• ," '/:Χ 2 .; τ'ιί ;-ς. +] ( "» 0i άγωυιόιαι΄ liis κεραµι΄δα8 ΥΤΟΣ 6 παράξενος τίτλος, πού θυµίζει σκωπτικό χαρα- κτηρισµό, δέν είναι δικό µου ευρηµα. Αγωνισταί τής κε- ραµίδας αύτοχαρακτηρίζονται αύτάρεσκα παλιοί τεχνίτες κεραµάδες σέ µιαν έπιγραφή πού χάραξαν έπάνω σέ νωπό κερα- µίδι μέ κάποιο αιχµηρό έργαλεϊο. 'Οταν στέγνωσε, τό έψησαν καί τό τοποθέτησαν στή στέγη παλιου σπιτιου στά Κανάλια Καρδίτσας. Τώρα 6ρίσκεται στό µικρό πρόχειρο Λαογραφικό Μουσειο τού χωριου, πού σέ λίγο άποχ'τάει τή δική του κατάλλη- λη στέγη, έργο αγάπης ένός πλούσιου καναλιύτη, τού 'Απόστο- λου Λιασκοδίτη, και µέ τή φροντίδα τού Συλλόγου Καιναλιωτων Βόλου καθώς καί άλλων τοπικων παραγόντων, Δια6άζουµε πρω- τα τήν έπιγραφή στήν όρθογραφία καί τή στίξη 1111;: H αγονιστε τησ Κεραµιδας / εινε η εξης 1ο κοπτησ Π. Κα- πούλας | 2ο Απλονοντες Αη. Καπούλ ας / Χρίστος Καπούλας / η ειπολιπη ε΄ι΄νι η λασπάδες | Βασίλειος Χορχούδας Βασ. Καπούλας / 1927 'H έπιγραφή ειναι χαραγμένη στήν έξω κυρτή έπιφάνεια «611- ζαντινού» κεραµικού διαστάσεων 39Χ25 έκατοστων τού µέτρου. "Ag σχολιάσουµε τό περιεχόµενό της. Τά δυό κοντινά χωριά Κα- νάλια καί Φανάρι ύπήρξαν 6116 16 χρόνια τής Τουρκοκρατίας κέν- τρα κεραμικής, τό πρωτο γιά ύλικά οίκοδοµικής, τού6λα καί κεραμίδια, καί τό δεύτερο γιά είδη αγγειοπλαστικής. Θυµίζω έδω τό άρθρο µου «Κανατάδες τού Φαναριού» δημοσιευμένο στό ΒΗΜΑ στίς 20 Φε6ρουαρίου 1966. T6 κατάλληλο χωµα τής περιο- χής καί ή έποχιακή απασχόληση των κατοίκων στήν καπνοκαλλιέρ- γεια δηµιούργησαν τίς συνθήκες για τήν ανάπτυξη αύτής τής τέ- χνης. T6 κεραµάδικα των Καναλί- ων 6plaK61av: νοτιοανατολικά τού χωριου. T6 διαφορετικό ά…"… νο τής δουλειάς τους έδωσε καί έντελως άλλη µορφή στίς έγκατα- στάσεις τους. Στό Φανάρι 16 έρ- γαστήρια είναι μέσα στό χωριό, σέ κλειστούς χώρους καί έχουν πρωτόγονους άγγειοπλαστικούς τροχούς. Στά Κανάλια 6611111616- νε έξω από τό χωριό, σέ ύπαίθρι- ους ή µερικά στεγασµένους χώ- ρους καί δέν είχαν τροχούς. Δια- φορετική καί η ιιορφή καί λειτουρ γία των καμιν.'ων τους "Eva 6116 16 πιό δέκα. .Ο έ το ρια κε- ραµεικής στά Κανάλια ήταν τής οίκογένειας Κο…ούλα…. τής όποίας τέσσερα μέλη µνηµονεύονται στήν έπιγραφή µαζί µέ τό 6οη€ό τους Βασίλειο Χο:νο΄'…α. ‘H λέξη «6- γωνισταί» έκΦράζει, 6έ6αια, κά- ποια πψηφάνεια µά ταυτόχρονα ύ πογραµμίζει καί τή΄σκληρότητα τής δουλειάς τους, όπως θα τήν περιγράψουμε σύντομα. Πρώτα έπισ.1…'. ΄ι:ιίνιτνε τήν κατάλ- ληλη «χωματερή» τόπο µέ πολύ καί σχετικά καθαρό αργιλόχωµα - κι but 110v16 στήνανε τό 1359161116- οι τους. Αφού αφαιρούσαν από 16 χωμα τίς μεγάλες ξένες ύλες -- πέτρες, ρίζες κ.λ.π. — τό ανακά- τωναν µέ άφθονο νερό καί τό έχυ ναν στίς «καρούτες», μεγάλες ρη- χές στέρνες στό έδαφος. 'Εκεϊ τό λασπόνερο κατακάθιζε καί σιγο- στέγνωνε. "'Οταν πιά έφτανε σέ μιά πυκνότητα κατάλληλη γιά ζύ… µωµα, αφαιρούσαν τόν πηλό 6116 τήν καρούτα κατά στρώματα. T6 έπάνω στρωμα έδινε τόνπιό λεπτό κοκκο «λιπαρό» πηλό, κατάλληλο µόνο γιά λεπτές έργασίες μα δύ- σκολο στήν έπεξεργσσία καί £665- σ9ητο στή συστολή τού στεγνώµα- τος. T6 αμέσως έπόμενο µέ τόν πιό χοντρόκο-κκο «τραγανό» πηλό χρησιμοποιείται για τήν κατασκευή µεγαλύτερων κεραμεικων. Στό τρί το, τέλος,ε έχουν κατακαθίσει µι- κρά κοµµάτια άσ6εστόλιθου πού µέ τό ψήσιµο άσ6εστοποιούντα΄ι κι όταν αργότερα ύγρανθούν δη μιουργούν μικρά 11 μεγάλα σκασί- ματα. Γι' αύτό τό τρίτο στρώµα είναι άχρηστο. Στά χοντρά ά……- κείµενα, όπως 16 τού6λα καί τά κεραμίδια, ζυµώνεται µέ 16 πόδια όλη ή λάσπη έκτός 6116 16 τελευ- ταϊο στρωμα. Αι΄πή τή δουλειά τήν κάνουν οι λασπάδες τής έπιγρα- φής καί είναι τρομερά κουραστι- "Υστερα οι απλώνοντες σχημα τίζουν σέ έπίπεδη επιφάνεια σανι- διού ένα στρωµα λάσπης πάχους δύο περίπου έκατοστων καί ό κό- πτης πιέζει έπάνω στό µαλακό σύ τό στρώµα ένα µεταλλικό πλαί- σιο στίς διαστάσεις τού κεραµι- διού, 46X2 6 έκατοστά περίπου. "Ενα τέτοιο πλαίσιο σώζεται στό Λαογραφικό Μουσείο τού χωριού. 'Οταν προχωρήσει λίγο περισσό- Μοντσόπουλος ( Η αρχιτεκτονική των έκκλησιων καί των μοναστηρι- ών τής Γορτυνίας Βι6λιοθήκη τής έν 'Α8ήνα'ις 'Αρχαιολογικής Έται ρείας. 'Αριθ. 38. ’Ev 'Αθήναις 1956, σελ. 139). Καί ο! σηµερι- νές κεραµουογικές Βιοµηχανίες & ποτυπόνουν µέ μηχανικά μέσα τόν τίτλο τους. Μά oi ταπεινοί µα- Τα") |('ΙΤΣΟΥ A. MAKPH 1116901 τού Θεσσαλικού χωριού προ 6αίνουν σέ αξιολόγηση τής δου- λειάς τους, αναφέρουν τόν κατα- µερισµό τής έργασίας καί παρα: θέτουν τά όνόματα των μελ&ν του συνεργείου. Συναντήσαµε στήν πλατεία τού χωριού 16 γέρο Βασίλη Καπούλα, έναν από τούς αγωνιστές τής κε- ραμίδας, πού αναφέρονται στήν €- 'Η ένεπίγραφη κεραμίδα . ΕύάγγΘος Καπούλας πιγραΦή έδω καί μισόν αίόνα. Μι- άει µέ πεοηφάνεια μά καί παρά- πονο γιά τή σκληρή δουλειά των κεραµάδων τού παλιού καιρού. Πο λύς ό κόπος, λίγες cl άπολα6ές. 'Η σκληρή δουλειά δέν τόν τσά- κισε. Στητός καί καλοχτισµένος σηκώνει µέ άνεση τίς πολλές του δεκαετίες. οά πρέπει νά ύπογραµµίσουμε τίς πολύτιµες Θηρεσία πού προ- σφέρουν 16 µικρά Λαογραφικά Μουσεία των χωριων. Ξέρω τίς τιρρήσεις για κακή έπιλογή, για έπαναλαμ6ανόµενα έκΘέματα, γιά τίς φιλοξενούµ΄ενες «αντίκες», αύ- 16 16 ύποπρο΄ι'όντα τής 6391.11163- κής 6ιομηχανίας πού κατασκευά- ζονταν είδικά γιά νά ανταποκρί- νονται στά γούστα των µικροαστι κων στρωμάτων στίς χωρες τής ΄Εγγ 'Ανατολής, τά «BONS POYRc L ORIENT» τού 19ου αί- ώνα καί πού έκστασιάζουν «κυγι- ες» τής έποχής μας. Διασώζουν, όμως, καί προ6άλλουν πολύτιµα τεκµήρια τής παραδοσιακης µας ζωής πού ή θά καταστρέφονταν στήν αφάνεια ή θά έπεφταν στά χέρια &δίσταχτων γυρολόγων "Ας συγκεντρωνουν 16 µικρά αύτά Μου σεϊα όσο γίνεται 1116 πολλά άντι- κείµενα. KI άν σέ µερικές περιπτω σεις δέ γίνεται σήµερα ή 6111710- γή καί ή σωστή έκθεση, Θά γίνει αύριο. Παράδειγµα τό 61105131116- τικό Λαογραφικό Μουσείο Καναλί- ων πού έτοιµάζεται. έντελως αλλη µορφή στίς έγκατα- στάσεις τους. Στό Φανάρι τά έρ- γαστήρια είναι µέσα στό χωριό, σέ κλειστούς χώρους καί έχουν πρωτόγονους αγγειοπλαστικούς τροχούς. Στά Κανάλια Βρισκότα- νε έξω από τό χωριό, σέ ύπαίθρι- ους η μερικά στεγασµένους χώ- ρους καί δέν είχαν τροχούς. Δια- φορετική καί ή µορφή καί λειτουρ γία των καµινιων τους. "Ενα από τά πιό δ;::. ο έ ":": plot κε- ραµεικής στά Κανάλια ήταν τής οίκογένειας Καπούλα, τής όποίας τέσσερα µέλη μνηµονεύονται στήν έπιγραφή µαζί µέ τό 60η€ό τους Βασίλειο Χο:γοι.΄-"α. 'Η λέξη «&… γωνισταί» έκφράζει, δέόαια, κά- ποια περηφάνεια µά ταυτόχρονα ύ πογραμμίζει καί τή΄σκληρότητα τής δουλειάς τους, όπως θά τήν περιγράψουµε σύντοµα. “pint! έπιση.ιαίνανε τήν κατάλ- ληλη «χωματερή» τόπο μέ πολύ καί σχετικά καθαρό αργιλόχωμα κι έκεί κοντά στήνανε τό έργαστή- οι τους. ΄Αφού αφαιρούσαν άπό τό χωμα τίς µεγάλες ξένες ύλες -— πέτρες, ρίζες κ.λ.π. — τό ανακά- τωναν μέ άφθονο νερό καί τό Ξχυ ναν στίς «καρούτες», μεγάλες ρη- χές στέρνες στό έδαφος. ΄Ε.κεί τό λασπόνερο κατακάΘιζε καί σιγο- στέγνωνε. "Οταν πιά έφτανε σέ µιά πυκνότητα κατάλληλη γιά ζύ- μωµα, αφαιρούσαν τόν πηλό από τήν καρούτα κατά στρώματα. T6 έπάνω στρωμα έδινε τόνπιό λεπτό κοκκο «λιπαρό» πηλό, μόνο γιά λεπτές έργασίες µά δύ- σκολο στήν έπεξεργασία καί εύαί- σΘητο στή συστολή τού στεγνωµα- τος. Τό άµέσως έπόμενο μέ τόν πιό χοντρόκοκκο «τραγανό» πηλό χρησιµοποιείται γιά τήν κατασκευή µεγαλύτερων κεραμεικων. Στό'τρί το, τέλος, έχουν κατακαΘίσει μι- κρά κοµµάτια άσ6εστόλιθου πού μέ τό ψήσιμο άσ6εστοττοιούντα΄ι κι όταν αργότερα υγρανθούν δη μιουργούν µικρά ή µεγάλα σκασί- µατα. Γι' αύτό τό τρίτο στρωμα είναι άχρηστο. Στά χοντρά ά…- κείµενα, όπως τά τού6λα καί τά κεραμίδια, ζυµώνεται μέ τά πόδια όλη λάσπη έκτός άπό τό τελευ- ταίο στρώµα. Αύτή τή δουλειά τήν κάνουν οί λαοπάδες τής έπιγρα- φής καί είναι τροµερά κουραστι- ΄. "Υστερα οί απλώνοντες σχημα τίζουν σέ έπίπεδη έπιφάνεια σανι- διού ένα στρωµα λάσπης πάχους δύο περίπου έκατοστων καί ό κό- _ πτης πιέζει έπάνω στό µαλακό σύ τό στρωµα ένα µεταλλικό πλαί- σιο στίς διαστάσεις τού κεραµι- διού, 46X26 έκατοστά περίπου. "Ενα τέτοιο πλαίσιο σώζεται στό Λαογραφικό Μουσείο τού χωριού. 'Οταν προχωρήσει λίγο περισσό- τερο τό στέγνωµα οι όρΘογωνιες αύτές πλάκες τού πηλού τοποθε- τούνται έπάνω σέ ξύλινη κυρτή έ- πιφάνεια καί έκεί στεγνώνουν παίρνοντας τό καµπύλο σχήμα τους, άνοιχτότερο στή µιά µεριά, πιό κλειστό στήν άλλη.' Έτσι, στό στρώσιµο των "…µε… πάνω στή στέγη, τό ένα κα6αλικεύει τό άλλο καθως ή άνοιχτόιτερη καμπύ- 'λη τοποθετείται πάνω στήν πιό κλειστή. "Υστερα στοι6ιάζονται όρθια γιά νά όλοκληρωθεί τό στέ γνωµα, πού περιορίζει τίς διαστά σεις τους κατά 1 ως 3 έκατοστά. Στά τού6λσ τό άρχικό στρώµα τής λάσπης είναι χοντρότεοο, γύ- ρω στούς 8 πόντους, καί τά πλαί- σια µικρότερα. 'Αργότερα χρησι- μοποιήθηκαν καλούπια πού δηµι- ουργούσαν 66αΞες λακού6ες στίς δυό µεγάλες έπιφάνειες τού τού- 6λου γιά νά αποδέχονται τό 606:- GTOKOVIGI'JCI καί τό χτίσιµο νά γί- νεται στερεότερο "Υστερα γίνεται τό ψήσιµο σέ χτιστά καµίνια καί όχι σέ πολύ ψηλές θερµοκρασίες. A616 φαίνεται από τό κοκκινωπό χρωμα των κεραμεικων γιατί τά χωµατα τής περιοχής γίνονται γκριζωπά όταν περάσουν τούς 800 περίπου 6αθμούς Κελσίου. Τήν έ- πιθυµητή θερµοκρασία διαπίστω- vow από τό χρωµα τής φωτιάς τού καµινιού. "Οταν άρχιζε νά «άσπρί ζει» ή φλόγα καταλά6αινσν πως ή θερμοκρασία έφτασε στό όριο πού ήθελαν. Τά σπίτια τής περιοχής είναι λιΘόχτιστο καί οτύλα χρη- σιµοποούσανι µόνο σέ μερικούς µε σότοιχους, όταν αύτοί δέ γινότα- νε από τσατυ.α. Επίσης συχνά μέ το ι5λα ιτιΐ'΄ τον? ο." ντυινάδες των τζακιι3ν να: τι"… '.-α'ειρείων Οί κεραμάδεςτων Καναλίων ά- κολουθούν μέ τήν έπιγραφή τους, µακριά παράδοση πού τήν παίρ- νουν άπό τούς 6υζαντινούς συντε- χνίτες τους καί τή συνεχίζουν κα- τά τήν Τουρκοκρατία σ΄ όλόκληρη τήν "Ελλάδα. 'Αναφέρω πρόχειρα ένα κεραµίδι, στίς ΄ι΄διες περίπου διαστάσεις µέ τό δικό μας, µέ τήν έπιγραφή «1643 κε-κουια Νος κε- pan» πού βρήκε σ' έκκλησάκι τής Γορτυνίας καί δημοσίευσε 6 NIK. κατάλληλο . -————— Tofi KIT20Y A. MAKPH στόροι τού θεσσαλικού χωριού προ 6αίνουν σέ αξιολόγηση τής δου- λειάς τους, αναφέρουν τόν κατα- µερισµό τής εργασίας καί παρα- Θέτουν τά όνόµατα των μελων τού συνεργείου. Συναντήσαμε στήν πλατεία τού χεριού 16 γέρο Βασίλη Καπούλα, έναν από τούς άγωνιστές τής κε- ραμίδας, πού αναφέρονται… στήν έ- ων πού έτοιμάζεται. κών στρωµαιων υιιχ λ…" up, "Εγγύς 'Ανατολής, τά « ONS POYR L' ORIENT» τού 19ου αί- όνα καί πού έκστασιάζουν «κυγί- ες» τής έποχής µας. Διασώζουν, όμως, καί προ6άλλουν πολύτιμα τεκμήρια τής παραδοσιακής μας ζωής πού ηθά καταστρέφονταν στήν αφάνεια Ii θά έπεφταν στά χέρια αδίσταχτων γυρολόγων. "Ας συγκεντρώνουν τά µικρά αύτά Μου σεία όσο γίνεται πιό πολλά άντι- κείµενα. KI αν σέ μερικές περιττό σεις δέ γίνεται σήμερα ή έπιλο- γ΄ καί ή σωστή έκθεση, ea γίνει αυριο. Παράδειγµα 16 ύποδειγμα- τικό Λαογραφικό Μουσείο Καναλί- .…

"|… … ,«Τ0 Β…,Κψι…ή III "!…… 18774' άδεια" σακίδιο ΤΙΣ -Ξ.ΚιΚΛιΗΣΙιΞΣ των χω- ριων, δίπλα στούς πλαγι- ινούς τοίχους, δυό σειρές ά- πό στασίιόιια όοηθούµ, τούς γερά,- τους µέ τό κουµπάρο… κορμί νά παρακολουθούν τή, λειπρυιριγία. Καθένας στό γνώριµο στασίδι του. Ανάμεσά ,τους οί νεώτερες γενιές όρθια, μέ διαφορετικό ντύ- σιιιµο, µέ ' υς τρόπους,. Κά- ποια Κυριακή, ένα από τά στα- σίδια µένει άδειο. ΄Ολοι ξέρουν µικρό τό χωριό, γνώριµοι όλοι με… τάξύ τους Εδω και πολλά χρό- νια παρομοίως… 16 δουλειά των παλιών τεχνιτών µιέ λειτουργία, ετσι καθώς όλα γίνονται, I11’ ένα σύστηριό τυπικό, όπου πίστη καί συνήθεια δίνουν στην επανάληψη 6άθος καί νόημα. Στό εκκλησάκι της Μίκης μας τέχνης αδειασαιν τό τελευταιο δεκιάιµιηινο δυό στασί- ένα, Καθώς οί πιστοί όλο, καί ά…- οαιω.νουν, ίσως µείνουν γιά, πάντα άδεια. Αλλάξ.οιν oII καιροί. ’A1r6 16 ένα λείπει ή μορφή ενός χαλ- κούριγού άπό ,τά Κανάλια Βόλου,, σ.κσιμιµιένη από τό χρόνο καί τό μόχθο. Από τό άλλο 511601011100- τ…ρόφου καί ξυλοιγλύπτη άπό τη Φυ λάικιη 'Αιλιμυ.ρού, πιό άνθηιριή γιατί 5 θάνατος ηρθε φνικός, προτού προλάόε| τό σκάοπέλλο, τού χρό- νιου νά σκάψει 6οιθειές, τίς ρυτίδες. Στό στασίιδ.ι του άκουα, I110: μέ σταυρωιιέν….α τά ρσζιασ.μιένα του χέρια ό µπαοµιπια - Γιαννούλης 6 Μπαμπούσης άπό τη Σκύρο …- Kl άκουα λίγοι ΥέΩΟΙ ηπε'ιόωτες τεχνίτες, οί τελευταίοι των πιάτων. Θ,ά ήθελα µέ τίς γραµιµιές τούτες νά χαράξει) τά ψέµατα των «τε- Θν.ιεώτων>> στό τρίπτυχο, της άγίας Ποσθέσεως, νά µνημονεύονται στήν (εέκοώ…νη:ση.>> Ζήσης Ζηι,σωκης-Α- Θανάσιος Μπιζάτ΄ης * Μέ dam/6: δέματα ήρθε () θάνα- τος στό Ζήση Ζησάκιη. Κάτι δέν πήγαινε καλά άπό καιρό στόν 78 χρονο τειχιι.,νίτ, Μά έκιεινο,ς ούτε τό σφυρί του έλεγε ν αοίιστει. ούτε τό ποτηράκι τού τσίπουρου Μόνο τούς τελευταίου-ς μηνες ξάι'ιιλωσε 6- .άντιικείιμιενα αστικά στό K056007I1 & τίς 14 'I- ουρία; πού ισε γιά πάντα τά μάτια του. Γιός τού Παναγιώτη καί της Κατερίνας Σωστά… άπό µι- κρός δούλευε τό χαλκό. Στά γειά- τα του δέν έκανε ολοι"… τέχνη πρός τέρψη! ωµό… καί΄ τουριστών» 'ξ- ιοέτούσε τούς συγχωριανούς του στά Κανάλια καί τούς κατοί- κους κουτι… χωριά). Τ,ά΄ έργα του, γικιούµιια, χύτρα, μπρίκ.ια, σινιά, υχνάρια προυριοιμό τους είχαν τήν κάλυψη προσώπων άιναχκων της πε,- λάτείας του. :Έιιτρεπε νά είναι 6- µορφά, µά K001 νά λειτουργούν σω- T08 KITZOY A. MAKPH στά. Τό πάχος τού χαλκού, οί ουν… δόσεις, τό σχηµα, τά γάνωιµια, όλα έπρεπε νά γίνουν µέ γνώση καί προσοχή, νά άκολουθούν τήν παρά… δόση, πού εδω είναι η συνιστα- μιένη των προσπσιθειων πολλα… γε- γιων νά κάνουν κάθε άντικιε.ίιμ=ε.νο έ- πωρικές οπή, λειτουργία του. Μαζί καί τό μεράκι γιά όμορφο σχήµα καί ταιργιαστή διακόσιμηισ,η. Άρ- γιότιερα, καί κυρίως µετά τό δεύτε- ρο παγκόσµιο πόλεµο, πού τά νέα Ολικά -… τό άλουιµίνιο, τό γάύιλον, τά διάφορα ,άλιλ.ςχ πλαστικά ——- & χρήιστεψων την τέχνη τού χαλ.κού,ο ( Ζη,-σάκης προσαρµόστηκε στη νέα ζήτηση των προιόντων του Έκανε ισικοσιμιηπικά. "Ομως η θητεία του στό θεραπεία τής 00/60/- κιη.ς ύπή|ριξ;ε γι: αύτόιν πολύτιμος καθοδηγητής, Δέν έγινε συνειδη.τός κατασκευαστής «χαλκιίνων γραφικο- τηςωνν>. Δέν ίσχυρίζοιμαι., 6έ6αια, πως άντιιστάθηικε πάντοτε στούς τουριστικούς πει.ρι.ωσιµούς Δύσκολο αυτό γιά έναν άνθρωπο πού περι- μόνο. νά ζήσει την πολυμελή οίκο… γιένει.ά του άπό μιά πληροφόρηση καί άδιάλαικ.τ.η πελατεία. Ωσσόισο κού σέ τέτοιες περιπτώσεις έµεινε παντα ρ ,τε,ιχινιτηις που ξέρει νά ά: αξιοποιεί ολες τίς δυνατοτητες του '0 Με… Ζησάκης µπραστάΒστό εργαστήρι του στά Κανάλια όλου OE'ATPA ABSHNA (Πατησίων κα! Δεριγνύ. τηλ. 837 330. "Αλεξανδράκης — Γαλη- νέα): «Δύο καί δύο κάνουν σέξ». ΑΘΗΝΑ (Αιγάλεω, Μοσχονησίων 32. τηλ. 5987.525. ‘Apcbvn - Παυλάκης). Δ. Γιαννουκάκη: «Μειδιά'στε. παρακα- Μ)». ΑΘΗΝΑΙΟΝ (Πατησίων 55, πιλ- 834. 237 Καρέζη - Καζάκος), Καµπα- νέλλη: «Ένα κάποιο παραµύθι -- τό κουκί καί το ρεΘύΘι». ΔΛΣ0Σ (Παγκράτι. τηλ. 739. 402 α' - λεύΘερο Θέατρο»): «Μιά ζωή Γκολφ». ΑΠΟΛΛΩΝ (Πατησίων 62. τηλ. 839. 222, Γ. Γκιωγάκης). Γ. Ρούσσου c‘O προληπτικός». η'|'Λ΄ΑΣ (Κουντουριώτου 40. Αιγάλεω. τηλ. 598985. 071. «Πειραµατική Σκηνή») Σάαρ: «'Η πόρνη πού σέ6εται». Γ. Σπαταλά: "Ο κληρονόµος της τσάι τοσες». ΑΤΤΙΚΟ (Κοδριγκτ6γος -- Πατησίων. τηλ. 826.777, θίασος Γ. Δόγη): "|µ- Η μορφή τού ’A.9 Μπιζάτη πλαισιωµένη &… ξυλόγλυπτο έρ. - yo του ύλικού του. Ουτε τήν τεχνική του άλλαξε, ούτε τα έργαλεια του. Κά- ποτε, έδιω καί πολλά χρόνια, μιά τοπική επιτροπή τού πρόσφερε µιά σειρά τελειότειρων έργάλε΄ι΄ωιν. Τά τη… ο 1101000111101— ,Ζή.σης, εύχαρί,- οτηισιε, τά …Υε, στό χω… 6 του, 16: έόιαιλε σ ένα ράφι καί 1’ άφησε έ- κε? γιά πάντα. δίπλα σέ µπου.καλά- κια µέ Φάρμακα, πού τού έδιναν οί γιατροί άλλο μέ τον όρο νά «κό- ψει>> τό τσίπουρο Κι, επειδή, δέν εννοούσε νά τη.ρή.,σει τό… όρο, άφιινε άχρη,σιιµσποίη.τα καί τά Φάριµάκα. "Εµεινε σ όλη του τή ζωή ένας πρωινής της διπλής χαράς. της ά- πλή.ς τέχνης… Στίς 5 Σεπτεµβρίου I973, πολύ πρωί, ξεκίνησε από τό χωριό του, τη ΦυιΛάκη ό γεωργοκτη.νοτρόφος Αθανάσιος Μπιςάτης νά κοψει ζυ- λα γιά τίς χειµωνιάτικα άνάγκες τού σπιτικού του. Εφτασε στην το πουεσία Κα6άκι, Εκει, σέ 1.11011I &- πόταµη πλαγιά, άρχισε τη δουλειά του. Γλι΄στρ,ησε όμως καί έπεσε α- πό µεγάλο ύψος Τσάκιοαν τά κέικ,- καλα της λεκάνης του, έσπασαν τά νεφρά, γ-.έιµι σε αίµατος τό κεφάλι του. Μά όρηκ…ε το κουράγιο, καί τή δύναµη νά συ.ρΘιει µέ τά χέρια, v” o’L-véSIE-I τό δύσκολο διάφορο και νά ξαπλώσει κάτω από µιά πουρνα… pIIo'c. EKI5I έγειρε καί πέθανε. µό- νος καί άι6οιήθη.τ,ος στην ερημιά. Τό απόγευµα πέρασε άπό εκεί ε΄- να δοσκόπ…ουλο πού τροµαγμένο εί- δοποίη,σε τό χωριό. Σκη.νίτης έγκατασιτημέν'ος στη Φυλάκη αµέσως μετά τόν πόλ> 6 Μπιζάτης, παγτρεύτη υά έ νε άτεκνος κα υίοθέτησε ενα κυρ τσι . ;γ'.άτ,ό6ά «όρο ωνποπου πλακίδια µε αγ , βελόνε- Θέματά του. τό ,γνωστό ρε- περτόριο τ …; πο.µε*:ικης ξυλ 01/711- . …ς: φίδια, δΟάΚΟνΤ.Ξζ ψάρ- α, εω'οι εάετοί, πωλιά, γοογόκς, καδα…άοηΞ ες άγιοι, γινω ξεϊες μου φε΄ς $61:er oi µπα τές χαρα- κι,ές, τό ωθί, οί παράλληλες "|… μές. Δα)λε,ιά επιμεληµένη, µικρότε- νίκη, χωρίς νά φτάνει στην κουρα- ΜΠΟΥΡΝΕΛΛ" (Λ. "Αλεξάνδρας 24. τηλ. 822 300. Πάντζας -- 'Εξαρχά- κος): «Στρηκιγκ στο πλοίο του τρελ. Η)», επιθεώρηση. 0ΠΤΆΣΙΑ (Περιστέρι. « "Ελευθέρα Σκη- νή»), Δ. Τζελλη: «Μιά νύχτα 016v Πειραιά». ΠΆΡΚ (Λ. 'ΑλεξΜρας. τηλ. 817.369. Βουτσάς, Κοντού, Πιθανά)… Κων- σταντίνου): "Επιθεώρηση: «Κουρδι- στό Μποτάκια»… |'ΙΕ|2Ρ%'Ι' 3|(0Ν (Πασαλιµάνι, Η"… Ξανθόπουλος. Καραγιάννη, κ…ΐ).3 Λαζαρίδη: «οδός ευκαιρίας». IIEPOKE (…, Καραϊσκάκη. τηλ. 529. 730 «Νέα Πορεία») Γ. Χαραλαµπίδη : «ΟΙ 300 της Πηνελόπης». Ρ0ΥΑ|'ΙΑΛ ("Ηπείρου 4, τηλ. 834. 334 Ρίζος, Μιχαλόπουλος. |ίαπανίκα, Νικο- λαϊδης) Βασιλειάδη — Μιχαηλίδη = avg-rm Λ ν……έΜΛ Ν4Ε(Α ΠΑιΝΑθΗ!ΝιΑ|Α: οι δύο Μαϊ ’AIK011. NOPA: O Σάνι" … στην "Αφρική (΄Α αν.) ΟΜΟΝΟΙΑ: Γλυκά. φιλιά 61111109501112- νυν φωτα (Α) 0P ΦΕΥ:Σ Τό μαγαζάκι της Μακης 66ου (Κ) ΠΑιςΙΚ.ΡιΑΤΙιΟιΝ: 'Επικί… πρόσκληση ( Ματ.) ΠΑΛΛΑΣ (θερινός): Τό… :Αρζέπα (AI) ΠΑΛΛΑΣ (χειιµερ.): Μπανάνες (Κ…-13) anKIAIAI: Κοπή πέτρα ( ) Ρ Ξ: Μαλίτσια (Α) PIIBIIEPIAIz‘ Πέθαίγω άπό &… (Λ) POIAIOIN: Δέν από"… καπνός χωρίς » τιά (IAI) , ΤΡΙΑΝ?Ν': OI WIé; In"; Μάλια"- ας . 'ΓιΡ0Π|ΚΑΛ: "Υ… πάσης ύπνωση ( Ματ. ) ΦΙΛΙΠ: Ποντίκι στό Μάρ ι (K) ΌΛ.ΞΡΥ: Η παγίδα τού δολοφόνου (Α) σιμιένη ωιχ.ρό-τη..τα Πολλά άπό τά (θέματά του ειναι πανάρχαια σύμδό- λα πού έχασαν, µέ τό πέρασµα τού χρόνο), 16 παλιό περιεχόμενό τους και έγιναν διπλά διακοσμητικά 110- τί6α. ‘O Μπιζάτη-ς,, άν δέν τούς ξανα:5ίνει τόν άριχικό ,τους 011116070- από ,τά φορτίζει πάντως 11’ έναν πρωτόγονο" (εφόδου,. Μός 6 παλιός σκηνιτ…η,ς, 6'00 κι άν 66705611110596- νιµα από θεισσαλικό χωριό, δέν µπό- ρεσε νά άπαλλαγεϊ από τό δέος ——- 16 δικό του καί των προγόνων του, —- γιά τίς τερατώδεις δυνάμει) πού διαφέντούουν τή ζωή των άνυ- περάσπτιστ… …ηινο,τρόΜ µέσα στό µεγαλείο κιάί τίς Μήγητε,ς εναλλαγές της φύσης. Οί άγριοι ά- γέροι πού ιειριοιζώνουν δέντρα κς,ιί καλού ια µέσα στό μυστήριο της γι΄),- χτας, οί όρμηπιικοί χείµαρρο πού κατρακυλού.ν πειλώριους δράκους, οί άσπρσπές καί οί δ.ροντέ,ς… οί άνε- πάντειχες έπιζώοτίες πού ξεκληιΩί- ζουν ολάκαιιρα κοπάδια, τόσα καί τόσα «σημεία» στάλάζουν στην ψυ- χή "έναν, άμορφο φόβο Δεισι5αιμο,- νέες καί pom/I105: ενέργειες όχι μέ, έστω καί ποιοιΞ:.ξηγηιμένο, χρι οποία- κό περιεχόµενο εκφράζουν την ψυ- χσλογία αύτη πού είναι Φυσικό νά 6ρηκιε καί τήν ειίικαστική της έκφρα- ση. Τ,ά έργα τού Μπιζάτη δέν είναι τά µόνα, ύδατα, πού µάς μιλούν γι αύτή την ψυχολογία. Ewen μιά περίπτωση καί σάν τέτοια "Γή …η… μόνεύουμε. " Είπαν-€ πώς τά νεκροταφεία είναι γεμάτο άπό άναντικατάστατους ανθρώπους πού, άπικαιαστόθηκαν. "Οσο οί ίκανότητες ενός άνθρω- ςυ άγτα"οφ κατω σέ µιά; ενερ- . " ς, ΄ µας τέ- χνη, καρπός άλλων εποχών, δέν" 5- χει πιά τή δυνατότητα ,γά άνοιγεώ.-ει τό άνθ,οώπινο δι… νυφικό της. 'Νέ- pg καί τό ύποκατ,άστάτό της. ή σύγχρονη χειροτεχνία, γρήγορα θά παραχωρήσει τή θέση της στή λε- γόμενη «καλλιτεχνική Βιοτεχνία». K: έχει 6 Θεός. Τά στασίιδ.ια τού Ζησάκη καί τού Μπιζάτ-η θά μείναν άδεια …- ύστερα 9’ άοάχ.νιάσει καί η πορτα τής έκκλησιάς. BIOAETEPAI: "Ενα Μάγκνα); 44 γιό τόν &… ' Κάλοηκω (AI) l'A-PAEINIIIA: 'Επιχεί… πυρκαϊά (Κ) FLAINIKIAI: Τό Μάκι (K) ΔΑΦΝΗ: θα… πάρε τό όπλο σα: (Κ) ΔΕΛΦΟΙ: Τρινιτά έναντίον Τριγιτά (Κ) ΔΙ-ΐΗΤ;Α: 0 Μος πού έτρεχε πο- ) ΔΙΑΝΑ: ΠάοΜό θερµός (Λ) ΔΙΟιΝιΥξΙ% κ(ΐ. Συγγρού): "Ενα Με κ οι IK ΔΙΟ,ΝΥΣΙΑ (Πολύγωνα): 9… Με τό &… σον (Κ ) ΕΛΕΝΑ: Χαρτ…) φεγγάρι (Α) EMT: Τό µεγάλο κόλπο των Μακάν πρακτόρων (Λ) ΒΑΣΗ: Τό φύσηµα της καρδιάς (Α) EPEKGEIIOIM Κολσν€λο "Ναυτιλία… (K) ΕΡΜΗΣ: Τό σφυρί (AI) HIPAIIOIzN 'Η"… σκλψς καί τόν & για Βιριτά (A) - W363)" ηµερολόγιο µια; κλέψιµο; θΗΣΕΙΟιΝ: Τό διαζύγιο (Μ……) ΚΑΜΜΙΑ: Κραυγές καί ψίθυροι (IA) KIAINAIPIA: 'Η |…ία τόν Παρισίων (Κατ.) . Μπιτς… "ο µαύρος ως (IA) , KAIPMEINI: ‘O "Ηρακλής εναντίον τού .…ψάτε . .!!! γιά την επιτυχία ούτε… του στό-΄ Στήν περίπτωση των µαθητών, διακοπες σηµαίνει ΄ σιγή άπό μαθήµατα, σχολείο, ωρολογιο πρό- γραµμα. Η, Μαλλαγή όμως αύτη δέν είναι όσο φέτα την δηλώνει η λέξη, γιατί τό παρατηρεί: τού σχολείου, γεννά IKI’ αύτό έγνοιες σέ µικρούς καεί µεγάλους. -Τί θά κάναµε τό καλοκαίρι; ρωτάνε τά παιδιά! . ,--θά µελετάτε. Λένε δρισµένοι οι. ,-θά πατε εξοχή, ταξίδι, κατα- σκ… λένε δρισ.µέινοι γονείς. -,Δέν θέλαµε ούτε 16 ένα, ου- Ξε τά άλλα… Λένε όρισµένα παι- τα. KI’ Εμείς τί λέµε; Νά δώσεις συνταγές γιά τό πως θά περάσουν τά παιδιά τίς διακοπές δέν …. λεΐ. κάθε παιδί έχει τίς δικές του άνάγκες, τά δικά του ενδιαφέ- ροντα. Ιδιότυπες είναι οί συνθή- κες πού τό περι6άλ.λουν. "Eva: 116- vo είναι, 6έ6αιο' η ελεύθερη χρήση τού χρόνου πού δεν, καλύπτεται άπό επαγγελματική ή έκπαιδευτι- κή άπασχόληση είναι δικαίωμα τού ανθρώπου, δικαίωμα, πού πρώτισ- 95151 σε6ασ.µό στό άτοµο σάν ίδι- αίτηση καί άγεπανάληπτη προσω- ποιότητα. Έλεύθερη όμως χρήση του χρό- νου δέν σηµαίνει άπραξία, γιατί αύτ'ή προκαλεί άνία πού κουράζει, όµως… άπογοητεύει καί δίνει στόν ανθρωπο τήν αίσθηση τής. άχρηστίας. Ούτε µπορεί ένα παι- δί & περάσει ολόκληρο τρίµηνο χωρίς νά κάνει τίποτα. "Αρα καί δ έλεύθερος χρόνος µέ κάτι θά γε- μίσει. Δέν μπορεί όμως καί δέν πρέπει νά Kat-7010190195? ένα κοινό πρόγραµμα γιά όλα τά παιδιά, γιατί ι'…άρχει κίνδυνος νά λει- τουργήσει σάν προκρούστεια κλί- νη. Χρειάζεται µόνο νά περιγρα- φούν τά πλαίσια γιά τήν όργάνω- ση των διάκοττωγ. ,Οργάνωση διακοπών θ' άγαμο- 7110on πολλοί, γιατί; Διακοπές σηµαίνει ελευθερία. KI’ όµως, η ελευθερία κάθε… µορφής είναι πού χρειάζεται όργάνωση, πιό µεγάλη ίσως καί όπωσδήποτε πιό δύσκο- λη άπό έκείνην πού χρειάζεται ή δουλειά. Γιατί ή άνοργάνωτη έ- λευθερία χάνεται καί δ άνθρωπος γίνεται έρµαιο τής… στιγµής. Τό νοιώθουν συχνά αύτό όσοι ξυπνάνε μιά Κυριακή πρωί, χωρίς vé’Ixouv τρυπήσει γιά τό πως θά περά- a'ouv τή µέρα τους. Μιά μέρα διέ6αια περνά γρήγο- ρα, Εστω καί άνοργάνωτη. Οί σχο- λικές όµως διακοπές, άν προστε- θούν όλες µαζί καλύπτουν µεγάλο χρονικό διάστηµα, μεγαλύτερο , &- πό τόν χρόνο διακοπών ολόκληρης τής επαγγελματικής ζωής; τού &- τόμου. "Αν πάρουμε σάν δάση, ότι 6 άνθρωπος άνήκει στόν ενεργό πληθυσµό,, τριάντα πέντε χρόνια καί ότι έχει ένα µήνα, τό χρόνο διακοπές, ,… δέν τίς έχει πάντα, εχοµε τριάντα πέντε µήνες, δηλα- δή τρία σχεδόν χρόνια έλεύθερο χρόνο. ‘O µαθητής πάλι έχει έντε- κα καλοκαίρια (Δηµοτικό καί Γυ- µνάσιο) άπό τρείς µήνες τόν χρό- νο, δηλαδή 33 µήνες καί μαζί δό- δεί… χρόνια άπό ένα µη…: τό κα- Give: (Χριστούγεννα καί Πάσχα) σύνολο 45 µήνες. Δηλαδή τέσσερα σχεδόν χρόνια άπό τά δώδεκα μα. θητ,ικά αποτελούνε τόν ελεύθερο χρόνο τού μαθητη. Πως Θά άξιοποιηθούν τά χρόνια σύτά; Πως δέν, θά πάει χαµένη η δεκτικότητα καί ή αυθορµησία τού άνθρωποι") της ηλικίας εκείνης, πού όργανικά, πνευματικά, συναισθη- µατικά είναι ίσχνρος, και ανέπα- φος άπό αγωνες καί άπογοητεύ- σεις; Πρέπει νά σημειωθεί, ότι 6- ταν λέµε άξιοποίηση των διακο- πών δέν ένοοσύµε οίκονοµικ΄ή ή γενικά συµφεροντολογική έκµετάλ- λεω. 'Αξιοποίηση τού ελεύθερου χρόνου γίνεται όταν αύτός κατα- ναλ,ίσκεται γιά χάρη τού "ίδιου τού Θέµου, µέ στόχο, την σωματική καί ψυχική του υγεία καί όταν πο- Μλληλα, δίνει τή συναίσθηση της χου είναι πού χρειάζεται κάποια όργά,νωση καί κάποιο πρόγραµμα. Γιατί Θα΄;θερος χρόνος δέν σημαί- νει άδειος, νεκρός χρόνος, που κουράζει, όσο και & ικα γεµατος. 'Η ανάπαυση είναι ,άγαγκαία μετά τ,ή δουλειά ή τή µελέτη. Πόση έκταση όµως θά πάρει ή άνάπαι.ι,ση καί τί µορΦης θά είναι; Πόση έκταση 06: πάρουν οί διά- νά τί φορες άπασχολήπις για ποιά θά είναι ί γάµεσα στόν άπ6λ χρόνο πού καλύπτει μες άσχο,λίες καί τες; Αύτό είναι 16 6ιληιµα, πού η λύση ' άπό τήν ήλικία καί φέροντα τού κάθε 110 KI εδώ ή άπορία: γούνται ΄ ένδιαοέροντ "Av άφαιρέισοιμε τά Ττ΄'ίς - KAAA. MOI Εξαιρετικά προικισµιέι οί ίικανότητές τους I σέ διάφορες πνευμα χνιικές έκδηιλώ'σιεις,σ ω τού πληθυσμού γεννά τό περι ΄ ενδιαφέροντά είναι τούς παράγοντες 7n ζουν τό χωροταξικό τ ιστι κό που ιι6ιο΄ιιλιλον ποίο άγαπτ,ύισοεται I µέσα στή χώρο μας ,-ι νε ,σ' "ένα πειθώ µά στό παραδοσιακό, και στόν τεχνολογικό Ia’I Θειιιωρούµιενης προόδου φυσικό, ή άφιθαρ,ιτη τού δεύτερου άγτίπα. δάσος πιό πράσινο… λι…εργήισει τά δικά παντα. Σ' αύτό συντελεί ( ους η επίδραση "*... κής έπιικοινωγίας, ί! 61r'rIIKo - δικιουστιικών άλλο ή μείωση της (΄ Δέν έδω παραστάι το Θέατρι Τά θέατρα τών ’AI Πειραιώς δέν έδωσαν στις." Μέχρι χθές τό γνωσΘή άν θά δώσουν OIi κινηµατογράφοι, έδωκαν χθές 1'6 ύράδι προόαλές. τό 52, 5‘," ο είχε περιπου συ μπέ:ασµα 0'16 ότοζο αν υψηλής και… απ τις… ιιιιιιι ιιιιιιιιιι ιιιιιιι ΠΡΟΚΗΡΥΞΗ" Τό l ..K A. προκηρύσσει δηµόσιον µε… διαγωνιισμ6ν διά την µίσθωσιν κτιρίων : υπό κατασκευην ή έξω-ιτλι-σμένων Βερ ρίων ή διά την σύναψιν συµθάσεωγ µετι πευτηρίων νοµίµως λειτουργούντων καί σµένων διαθετόντων ή µή νοσηλευτικόν I … πάν βοηθητικά προσωπικά καί δυγαµένι νά παράσχουν τροφήν είς τούς άσθενεϊ Τά προσφερόµενα άκίνητα η Θεραπ δέον νά κείνται είς άπόστασιν µή ύπε,; σαν τά 20 χλµ. εκ της Πλατ. Οµονοίας