γραµµατέας του υπ. Παιδείας O κ. Γεµτος είναι παντρεμένος και έχει δυο κόρες; μία φοιτήτρια της αρχαιολογίας και µία µαθήτρια Λυκείου Σε δήλωσή του χθες προς την -Ε- σε τηλεφωνική επικοινωνία που είχαμε μαζί του στην Αθήνα τον.σε: -Αισθανοµαι ιδιαίτερη τιµή και χορό που ο.…αλαµθόνω την Προε… δρία του Πανεπιστηµίου Θεσσα- Νας. "Εχω πλήρη επίγνωση των δυ- σκυλιών αλλά και των δυνατοτή των που εχει το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Θεωρώ ότι το Πανεπιστήµιο συ…: το έχει ιδιαίτερη σημασία όχι µόνο για την περιοχή, αλλά και για τον ευρύτερο ελληνικό εκπαιδευτικό χώρο. . Πιστεύω ότι µπορεί να εξελιχθει σε πανεπιστήμιο - πρότυπο για όλα τα των… ανώτατα ίδρυµα. τα. ώστε με τη σειρά του να συµ- των. στην αναθαθµιση της ανώτα- της εκπαίδευσης της χωρος. . Θα προσπαθήσουµε. διατηρώ- ντας ο,τι καλο εγινε ως τώρα να επιταχύνουµε τις διαδικασίες για την υλοποίηση των προβλεποµένων σχολών. και την εύρυθµη λειτουρ- γία τους- . Ερωτηθείς ο κ. "Μος για την ιοτρ- κή Σχολή Λάρισας δηλ» σε στι θα είναι σε σε… να εισε- ρει τεκµηριωµΔνη αποψη µόλις 3 αίΧλΉ1Ά 1-1 τον Κατα πλειοψηφία, µειοψη- Μικτής της πτέρυγας της Μολις υιοθέτησε χθες το _ δηµαπκό συµβούλιο Αόρατος το οµόφωνο ψήφισµα της ΚΕΔΚΕ και αποφάσισε να ουµµετδσχει o δήµος της Λο- ρισος στο σηµερινό κλείσιµο των δήµων και κοινοτήτων σε ένδειξη διαµαρτυρίας κυριο για το σε… του ! Βαθµού Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Παράλληλα στο ψήφισµα της ΚΕ- ΔΚΕ αναφέρονται και οι… λόγοι που αναφέρονται σε ρεπορτάζ της νε… σε …η σελίδα. καθώς και στο οικονομικο προΒλημα που αντιµετωπίζουν οι ΟΤΑ Επί του θέµατος τοποθετήθηκαν απο τις πτέρυγες O κ Χρ. Ντολος ο οποίος αφου αναφέρθηκε ανώµαλα στα noo- Βα)λοµενο επιχειρήματα. τόνισε ότι αυτό δεν "πείθουν-… οτι η ΚΕΔΚΕ Βία…" και κινήθηκε κυρίως από αντιπολιτευτική διαθεση και οτι τα στοιχεία που παρατίθενται είναι υποθετω: και δεν δικαιολογούν την κινητοποίηση. Δήλωσε δε ότι. τόσο ο ίδιος όσο και η παρόταξη του δεν προ- κειται να συναινεσουν στο κλείσιµο και οτι θα επρεπε όλοι να διο- κρίνονται από ένα αίσθημα αναμο- νής τουλαχιστον ενός εξαµήνου απέναντι στους χειρισµούς της νέας κυβέρνησης. Η κ. Πόπη Βακαλη τόνισε ότι των κατακτήσεων και ότι παρατη- ρείται µία οπισθοδροµηση και οι… λωσε ότι η παράταξη της υπερψη- φίζει το ψήφισµα της ΚΕΔΚΕ 0 κ. Χρ Χαλκιάς τόνισε ότι η κατασταση'που σήµερα θρίσκονται οι ΟΤΑ είναι θέµα ευθύνης όσων "θεραπειών κυθερνησαν αυτόν τον τόπο και ότι πολύ σωστό κλεί- νουν σήµερα οι δήµοι προκειµένου να γίνουν οι εκλογες και να εφαρ- µοσθεί o νόµος. Υπήρξαν δοπερολογίες µεταξυ των οποίων o κ Γ Σωτηρίου τονι- σε ότι τα κίνητρα της κινητοποίη- σης είναι καθαρό πολιτικό σε μια εποχή που η κυβέρνηση προσπα- παρατηρείταιµπαραζκαταργήσεων- ?… ζ. Κα.-α 6388 λΆΉΞλξΜ Χαµσενίς… Κλείνει σήµερα ο Δήµος της Λάρισας :2)- . Με ΚΑΤΑ ΠΛΕ|ΟΨΗΦ|Α ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ Ο ΚΑΙ Ο ΔΗΜΟΣ ΤΥΡΝΑΒΟΥ θα να ανασυγκροτήοει τον τόπο αυτό από το οικονοµικό χάος cno οποίο τον οδήγησαν οι κυθερνη- σεις του ΠΑΣΟΚ Εξάλλου στην χθεσινή συνεδρία- ση συζητήθηκαν και το οικονοµικό' του δήµου της Λάρισας Θεµα αλ ληλενδετο με το προηγούµενο και ιδιαίτερα καυτό καθώς και η προοπτική συναφής δανειου Τελος εκ της ηµερήσιας στα… ξης εντάχθηκαν και εγκρίθηκαν ομόφωνο τα ακόλουθα θεµατα ΄ Αίτηση του Συνεταιρισµοί; CONSUM ο Καταναλωτής ο-- || ι I — Armor. του Συνδέσμου Φιλο- 'λογων για την ενίσχυση µε To πο- σο 300 χιλ δραχμών απο το δη µα. συνέδριο για το αγροτικό τη τημο σου Θα γίνει το Σεπτεµθρ.ο με αφορμή την" συµπλήρωση 70 κιόνων απο το καλές» και την παραχώρηση του ΧατζΡγιαννειΟυ για τ.ς εργασίες του συνεδρίου Δευκ…ρινέζουμε 61: ο δήμος Λαοί. σας Θα είναι κλειστός για το κοι- να αλλά οι υπαλληλοι Θα δουλε- ψουν κανονικα . που… µε κατά πλειοψηφ…ο απόφαση κλεινει σήμερα και 0 5'1- µυς ΤυρνοΘου μειοψηφ0ι΄ισης της δεξιάς πτερυγας η οποία υποστη- ριξε οτι δεν είναι δυνατον να στη- ριχθεί µια κινητοποίηση σε -δ.α- ΦΟι40µ€ν(ς προθεσεις… και οτι στον αποσχισθηκε η Ελασοονα o τυρναθος πανηγύρισε γι αυτο ΜΑΡιΝΑ ΑΠΟΠΟΛΟΠΟΥΛΟΥ Εκτίθενται εργα αξιό- λογων ιωγραφων Μεγάλος αριθµός αξιόλογων ζωγράφων θα αντιπροσωπεύε- ται µε σηµαντικό έργο τους στην δευτερη ενότητα νεοελλη νικής ζωγραφικής σε Λοριοαί σας συλλέκτες, που εκτίθενται στην ισόγεια αίθουσα του Λη μαρχείου Η έκθεση αυτή θα διαρκέσει εως 20/6 και θα ειναι ανοικτή για το κοινό τις ώρες II ενηµερωθεί. Παντως, σηµείωσε. ό,τι έχει αποφασιαθεί ως σήµερα για τη λειτουργία του ως το Φθινόπωρο. θα υλοποιηθεί με επιταχυνση µου στα των ρυθµών. Ι.!!!) και 6.30 9.30 κάθε μέρα Ειδικότερα εκτίθενται έργα των". Αίθατζδγλου. Γεωργα M . Γ ουναρίδη Δ. Γκοντεσταλ, Διο- νδτου Γ.. ΚαροΒουζη Σ.. Κυ- πραι'ου θ.. Καταφυγιώτη Μ. Μ'ς…α Μό- 2 χ

ετ. "το πΑΝε…Σ…Μ το ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Α ΛΕΙΤΟΥΡΓΗΣΗ ΜΕΣΑ ΣΤ O 1986 . Σπουδή τής Κυ6ερνι΄ισεως - για προεκλογικούς λόγους - να ανακοινώνπ τήν λει- τουργία Πανεπιστηµίων χωρίς υλικοτεχνική υποδοµή ΚΥΒΕΡΝΗΣΙ για δεύτερη ήµερα... α8γόζει στόν αέρα» ακόμη "ένα Πανεπιστήµιο (Θεσσα- λίας) ένα από τα τέσσερα πού εξήγγειλε, καί οπως ΟΠΩΣ ………ώ8… χθές. …… … Υ πουργεϊο Παιδείας. ωλακλττρωδιτ ή ο γορα των Πρώτων κτιρίων εγκαταστααι' ων. που δα εξυπηρετήσουν τττν δυτική αι καί τίς Σχολές του Πανεπιστήµιου αοαλι΄ας. Πού δα λεττουργι΄τσαιιν στον ..…γκεκριμε΄να έγιναν αγορες ιτυναλτ κής αξίας 310.000 000 δρχ σε κεντρι κιτ περιοχή τής Πόλεως Τα αγορασδεν τα κτίρια είναι έ…φ…ε…ς 12000 µΖ και δα καλύπτουν αττοτελεσματικα τις ιιµεσες αναγκες τού νεου ΑΕΙ Παραλλήλες ενέργειες για τήν επ…… μου… …' Πρασκτήαι ακινήτων γίνονται από μέρους τής Δ.Ε καί στήν παλι τ… Λαρταας ενώ διερευνοιΐνται οί δυνατα ήττες και στις αλλες Πόλεις τής (θεοι… πως Περαιτέρω ή ανακοίνωοις αναφερει ("| Με την Προωδουμενή δτει)ριιναι … ακαδήμα΄ι΄κών μοναδων τοι? Πανετττστιτ μιαν Θεσσαλίας Πέραν του ιαρτ'τικαι7 mu διιιταγµατος το νέο ΑΕΙ «Μ…… … νει τήν εικονα Πλήρους Πανεπιστήμιου ί.τσι τ') κύκλος ανθρωπιστικών ετττατή µών περιλαμ6ανετ: Παιδαγωγικό τμήμα . τα… τµήµα ΄Επτστπμών. … σ…»… τις. χορπγή Πτυχίο. αλλα &, υποστήριξή με …ελ…… δυναμική και γενικα ιι(ιδτ΄τµα ΄ιί ολα τα (τα… τµήματα ιιλιιιν …"»… κιτ τιλων .»Π………:… ()κυιςλας επτατττμών παραγιιιγής περι λαμ(5ιινετ τα τµήματα Χι-ιροταξτ΄ας …' Περιφερειακής ammo ζωης (είναι τα πρώτα που ιδρύεται στήν …… Μιτχαναλι΄τγων Μήχανικων μέ κατειζιδυν ντι τή Βιομιτχαντ΄α και Ι τωιιανι΄ας Φυτικής και Ζωϊκής τταρα γι»τγήι mm τ΄ι Κιττξ'ιτί')ι>ντ1|΄ του Θα είναι κατεξοχήν αναπτυξιακή () κύκλος … ατιιµι΄…ν Υγείας και Ζωής περιλαµ6ανει τ… τμήμα ΄|ιιτρτκής το οποίο &… λειταιιρ γι…ή στήν Λαρισα &… ττλαιαιιιιδι΄τ και έγραµε χθές ή «Ε.Ω.» πρόκειται για προεκλογικά «σποτ» αφού. τα πρώτα τµήµατα του νέου Α.Ε.Ι. δα λειτουργήσουν τό l 986! τιτ τι…… τμήματα του Κλαδοι… Υγείας …τ΄ Ζωής… Πλας (» κωνική; …- δ)ε………ιν επιστή μα…. δα ξεκινήαττ µε τήν οι λιχωοτ σε έι…………-… δυναμικά στη… θα γι΄νττ στα πλαισιο του γενικά) κτήµατος. του τμήματος ίατρικής κατ΄ τ…ν τω…"… ται? κυκλατι των ε……τ…ώτ παραγωγής. Γι) Πανεπιστήμια Θεσοιιλιας δώ κρα man τήν ι΄>ργιτνωττκιτ διοτι……ήτικι΄τ και ε' Ι1|ιΠ|1μΙ)Χ'ίΚΠ συνοχή HHI‘ {HUI LIVUYKUIU , _ ,). ή… .ιι ακιιαττματΜς τον ιια.'ιτδες (ο ιι νιτιιτι,ιχ0ι>ιΝ στήν εδρα των ί|ιτνέΠτστή ήταν τι…" ειναι ο Η… νι… - και στήν Κλαρκ… ενώ ινα τι?…εγιι…ι Πανεττιιπιιµια …;…Μιτου…"…'"… |νστιται΄ιτιιιν Κεν ιρ…τ και | τ……μ……τ…πω…… &… τα τιτλτιί'… αλα τήν Οτσσαλία ΣΤ. ΒΟΛΟΣ 23.- T6 1… είναι 6 επιθυµητός ΄… καί 6 … χρόνος για τήν Με τής λειτουρ- γίας τού πανεπιστηµίου Θεσσαλίας. τόνισε χθές κατά τήν δ…… συνέντευξης Τύπου 6 πρόεδρος τής διοικούσης έπιτροπής τού πα- νεπιστηµίου Θεσσαλίας καθηγητής π. Πα- ντελής Mic-owns. 6 όπως καί αυτή… µια: Εχουν ήδη όγορασθεί γιό τίς αναγκες τού πανεπι- στηµίου Θεσσαλίας τό παραλιακό συγκρότηµα Πα- παστόθου. τό γειτονικό έπταόροφο ήµττελές κτίριο καί παλιό τριόροφο κτίριο αντί συνολικού ποσού 300.000.000 δραχµών. ή ΕΤΒΑ παραχωρεί το κεντρικό συγκρότημα τής πρωην καπνοθιοµηχανίας Ματσόγκου. Μέσα στό 1985 θα έκπονηθούν δασικές µελέτες για τό έργα φωτισµού τών κτιρίων καί µέσα στό 1986 έφόσον θα έχουν όλοκληρωθεί. Μετα τήν εξασφάλιση τών κτιρίων στό Βόλο ή διοικούσα έπιτροπή έπτδιώκει τήν έξασφόλιση ανό- λογων κτιρίων στήν Λαρισα. Υπάρχουν όµως πιστώσεις πού χρειόζονται γιό τήν αναπτυξη τού πανεπιστηµίου µέ όπότερο στόχο νό καταστεί τούτο το τρίτο τής χώρας µέ τήν αναπτυξη λιπΚ……τ…λ.ι . …. .ιι. . τ * άζεται νά λειτουργήσει΄ τ πανεπιστήµιο Θεσσαλίας ΘΕΣΣΑΛο…γΉ 93 ' && 5 Προσπάθειες να εξασφαλιστεί όλη ή απαραίτητη ύλικοτεχνική ύποδο- µή, ένώ σύντομα θά προοληφθούν καί οί πρώτοι 160 διοικητικοί ύττάλ- ληλοι. καί ένος πλέγµατος πανεπιστημιακών δροσ ι.ριοτή- των έρευνητικών κέντρων καί Ινστιτούτα σ' όλο- κληρη τήν θεσσαλία. Σ…τήν πρώτη φάση οι λειτουργήσουν οί δύο σχο- λές τμήµατα δηλαδή ίατρικής. µηχανολόγων μηχανι- κών. χωροταξία καί περιφερειακής ανάπτυξης. γεω- πονίας. φυσικής αγωγής καί αθλητισμού. παιδαγωγι- κό. νηπιαγωγών παιδαγωγικό δημοτικής έ1παίδευ- σης καί γενικών ανθρωπιστικών έπτστηµών. Παράλληλα έχει αρχίσει ή προσπάθεια για νό εξασφαλισθεί ή αθλητική στέγη. Πολύ σύντοµα προσλαµθόνονται µέ concoct) οί πρώτοι υπάλληλοι για τήν κάλυψη τών πιο έπετγου… σών αναγκών σύντοµα οι π… οί πρώτοι 160 τακτικοί διοικητικοί …… καί θα έπακολου-