……- - μ' Ανάπλαση του εμπορικού κέντρου Βόλου ( της λεγόμενης πλατείας Πανεπιστημίου) Του Ρήγα Ρήγα, Αρχιτέκτονα Μηχανικού, Διευθυντή ΔΕΜΕΚΑΒ Η ΕΠΙΧΕ|ΡΟΥΜΕΝ Η ανάπλαση στον κεντρικό ιστό της πόλης του Βόλου και µάλιστα εκεί που χτυπά η καρδιά του εµπορικού κέντρου της πόλης , σναφέρε-… ται στην περιοχή που περικλείεται από τις οδούς Αλεξάνδρας - Π. Μελά - Δημη- τριάδος- Μακεδονομάχων και αφορά το βασικό κτιριακό όγκο του παλιού εργο- στασίου "Ματσάγγου" καθώς και µια σειρά από υποβαθμισμένα παλιά μικρότερα κτίρια. O όρος "Ανάπλαση" περιοχής καθορίζει το σύνολο των κατευθύνσεων, µέ- τρων , παρεμβάσεων και διαδικασιών πολεοδοµικού, κοινωνικού, οικονομικού, οικι- στικού και ειδικού αρχιτεκτονικού χαρακτήρα, που προκύπτουν από ειδική µελέτη και αποσκοπούν στην Βελτίωση των όρων…διαβίωσης των κατοίκων, την Βελτίωση του δομημένου περιβάλλοντος , την προστασία και ανάδειξη των πολιτιστικών, ι- στορι΄κών, μορφολογικών και αισθητικών στοιχείων και χαρακτηριστικών της περισ- χής. Κάτω από τον γενικό όρο "ανάπλαση" εµπεριέχονται όλες οι δράσεις που ανα- φέρονται στις εννοισλογικές ενότητες της αστικής ανανέωσης, αναβίωσης, αναζω- ογόνησης, αποκατάστασης, ανακατασκευής, αναπαλαίωσης, αναδόµησης, αναστύ- λωσης, επισκευής, επανασχεδιασµού, επανάχρηοης, επαναπροσαρμογής , επανά- κτησης, εξυγίανσης, εκσυγχρονισµού κ.λπ. Στόχος της ""ανάπλασης είναι n κάλυψη επιτακτικών αναγκών επίλυσης πολε- οδοµικών προβληµάτων που αναφέρονται κατά κανόνα σε υποβαθμισµένες περιο- χές µε έντονα προβλήματα τόσο στο κέλυφος του πολεοδοµικού ιστού ( σµένος και άκτιστος ελεύθερος χώρος), όσο στην διάρθρωση του ανθρώπι- νου υναµικού, ( αναφέρεται κυρίως σε οικονοµικά και κοινωνικά δεδοµένα, που o- φείλ αι στην υποβάθμιση ή αναβάθμιση µιας περιοχής) καθώς και σε προβλήµα- τα συνύπαρξης ασυμβίβαστων χρήσεων που για διάφορους λόγους, προέκυψαν δια- χρονικά στην ουγκεκριμένη περιοχή. Επίσης ανάγκες πολιτιστικής αξιοποίησης, ό- .. πως. η προβολή ενός ιστορικού αξιόλογου κέντρου, ο επανακαθορισµός της μορφο- λογικής ταυτότητας ή της διατήρησης της φυσιογνωµίας ενός τόπου, που οδηγούν σε εξειδικευµένες παρεµβάσεις προστασίας, διατήρησης ή ανάδειξης του συγκε- κριμένου τόπου. - Αναφερόμενοι στην µέχρι σήμερα εµπειρία από αντίστοιχες παρεµβάσεις ανά- πλασης στον Ευρωπαϊκό και Ελληνικό χώρο Θα παρατηρήσουµε τα εξής: Στον Ευρωπαϊκό χώρο ο όρος ""ανάπλαση πρωτοεµφανίστηκε μετά τον πόλεμο * κατά αρχήν για να εξυπηρετήσει τις ανάγκες της ανασυγκρότησης του πολεοδομι- κού ιστού µετά τις καταστροφές από τον πόλεµο. Στην συνέχεια διακρίνουµε την … περίοδο της κοινωνικής στεγαστικής πολιτικής µε την κατασκευή κατοικιών σε ορ- γανωµένα κτιριακά συγκροτήµατα. Χαρακτηριστικό των… δυο αυτών, πρώτων περιό- &… είναι η µεγάλη συµµετοχή του Δηµόσιου τοµέα τόσο στην σχεδίαση όσο και… στην χρηµατοδότηση των µεγάλων αυτών παρεµβάσεων, που γενικά ακολούθησαν την λογική της ανακατασκευής του αστικού τοπίου. Τέλος, στην σημερινή εποχή. χαρακτηρίζεται από τις προσπάθειες "επανακατάκτησης των αστικών κέντρων" µε ήτηες µορφές παρεμβάσεων που στηρίζονται κυρίως στην κοινωνική διάσταση του όρου "ανάπλαση" παρά σε μεγάλες τεχνικές και χρηματωικονοµικές παρεµβάσεις που βαρύνουν κατά κύριο λόγο το Δημόσιο προύπολογισµό. Η εξελιγµένη αυτή µορ- φή ανάπλασης απαιτεί νέους τρόπους και µεθόδους που µπορούν να προσαρµόσουν τα νέα δεδομένα στις σύγχρονες απαιτήσεις. Είναι, εποµένως. απαραίτητη n άµεση συµµετοχή των κατοίκων µε τον φορέα ανάπλασης, προκειµένου ο όλος προγραµ- µατισµός και οι μελέτες να εξυπηρετήσουν τις πραγµατικές ανάγκες σε µια επιτυ- χή και αρµονική ανάπτυξη της υπό ανάπλαση περιοχής. Συνήθως την μελέτη και τον προγραµματισμό της ανάπλασης επωµίζεται μια πολυσυµμετοχική επιχείρηση του Δήµου και στηρίζεται σ΄ ένα µεγάλο ποσοστό στην χρηματοδότηση του Ιδιωτι- κού τοµέα, που τελικά ωφελείται από την συγκεκριµένη παρέµβαση. - Χαρακτηριστικά παραδείγματα η επιχείρηση ανάπλασης στην κεντρική αγορά ' στο Παρίσι (ZAC των ΗΑΙ.Ι.Ε5), στο παλιό λιμάνι του Λονδίνου (ΟΟ€Κ[ΑΝΟ5), στο κέντρο της Γένοβας, Βερολίνου κ.λπ. Στον Ελλαδικό χώρο ο όρος "ανάπλαση" άρχισε να πρωτοεμφανίζεται µε τις µε- πι …….|,,-.'…ψ' ;… * Ψ":- $3.- +~Lufir,.r€i µονωµένες προσπάθειες Δηµοσίων επιχειρήσεων, όπως η ΔΕΠΟΣ, ο ΕΟΤ, ο ΕΟΚ κλπ. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι την ανάπλαση των αστικών κέντρων των Ελλη- νικών πόλεων αν έλαβε να υλοποιήσει n ιδιωτική πρωτοβουλία με την μαζική ανέ- "γερση των πολυκατοικιών στην δεκαετία 1960,1970 κυρίως, µε µοναδικό περιορι- … σμό τον Γενικό Οικοδοµικά Κανονισµό, χωρίς κανένα άλλο κανονιστικό θεσµικό πλαίσιο. Έτσι αποκτήσαµε την πολυλειτσυργική µορφή της σημερινής ελληνικής πόλης και την πιεστική, πλέον, ανάγκη για επανακατάκτηση των αστικών κέντρων με βασικό στόχο την σναβάθµιση της ποιότητας ζωής και των περιβαλλοντικών ό- ρων. Χαρακτηριστικό και επιτυχές παράδειγμα οι παρεµβάσεις στην περιοχή της Πλάκας στην Αθήνα. Μετά τους παραπάνω καθορισµούς και την διεθνή εμπειρία , η αναγκαιότητα για την επιχειρούµενη παρέµβαση ανάπλασης στο κέντρο της πόλης του Βόλου στην "λεγόμενη πλατεία Πανεπιστημίου" είναι καταφανής. Πρόκειται για μια "µαύ- ρη τρύπα" στην ουν έχεια του πολεοδομικού ιστού της πόλης του Βόλου, µε βασικά χαρακτηριστικά την µεγάλη κτιριακή πυκνότητα, την παντελή έλλειψη κοινοχρή- . στων χώρων και τις συγκρούσεις χρήσεων γης. Η ύπαρξη της παλιάς µεγάλης ε- γκαταλειµμένης καπνοβιομηχανίας που αγοράστηκε από το Πανεπιστήµιο Θεοσο- λίας και προορίζεται για τις εκπαιδευτικές ανάγκες του, τα εµπορικά καταστήµα- τα και η κατοικία συνυπάρχουν στον συγκεκριµένσ χώρο, δηµιουργώντας μια ασυ- νέχεια χρήσεων και λειτουργιών στο κέντρο της πόλης. Χρειάζεται µια αναδιάρ- θρωση των χρήσεων γης και λειτουργιών και δηµιουργία µιας ενότητας λειτουργι- κά εντάξιμης στον πολεοδομικό ιστό της πόλης, που θα εξασφαλίσει την συνέχεια του εµπορικού χαρακτήρα της περιοχής µε την παράλληλη οικονομική αναζωογό- νησή του, την ποιοτική αναβάθµισή του με την παρουσία του Πανεπιστηµίου και τέλος την επανακατάκτηση των απαραίτητων κοινοχρήστων ελεύθερων χώρων µε τη δηµιουργία πράσινου και υπόγειου σταθµού στάθµευσης αυτοκινήτων. Η ουγκε'κριµένη παρέμβαση ανάπλασης της περιοχής έχει τον χαρακτήρα της ανασυγκρότησης της δοµηµένης περιοχής των οικοδομικών τετραγώνων 395, 398, . 392, nou συνεπάγεται την αναδόµηση της περιοχής (άρθρο 8 παρ. 5 του Ν 2508). To σύνολο των προτάσεων, δράσεων και παρεµβάσεων στην συγκεκριµένη περιοχή αποτελεί αντικείμενο σοβαρής τεχνικοετηστηµονικής μελέτης, που επί σειρά ετών (σχεδόν 15ετία) επεξεργάζεται το Πανεπιστήµιο θεοοαλίας σε συνεργασία µε τον - Δήµο Βόλου. Η πρόσφατη παρέμβαση του διευθυντούτης 5ης Εφορείας Νεώτερων Μνηµείων, κ. Παλιούρια Δηµήτρη, µε την προσπάθειά του για κήρυξη του κτιρίου Ματσάγγου ως διστηρητέου, ουσιαστικά ανατρέπει τις προσπάθειες ετών, που σή- µερα ετητέλους έχουν φθάσει σε ένα στάδιο ολοκλήρωσης. Και Με… το ερώτηµα- ΄ τικά είναι πολλά. Πού βρισκόταν τόσα χρόνια ο κ. Παλιούρας, Ποιο ήταν το ερέθι- ΄ όρο για μια τόσο καθυστερηµένη και ξαφνική πρωτοβουλία, Δεν αισθάνεται την α- ναγκαιότητα να πείσει την ετηστηµσνική κοινότητα και τους ενδιαφερόµενους φο- ρείς της πόλης, για την αναγκαιότητα διατήρησης µιας εγκαταλειµµένης καπνό βιοµηχανίας στο κέντρο της πόλης; Δεν αντιλαμβάνεται ότι οι ατυχείς προσπάθει- ες ενι'σχυοης του κτιρίου το 1959, µε τοπικές σκυροδετήσεις, έχουν αλλοιώσε ουσιαστικά τις όψεις και την γενική φυσιογνωµία του, παραµένοντας ένα επικίνδυ- νο για κατάρρευση κτίριο; Αναλαµβάνει άραγε την ευθύνη για την ασφάλεια των πε ριοίκων από μια πιθανή κατάρρευση; Πόσα δισεκατοµµύρια χρειάζονται για rm στερέωση και αναστήλωσή του και τί προοπτική υπάρχει για την χρηµατοδότη… και υλοποίηση ενός τέτοιου µεγαλόπνοου προγράµµατος; Και για να σοβαρευθούµε. Η µελέτη ανάπλασης. σύμφωνα µε την ισχύουσα Nor μοθεσίο, λαµβάνει υπόψη όλα τα τεχνικά, οικονοµικά, κοινωνικά και πολιτιστικτ στοιχεία της υπό ανάπλαση περιοχής, αναγνωρίζοντας την αναγκαιότητα διατήρη σης ή επαναπροσδιοριοµού της λειτουργικής και µορφολογικής ταυτότητάς της, µι ενδεχόμενη διατήρηση σηµαντικών µορφολογικών στοιχείων, όπως τμήματα αξιό λογων κτιρίων. Πρσύποθέτει την ύπαρξη συγκροτηµένης και τεκμηριωμένης µελέ της, αποτέλεσµα κοινής προσπάθειας ετών΄και όχι το ξαφνικό "ξέσπασµα" κάποιοι Δ/ντου.Πιστεύω ότι η συµμετοχή του Πανετηστηµίου Θεσσαλίας, του Δήµου Βόλσι καθώς και "των άμεσα ενδιαφεροµένων πολιτών της περιοχής, στα πλαίσια της ι σχύουοσς Νοµοθεσίας του Ν.25Ο8, εξασφαλίζουν την επιτυχή έκβαση της επιχει ρούµενης προσπάθειας ανάπλασης της περιοχής . λα Έλο-φα …':.*΄ο '΄'2',-΄'ι . .…. . . .
