ΚΕΝΤΡΟ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ AYTOTEAEIE ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΡ. 5 Σ Υ Μ Π Ο Σ 10 H AIAXPONIKH ΠΟΡΕΙΑ ΤΟΥ ΚΟΙΝΟΤΙΣΜΟΥ ΣΤΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΓΙΑ ΤΑ 75 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ 9. 10, ll AEKEMBPIOY I988 OI ΜΕΤΟΝΟΜΑΣΙΕΣ ΠΟΛΕΩΝ, ΚΩΜΟΠΟΛΕΩΝ ΚΑΙ ΧΩΡΙΩΝ ΚΙΤΣΟΣ ΜΑΚΡΗΣ ANATYITO ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1991 ()l Mli'l’ONOMAZIEZ ΠΟΛΕΩΝ, ΚΩΜΟΠΟΛΕΩΝ ΚΑΙ ΧΩΡΙΩΝ ΚΙΤΣΟΣ ΜΑΚΡΗΣ I| …'»νιοµη αυτή ανακοίνωση ξεκίνησε από ένα δικό μου χειρόγραφο λι Η… …… µι:τονομασιών πόλεων, κωµοπόλεων και χωριών, φαινόµενο που ι…1μνιι µι γάλη έκταση µετά την προσάρτηση στο Ελληνικό Κράτος των --Ν1…ν Μονών». ll ανάγκη να αντικατασταθούν ξενικά, κακόηχα ή και Μ…ι΄Ν1Ι|||ι| ονόµατα παρουσιάστηκε ευθύς μετά την δηµιουργία του μικρού Inn I λλ ι|νικού Κράτους, αλλά μετά τους Βαλκανικούς πολέμους οι ανάγκες …ιλλι||ιλι|ιΙιι΄ι(ττηκαν. 'Ενα µικρό ποσοστό τους έγινε προσπάθεια να καλυ- ι|ι|||| µι ωμ1)ογραιρικές επεμβάσεις, π.χ. το ξενικό Λικουρέσι γράφεται µε ιιιµιλιιν και ιιποχτάει μια κάποια ελληνοφάνεια, η Ρίζιανη γράφεται κι αυτή … ιιι|ιιλιιν Μι.ρικά ωμέγα, έψιλονγιώτα, όμικρονγιώτα κ.τ.λ. αυτό το ρόλο Μιλι…νιι|ι να παίξουν. Με το νόμο 4096 του 1929, κυρούνται προηγούμενα Νιι|…|1ι …… Λιατάγματα «περί μετονοµασίας συνοικισµών, πόλεων και …ιιµιιιν-- Σύμφωνα με τα Νοµοθετικά Διατάγµατα αυτά, «κατόπιν γνωµάτεύ- … .… ul- |ιιιι ιροπείας Τοπωνυμιών της Ελλάδος επιτρέπεται ίνα μεταβλη- ι|.…ιι «',ι w'npmvu ή κακόηχα ονόµατα συνοικισμών, πόλεων ή κωμών», και …ιι…|ιιι'…ι … η σχετική διαδικασία. Επειδή στη Βόρεια Ελλάδα οι ανάγκες | Η… ι…λλ1ι…. αλλά είναι απαραίτητη η ακριβής γνώση της τοπικής ιστορίας και |||… ιι'ιιιι1ιι.ρης φυσιογνωµίας του τόπου, με το άρθρο 2, o Νομάρχης |ιιιιι|ι|| να συστήσει στην έδρα κάθε Νομαρχίας ειδική επιτροπή για το mmm‘» mm') Αποτελείται από καθηγητές, εφόρους αρχαιοτήτων, άλλους ι|||||ι|Π|ιΠ!ι υπαλλήλους και από ντόπιους που μπορούν να βοηθήσουν. |||ιιιι "|" … ι… από το Νοµάρχη και συνέρχεται «άπαξ τουλάχιστον καθ, εβ- ....µ...…… Μι ιιι ιαχύρρυθµη διαδικασία, όπως τουλάχιστον διαγράφεται από … Ναι…. ιο νέο όνομα γίνεται «οριστικό και υποχρεωτικό, απαγορεύεται "πολύ… || χμήΠις των παλαιών ονοµάτων υπό των δημοσίων αρχών, "Ν…-Ν… ιν ||| ι:πισήμω αλληλογραφία αυτών, των συλλόγων, σωματείων, ι||ιι'| 1…|ιιιη|ιίιν κλπ...». Οι παραβάτες τιμωρούνται με χρηματική ποινή ή με “mum. In η|ιι,|ιών. Αιτήσεις προς δημόσιες αρχές δεν προωθούνται, ||ιι|ιιιι|ι| npuy’mruywhpovsg ή διάδικοι που δηλώνουν τόπο κατοικίας ή …… γ…γι'|… mm, … παλιό όνομα µπορεί, κατά την κρίση του δικαστηρίου να |ι|ιιι||ιι|Πιτιιν Αν σ' αυτά προσθέσει κανείς τις προσπάθειες Σχολείου και | |… η η"… |ιι…|ιι;ί να εκτιµήσει την αντοχή των τοπωνύμιων, αφού µερικά ιιιιι …… και ιιι'||ιι.|ιιι στον προφορικό λόγο. …… γιι|ι|ι΄…ιι|ιµ| στο λεξικό. Το χειρόγραφο αυτό αποτελείται από 7.200 m µου… λήµμα… Λι;ν έγινε µε πρόθεση επιστημονικής διερεύνησης του 522 Κ. Μακρής θέματος αλλά µόνο για να χρησιμεύσει ως πρόχειρο εργαλείο δουλειάς. Κατά τις έρευνες γύρω από την λαϊκή καλλιτεχνική δημιουργία συναντούσα σε συμφωνητικά, επιστολές ή σε «εθνικά» επώνυμα τεχνιτών ονόματα χωριών, κυρίως, που ήταν αδύνατο να εντοπισθούν στους σημερινούς χάρτες, ώστε να γίνει επιτόπια μελέτη και φωτογράφιση χτισµάτων, τοιχο- γραφιών, ξυλόγλυπτων… Με βάση παλιές εγκυκλοπαίδειες ή χάρτες, τις εκδόσεις της Στατιστικής Υπηρεσίας και του Κ.Ε.Π.Π. και άλλες πλη ροφο- ρίες έγινε αυτό το λεξικό στο οποίο το πρώτο μέρος καταγράφει τα σύγχρονα ονόµατα και δίπλα τους τα παλιά, καθώς και την περιοχή όπου βρίσκονται. Στο δεύτερο µέρος έγινε το αντίθετο. Ένα από τα βασικά µείονεκτήματα αυτής της εργασίας -πιο σωστά: του πάρεργου- είναι η απουσία της χρονολογίας της μετονοµασίας, πράγµα που μου έγινε αισθητό κατά τη χρήση, όταν ήταν πια πολύ αργά. Η πρόταση για κάποια θεωρητική διερεύνηση των στοιχείων που περιέχει αυτό το πρόχειρο εργαλείο δουλειάς προήλθε από τον καθηγητή κ. Νικόλαο Πανταζόπουλο όταν το δανείστηκε για να το φωτοτυπήσει. Από την εξέταση του υλικού αυτού, κι από άνθρωπο που δε δήλωσε ειδικός, διαπιστώθηκε πως τα συνηθέστερα κριτήρια για την επιλογή του νέου ονόματος ήταν: l. Αρχαία τοπωνύμια της περιοχής. Αυτά επισηµαίνονται και από το άρθρο 7 του σχετικού Νόµου: «Προτιμάται δε το τυχόν υπάρχον αρχαίον όνοµα του συνοικισµού, εφόσον το σύγχρονον δεν έχει ιστορικήν σηµασίαν». Φυσικά, πολλά ονόματα δόθηκαν με βάση τις τοπογραφικές- αρχαιολογικές αντιλήψεις της εποχής, πολλές από τις οποίες έχουν ανα- τραπεί από νεότερες έρευνες κι άλλες δεν επιβεβαιώθηκαν. Ποιος μπορεί να μας. βεβαιώσει, π.χ. ότι η αρχαία Εράτυρα βρισκόταν… στη θέση της Σέλιτσας; 2. Ηχητική συγγένεια του νέου με το παλιό όνομα. Αυτό έγινε για να αφομοιωθεί ευκολότερα το νέο όνοµα, π.χ. η παλιά Πέλκα έγινε Πελεκάνος -Βοϊου- το Σαμαρίνοβο 'Εδεσας Μαρίνα. 3. Τοπογραφικα΄ χαρακτηριστικά. Αετόλοφος: Κους Τεπέβ Σαππών, Ασπρονέρι: Βελίτσι Κοζάνης, Ιτιές: Βούρµποβο Γρεβενών, Μακρότοπος: Τσαλί Δράμας κλπ. Πολλές φορές αντί για κάποιο συγκεκριµμένο στοιχείο του τόπου -δέντρο, βρύση, βουνό, βράχος- μπαίνουν αξιολογικοί χαρακτηρισμοί: Ωραία, Ωραίο, Ωµορφοκ- κλησιά, Ωραιόκαστρο. Εύκολη λύση το όνοµα Καλλιθέα που χρησιµοποιή- θηκε σε 27 τουλάχιστον περιπτώσεις, χωρίς πάντοτε να ανταποκρίνεται προς την πραγματικότητα. Εξάλλου το όνομα θα ταίριαζε σε εκατοντάδες άλλα χωριά. Π.χ. τα χωριά του Πηλίου. Βέβαια, για να περιορισθούμε µόνο στο όνομα Καλλιθέα, η ανάγκη για μετονοµασία ήταν σε πολλές περιπτώ- σεις κάτι παραπάνω από επιτακτική αφού τα παλιότερα ονόµατα ήταν Βρωμερή, Γαϊδουριάρηδες, Γυφτοχώρι, Ξυλογα'ι'δάρα, Σκούπα... 4. Ονόματα ηρώων ή σημαντικών προσωπικοτήτων που κατάγονταν από το χωριό ή έδρασαν 0i µετονοµασίες πόλεων 523 εκεί." Μελάς -η παλιά Σιάτιστα, Κώττας -η παλιά Ρούλια, Αιμιλιανός οι παλιοί Γριντάδες. Σ' αυτά μπορούμε να κατατάξουµε ΄Αγιος Γεώργιος, το παλιό Τσούρχλι Γρεβενών γιατί το όνομά του δεν αναφέρεται στο στρατη- λάτη Γεώργιο αλλά στον ταπεινό ιπποκόμο που μαρτύρησε στις 17 Ιανουα- ρίου I838 στα Γιάννινα αλλά κατάγονταν από το Τσούρχλι, αν και παντού αναφέρεται ως Νεομάρτυς Γεώργιος ο εξ Ιωαννίνων. 5. Ηκύρια ασχολία των κατοίκων: Αµαξάδες το παλιό Αραμπατζήκιοϊ Κομοτηνής. Βέβαια ο αρα- µπάς είναι φορτηγό όχημα με τα γνωστά χαρακτηριστικά. ΄Εχει συµπαγείς ξύλινες ρόδες, σέρνεται από βόδια ενώ το αμάξι είναι επιβατηγό όχηµα. Σήμερα, βέβαια, αμάξι λέγεται και το αυτοκίνητο, ουδέποτε όµως ο οδηγός του αμαξάς. Τα κριτήρια που αναφέραμε δεν καθορίζονται από το Νόμο, προκύπτουν από την πρακτική που ακολουθήθηκε. Κατά την περίοδο των πυκνών μετονομασιών παρατηρήθηκαν υπερβολές, όπως η αλλαγή ονομά- των με βαρύ ιστορικό νόημα, όπως Αλαμάνα, Βελεστίνο, Κιλελέρ, Κορυ- σχάδες. Αργότερα πολλά από τα ιστορικά ονόματα αποκαταστάθηκαν, παρέμειναν όµως µερικές «γραφικότητες». Κυρίες και κύριοι, δεν είχα πρόθεση να σας παρουσιάσω έναν τεράστιο κατάλογο, έστω κι αν αυτός περιοριζόταν µόνο στη Βόρεια Ελλάδα. Χαρακτηριστικά αναφέρω ότι μόνον στο γράμμα Α οι 382 μετονομασίες αφορούν τη Βόρεια Ελλάδα, σε σύνολο 663, περίπου δηλαδή το 58%.

Ήµεροµηνιο \AHOKOMMA ΕΦΗΜΐΡ|ΔΐΣ "Χ. ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ λ "Με χρόνων η… το ενι- Χ…Νιίο πολι-κλαδιά: λύκεια της "Θεσσαλονίκης. Νήπιο από ένα και µοναδικό το "του τύποι-- λίστα") της πόλης µας. 0 θεσµός του πολι-κλαόικού λυκείου δοκιµασµενο; στ µι- κροι).ι΄µακα πανελλαδικά. µπορεί πιο Μιλά να εµφανίσει ένα µίνι απολογισµό έργον. Σε τι δωσω" από τα γνωστά γενικά και τεχνικά λύκεια: "ennui-9n διαψοο…κή "- πόσταση: Αν ο θεσμός δεν γενικει'ττί πρεπει να αρχίσου- µε να Με… για µαθητί; δύο ταχυτήτων; Το ενιαίο πολυκλαδικό λύκεια Θεσσαλονίκης έχει σήµερα 1 160 µαθητες. Για τους στόχους και το ρόλο του πολυκλαδικου λυκείου Θεσσαλονίκης µίλησε στη -9… o διευθυντής του κ Πετρος Μαργιδης: -Σκσπος του ενιαίου πολυκλαδι- κου λυκείου είναι να συυ8ολει στη διαµόρφωση ανθρώπων µε αυτόνο- µη υπεύθυνη και δηµιουργική προ- σωηικότητα. που θα προωθούν την ανάπτυξη της ελληνικής κοινωνίας µεσα σε πνεύµα συνεργασίας µε τους άλλους λαούς Βασική επιδίω- ία του νέου λυκείου είναι να εκσυγ- χρονίσει τη γενική παιδεία συνδεσι ντός την οργανικά µε τη γενική και τεχνική εκπαίδευση Ενδιαφερεται vo µάθουν όλοι οι νέοι να επικαινω… γουν µε τα έργα του ανθρωπίνου πνεύµατος-. τόνισε ο λυκειάρχης Εκείνο που πραγµατικά δίνει το διαφορετικό στα πολυκλαδικά λύ… κεισ είναι το αναλυτικό τους προ- γραµµα Πολύ συνοπτικά τσ παρου- σιάζουµε Το πρόγραμµα της Α' το- ξεως δεν διαφέρει από αυτό τυ γενικού λυκείου Προστίθεντσι τεσ- οερα µαθήµατα επιλογής Γεωργία και ανάπτυξη. Βιοτεχνολογία. στοι- χεία δικαίου και ανθρωπολογία Στη B‘ και Γ' τάξη του πολυκλαδι- κού λυκείου λειτουργούν &; κύκλοι σπουδών. 0 α' ρε µαθήματα φιλολο- γικού περιεχοµένου. ο Θ' µε µαθή- µατα ιατρικής κατεύθυνσης. o γ' µε µαθήµατα οικονοµίας και διοίκησης. ο δ' µε έµφαση στην µηχανική τε- χνολογία. o ε' και στ΄ µε µαθήµατα ηλεκτρσλσγίας και χηµικής τεχνσλσ γίος αντίστοιχο Yo εβδοµαδιαίο πρόγραµµα του πολυκλοδικού λυκείου περιλοµθό» νει 34 ώρες από τις οποίες στις 16 από αυτές διδάσκονται µαθήµατα γενικής παιδείας και στις υπόλοιπες 18 τα µαθήματα των κύκλων [το πολυκλαδικά λύκειο Θεσσα- ,……ι…+έξ΄Μ ρ παιδι περπατησε __——- Μιλάει στη "0… ο διευθυντής του ενιαίου πολυτελο- δικού λυκείου Θεσσαλονίκης. - Προοπτικές και αισιοδοξία. - Εκδηλώσεις για τα 5χρσνα λσνίκης λειτουργεί…επίσης κύκλο. προεπαγγελµατικής' κατάρτισης οι µαθητες του οποίου δεν µπορούν να λάθουν µερος στις γενικες εξετά- σεις του σχολικού έτους που οπο- οσιτούν. Στο σχολείο λειτουργεί επίσης 4o ho: ειδίκευσης µε …ή αστο γροοιστών. επιµελητών πρό- νοιας. τεχνικών ηλεκτρονικών εφαρ- µογών και χειριστών ηλεκτρονικών υπολογιστών για τη δευτερο8όθυια εκπαίδευση Με αφορµή το πέµπτο γενεθλιό του οι µαθητικες κοινότητες του πολυκλαδικσύ λυκείου Θεσσαλονί- κης σε συνεργασία με το σύλλογο | των καθηγητών οργανώνουν αυτή ' την ε6δσµσδο µια σειρά από πολιτι- στικες εκδηλώσεις. στο κτίριο του λυκείου στο χώρο του πρώην στρο- τοπί:δου Στρεµπενιώτη ΜΑΡΙΑ ΣΠΥΡΑΚΗ Το πανεπιστήµιο Θεσσαλιας εγκαινιασε θες O Γιωι ος...΄ ...υποσχόμενος και ιατρική σχολή στη Λάρισα το 1990! - Η χθεσινή τελετή .Τον ΣεπτίµΓιρη τον ‘IU θα λειτουργήσει η ιατρική σχολή του πανεπιστηµίου στη λαο…… Ηδη που." τγκρίντι τη προκήρυξη 20 θέσεων για το τµήµα ιατρικής. Σύντοµο εξάλλου θ' αρχίσει η λει- τουργία και άλλων τµημάτων εδώ και στην Λάρισα- λυτά δήλωσε µεταξύ άλλων ο υποργός Παιδείας κ Γ Παπανδρεσυ εγκαινιάζοντας χθες το µεσηµέρι στο Βόλο, το πανε… σΤήµιο Θεσσαλίας. Ακόµη ο κ Παπανδρέου αναφερό- µενος στην Φιλοσοφία του πανεπι- στηµίου είπε ότι -τούτο δεν είναι µόνο :… νεο πανεπιστήµιο, αλλά είναι εγκατεστηµενο σε µια περιοχή µε ενδοχώρα που στηρίζει την ελλη- νική οικονοµια. σε συνθήκες περι… πω…… ζηλευτες στο κεντρο του γεωγραφικού κορµού της χώρας Η προσπάθεια ανάπτυξης ποντπιστ'η… µίων στην περιφερειο ήταν για την κυβερνηση µιά επιλογή καίρια Το πανεπιστήµιο αυτό θα συνδέονται άρρητο και άµεσα µε τις ανάγκες της περιοχής. Θα υπάρχει αυτή η µιαλσκτική σχέση µεταξύ γνώσης - ερευνας - παραγωγής κοινωνικής και πολιτιστικής ζωής-. Οι σχολές που περιλαµβάνει το πανεπιστήµιο Θεσσαλίας είναι: - Σχολή ανθρωπιστικών και και… νωνικών επι…ν στον Βόλο * - Σχολή επιστηµών παραγωγής, στον Βόλο - Σχολή επιστηµών υγείας - ιατρική. στη Λάρισα και το τµή- µα επιστήµης φυσική αγωγής και αθλητισμού στον Βόλο εκ µέρους της bum-(0000:; του πανεπιστηµίου µίλησε ο καθηγητής κ Παντελής Λαζαρίδης ο οποιος τόνισε ότι το πανεπιστήµιο είναι µια αληθινή κατάκτηση του λαού αυτής της περιοχής Στα εγκαίνια παρίστηααν επίσης ο αναπληρωτής υπουργός Βιοµηχα- νίας κ Π Ζακολίκας. ο υφυπουργός Γεωργίας κ Δ Πιτσιώρης. ο (r του Υπ Παιδείας κ Δ Πανάρετος. θαυ- Aunt: πολιτικός και στρατιωτικά αρχες της περιοχης Για τεχνικούς λόγους το Με…» µε τα θέµατα. τις υποδείξεις και τις ασκήσεις για τους υπο- ψηφίους των ΑΕΙ και των ΤΕΙ Θα δηµοσιευτει αυριο Τετάρτη.

AHOKOMMA E‘DHMEPIAOI ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Μ…… 1 3 ι…. 1989 .… l /nyalv16zZ£wl αύριο το πανεξ1ιστήµιο Θεσσαλίας Ο \ . χ .Σιι;'ΙΖ το µεσηµέρι της Κυριακής Μανίλα… στο Βόλο νο «auto-mum Θωοαλλος από τον υπουργό Ποώώις :. Γ. Παπαν- \ δρΦου. Το πιο"… του πανεπιστημίου οι: ωοειλογιιή περιοδο ασχολήΘηιε , … -… και νο δηµοτικό συµβούλιο Βόλου, νο onolo αποφάσισε να µην µιν…" επισήµως στην τελετή. Σι ονοιο|νω- σή νου τόνισε ότι προ…… για Προεκλογική φιέστα. H προταση έγινε από 5 συµβού- λους της παππούς µε την onolu ouunopu'nnxr. και η Ν.Δ. ΜΜΕ:… οι οι'ιµ8ουλοι του ΠΑΣΟΚ διαμαρτυρόµινοι οποιώρησον. υπο-ι πτηρΙζοπος 6n ο καθένας εχει (Άι-'| |κοΙωµο νο εγκαινιάζει το αργα no» 0. 'Ιδιος tutu]. | .