… ται απΞνάις της Μητρο- πόλεως Φθιώτιδος. Είς τήν πόλιν μας θα έπανέ…λΘη καί & Ιερό-ορ- γήση είς 16v Μ.ητροπαλιτικόν Να- όν, δεν πρόκειται όµως νά περι- οδεύση είς τήν περιφιέρειαν. Κα- τά τον χρόνον τής τοποτηρητείας του θα άσχιοληθή ιµέ τήν τρέχου- σαν µόνον ύπηρεσίαν τής Μητρο- πόλεως, καθ' όσον ή ρύ3ιιιοις των γενικωτέρων ζητηµάτων ού- τής είναι έργον τού νέου Μητρο- πολ'ίτου ΈρωτηΘείς περί τής εκλογής τού νέου Μητροπολίτου Δη [.1111an- δος άπήντησεν ότι δεν γιωρίζει πότε θά γίνη αύτη, αλλά πάντως πρέπ-ι αύτη νά δραδ-ύνη, διότι άλλως δεν θά έγίνετο διορισµός pug». |Κατά τήν διάρκειαν τής ήμε- ρας έπεσικέφθιησαν 16v Σεβασμι- ώτατον ΄Αµι6ριέσιον διάφοροι φι- λόθρησκοι συ.µπολ΄ι΄ται καί έπιτρο- παι. 'Ο Μητροπολίτης Φθιώτιδος «. ΄Α-µ6ρόσιος είναι είς εκ των αρχαιοτέρων αρχιερέων τής Έκ- κλησίας τής 'Ελίλάδος. Έχει…οι>το- νήθη επίσκοπος 16 1911 καί διε- τέλεσε Μητροπολίτης Χριστουπό- λεως, Ναυπακτίας καί από 25€- τίας ποιµαίνει τήν περιφέρειαν τής Φθιώτιδος. Διετέλεσεν επίσης κατά καιρούς Τοποτηρητής τής 'Αρχιεπισκοπής 'Αθ…ηνων καί των Μητροπόλεων ΄Αικαρνανίας καί Θεσσαλ ιώτιδος. ΕΠΙΤί;ύΠΗ ΥΠΟ ΤΟΝ K- AHMAPXflN ΑΠΕΦΑΣΙΣθΗ NA METABH ΕΙΣ ΑΘΗΝΑΣ ΝΑ ΤΑ θΕΜΑΤΑ ΑΝΟΙΚΟΔΟΜΗΣΕΩΣ ΔΙΑΜΑΡΤΥΡΙΑ ΔΙΑ το KYIIPIAKON T6 Δηµοτιίκιδν Σιυμι6ούλιον Βό- λου, κατά τιήν νι.1κτε;ριινήν συνε- δρίασίν του, απεφάσισε τήν άπο- στοιλήν έπείγον.τος τηλεγραφήμα- τος προς τήν Γενική… Σιυνέλε-υσιν τού ΟΗΕ, διά- τ>οι΄) όποίου έκφρα- ζει τά αίσθήµατα αποτροπιασµού τής πόλεως διά τήν συνεχιζοµένιην κατιατιυράνινιηισιν τού ύπερηφάινου 'Ε'λ-ληνιικιού Κυπριακού λαού, άγω- νιζοµ'ένοιυ διά τήν ελευθερίαν του καί: ζητεί τήν λ.ήψιιν άποφάσεω'ς διιά τήν αύτοδιιάιΘεσιιν τής Κύπρον. 'Επίσης άπεφασίσΘηι ή άπω… .λή τηλιεγιραφή'µιατιος. διαµαρτυρίας προς τήν ΄Επιτιρο.πήν των Δικαιω- .µάτιων τού ΄Α'ιιιΘρώπου΄ διά τήν ά- πάνθρωπον µεταχείρισι-ν- .… Κυ- πρίων πατριωτόν έκ μέρους τού δυνάστου τής νήσου. 'Αρχοµιένης τής συνεδριάσεως 6 Δήμαρχος κ. Κλιαψόπουιλοςι είσηγή- θηι είς 16 I-up'Sa-OAII-ov τήν αποστο- .λήιν διαμαρτυρίας είς 16v OHE διά τήιν 6116 ":… Β...-Μ…… κατακρά- καί Ματ-αδυνάστευσι|ν τ'ησιιν τού λαού τής νήσου Κύπρου. (Ο κ. Δή- µαρχος προσέθεσε-ν, ότι 16 Συμ- δούλιιο'ν πρέπει νά ζήτήση άπό τά "Ηνωµένα "Έθνη να λιά6ο…υν από φασιν άπελευθερώσεωςι τής. Κύπρου από 16v 6άρ6οιριον ξενιικον ζυγδ…ν. T6 IIUIIIISOI'IMIOVI απεφάσισε… άκο- .λούΘως τήν αποστοιλήν τηλεγιραιφή- ιµατος είς τά συζητούνται 16 K1.)— 11pI01K6v ΄Η'ν-ωµένα1 ΄Έ0νιη, έδέχΘη &" πρότασιινι τού K. Πιετ:ροχείλου, ίνα ταυτοχρόνως αποστολή τηλε- ιγραφική] διαμαρτυρία προς τήν 'Επι=τροπήν Δικαιωμάτων τού ’Av- θρόπου. Η A'NOIKIOAOIMIHIIZ ‘AImokoéequ 6 κ. Κλαψόπουλος είπεν, ότιι 6 Δήµος όφείλει να δια- µαρτυρηΘή διά τήν έγκατάλειψιιν τής άνοιικοδοµήσεως τής πόλεως, ως πιροκύπτει- &… τήν είσηγητικήν ΞκιΘεσιν επι τού προύπολογισμού τού κ. ύπουργσύ ":… Οίκονομικόν. Είναιι γνωστόν, .προσέΘεσεν 6 K. Δήµαρχος, ότι αί πληγαί, τάς 6- .nquIq ήνοιιξεν είς τήν πόλιν 6 σει- σμός, δεν Έχουν ακόµη έπουλωΘή καί είνα… κοινή συνείδηισις, ότι 8" αποτελέση 6α-ρύτατον καί ένδεχο- 'μένς καίριον πλήγµα κατά τής πόλεως ή έγ-κατάλειψις τής άνοι- κοδομήσε.ωςι. Δέν είναι! ινοητδν νά κλεισθή 16 θέµα διά τή:ς χορηγή- σεως be τού τρέχοντος προύπολο- γισµού τού ποσού ":… 80—90 έ- κατοµµυρί.ων δραχµών. Περαιτέρω 6 κ. Δήμαρχος άντέ- κρονσε το ψληιναφήμΜα διαφό- ρων άνευΘύνων, ότιι 6 Βόλος ξτυχε ηρονοµιιακής έ… µέρους τής Κ:υ6ερ- ινήσεωςι µεταχειιρΞσεωςι -καί' απέδει- g: µε αριθµούς, ότι τοιαύτη με- ταχείρισιΙς δεν ύπαρχει. T6 Δηιµοτινκόν Συµ6ούλιον κατέ- λ!ηξε, πιρέπειι να διαµαρτυρηΒή καί το ζητήση τήν αύξησιν τού κονδυ- λίου τού άναγ;ραφοµέ-νου είς- 16v .π=ρούποιλογ'ιισµ-όν ύπέρ … σεισμο- πλήκτων. Τούτο δύναται νά γίνη κατά τήν συζήτησι'ν τού προύπο- λογισμού. 'Ωσαύτως πρέπον νά καταγρα- φούν αί ζημία… τού σεισμού τής 2ας Νοεμ6ρίου καί νά χορηγηθούν (EYINEXEII‘A είς τήν 4ην σελίδα) Η ΜΞΘΑΥΡΙΑΝΗ ΔΙΚΗ ΕΠΙ ΦΟΝΩ ΕΙΣ το KAKOYPI'IOAIKEION ΒΟΛΟΥ οι ΚΛΗΡΩ0ΕΝΤΕ! !ΝθΡΚΟΙ ΜΗΝθΣ ΜΑΡΤΙΟΥ Μεθαύρι:ον Hagan-mum είς το Κακουργιοδικείον τής πόλεώς μας θα όκιδιικασιΘή ή ι΄.ιπόΘεσις τού Κων- σταντίνου Μιχ-α.λι;τοάινου ή Κων- σταντάρα, έν: Βαµ6αικούςι Φαρσά- λων, κατηγορουµένου, ότιι ιµετέχων όµόίδιος τού Σούρλα, μετά τού ό- µοχωρίου του Δηµητρίου Καρ6ού- νη, -έΦόνιευσε 16m Νικόλαον ΄Αιµπα- τζίδην, έκ Πειραιω- Σηµειωτέον, ότι 6 Καρ6ούνηςι Ξτ!υχεν αµνηστίας. ΚΛΗιΡΩΣ Ι'Σ ΕιΝΟΡ KQNI "Υπό τού Πρωτοδικείου πληρό- Θη|σαιν οί κάτωθι ως όνορκοιι μη- νός Μαρτίου: Α΄ περιόδου τακτικοί: Γ. Ροδί- της, I. Πανταζής, In. 'Ιωάινου, Ν. ι'Πεκόπο=υλος, Τ. Βλαµόπουλος, Δ. ΄Αιργιυρόπουλος, Δ. Ζωγράφου, Κ. Γεωργιούλας, Θ. Δρόσος, Σ. Μπο-ρ- λότος, .N‘. Κοµνός, Κ. Λαδογιάν- νης, Α. Μοσχο6ίδης, I. 'Ανω":- σίου, 'Ελευθι-ρία Ματσάγγου, EI- ρ.ήνη Ματσώλη, Νίκατ-ερίνη Μαρ- yaw-1019M, Μαρία Παπαγεωργίου, Δήµητρα Πιολυκόιρπου. 'Αιναπληρωµατ…οί: A. Κατσαν- "III/11g, Γ. Μακρής, Ι. Καραγιάν- νης, |. 'Μπορνόζης, "1. Τσαλιαπά- τας, E. Παντελίδης I. Μάργαρης, Δ.. Κεοεµαλής, 'Ηλέκτρα Παπαγεωρ- γίου, Ρίτα Μοστχο6ίδου. Β΄ περιόδου τακτικοί: Ν. Μανω- λόπουλος, K. Μακρής, Π. 'Ιατρού, Γ. Ζάµπαλος, Σ. Παπαγιαννοπού- λος, N. Παπαπαναγ'ής, Δ. Πέτρου, Γ. Μιχαηλίδης, Γ. Πλατιάς, Κ. Θεοδοσίου, E. Walpaic', Γ. Κόμιξ»- της, Μ. Καλαγιάς, N. 'Αποστο- .λόπουλιο-ς, IN. Γουρηιώτης, Θέκλα ιΠαι=δοπούλου, ΄Ιαµή'νη: Μαρκογιαν- νοπούλ-ου, Μάχη Μπαδ-ρά6ου, "…Ελ- ληι Μαγιουλά, "Ελένη Ξηραδάκη. 'Αιναπληιρ-ωιµ'αιτ ι…κιοιί1: Ν . ιΠαι 86- πουλος, Π. Καρούνης, Α. Σταμα- τάς, Γ. Ρήγας, AI. Ζαχαρόπου- λος, Σ. Κορακάκης, Μαρία Νορ-λί- δου, Μαρίκα Παπακώστα. [ΧΧΧ πρός δήμοσίίευαιν είς τήν 01356- λως αναμιχθείσαν είς τήν ανωτέ- ρω ΄ιστορίαν τοπική… συνάδελφσν, ενώ 16 όρθον θά ήτο ή κοινοποί- ησις νά γίνη προς τήν «Θεσσα- λίαν». Πάντως, ε'κ τού εγγράφου τού ύπουργεί-ου προκύπτει ότι είς 16v Nou6v Μαγνησίας διετέθη… διά πα ραγωγ|κά Έργα 16 τρίτον των πι- στώσεων, που διετέΘησαν διά τήν Λάρισα. 11 ίΕ|1Ι]ίΡΠΙ 111" 1011110" FIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIH (Ο ύπουργός Προεδρίας τής Κυ6ερνήσεως κ. 'Κ. Τσάτσος, µάς απέστειλε 16 κάτωθι έγγραφον: «Είς 16 φύλλον ύμών τής 7.2. 57 όποστηρίζετε ότι διά τής ύ- ποχρεώσεως των επαρχιακών ρα- διοφωνικών σταθµών, όπως άνα- ιµεταδίδουν 16 πρόγραμμα τού Ρ. Σ. Μη… καί περιορίσουν μόνον είς δίωρον τήν µετάδοσιν τοπικού προγράµµατος, ()1 10m- κοί ραδ. σταθµοί ούσιαστικ κως ικα ταργούνται. >>Σ&ς πληροφορώ ότι ή ίδρυσις τοπικών ραδ. σταθμών ένα έχει σκοπόν. T6 νά γίνεται ξακουστός είς κάθε γωνίαν τής Έλλάδος 6 ραδ. σταθµος ,Αθηνών, διά τζιν οποίον καί επιδεικνύεται ζωηρά το ενδιαφέρον των κατόχων ρα- διοφώνων. Διά τούτο κα= καισ- 6άλλεται προσπάθεια πλήρους ραδιοφωνιΜη-ς «δικτυωσεως» τής χώρας ϊ »Αί δύο ωραι τοπικού προγράμ µατος κρίνονται απολύτως έπαρ- κεΤς». ΥΠΟΔΕΙΞΕΙΣ KAI ΠΑΡΑΠΟΝΑ ΄Αναγνώσται μας διατυπώνουν παράπονα, διότι, ενώ έχορηγή- πετ r" κ"ά1|'καΐ&τιν'τωτοσ θησα-ν φορολογικαί απαλλαγαί είς τούς µεγάλους επιχειρηματί- ας, έ ακολουθούν oI‘I μισθωτοί νά πληρώνουν 16v φόρον µισθωτών ύπηρεσιών, καίτοι είναι γνωστόν ότι οί μισθωτοί Ξχουν αίσΘατιθή περισσότερον 16v οίκονοµι-κάν άν- τίκτυπον εκ των σεισιµών από οί- ονδήποτε άλλον. " Μία ύπηρεσία τουριστική έχει τοποθετήσει πίνακας έξω από τήν πόλιν καί εντος αύτής, πού δεικνύουν διαφόρους διευθύν- σεις τής περιοχής. Δυστυχώς, δέν ύπάρχουν πινακίδες πού νά όµι- λούν περί Τσαγκαράδας, Ζαγο- ράς κλπ., ενώ αί κωμοπόλεις ού- ται είναι από τάς πλέον τουρι- στικιάς τού Πηλίου. " Πρό καιρού είχε ανακοινω- θή L'rrr6 τού ύφυπο»υργού Συγκοι- νωνιών κ. 'Καραπιπιέρη, 6m % προσληφΘούν νέαι τηλεφωνήτριαι είς τον ΟΤΕ Βόλου. ΄Εκτοτε πα- ρήλθεν αρκετό διάστημα καί παρ'" όλον ότι 16 Τηλεφωνικά Κέντρο-ν Βόλου με τήν τεραστίαν του κί- νησιν έχει 16v μικρότερον άρθ- µδν τηλεφωνητριών, ούδεµία πρ:΄>σ ληψις εγένετο. Θ ΣΚΥΛΟ! TOY ΔΑ!ΚΛΛ0Υ ΕΔΑΓΚΑ!Ε ">" ΠΡθΙΔΡΌΝ ΤΡΙΚΑΛΑ, 19. ("Γ-ού ανταπο- κριτού ιµας).- Είς 1.6 χωρίον Μεγάρχη ό σκύλος τού διδασκά- λου τού χωρίου έδάγικασε τόν πρό εδρον τής κοινότητος, όστις ύ- ποδάλλεται ήδη είς άντιλυσσικήν θεραπείαν. νικοί, γραφείς καί άλλοι υπάλλη- λοι θεωρούνται ούσιαστικώς ώς απολυθέντες, "Ως έικ τούτου δεν έχουν δικαίωµα ύπογραφής ούτε δικαίωµα ελέγχου είς τάς ανέγει- ροµ.ένας ή επισκευαζοιµέινας οίκί- ας. Πολλοί σεισιµ-όπιληκτοι, πού ήλθαν είς 'Βόλον από τήν ύπαι- θρον διά νά λάδι)… τάς δόσεις των δανείων των, ήναγκάσΘησαν νά επιστρέψουν είς τά χωρία των ρ …ο. τάς όποία-ς το χιορηγηθΞντ…α ξό- νεια έχρησιιµιοποιήΘησαν διά ακο- πούς ξένους προς τήν ΜΜΜ- µησιν. TA AANEIA AI’ AHIO‘GIHIKAI "Οσον αφοράτάςδια;αρτυρίας ότι δεν χορηγούνται δάνεια διά τήν έπισκευήν αποθηκών, έγνώ- σθη, ότι ή αρµοδία πρωτα έ- χει ήδη περιπτώσει 16. έλεγχον ,δυδιάσΘη είς 16v κ. Νοµάρ- χην καί τού επέδειξε σχέδια οί- κοπέδων κειμένων εντός σχεδίου πόλεως καί είς διάφορα σηµεία αύτής. '…Παρεσχέθη ή δια6ε6αίωσις, ό- τι ή σχετική προεργασία 06 6— λοκληρωΘή εντός των ήμερων, δ]- στε ν' &ρχίση 16 συνταµώτερον ή χορήγησις τής ένισχύσεως των 5.000 δραχµών διά τήν αγοράν οίκοπέιδου. IHIIIEII Νίκ- IIIPIIIIH III IHII IHIIIHIIIIIMHEIH II IHIIIHIIIIH ΒΕΠ EIIEII EIIIIIIIMMIPII Η…" IHIII HI IIIHHIIIIIH IPIEIHPIIII III IHMIII & II IIPIIIHIIEEIE 'O αρχηγός τού Δημοκρατικού Κόµµατος καί Βουλευτής τού Νο- µού µας κ. Γ. Καρτάιλης, .π…ροέόηι χθές προς αντιπροσώπους τού Τύ- που είς τάς. ωάτωΘι δηλώσεις: «Είς. τάς δηµο-σιευΘείσας εκθέ- σεις τού πιρούπολογιιισμού 1957, εµφανίζεται, ότι: διά τήν άντιιµετώ- πιουν ":… αναγκών ":… σεισµο- τιιλήικτων περιοχών, 16 Δηµόσιον οι: διαΘέαη το ποσό το… 260: έκα- τοµµιυρίων. ’EKI των 260 αύτόν έ- κατοµιµυρίων, νά διατεΘή διά τήν περιοχήιν µας κατ΄ ανώτατοι."ι όρων | 'Υπάρχοιυσαιι οίκίαι έν Βόλω πρό τα… σεισµών 1955: Μεϊο-ν όπομ-είνασω άΘ΄ιικται µετάι τήν 211'11‘1956 ποσόν 90—100 έκατοµμυρίων αριθµός αυτός των 90-100 &; τοµ-μιυρίων ανταποικρίνεταιιι άλλως τε καί προς 16 πρόγραμµα πού έ- ξήγγειιλε 16 ύπο-υργεΐ:τ Οίκισμού && τήν αποκατιάστασ.. ":… σει- σµο.παΘων "έν τού σεισµού τού 1955. Είς αύτό προ6λέποντ-αι 1.000 άρωγαί κατασκευής διά 16v Βόλον καί 400 διά τήν ύπαιθρο… διά τήν πραγµατοποίησιν "… 6- ποίων απαιτείται δαπάνη… 50—60 εκατοµμυρίων δρχ. Περαν αύτών όφείλιει νά καλυφθούν α΄ι έν και- §£IIKa1aaKI:-uui καί έπι|σκευαί καί τα γενικά εξοδα άνερχόµενα είς 30% Ούτω καλύπτεται 16 συνο- λικός διατιιθέµ…ενον ποσόν των 90—100 εκατοµμυρίων. 'Η ά…- µετώπιισις αύτη 'άφίνει εκτός παν- τός ύπολογ-ιισµ'ούι τάς ζηµίας πού ι΄ιπέστη ή .πό…λιΙςι {K τού σεισμού τής 2ας .Νοεµ6ρίου τού 1956 καί ΄έν ‘l’lIVl' µέτρω καί ή ύπαιθρο.ς. Δια …': ύπολογι-σθή ή άπαι|τουμέιν…η δα- πάνη διά τήν άντι|µετώπισ.ιιν τε… …… τής 2ας Νιοεμ6ρίου, παρα- Θέτοµεν το κατωτέρω πίνακα. Κατασκευαί περατωθείσαιι ή |4187 !! έξΕλίίξΕΙ 3.255 Μεί:'. ο-ίκίαι δι" όνοιικιαστά.ς µή πιρούπιαι…οχσυσα1 … 2.800 σεισµών: 700 ...... 2.555 11.387 Έ-. σκευαί περατωΘεϊσαι ή ε'." εξελίξει: 3.571 Μείον εκ ":… |ε'ιινι.ιτέιρ(..ι χρή- ζ:υσαι έπνσιοευής λόγω σεισµών 2)11)!195ό: 1.000 ...... 2.571 Πρ:γραµµατιιαΘεΐσαι άρωγαί :… 16 1957 διά Βόλου ...... 1.000 6.126 Μή προγιριαμματιισθείσαι έ- Ήι'σΜευαιί καί -κατασ.κευαί Βόλου: 5,261 1 1 .387 1 1. 387 ΣΗΜΕΙΩΣ|Σ: Αί σηµειούμεναι είς τον πίνακα κατα σκευαί καί επισκευαί προέρχονται &… στοιχείων τής έκθε΄σεως επί τού προύπολ-ογισμιού τού K. Έξ παντού έµφαίνεται',, ότιι το σύνολα; των επισκευαστέων ή &- νοιικ…οδοµητέων οι…" ανέρχεται είς 5.711 περίπου καί τούτο μετά τήν άφοίρεοιιν καί τών 1.000 νέων &. ρωγων, τάς οποίας προ6λέπει 16 πρόγραµμα άνοι:κο!δο µήσεως δια 16 I967. ’Ec‘zv ύπολογίσωµιεν Ένα µέ- σον ΄όρον ε……ωω - κατασκευών 45:000 δρχ. κατά οίκιοδοµήν, δε- δοµένου, ότιι ό τελευταίος σεισµός "έπληξε κυρίως 16 IKév1IpovI τής πό- λεως, ένα αί προηγούμενου κατα- ο'…ιυαιί άφεώρουν μονορόφουςι οί,- κίας ως επί το πλείστον, το ά- παιτηΘησόµενον ποσόν ανέρχεται είς 2'57 6Kcn1oppII'IpIa περίπου. EH: αύτιά όφείλιοµεν νά προσθέσωμεν: θη6αίου. ΄Αποκατάστσσι'ν αποθηκων, έργο- στασίων, 6ι|οτεχνικων εργαστηρί- ων, δημοσίων καί δηµοτικών K11I- ρίων 45 εκατομµύρια. Σύνολονι διά τήν πόλιν τού Βόλου 300 περίπου έκατοµµύρια. Είς αυτά όφείλομεν …. προσθέσωµεν περί το 10 έκα- τομ=μύρι'α εΙσέτι πέ;αν … 400 νέ- ων dopey-IBM, ":… πµ6λεποµέ'νων ύ- 116 τού προγράµµατος διά τήν ύ- παιιθρον τού Πηλίου καί λοιπ'ής= πε- ρι|φιερείας Μαγνησίας. "Αν είς αύτά προστεθούν τά γε. νικά Έξοδα, -άνερχόµεια κατά: πο- λύ μετιριοπαθή ύπολογ…ιισµον είς 40-50 έικατ…οµµύρ:α, 16 1roa6v πού όφεί.λει νά Μα……" ο Βόλος καί ή περιοχή του διά τήν αποκα- τάστασιν τών σεισµιοπλήκτων ά- νέρχεται είς 350—360 εκατομµύ- ρια, πέραν -- τονίζω — τού πρού- πολογι…σΘέντος προγράμµατος τού 1957. 'Οφείλει 6 Βόλος να ζητή- ση άµέσως τήν έπίσημον κατα- γραφήν τόν ζηµιών τού σεισµού τής 2ας Νοεμ6.ρίο-υ, διότι ή μέχρι τ-ούΕιε άρνιησις τής Κιιι6ε'ρνήσεως νά καταγ-ράψη τάς ζηιμίας αύτάς σωστών ΐχειι να παιρακιάμψη το αί- τήµατα ":… ζημιω'θέ'ντων έξ αύτού. Οιί Δήμοι, αιΙ Κοινότητες καί όργα- νιώσεις όφεί-λουν v61 κινηθούν δρα- στηρίως. Έάν 16 .παιραμελήσουν, Θα είναι όπεύ|Θυνοι τής εξαφανί- σεως τής πόλεως». AI ΕΙΣΦ0ΡΑ| ΤΩΝ ΣΕΙΣΜ0ΠΛΗΚΤΩΝ 'Ο διευθυντής τού ΙΚΑ Βόλου κ. Μάρκου µας απέστειλε έγγρα- φον είς 16 όπσΐον αναφέρονται τα εξής: «Είς απαντησω σχολίου σας δημοσιευ6έντος είς το φύλλον τής 13)2)57 τής Έφημερίιδος ύμών σχετικώς μέ 16v ύπολογισ…µόν των είσφορων δι' οί-κο'δο.µιικάς έργα- σίας (συµπληρωματικός, 006:1- τίσματα, κουφώµατα κτλ.), έχο- μεν τήν τι=µιή=ν… νά γνωρίσωιμεν ύ- µ΄ι'ν ότι συµφώνως το Κανονισμό ««Περί τρόπου ασφαλίσεως παρά τι?) Ι.Κ.Α. «:… απασχολουµένων είς οίκοδοµικά-ς ή τεχνι-κάς έργα- σίας προσώπων» διά 16v καθορι- σ.μδν των …καταΘληπέων είσφορων λαµ6άνεται ύπ' όψιν ή συνολική αξία τού έργου ή αναγραφομενη 0|Κ0Δ0ΜθΥΝΤΩΝ ΠΡΟΣ TOI. K. A. είς 16v προύπολογισμάν τον έγ- κριΘέντα επί τω σκοπό) τής χορη- γήσεως τής κατά νόμσν αδείας ι'.…- 11I6 τού οίικείου Πολεοδοµικού ί'ρα φείου». |Κατόπιν των ανωτέρω δηµι- ουργείται 16 ερώτημα: Έφ' ό- σον κατά τήν έκδοσιν τής αδείας 6 οίκοδομών κατα6άλιλει 51000— ράς είς 1-6 ΙΚΑ καί διά τά σο- 6ατϊσματα, το κουφώµατα, τάς ύδραυλικάς έργασίας κ.λπ., δια- τί ύποχρεούται κατά τήν κατα- σκευήν αύτων νά πληρώση {K νέου 16 ΙΚΑ διά τάς εργασίας αύτά-ς; Δεν % έπρεπε είς τάς περιπτώσεις αύτάς 6 κατασκευα- στής των κουφωµάτιων, των σο- 6ατισµάτ-ων κλπ. νά µή πλιηρώνη εργοδοτική-ν είσφοράν πρός 16 I‘KA; APXAIOZ ΤΑΦΟΣ ΠΑΡΑ ΤΑΣ ΓΛΆΦΥΡΑΣ 'Ο πρόεδρος τής κοινότητος Γ Μωρά… όµως… είς τον κ. Νομάρχην, ότι είς τάς ι΄Γπωρει΄ας τού λόφου τού χωρίου του, όπου έκειτο άλλοτε ή ακρόπολή; άνευ- ρέΘη όπου τού Αντωνίου Βούζα, ό όποί-ος είχε µετα6ή διά να συλλέ- En ρ΄ιζεςπουρναριών,άρχαΤοςτάφος. Κατόπιν έντσλής τού κ. Νο- µιάρχου µετέ6η επί τόπου δ άνα- πλ…ηρωτής τού έφόρου 'Αρχαιοτή- των καθηγητής IK. Λαδογιά-ννης, ό οποίος διεπίστωσεν ότι πρόκει- ται περί πηλίνου τάφου, αναγο- µένου είς τήν Μ…υκηνα΄ι'κήν ή τήν νεολιθιικιήν έποχήν. Έντός τού τά- φου εύρέθ-ησαν µόνον όστά. T6 μήκος του είναι 1,92 µ., 16 πλά- τος 0,45 μ. καί 16 δάθος 0,35 ιµ. 'Υπάρχει πιθανότης νά Amara απόφασις διά τήν διενέρκειαν αρ χαιολογικών ανασκαφών είς τήν έν λόγω περιοχή… …. ν ξ- ίας ιελ- ρων έτι… ;γά- 1811— ίας .λήιν αλ- σε τήν γνώµην, ότι πρέπει να ά- ποµακρυνΘούν οί στρατηγοί, οί 6- 116101 δεν είναι είς Θέσιν .… παραι- κολουθήσουν τήιν σύγχρονον έξέλι- ξιν .… πολεµικών µεθόδων. Είς τά σχέδια τής είσδολής είς τήν ΄|ταλίαιν καί Γαλλίαν, 6 2013— κωφ προέ6λεπε καί τήν κή;ρυξινι είς 161g χώρας αι΄ιτα-ς γονικής απερ- γίας δια να παραλύση ή στρατιω- τι-κή των κινητοποίησις. ΜΟΣΧΑ, 19.- 'Ο ραδιοσταθ- ξύ αλλων καί το εξής: «Οί Ιμπεριαλι-σταιί κινούνται δια να ανατρέψουν τήν ϊσορροπίαιν τ-ώ.ιν σοσιαλιστικών χωρών καί νά έπι- 6άλουν είς αύτας κυ6ερνήισεις άν- δρειικέλλων από προδότας καί &… ποστάτας, όπως ήσαν 6 Μπένες, 6 Nc'xy-Ku καί αλλοι. Οιί ,Αµεριικαινοί Ιµπεριαλισταί, είπε…, έξαικολουθούιν v6 κινούνται διά τήν έξαπόλυσιν ένας ατομικού πολέµου, &… αί σοσιαλιστικά δυνάµεις δεν θά Θετικής οίκονοµίας. καί έτόνισιεν, ότι. ή Ρωσία είναι µέγας παρά- γων είρήνης. ΤΟ ΖΗΙΤΗ.'Μ€. ΤΗΣ ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΗΣ BAZIIFK‘TQN, 19.— 'Ο πρόε- δρος ΄Αϊζενχαουερ έπι'στρέψας. τήν έσπέιραν, σιυνη,ντήθη μέ 16v K. Ντάλλεςι 816 16 ζήτημα τής ίσ- ραηλοαιιγυπτιαικήις διακοπές. σινι αύτήν, τυροσε'Βεσεν, η A'Iy'u- πτος ούδετν δικαίωµα θα ε΄χη … έμιποδίση τήν ε΄ι'σοδον των 136001- των πλοίων είς 16w κόλ.πον τής )Αικάμιπα. Τό ΄Ισραήλ ακόµη πρέ- πει να όχι] τό δικαίιωµα χρησιμο- ποιήσεως τιήςι διώρυγας τού Σουέζ μετα τήν έικκαθάριισίιν της. Τήιν Δευτέρου 6 πρόεδρος ΄Α'ι'- ζενχάουειρ θα όµιλήση έπί τή 15η έπετιείω τής ιδρύσεως τής Φωνής της AIuaplIan. ΗΤΙΙΙΡ0ΣΩΙΙΟΣ ΤΠΕΣΤΗΡΙΞΕΗ ΕΗΘΕΡΗΙΙΣ ΕΙΣ ΤΟ" 0. Η. E. ΤΟΥ ΚΥΠΡΟ… Η… … ΤΗΝ ΜΝΗΜΕΣ... ΗΤ… ποινικό… 1111111211101 9111111111 11111111 πιετιιιιιιιιιιπ 11111111111 ότι πρέπει νά γίνη έλευθεριώτ.ερον τό Σύνταγµα Ράντκλιφ, απέρριψε τήν ι'δέαν περί διαμελισμού τής νήσου, αµίλησε περί τής ανάγκης απελευθερώσεωςι τού Μακαρίου καί έτόνιισεν, ότι ιείς τήν νήσον 60010- μόζσνταιι όλιο*κιληιρωτιικαί µέθοδοι Βίας Απέρριψε τόν ίσ'χιυριισµόν τού ύπουργού Αποιικιων, οτι η Κύ- προς είναι σπουδαία στρατιωτι- κή 6άσι-ς καί είπεν, ότι δύναται να χρησιιμοποιηθή ως δάσιςι τού ΝΑΤΟ. 'Απαντών 6 ύφυπουργός 'Αποι- κι…ών, ίσχυρίσθη, ότι ή Ενωσις τής Κύπρου µετά τής "Ελλάδος, ύπό τας παρούσας συνιθήκας. Θα έξη- µιούργειι αίματιοχιυσίαν' είς όλην τ.ήν νήσον καί πιθανώς σύρραξιν 'Ελλιάδος — Τουρκίας. 'Ωμίληισε περί τροµοκρατών καί περί τού &. δυνατού έπαναλήψεως συνοµιλιών μέ τόν Μακάριιον, διότι ούτος. ύπο- 0111016131I τήν 6ίαν. Τέλος είπεν, ό- τιι 6 διαιμε.λι.σιμός τής νήσου Θεω- ρείται δυνατός, μολονότι δέν απο- τελεϊ τήν καλυτέραν λύσιν. Τελικώς ή Βουλή δια ψήφων 307 έναντι 2‘53 διέκρινε τήν πολιτι- κή…ν τής κυ6ερνήσεωςι ιέπί τού Κυ- πριακιού. ) καί τήν ΄Αγγλίαν δια φιιλικήν λύ- Μετα διακοπήν, έπαναλη.φθείσης Κύπρο… έξεταστικής έπιτροπής. 01I'v τού ζητήματος. Συγκεκριµέ- τής σι!ζητήσιεως, έλα6ε τόν λόγον ΑΘΗΝΑΙ, 19.- "Ο ύπουργός 50€ νως, έζήτ.ησεν από, τήν έλληνικήν 6‘ Βρετανός αντιπρόσωπος κ. Τύπου κ. Τσάτσος. ιέπεκοιινώνη.σε U- =κιυ6ορνησι'ν να άσκηση,όλη-ν 1111 έ- Νοµπλ, εκφράσεις τήν καταπλη- τηλεφωνικός µετά τού έκ τών 1m:- 10'1— 1111pIpo11I'v111g είς την Κύπρον 816 να ξίν του 51' όσα 6 κ. ΄Α6έρω'φ είπε λών τής έλληνα-κής αντιπροσωπείας … καταστη δυνατή ή κατάπαυση περί έπι6αρυντ-ιικιών- στοιχείων, τα είς τόν ΟΗΕ κ. Α. Στράτου, 6 6- "? τήιςι δράσεως τής ΕΟΚΑ. «Δέν δυ- όποία κατέχει ή έλληνιική κ-ι:6έιρ- ποίος Kai! τού µετιο6ί6αισε τας JCU 116111180, είπε, να ανεχθώµεν 110(1- νησις κατά τώνι Βρεταννικώιν ά.ρ- πρώτας έντιυττώσεις. σχετικώς .µέ ίας ζεις τροµοκρατίας είς οίονδήπο- χών. τήν δηµιαυργηΘείσαν ατµόσφαιιραν πο? τε…μέρος τού κόσµου καί 6 κόσµος ιΟ αντιπρόσωπος τιούι Καναδά ιείς τήν Πολιτιικιήν ΄Επιτ:ροπήν τού ":… έχει 16 δικαίωμα να γνωρ'ίζη 16g ύπεστήριξε τήν άγγλιικήν όποιων ΟΗΕ καί τας χθεσινας όµιλίας 361- πραξειις αύτας». καί συιέστησε τήν "σε"… τού των αρχηγών των αντιπροσωπειών ΄Εκάλεσεν έν συνεχεία τήν Με- ψευδοσοντάγµατος καί] ό Φιλιπ- Ελλάδος Αγγλίας καί Τουρκίας. γαλη:ν Βρεταννίανι v61 αναγνωρίση πίνος αντιπρόσωπος συνέστησε φι- ΄Ως έδηλώθη σήµερον αρµόδιας, γο,ν 16 γεγονός, ότι 6 λαός τής Κύ- λικήν Μπιν 816 διαπραγµατεύσεων. ή Κυ6έρνησις, σύµφωιως πρός τας ,Α"" προ-υ έπι'θυμεΐ τήν αύτοδιάθεσιν. 'Ο Σέρ6οςι αντιπρόσωπος έκη,- έπαγγελίας της, δίδει τήν πολιτι- 1mg «Εαν, είπεν, ή δρεταννιική κυ6έρ- ρύχιθη αναφαινδόιν ύπερ τού Κυπρια- Κήν µαχην δια τήν Κυπριακήν ύπό- να νηαις έχω αμφιιδολίαςι καί θεωρεί κού λαού καί κατήγγειλε τήν άγ- θέσιν µέ πίστιν καί 6ε6αιότητα, "Η?" 16 περί αύτοδιαθέσεως αίτημα ως γλικήν τροµοκρατίαν. ότι 6 τη… θά απολήξη είς προώ- τη,ς τεχνητόν, γνωρίζει κάλλιστα κατά Αύριον θα είναι ή πλέον αποφα- θηισιν τού δικαίου αίτήµατος τού λευ- ποΐον τρόπον δύναται να έξακρι- σιστική ήμέρα δια τήν συζήτηση… Κυπριακού .λαού. …" δόση τήν γνώµην του, ε΄ι΄τε 816 τού Θέµατος. Θα όμιλησουν οί αν… ΙΘ΄?" τής διεξαγωγής δημοψηφίσµατος, τιπρό:ωποι Ρωσίας, )Αµιεριικιής ΛΟΝιΔ|ΝΟ|Ν, Ι9.- Κατα τήν νη- ε'ι΄τε δια τής αποστολής έπιτιρο- καί αλλοι, ενδέχεται δέ 6 ΄Αµερι- απ-οψινήν σι)ζήτησιν τού Κυπρια- πιή)ς τού Στέµματος». κανός {xv-11111060161100 να ύπο6άλη κού είς τήν αγγλική… Βουλήν, 6 6m- r‘pé— Είς 16 τέλος τής οµιλίας του ίδιικιόν του σχέδιιον έπιιλ-ύσεως τού τ'ιπρόσιωποςι τών ,Εργατικών K. νυν… 6 αντιπρόσωπος τής Κεύλάνης έ- Κυπριακού. Γκάλαγκιαν είπεν, ότι ή ΄Αγγλία ; ά- ξέφρασε τήν εύχήν, όπως ή Έλ- ’Ev τώ μεταξύ, οί "Άγγλο… κα- δέν πρέπει v6w έξαναγκάση τούς 5ρ0- λας καί ή 'Αγγλία έπιδιώξουν τήν τα6ά)ευν λυσσαλέαν προσπάθειαν Κυπρίους να παραµείνουν είς τήν ι'ηύ- έξει΄)ρεσιν ίδίας λύσεως είς τό ό- &… να µή γίνη δεκτή ή έλληνιική αύτοκρατο;ρίανι ύπό τήν απειιλ.ήν οι… *λον. πρόδληµα. πρότασι…ς περί αποστολής είς. τήν τής ξιιφολόγχης. Περαιτέρω είπεν, ΤΗΛΕ|΄ΡΑΦΗΜΑΤΑ III ΤΗ ΠΑΡΤΥ… ΤΗ" ΙΙΥΙΙΡΙΩΤΙ ι'……"… ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ κας … «: ΙΙΡΙΙΤ0ΥΗΕΙΙΙΙΗ ΕΙΣ ΤΗ ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΑ ιι…- …. £11}- των έπαρχιακών κέντρων απέστει- Γιων - λαν τ ιλ'ΣΥ αφή στα π ός τ'ιν Κυ- … ΦοΒεΡΑι mom/1111102 Δ… Δε…οφγΛ4κΩΝ να...;… &. &… ...!... &… 1:1- τύρονταιι διά τήν έγκαταλειψιν τής ίνας ΛΟΙΝΔ.ΙιΝ-ΟιΝ, Ι9.-Δύο τέως δεσι:ο- 6α.λον διαίως τούς κρατουµένους από Méomg Παιδείας καί ζητούν τήν… λή- έτι" φύλακες στρατοπέδου κρατουιµένων είς τούς Θαλάµ:υ.ς των καί απειλώντες ψιιν μέτρων ύπέρ αύτής καί τήν της τήν Κύπρον κατήγγειλαν είς Λονδίνου 6131061; ιδια τών όπλων τούς ώθησαν επί καταιΒο.λ,ήν έπιιδόματος! 6ι6λιοΘή- Η & ότι BIpInowvvo‘I στ.ρατιώται συιµπεριωέ- τών συ,:µατοπλεγιµάτων, προκαλέσσντες κής είς τούς έκπαιδευτικιούς. rrpo- ιροντο κακώς πρός τούς κρατούμενους τόν τραυιµατιισιµιόν πολλών εξ αύτών. T6 " µέ καί τούς έκτι΄ιπουν ιµέ τούς ύποκοπά- µαρτύριόν των έκράτησεν επί 1:196:0- ΕΤΕΚ! ΠΕΝΤΑΔΥΜΑ … νους τών όπλων των ενώ ΕΚιειντο επί τού Ipuv. Έπίσης 16 έγγραφα αναφέρει… ΔΑΔ. ΑΠΕ.ΑΝΕ του εδάφους. OIi δύο ιδεαµοφύιλακες είναι 6 ("πως σκληρός καί απανΟρωπονς 11,06- —— ερο- Ουίλλιαµ Ού΄ιλικοιµ, 49 ετών καί 6 Ντέ- ζεις των Βρεταννδν στρατιωτών. HTO HPOBATINA! ! "+…" Τό Τούν, 37 é'rév. 013101 όμίιλησαν σή ΛΕΥΚΩΣΙΑ, Ι9.-Είς τήν Λεµεσόν _ "…… ιµερον πρός τούς αντιπροσώπους τού έπε6.1.ή3η σήμερον άπαγόρευσις τής κυ- ΤΡΙΚΑΛΑ, 19, (ΤΟύ ανταπο- 23€ Τύπου κατά τήν …ι5ιάκειαν΄ σόι-κής συιγ- κιλοΜία,ς"ικαθ΄ όλην "τήν ή鵴φαν καί κριτού ,µας).- Eig τό χωρί"Ν &." κεντρω:εας εις 111v 801M111; των ,Κοινο- νύκτα δι΄υλους τους .'Ε,-λιληνας ιΚυπρι- Βασιλική µία προ6ατίνα ΤΟύ Σ. τητων, οργανωθεισ'ης υπο του Εµιγα- ους ηλιικιιας 12-21 ετων. Το µετρον .. , , , . …. ολι- . - , , , , ." , . . , . . Δελη εγεννησε πενταδυµσ, αλλα παρω δουλευτού «. Μποεκγουαιη, προε όλης"… κατόπιν της απεριγιας η όποια . . , , , ;ξΞΐ δρου τής κινήσεως δια τήν έλευθερίαν έκηρύχθη Εκεί. το: έν Λομωσώ καταστήµ μετα τον τοκετον 'εψΟφησεν' Κυ- ταν αποικιών. ιμστη έκλεισαν σήµερον ένξι οί ιµαΘηταί άρ- -'ιΑµ»φότφοι οί δέσιμοφόλακες…,έ΄π'&ι-. .τ5τν σχολείων απεστάλησαν'είς"τας (ξί- ΕΝΑ: ΜΙΚΡΟΣ δια- ζω :lg τούς δημοσ:ογ;έ…ς αντιγρα- κίαςτων. 0'1 έργέται δεν …-.5ον :: |Π"ΤΓ" ΕΝΤΟΣ ΣΚΑΦΗ! 6v. φα εγγράφων &…5ει……όν…ν 16g =σ- το στρατιωτικά έργα των "Ανν…- " .. , moi ταγγελοιμένας πράξεις. Είς τε. αν…, Είς ", ΑΑ, 19. (Του ανταπο- των, το όποϊα απιεσταληισαν είς τόν OHE && "Με: 110 g) .— Eig Τό χωρίον ….- …ά να χρησιµοποιηθούν κατά τήν συζήτησ;ν Δύο Η; ετής Εύάγγε,λος Kup- "ΙΒ'-1 τού Κυπριακού, αναφέρεται µεταξύ Θ.- τίσΙΘησαν αλαΘών τής προσοχής :λων ότι τήν 24qu ΣειπτΘµ…6ξίου πως; ριφΘείσης . του, ικατέπεσεν έν'Υδς ιρήθηοαν αναταραχαίιµετα-ύ τόν 0 ναντίον Ι18ξ , ., .. κρατουμένων τοΞ΄ στρατοπέδου Κοκκινο- x ΄ ήν o .… | ηρους υδατΟς και έ ; τριιμνιθίας. OIi Βρεταννοί στρατιά… & ρι΄ου “IBM . ! ΓΔ" "|"! ΤΗ! ΤΙΜΗ! Β' ΕΝΕΡΓΕ|Α| ΤΗΣ ΕΝΩΣΕΩΣ "*" "Μ……" ; o — "A- I * 19.- 'Ο ύπουργός τής ΒΘΛ0Υ Δ .Α Τ 0 Π Α Σ Τ Ε , .. τμπδβι΄ου προήδρευσε συσκέψεως && ||, κτηνοτρόφων δια τό ζήτημα τής αύ- ωσις - ξήσεως τής τιµής τού γάλακτος …. ΜΕΤΑΒΑΣΙΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΕΙΣ ΑΘΗΝΑΣ και … ………… προιόντων. τόν . 'Η σύσκεψις Θα έπαναληφθή αύ- 32: Τό διοικητικά συµόούλιον τής Ένώσεως θα .έπισκεφΘοιΞν ως…" µετά τής Ένώσεως Γεωργικών Συτε- 16v αντιπρόεδρον "Έ 1Κιυ6Ψνήσ€' ΑΠΕΙΛΟΥΝ ΝΑ ΚΛΕΒΟΥΝ ως. ταιρισμών Βόλου είς τελευταίο… ως K. ΄Αποστολίδη-ν-, τόν ύπουρ- τ. κΑτΑιτ"ΜΑτΑ τα" :1I εν συινεδρίασίν του έξήτασε τήν γόν Έμπορίου κ. Παπαλ…ηγούραν .- 'ερον δυσχερή κατάστασιν τού H001:— καί τας αρμοδίας ύπηρεσίας τού ΑΘΗΝΑΙ. Ι9Δ-Έν τής Γενικα Σν- Ξτης. ριωτηρίου καί συνεζήτησε 16g έ… μπουργείου προς τούς όπο΄ιους ν0µψΐνδϊσς ΄Επαγγε-λιµατιόχ καί 8…- ; &" νεργείας είς τας αποίας {1111661}.- 96 εκθέσουν τήν δηιμιουργη9είσαν "Ξ"… Ε?λαδΐς α""ΐ'…Ψ ο", Ο π?" ","… λεται να προδή; ή 'Ένωσις, προ- α'.αφορικώς µε 16 έργο(πάσιον ΐΜ"…σ""Ρ "ΤΘ", … αΞ΄µοξ… ξ…" 1 6- , . ' … . . , . . , . οτι αφορα την επιλυσιν των εκικρ=ειμων κειμενου να 6ελτιωΘη η θεσις καταστασιν και θα ζητησι:>…ι την . , . , , . . . κριι- … . . . … - , . αιτήµατα" της τσξΚ.ως των δεν αφινει "…- του ιεργοσπασιου, δια να …κατα- ληψιν ρι|ζικων ιατρών; Ως πλη- …… Με… ά……) τό …εί…µ… ών …… ,τής στη ΄δ'υνα… η λειτουργια το… ροφορουµεΘα, Θ' εκπρόσωποι της τασ1ηιµάτ.ων καί των [Εργαστηρίων τής "Ως γνωστό, είς, το ε'ργοστάσιεν Ξνώσεως &; ζητήσουν συγκεκρι- χώρας… "Η "πο….……η ""Μη Με {111m— προσκο,µίζεται πρός παστερίωσ.. µένος τήν δια τής νομοθετικής ό- κλάδου οι": "γέλιο" τήν μετα.προσιεχή πάν έλαχίστη ποσότης ιάγελαδινού yd- δού ε΄πι60λήν τής ι΄ιποχρεωτικής Τετάρτη" πρός "πριν άποΦάσεως. Κα- λακτος, περί τας 1200 6K. ήμερη- παστεριώσεως τού γάλακτος 8.61 - ' Μα σίως, ενώ δια να συνεχί…] τού: να καταστή δυνατή ή συγκέιτρω- || ΕΚΤΕΛΕΣΗ γΕξΐ- τήν λειτουργίαν του καί να Ξυ- σις είς τό εργοστάσιον 671010111— ΟΔ|ΚΩΝ ΕΡΓΩΝ ' ' νηθή v61 ιδώση ί.κ…ανοποιητικήν τι- ρου τής παραγομένης ποσότητος — μήν είς τούς αγελαδοτρόο:υς αγελαδικού γάλακτος. ΑΘΗΝΑι|". 19— (Ο, ι…0νργδς {Al πρέπει να επεξεργάζεται ήμερη- ————— ' . Μινσκ"… Εργων Κ- Ραλλης' Σέξ- 11m …… 4 …. περίπου στα… γά- ΣγΝ>Σ.Μοε El: KPOKION 332%? ξΐζα;ξ;ςζή…έ Wax-tog. …' Ε|ΚΤΕΛΕΣΙΝ Μ…; ε,"? .… Ρ μ… … …… . , … , , ς το προγραμμα του η &" … συµδουλιον της Ενώσεως ΚΟ|ΝΩΦΕΛΩΝ ΕΡΓΩΝ τ|ρΞΧ.ςγιτος| τέτοιας… Μεταξύ …'"… α' ?" έλα6εν απόφασιν όπως αναχωρή- EI’Ig τό χωρίον Kpé-KIOV 'ι'δρύΘη περιλαµ6άνΠ… ;, Με… τρ…άλ… ?" σουν τήν Κυριακήν είς 'ΑΘήνας συνεταιρισμός διαχειρίσεως χόρ- — ΄Ιωαιννίνιων, διατεΘέντων 30 έ- 1κΞΞζ 6 πρόεδρος τή-ς Ένώσεως κ. του. τά "έσοδα τού συνεταρισμού κ…9µµνΡίωγ. Τό δειξει" Φίλωνα πως Μπ6ζας καί ο διευθυντής αύτής ε'κ τής ένοικιάσεως της χορτονο- πολι," 3 €ΚφΟµµ…ν……. & οδο; σι…ζ κ… Β. ΄Αγγειλόπουλος δια να προ- μιής Θα διατίθενται δια τήν έ-κτε΄- … αΡ'%Ιςέ;ο ΐΣζ; Τω ,.ΐξμ'" Iowa δούν είς 0x§1IIK6géwpyaiag παρα λεσιν κοινωφελών "έργων είς τό -ηςτρ…άλ… 2μοµ έ……μμυρϊωΐ ης ς, …. τοις αρµοδιοις. Οι εκπροσωποι χωριον. ιίγιµα ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ" IYNEAPION ς "," |Α ΞΕΝΟΔΟΧΩΝ ΥΠΝΌΥ σε: AEN οι EflITPAflH H ΚΥΚΛ0Φ0Ρ _ …. - ΑΘΗΝΑΙ, Ι9.- AI‘ipIIov αρχί- ιιΕΩΝ πετΡΕΛΑιοκιΝιιτΩΝ ΑγτοκιΝιιτΩΝ …. Συνεδρίου ξενοδόχωιν ύπνου µέ Θέ- … µατα: Τουριστική ξενοδοχειακή πο« IV 10" λιιτικ', ένοικιοστ΄ . ν, ΄π λ- Κέν- ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΕΕΝΖΙΝΟΚΙΝΗΤΩΝ μ……"ή στέγη,…ρζζζ,…ζζΐΐή… 1ιΞΜα φυσµα καί Ταμιείον Συνταξιεως, Ε.… Δ." ΑΘΗΝΑ", 19-- Είς "ΤΜ Έ]Φη- ν.ή:,-ων δημοσίας Η ϊδιωτι…κι"ιτ Χ'Ρή' Τό Συνέδριον θα διαρκέση έπί ; "Ο" μερίδα τής Κυ6ερ'νήσεως (τεύχος σεως, καθώς καί .… ψο.ρτηγών αύ- δµήµςρον, έκλήθησα… & νά 110001- 0 την B' ά…). 44) δηµοσιεύεται… 61111900— τιοκινή'των ίδιιωτιιικιής' χρήσεως, &… στο… είς από οί bnoupyoi καί σις τού ύπουργού Σ>υγικοιινωνιών δύο τόπων, συµπεριλαμ6ανοµένων, οί αρχηγοί 113v κομµάτων. ναί Δηµοσίων "'Εργων, && τής 6- καί κατω, 8161 πετρελαιοκιινήτων. ποίος εικάζεται. 8" άπαΥΟΡΕύ"… Τό." Φωτό", "αγορά"… έξω" ΠΑΡΑΤΑΣ|Σ Ε=0ΦΑΗΣΕΩΣ " έφεξής πρήγησις αδειώ- καλος…- σαν…": τα νεα =ι"'.:«ίνητα, το ό- ' | είπε είς Η;€ι:τικα τετού=.σι-.΄ιγ .… της |ξ=:κ::εζσεως "ΤΕ ΟΦΞ|ΛΩΝ ΤΩΝ ΑΓΡΟΤΩΝ " ΕΙ!ΠΡΑΞ|Σ ΤΗΣ ΕΝΟΡ|ΑΚΗ! ΕΙΙΌΘΡΑ! ΚΑΘΥΣΤΕΡΕ| AGH'NAI, l9.— Τό ύπουργείο'ν …. Dixon/01111112111 δι΄ έγγ.ράφου του πρός τας Μητροπόλεις τού Κρά- τους παρακαλεί όπως: γίνουν cm- στάσεις είς τά έ…κλησιαστιικα συµ- 6ούλια ταν ναών καί αποστείλουν 16 ταχύτερον. τάς; είς χιειρας των cimrpd§zlg έκ τής ένο.ριαικής είσ- φόρας είς 16 δηµόσια ταµιεια κα- θεός καί πίνακα .… καθυστερούν- των τήν καταδολήν τής εισφοράς. Βάσει τού τελευταίου νόμου περί αποδοχών τού έφηµεριακού κλήρ:υ, τήν έιοριακήι είσφοραν 6110131165:— vow να sic-11001110121: τού λοιπού το ταµεία τού δηµοσίου, ως δημόσ:οι έσοδον. Η είσπρσξις όµως καθυ- στερεί λόγω τα] ότι 16 έκκλησια- στικα συμ6ούλια «:… ναών δέν &… πέστ-ειιλαν τα ανωτέρω στοιχεία είς το δηµόσια ταµεία. AI ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗ! ΔΙΑ ΤΑΣ ΥΠΕΡΩΡ|Α! ΑιΘΗ'Ν.ΑιΙ1, Ι9.-4Π'ρός όλα 16 ύπουρ- γείου από…… Εγγραφον τού όποιω- Γγαι? τών Οίκονοµικών, είς 16 61toiov &- ναφέρεταιι ότι είς παλλάς ύπηροσίας Ina- ταΕαλιλεταν είς τούς δηµοσίους {1110171- λήλ-ους 1'1 κατ' αποκοπή… ύπερωριακή &. ποζηιµίωσις, χωρίς όµως ούτω. να προσ- φέρουν ύπ:ρωριακήν έργασίαν 40 ωρών μηνιαίως, ή όποι΄α καί πρέπει v6 πρα- .γιµατοποιήται «στα τας απογευιµατινάς ώρας καί "όχι έν συνεχεία τής ποιου-Ώς ιέριγσσίας, άλλως θα ανακΙλιηθή ή διστα- .γή περί χαρηγήισεως τής αποζιηιµιώσεως δι' ύπ:ρωιοιακήν εργασία… .… …κι…" ΛΕΙΨΥΔΡ|Α! Με τα! ΑΘΗΝΑ: ΑΘΗΝΑΙ. Τ9.-Πιλιηιροφορούιµοθα ότι τας τελευταίος ήιµέι…οας επ…… αλλε- πάλλιηιλοι ιουνεννοήσεις των αρµοδίων υπηρεσιών καί τής "Εταιρίας ιΥδάτων 1816 τήν αντιιµ:τώπιοιν τής δημιουργου- ιµένη.ς καταστάσεως 6K τής συνεχιζόµε- νης ικαθηιµερινώς ιµιειωσ:ως τής ποσότη- τας τα."ι ύδατος τής λίµνης τού Μαρα- Μπος OI'I ova-Ixtqaeév1eg, έν όψει τής ανοί- ιξεως καί τού Θέρους, μελετούν τό έν- δεχόµενα τής έπι6ολής µέτρων είς τήν κατανάλωσιν τού ύδατος, εφ» όσον θά συνεχιαθή ή ανοιµ6ρία. ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ Η ΑΠΕΡΓΙΑ ΤΩΝ ΦΡΟΥΤΕΜΠΌΡΩΝ ΣιιινεχίσιΘη καί «θες ή απεργία τζιν ιφ.ρουτε;µιπόρ.ων, ή Ιότι'οία % λήξη σήµε- Ipov τήν έσ.πέοαν. Ει΄ις τήν αγορά τής "ο… ιµας έσηιµ:ιώιθιηι ιµιικρα "ελλειψη φρούτων τών ψυγείων καί άλλων σε… ιµ'εταψειροιμένων ΄οκ διαφόρων περιοχών. ιΚατα τηιλεγζ>άφιηιµα, εξ άλλου, ές ’A— θηνών, 1‘1 απεργία ουν:χίσθη καί χθές ύκεί με πλήρη έ.πιτυχίαν. Αύριι:ν απεργούν είς Κέρκυραν οί έλαιέμπεοοι, ζητούντεις- κατάρ- γησιν τού Φόρου 3% καί διαμαρτυ- ρόµενοι δια τήν εύνε΄ι΄κήν μεταχεί- ρισιιν των συνεταιρισμών ύπό τής ATE. Έπίσης είς τήν Μυτιλήνη.ν &: κλείσουν έπιί διήμιερον τα κατα- στήµατα των οί έλαιέµποροι δια τόν αύτόν σωστών. Ούτοι ζητούν έ- πίσης όπως ή είσαγωγή απορε- λαίοιυ γίνεται τοίς μετ-.ρητιοιςι καί µέ τρίμηνον προθεσμία… Η ΕΚΔθ!Ι! ΕΝΤΌΚΩΝ θΜΘΛ0ΠΩΝ ΑΘΗΝΑΙ, 19. —— Σήµεροιν 6 5101— κητής τής… Τραπέζης τής Ελλάδος θα αναπτύξη είς συγκέντιρωσιν έν τω έπιµιελητηιρίω το νοµοσχέδια…" περί έκιδόσεως έντόκων όµολογιών 16116 διοµηχανικών é‘rr1x21.p1'10:uv Δι αύτού επ: τρέπεται είς έπαυ- ι .ι.... I υμυµυιυ ιιµις …γι|μ…ιµ έλα6εν ό K. Πρωθυπουργός καί είς τόν οίκον του. 'Κυ6ερνητικοί κύκλοι, σχολιά- ζοντες τήν σηµερινήν… επέτειοι/, παρατηρούν ότι ή παρούσα κυ- όέρνησις, κατά τό διαρρε Οσον χρονικών διάστημα από τής άνο- δου της εις τήν Αρκάν. μέχρι σή- µερον, κατέστησεν Given-111v τήν παρουσίαν της είς όλα-ς 16g έκ- ιδηλώσεις τής ζωής Ούτως, είς 161/ τομέα τής εξωτερικής πολιτικής επέτυχε να προωθήση τό κυπρια- κόν έν μέσα ζωηρό… αντιδράσε- ων καί πλήθους διεθνών προστρι- 6ών καί. να τό προόάλη διεθνώς είς τοιοιύτον σημείου, ώστε καί ή 'Αγγλία, µε όλα τα µέσα τα 6- ποΤα διαθέτει ώς µεγαλη Δύνα- ιμ…ις καί μέ τήν έμπειρον καί ώρ- ιςιιςνµµ µιαν… να ιέκτελούνται είς όλόκ'ληρον τήν Έλλάδα. Εικατοντάδες εκατομ- μυρίων, ώς ιάττοδειικνύουν οί 11:111— σηµοι αριθµοί, διετέθησαν δια τήν όδοποι΄ί'αν, δια λιμενικά έρ- γα, 816 τήν ιάρδειυσιν χιλιάδων στρεµμάτων, δια τήν κατασκευήν γεφυρών, δια τήν πλαισίωσιν τής Παιδείας καί διά νοσοκοµεία. Οιί αύτοί …κυ6ερνητι-κοί κύκλοι ύποστηρίζουν επίσης, ότι αξιό- λογα επιτεύγματα τής «υ65ρνή'- σεως ύπήρξσν ή έξυγίανσις τής Οίκονομίας, ή σταθερότης των τι- µών καί πρό παντός ή πλήρης ί- σοσκιέλ.ισις τού προύπ'ολογισμιού καί ή έξασφάιλισις των αναγκαί- ων πιστώσεων δια τήν χρηµατο- δότησιν τού προγράμματος των επενδύσεων. "…." ,..ι.,….- πµ,-ι ΑΘΗΝΑΙ, 19— Κατα τήν Id- ποψινήν συνεδρίασιν τής Βουλής 6 δουλε-υτής 'K. Θεοχαρίδης, ικα- θως καί οί δουλευταί Κοθρής, Μι- χαηλίδης καί Λυμπερ΄ιιδης, απε- στήριξαν (Μπορώ των συνταξι- ούχων Καπνού Μαγνησίας δια τήν συµίπλήρωσ…ιν τής ασφαλιστικής νοµοθεσίας τού ΙΚΑ καί τήν &- πσκατάστασιν των αδικηθέντων. ‘O‘I υπουργός Έργασίας απαν- των είπεν ότι τα θέµατα αύτα Θα λυθούν δια καταρτιζοµέν0υ νομο- σχεδίου, Πολλοί δουλευταί ύπεστήρ:ξαν αναφοραν «:… αµαξηλατών δια τήν -λήψιν μέτρων πρός «Μ…-ώ- πισιν τής κρίσεως τήν οποίο… δι- έρχονται. ‘O υπουργός Έργασίας είπεν, ότι εύρίσκεται είς σχετιικήν συνεν- νόησιν µε τόν ύπουργόν Σίκα…» νωνιών 816 16 Θέµα τούτο. Είς αλλη… έρώτιησιν ως πρός τήν συγχώνευσιν των επικουρι- -κών καί κλαδικών ταµείων ό K. ύ- πουργός είπεν, ότι όσα ταμεία αδυνατούν να δώσουν τό κατώτε- ρον όριον συντάξεως % συγχωνεύ ωνται. Περαιτέρω 6 κ, Μπουρνι&ς εί- πεν, ότι ήχιθη είς τήν απόφασιν να τροποποιήση τόν νόμον 3239, 6 όπιοίος αποτελεί τροχοπέδην δια τήν αύξησιν των μισθών καί ήµε- ρομισ"3ίων. ,Απαπών είς ε΄ρώτησ.ν τού &… Μποξ… Σαράφη 8:6 Tau; ήσ;α.λ.- σμένο…ς Ελασσόνος είπεν, ότι c µικρός αρι8µός αυτό… 8611811443!- ολογεί 16v διορισµόν καί τρίτου ίατρο-ύ. 'Ο δουλειπής Βόλου κ. Πα- Η ΗΘΕΣΙΗΗ ΣΤΗΕΙΙΡΙΙΙΣΙΣ ΤΗΣ ΒΟΤΙΙΗΣ ΜΗΝ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΙΙΙ" ΤΟ ΤΗΤΗΙΙΙΙ ΤΗΣ ΕΠΕΗΤΙΙΣΕΩΣ ΤΩΝ ΙΙ0ΙΗΩΗΙΙΤΙΙΗ ΙΙΣΦΙΙΙΙΙΣΕΩΗ Η ΚΑΤΑΡΓΗΣΙΣ ΤΟΥ ΑΝΐ€ΡΓΑΤ|ΚΟΥ ΝΟΜΟΥ 3239 τσαντας καί αλλοι έζήτησαν ό- πως περιληφθ'ούν είς τήν ασφάλι- σιν όλοι ιοί πτωχοί 6ιοπαλαισταί, oi οποία δεν έχουν έργοδότας, όπως είναι oi έφημεριιδ-οπώλαι κλπ. Έπίσ'ης πρέπει να προστα- τευθούν οί έχοντες είς τα 61671161— ριά των ένσηµα 2.500—3.000 καί δεν Έχουν δικαίωμα συνταξιο- δοτήσεως καί ίατροφαρµακευτικής περ ιθά:λψεως . ‘OI ύπουργ-ός Έργασίας παρε- δέχΙΘη ότι έπι6άλλεται ή ασφάλι- σις των ιμιικροόιιοπαλαιστών καί ότι παρά 16g δυσχερείας % κα- τα6λ-ηθή προσπάθεια ιδια τήν έξ- εύρεσιν ίκανοποιητικής λύσεως. Έν συνεχεία 6 κ'. [Παπανδρέου έζήτησε να προταχιθή ή επερώτη- σις .… τήν παροχή… μεγάλου δα- νείου είς τήν "εταιρίαν «Μέλισσα», ιδιοκτήτης τής οποίας φέρεται ως φιλικά πρόσωπον τού κ. Πρω- θυπο.υργού. ΗΟ ύπουργός IK. Τσάτσος είπεν, 6άσει τής σειρας προτεραιό- τητος πρέπει να συζήτηθ'ή ή έπε- ρώτησι-ς περί μέτρων είρηνεύσεως. 'ΕπαιοολουΘεΤ µακρά διαλογική συζήτησις των ικ.ικ. Παπανδρέου, Τσάτσου, ,Αλαμανή, 'Η-λιού, Κα- νελλοπούλου Τσαλδάρη καί τελι- κώς ή συζήτησις δια τήν εταιρί- αν Μέλισσω ώρΐσθη δια τήν Παρασκευήν… ίΟµ:λσζν 8:6 μακρά", τέλος, δια τό ζήτημα «:»… πολεμοπαθ&ν καί Θομ63πλήκτων οί δουλε 'ταί Π:στολάκης, Σπαής, Κανελλό- πουλος, Λύχνος, Εύαγγέλου και= άλλοι καί |λύεται ή συνεδρίασις 81’ ούρων. (ΣΥΝΕΧΕΙΑ έ… τής Της σελίδος) αρωγαί. Μετα τόν κ. Δήµαρχον ώμο.]… 6 K. Νάσος, 6 όποϊος είπεν, ότι ύ- πόιρχειι διάχιυτος ή γνώµη, ότι 6 Βόλος ηύνοήΘη, τούτο, όµως, δεν είναι ακρι6ές, διότιι έ… ":... ανεγερ- ο…… οίκψών µόνον 11000016v 20% έχουν αποπερατωθή, αί δέ 6116ho1- 1101 είναι ήµιτελ'είς. 'Η Κυ6έιρνη- σις, προσέθεσε, δέν 1111110:sz v6 μας έξοφλήσι…1 µέ 400 έκατσµιµύρια, καθ' ήν στιγµήν αί ζηµίαι 6111:0— δαίνο-ιΜ τό "& δισεκατομ'µύριον καί me’ ήν στιγµήν χάριν τού Βό- λου έφορολογήθη αγρίως 6 'Ελλη- νικός λαός. KO κ. Μπαλλής είπεν, ότι τα δάνεια είναι ανεπαρκή καί πρέπει να αυξηθούν, οφείλει δε να σνα- χισ6ή μέχρις όλοκληµ3σεως ή ά- νοικοδόµησις. κ. Πετρόχειλος προτείνει να συνδυασθή ή ένέργεια τού Δήµου μέ τα έργοστάσια καί το αλλα θέ- µατα, άλλ-' ή πρότασις αύτή άν- τιικρούεται| ύπό τού κ. ΄Αλεξίου, φρονούντος, ότι 6 Δήµος πρέπει να ήγηιθή τιήν φορώ/ι αύτήνι τής ικιιι νήσεως &… τήν όλοκλήρωσιινι τής ανοικοδομήσεως. ΄Οιµιλούν .έπί τού θέματος οί κ.κ. Καράμπελας, Στέφας, Σακ… κής, "Αδαμόπουλος, Μωραϊτοπού- λου, Πρωτόγειρος καί 6 πρόεδρος κ. Στουρνάρας καί τελικώς λαμ6ά- νεται απόφασης, δυνάµει τήι'ς ό- ποίος να μετα6ή είς Αθήνας έπι- τ.ροπή έν! τού Δημάρχου ικ. Κλα- ψοπ-ού…λου, τού προέδρου τού Δη- μοτικού Συ'µι6ουλίουι κ. Στουρνα- ρα καί τού έκ τών συµ6ούλων τής μειοψηιφίας κ. Ζήση, δια να κατα- 6άλη ως δεούσας έπί' τού θέµα- τος ένεργείας πλησίον τής Ku- 6ερνήσε-ως. Α=Ι ΛΑι'|'ΚΑΙ AFOIPAI T6 Δημοτικών Συμ6ούλιον απε- φασιισε τέλος τήν ΄ι΄δρυσιν καί λει- τουργών λαϊκών αγορών έικάστην Τ;ρίτη;ν, Τετάρτην καί ιΠέμπτην έκ περιτροπής" ιε΄ιςι τούς χώρους οι) τα… πεζοδροµίων τού έργοστασίου Μιεφσούτ, 6) .… πεζοιδρομίων τής 68ού )Αναλήψεως παρα τόν ναόν καί γ) είςι τόν χώρον τού 'Οξυγό- νου, ως καί τήν ΄τέλεσιν αγορας κατά Σά66ατιον είς τήν συνοικίαν Παλαιών. Κατα τήν έναρξιιν τ.ήςι συζητή- σεως τού έν λόγω Θέματος διαγνώ- Η ΧθΕΣΙΝΗ ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΙΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ σθη 16 11p01K11IK6v τής έν τών 811- 110111de11 συµιδούλων Νλεξίου, Εύαγ- γιελοπούλου καί Σακκή έπιιτιροπής, ή όποία π.ροέτοινεν ως χώρους δια τήν τέλεσινι τών λαϊκών αγορών τήν όπισθεν τού έργοιστασίου Μ.εφσούτ πλατείαν, το έξάµετρα πεζοδρόμια τής 6800 Αναλήψεως καί τόν χω- ρονι των πεζοδροµίων τής. πλα- τείας |Μακιρυνίτσης. Επίσης… προς τεινε τήν διατήρησιιν Kat-1111M ένί- σχυσιν τής αγορας τών Παλαιών. Κατα τήν έπακολουΘήσα…σαν συ- ζήτηση… 6 K. Δήµαρχος προέτεινε v6 γίνωνται λα'ι'ικαίι αγοραί μόνον είς τήν Ανάληψιιν καί είς 16v χω- ρον έπί τής 2ας Νοεµβρίου παρα τό έργοστάσιον Σταματοπούλου 'Ο K. Χασάπης .ττροέτειιν-ε να γίνεται αγορα δίς τής έΒδομάδος, ήτοι έκάστην Τετάρτην καί Με- 601011 είς… Παλαιά. 'Ο κ. Στέφας ύπεστήριιξεν, ότι λαϊκή αγορα πρέπει να γίνη καί είς τήν πλατεία-ν έκείθεν τού έργο- στασίου Μιεφσούτ διά την έξ-υπη- ρέτησιιν τιών κατοίκων τριών συνοι- κισµών καί τα… παραγωγών των πέριξ χωρίων. 'Ο IK. Μακρής ύποδεικνύει αντί τής πλατείας τόν χώρον .… πεζό… δρομιί αν α.ύτή|ς. 'Ο κ. Νλεξίου ιανιατττύσσειι τούς λόγους, δια τούς όποίουςι ή έπι- τροπ.ή κατέληξα είς τούς ύποδει- χθέντας παρ, αύτήςι χώρους. 'Ο K. Φαιφίτης προτείνει όπως λαϊκού αγοιραί ιγί'νωνται καί εΙς τόν "Αγιον Κωνσταντίνο… όπου ύ- πάιρχει κατάλληλος χώρος, διά. να δοθή κίνηισιςι καί είς 16 σηιµείον αύτό τής. πόλεως. ‘0 K. ΜπαλλήΙς, διαφωνών πρός τας προτάσεις] τής έπιτιροπής ύ- ποστηρίζει τήν, έ… περιτροπής τέ- λεσιιν λαικ6ν άγοιρων καί προτεί- νει όπως ή έκιλογή. των καταλληλο- τέρων χώρων γίνη έν συινειννιοήσει με τα οίκιεϊα αστυνοµικά τµήµατα. ‘QpiWnaav ακολούθως, έκΘέσαν- τες τας απόψεις των έν σχέσει µε τήν όργάνωσιν τών αγορών, έξυ- πηιρέτησιν των παραγωγών, στάθ- 110110111 των ζώων ":, παραγωγών κιλπ. οί κι.ικ. Πετρόχειλος καί Πρω- τόγειρος, Καραµπελαςι καί Μπου- κοιι6άλας. … Τελικώς έλήφθη. ή έν ά…… &- ναΦεροµένιη απόφασ.ις καί 6111:430- σίσθηι ή διεύρυνοις' τής έπιτρο- τής ιδια ":… K.IK. Μπουκου6αλα καί Μακρή. ΤΟ ΖΗΤΗΜΗ ΤΟΥ ΕΗΟΙΙΙΙΟΙΞΤΙΙΣΙ0Τ an ΙΙΙΙΡΙΙΤΙΙΘΗ ΤΟ ΙΣΠ… ΕΙΙΙ ΕΠ ΤΡΙΜΗΝΟ IO 1.: πω…": u- ιψνι ς! Κόµµατα… διασκε- πφιιπατεί …οαί ό,τι πός στο τό ότι δεν ς, όπως & "καθηγητής, ιο:Βόνει, δεν κατανα- οαιά Μία, δεν γη- ;, δεν πεθαίνει… {I}! I έργο είναι… µεγάλο… η! Δέν φαντάζει, &… Μαιν είς τήν κίνησιν ανισιµού, είναι… αθόρυ- 5έ-ν απολογιίζεται. :Kai ιι στο περιθώριο. 'Αλ- ν πρέπει νά ξεχωίζη & παιδιά του σέ καλά "& …ιδιά. ΄Εξ ίσου I πρός όλα καί νά µοι- λιλά &… τον πάλιν γιατί είναι µέλη δικά πόδες του. Kai πρέπει ιιά Κια, σου."; στή θέ- α σπάθη. καί παρίσα- πρέπι:ι τήν εργασία, τούς άλλους συναδέλ- , ιγ.ιατί στάθηκαν καί ιός καί &… τής οίκο- τιό τυχοροί … mag Δέν τούς φΘονούμε, . τής ζωής είναι… τερά- ραπονώιµ;Θα γιατί δέν [πείς &… ιµιόρου ςτής 1Io : ιςτ:ιΑλάχιστον µέ αύ- ως καί γιατί ε΄ι΄ιµεΒά ή- τής …ηλ…ής Μπαρ- Ιδιιιοή µας πνευματική 11111111 11 .-.,... ……… ΠαραπονσύιµοΘα γιατί ή πόδια µεγάλη μάννα µας, ή Πολιτεία, δόν (Ni-111nm ότι καί ήιµείς διαθέτουµ: δύναµιν, τήν όποι'αν οι: θέλουµε νά χρησιµοποιή- πιούµε, γιατί είµεθα οί πνευµατικά λει- τουργοί αυτής Ναί ως :"… τούτου θόλου- µε νά ίστάµεθα ύπ:ράνω τόν όναξιο- πρεπειων, διότι τό πνεύµα πάντοτε σταται …… τής ύλης καί τήν κυ6ερ νά ανέκαθεν καί τήν ύποτάσσει. Είναι καιρός πλέον ή Πολιτεία νά σικεφΘή ρα: ω……… καί νά &… τήν ένταξ- πουσσ Ιλύσ'ιν οι" ςτό ποιλυιθρι΄Λλιητον αυτό Εκπαιδευτικό Θύµα, πού ιλέγεται Μέση Παιδεία. "Εως πότε Θά απορρίπτεται στιν:χδς καί κατά κανόνα µέ …ηΘι- στη. διάθεση κάθε αίτηση έπιαύ.σεως τού διαπαιδωτιικσύ ιμας προ&λήματος; Τέλος τους 1161: 06 ει…ίζωνται oi λειτουργοί της; Πρός Θ!εού1 Δέν Μαν άλλα «µέσα κατανοήαεως, πιό πολιτιαιενα καί πιό ισυνετά &… τήν απεργία; Είναι άνόγκιη. νά όποεπώµο΄Θα ήιµεϊς οί πνευ- ιµατιιωί ήγέται τής νεότητας, οί επι- στήμονες, οί mam/111d ":… παιδιων τού ιλαού ώς άπν:ιιλάς καί νά καταφεύ- γωµεν είς απεργίας; Είναι πρέπον νά έξι.>Θούιµιιθα είς άπογνωσιµε΄νους άπεργια ακούς αγωνας γιά νά πετύχουν-ε κάθε φορά τό Gimp vac, γιά νά µας …- ψωµί.… ή Πολιτεία τίς αναμφισ5ήη- τος Επιστηµονικές Ina: ανάγκες καί νά ιμάς ιµΕΜχ:ιριισΘή κι' όµς"τς ιµέ τήν ίδια «κατανόηση, …. καί τούς άλλους,- ΑΥιΡ.10'Νι: 'Η συνέχεια. ΕΣ ΠΜΣ…" UFO! TOY ΚΑΘΗΓΗΤ0Υ κ. Κ- ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΙΟΥ Ii κρατικού …ού'πολο- κάθεται γιά τή Μέση I.v έπιτΜει τήν ού- ιιών θέσεων τόν καθη- ρνηισις τ&ν πτυχιούχων διορισµό. Το χαµηλά momma“ δέν προ- …κι. Oi πτυχιούχοι cm: mi τριπλάσια, &) διόται, από τόν µισθό πού θά έπαιρναν άν ι… Δηµοσία όκΜίδωση. "ες Με αι'…'ις τί- πηΜµιένη µείωσις τού ιο,οένων καθηγητδν καί ξηισις τού αριθµού των ο…" συνεχιισθι"…ι ό ουθ ύ σύντοµα τά Γυιµνάισιά ήσουν από καθηιγητρίας. το, πρέπει νά προκαλέ- τύν άροδίων. "Αναοζοω τά 4 τελευταία χρόνια Φιλοσοφική Σχολή όποίους 668 ήταν θή- ι΄ι,ορ=νος, στό τµήµα 113v υ… 23 &». 96 θή- πιο…" σπουδων 4 app :mIa'rIuib στοιχείο τού λογίου … man-.ynnBv ιµι:νο πού …ψήθηκε ', προαγωγή καθηγητών 3 Γυµνασιόοχου. Στούς ος οί ιµισοί δέν αποδέ- >οσγωγή mi …' τούς πού δηµοσιεύτηκε στήν ; ιΚυ6ορνήσ:ως ή προσ- ιµισοί ζητούν άπω… I. Τούτο σέ ού53να άλλο ιι.κδ κλάδο ……ηµήΘη- ιετσιόή στή 06… τον ό 5ταν είναι ύποχ…µένος ι ένοί.κιι: 16 µισό του µι έ 16 άλλο μισό τα": ,μι- ταποΚιριΘή στις αξιώσεις : τής κοινωνίας πού Θέ- δεντικό όξιοπρυπή, κοι- min-10 καί συνεπή στίς …; τιικός ύ.όγω τού lineup προσέρχεται καί κρίνεται οιί άσπρότφα αν τήν κοινωνία παρά οί άλλοι δημόσιοι ι'…άλ Νηλ…- "Οιμως στ΄/ώς άµεί6εται όλη-γώ- τερο σέ σύγ.ιψιισιι πρός τούς άλλους συναδέλφους του δημοσίους ΜΜΜ- λουις. Παραθέτω ωισθοΙλογιικά στοιχεία από τρείς µόνο κλάδους: ιΓΜµ. Δ΄ Δ)κ.ός Βασ. µισθός 1.485 την. 1.705. , Ξίση:γητής: Δ)κός θα… µισθός 1. 705, τεχν. 225'5, εΙρηνσδίκ.ης 2.365. Τιμηµατάρχιης IA': Δ)ικός Βασ. μι- σθός 2.255, τ:χν. 2΄970, πρωτο3ιικης 3.520. -Ούσιαστικιή διαφορά δασικού μισθού καθηγητών ως πρός τούς άλλους (…αλ- ιλήλουις δέν «quart-119511111. ".Η. διαφορά πού …για ιµεγψθύνεται από τά πάσης φύσεως έπι'ιΞιό…ι…υ… πού Νιµ-ΜΜΜ oi αλλοι ΄΄πλήν ":… καθηγητ6ν. Oi τοχνιιιωιί όλάµ6αναν ως τώρα ε΄- πίδομα 1.000 περίπου δραχµών καί ά…", :… καί πές… 2 — 4.000. 01 iAlOlIKrn‘l’llKoi Μ:ι6άνουν επίδοµα περίπου 50.0 δρχ. ιΟί Δικαπικοί κλοιμ6άνουν επίδοµα δι 6λιοθήκης 40% όπ'ι τοί- ιµισθού των, δηλ. 1.000 —- 1.000 µηνιαίως. Χωρίς άµοιόαλία πολλοί θά έκπλήσ- σωνταιι ιµπροστά στήν άδιόισει!στο έπι- στήµη. των αριθµόν, …' αύτή rival ή αλήθεια. Γι' out???) σας έκαλόοαµε σήμερα στή συνόλευσί Luca: γιά νά συντονίσουμτ. τίς ένέργειιές mag. 'H Μέση 'Εκπσίδιευι.σις δέν είναι. θέμα πού αφορά µόνο τούς ικαθηιγητάς, (Με: κυρίως σάς, όποιο- δή'ποτε κι' &: κατέχετε θέσι στήν πολι- τεία καί τήν κοινωνία, πού ε1.-σΘ: γο- νείς καί φιλοδοξία νά δήτε τά παι- διά σας άρτια ιµοΜµένα πνευµατικέ- καί ψυχικά. νά σας διαβάζω"… ι-; νά διακρίνωνται σ' όλους τους του; 'ι.ς τής κοινωνικής διαόιώσεως. ΄Επιι6άιλιλεται κύριοι, σείς µέ τάς παραστάσεις καί τά ψηφίαµατά σας νά αξιώσετε &… τήν πολιτεία τήν στορ γή καί 16 Ενδιαφέρον για τή Μέση Πα:- δύο… 'Η "Evasion: σας ωρακπλ:ί, ως πρό- το δήµο: "… ενεργειών σας, νά ύπο- γράψετε σχετικό ψήφισµα διαμαρτυρίας πρός τήν ιΚυ6-έ…ονησιι. 1111…" :τα. '-O δρόμος Ζαγο- υτού Εγινε χωρωόδρο- : προοδεύσει ό τόπος; ωψθεϊ ή παρων"; >σελκνσουν κόσµο για ni παραθερισμό; I (111110“: Kai να έπι- ιορά δάνειον mi από "Ιδρυμα ακόµη γιά νά ιδιωτικά της Εργα καί ι-'σει τήν πλούσια γή δέν Επιτρέπεται ν' ά- =γορά στό σκοτάδι, 8- 3ο κοντινή απόστασι ή έγκστάστασιςι, c116 εύω νά έπανληθ'ιεύσονν ινίζονται γελώντας ο'ι ού φροντίζουν ά…": τώ- ροµηθευΘούν …λάµιπες… ικιαί γειά κακοί… Πι… ή ΔΕΗι θα δώσει φως καί Ιδίως στή 6000M- ρα καί ιστά άλλοι Πιη- (ωµά. οτε 16 φως ακόμη, το ζονται καί τήν κίνη- you oi διοτιεχινίες, τού πράγματα µπορούν νά ύν όταν ύπάρ.χει ή ο άπ΄ όλα ή Ζαγορά νι τόν Τουρισµό. "Ενα Ενα καλό καί ωραίο… Πολυμέρειιο, πρέπει ν΄ {you 16 άχρηστο Πο- c Τήνου. οί κοινότητες τού Πη- 100v όλα τά ζητήµατα ό καλό τού τόπου. '|- ι1χοµαι οί Ζαγοεριανιοί 9ήσουν μέ κάθε τρόπο "τα ν΄ απαλλαγούν &- Ιεοιμηινίες... πάσης φύ- ύ καταστρέψανε αισιο- v τόπο. Νά προσέξουν moi στό ζήτημα αύτό κτίσουν όλοι μαζί να IV τον εύλοιγηµένο τό- -ς χάρισε ή µοίρα γιά ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΕΙΣ THN BDYAHN TOY - HATZANTA MA ΤΟΠΙΚΑ ΖΗΤΗΜΔΤΑ 'Ο 6…λ:υτής κι. Πατσιαντάς κατέ- emu είς τήν 'Βουιλήν όρωτήσειις διά το κάτωθι ζητήματα: 1) Διατί Εφ' όσον ιµέ από…" τού ύπουργείου Παιδείας απαλλάσσονται τών τελ6ν έγγραφά οί σπουδαστσί τής ανωτάτης σχολής οίκονοµιιών καί ι…ριικ&ν όπιστηιμδν oi καταγόμενοι &… 1Iv σεισµοπιλήκτων περιοχων ΄|ο- νίων νήσων Θεσσαλίας καί Θήρας δεν απαλλάσσονται τούτου καί οί σπουδα- σταί τού Πολυτεχνείου, τής Παντείου καί τής 1Ανωτάτης Γεωπονικής καί ποίο: |μέτρο: πρόκειται νά λάθη ούτως ωστε νά ιµή έξαι,αεθούν τού δικαιοτότω ούτω"; πύεργ:τήιματος καί oi ανασφά- ξ- ιµπν… σπουδαστα'ι το"… άναψερθεισ&ν σχολών; 2) Παρ' ότι… Mame“ Ev Ετος καί πλέον …' όταν. κατεσικ-;υάσΘη τό «Κα… ραγιαιιί» τού Δηµοτικού σχώείου 'Α- γίων '.Α.ναργύ…οων («Καπαιυλιί» Βόλου δέν Eli-fiery ακόµη ": σιηµπλιηιρωµατική πίστωοις διά νά π:ρατωθή καί χρησι- µοποιηΘή τό διδακτήριο… ΄ιΕξ china τής καθυστερήσεως ού- τής Θα τά παιδιά τής συνοικίας πιε- ρίπου 4'50 ίιπο;μούνται νά πηγαίνουν είς τό σχολείο τής συνοιιιιιίας Κουφό- 6αινο. Παρακαλείται ό άξιότιιµος Επί τής 'Εθνικής Παιδείας ύπουργός νά µάς τηλιηιροφοµήση πές σκέπτεται νά &ντι.µετωπίση τήν σο6α…τάν κατάστασιν τού «διδακτηρίου 16 όποίον είναι 16 μό ναν :.1ς ιμίαν συνοικιών 4 χιλιάδων κα- τοίκων καί νά θέση τέρµα είς τήν τα- λαιπωρίαν των µικρόν αισθητό" αλλά καί «:… γονέων των. 'Εξ άλλου οί ατµόιΞιοι ύ.πουργοί ά- παντωντες είς σχετικάς όρωτήπις 5ου [Mu-16v ανακοίνωσαν είς τήν Βουλήν πιά ξξ6(: 1) Διά τήν όνοικοδό.µησιν τού δι- δακτηρίου τού Δηµοτικού Σχολείου Δι- "πηνίου Βόλου, & κατα6.ΒηιΘή προσπά- θεια, &… νά όνισ:,νΘή ή σχολική αύ- τού ΄Εφο…οεία in των πιστώσεων τού τρέχοντος οίκον. [τους. 2) 'Ξπαγγελατικήν σε…" όΞ-γώ αλοι:ιι΄…των δίνετε-. πώ- …ή- σας. Οί κάτοικοι ΈλειιθεροχωρΞ- ου &… εύρίσκουν λόγους να σάς εύχαριστήσουν, τόσον ύμάς, όσον καί τούς δι-καιοτάτους κ.κ. Μανω- λόπουλον, δικαστήν καί Τυρογιάν νηιν καί Πανέτσον, µέλη τής όρμο δίας επιτροπής, ο'ι΄τινες διά των συνεχών έκισικέψεών των είς το κτή µα καί άπό τάς ανακρίσεις ειδου- νειδήτων μαρτύρων κατέληξαν είς τήν δικαιοτάτην …τόφασιν άποικοι ταστιάσεώς µας καί έπεσα ή μού ρη καί κολασ:μένη εκείνη ΜτΙ άρίΘ. 26)56 απόφασις. >>΄Ηδη οί εχθροί µας καταφεύ- γουν είς 16 συµ60ύλιον Έπ:κρα- τείας, άλλο ήµείς "έχουµε μέ 16 μέρος µας 16 δίκαιον, σε: έ……- λεσθώμειν τήν "δικαιοσύνην των ά- νωτάτων δικαστών καί θά κρίνουν ασφαλώς το δίκαιον, (428) ’Ev 'Ελευθεροχωρίω τή 7)2)57 'Ο πρόεδρος Σ.Α.Α.'Κ. Έλευθεροχωρίου ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΖΑΜ!ΠΑιΚΑΣ Η ΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΣΚ0ΠΩΝ TOY B‘AEITINOY ΒιΕΛΈΣΤ||ΝΟ|Νι, 19.- Τήν ωλ- θούσαν ιΚυιριακήν καί µετά τήν Θεία λειτουργία… !! προσωπική δµάς Βε- λεστίνου- ιµέ (επικεφαλής τόν Μον Προσκόπων δηιμοδι>δάσικαλον κ. Χρήστο… Βσ6ύλιην καί έν …φγααία μετά τού νέου διευθυντού 102I 6‘Eiw Δηµοτικού Σχολείου Επλιεστίνοιι κ. Στεργίου Ήσ- σίκα, έπί κεφαλής τόν ψεγάλων τάξε- ων τού ανωτέρω σχολείου προέβησαν είς δενδροφύπυσιν 6040‘ δεν&ριιλλίων κο- .λωπιστιικ6ν, το όποία έτηΡαµιη!Θεύθη δ αυτή… ξοο…οος "κατά τού Δασαρχείου Λαρίσης. Τούτο όφυτώθµισαν είς τούς άνοιγέντας Maw; πρό 210ηιµώου ύπό ":… προσώπων είς τόν λόφον τής προ- τομής τού |Ρήγα καί είς τόν χε… πέ- ριξ τού Σταδίου Βελεστίνο… ιΣνµ6ολιιώς & Μτ:ύΒηισαν καί 10 κυπάρισ.σοι είς τόν Με… τής άσος Evan όγεννήθη & πρωταµωτύς τής "Ειλ- ληνικής 'Επαναστάσοως Ρήγας, είς µνήμην ":… ύπ.όρ τής '.Ειλπιθ:ιρίας άτε- λεσθι΄ντων I‘m?) το… "Άγγλων "Ελλήνων πατριωτων Καραολή καί Δημητρίου. Θά πρέπει νά συγχαρή κανείς τόν "ΕΜ… Προσκόπων …. Χρήστον 8066- 'λην ώς καί τόν Διω&ιντήν τού Δηµοτι- κού σχολείου κ. Στέργιο… ιΝασίικαν διά τήν πρωτοβουλία "και": awn—160mm είς &ν5ροφυτεύσΕις άσικεπδν Μόνον καί γε- …… διά τά διάφορα όκπολιιτιστικά Εργα πού γίνονται ε1ς τήν κωµόπολιν µας, κύριοι έμπνευσταί των όποιων τυγχάνωσι οί «πως… Γ. AI npnvnceemz ΜΠΑΜΠΗΣ": ει: κΑιιΑΔΑΝ Και" επίσηµα όνακοίνωσιν πρός τό πως… Γραφεία "Αντιπροσωπειών Μιτσναστώαεων ιν. Γ. ιΣαριιλ.ί'δη, καθί- σταται γνωστόν ότι 16 Καναδικόν Προξενείον ΄Αιθηνδν Εχει Ina-1010000?) ά,- πό ιμυριά&ις προσικιλήσ:ων ένω |: αριθ- ιμός τζιν ιµιι:ταναστ&ν οίτιν'.*ς & γί- νουν δεκτοί είς 16v Καναδό" είναι λί- αν πε.ριωρισ1µένος καί ως ό… τούτον 6 κ. Πρόξενος δέν Μαϊ δια6ατήριον διά τόν Καναδάν παρά µόνον διά τούς στε- νούς συγγενείς του όκ.:ί έγκατΜτη-µέ- νων όµογενων, ο?τινες προσκαλούνται ύπό τούτων πέσω τού Καναδικού υ- πουργείου τής Μεταναστώσως, αφού προηγουµένως mm“ 001106; καί προ δή cl; όπιισταµένην Μέτσο-ιν, τηρεί δέ σύστηιοάν σειράν καί διεκπιψσιοί µόνον όκείνας τζιν πολύ στενΞν συ.γγενδν mi έν όσον π.χ: υσιν άλα τά προσόντα, τά όποία θά …ιτήσηι το Καναδιικόν Προ- ξενείον. Κατ΄ ακολουθία αποτελεί νε- γά|λιιν πλάνο r'I αποπληρωµή κινηµάτων ώς διαφόρους διά τήν προµήθειαν προς: ικιλήσεων bx Καναδά ή διά τήν ταχυτι΄.- ραν διοκπεραίωσιν τής ύποθίσως πά- ρά τι;: Καναδικό Προξενείο. γΠογ.ρ.ΓΕ|ΟΝ ΕΜΠΟΡΙΟΥ Δ)ΝΣΙΣ ΄'ΚιΡΑΤ1ΚΩΝ ΑΓΟΡΩΝ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΙΣ 'Υπουργείον Εμπορίου ο- νακοινοί Επί, τήν όην Μαρτίου 1957, ήµέραν Τετάρτην καί ώ- ραν 13.3Ο΄ .μ.ιμ. είς τά Γραφεία τής 'Δ)ινσεως Κρατικών ΄Λγορών έπαναλαµ6άνεται ό δ:αγω|ισµός συµΦώνως τοίς όμως τής υπ' άρ.θ, 213.354)18.9Ο9)21.8.5ό διακη- ρύξεως ήμών διά τήν προμήθεια… 7.000 Μ.Τ. είδικού καυσίµου σ'ε- ριωθουμένων ΙΡ 4. Πλήρη στοιχεία όρους καί που δι-αγραφάς δύνανται οί ενδιαφερό- µενοι νά προµηθευΘώσιν Εκ. τού Γραφείου ιΠιληροφορι&ν 10:? ‘Y- πουργείου (είσοδος έκ τής Πλα- τείας Κάνιγγος) καθ΄ όλος τάς εργασίιμους -ήµιέρας καί ώρας. (430) 'E-v 'Αθήναις τή 18-2- 1957 EK ΤΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΩΣ ΚΡΑΤΙΙΚΩΝ ΑΓΟΡΩΝ 29ον Κ.Τ.Ε.Λ. .NOMOY ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ — ANAKOINQIIZ Φέρομιειν είς γνώσιν τού έπι6α- τικού κοινού, ότι άπό τής 21ης τρέχοντος τά δροµολόγια Ζαγο- ράς καί Στεφανσδιικείου θά έκτο- λοι";νται ως κάτωθι: 'Ετορα τούρκο… εσηµειωυη επι- σης χθές τήν μεσηµι6ρίαν οίς.ι σω- ρόνι άποριριιμιµάτων είς τήν συνοι- κίαν Καζανάκι. Ειίδοποιιγθείσα κα- τέφθασεν έπί τόπου ή Πυροσ6εστι- κή Υπηρεσία, ή οποία ε'νετόπιιοε καί κατέσ6εσε 16 πύρ, 16 όποίον, σηµειωτέον, ήπείλειι τάς πέριξ οί- κίας. Η "κοπριά… "σε"!!! ΚΗΠΟΥ τον mnomov EnlMEAHTHPIflY Ει΄ις τήν δημοσια… πορίληώιν δ ιακηρύξεως διά τήν κατα…ν … ι- ιγραφείων τού| Έ… ποµπού καί µίαν Βιοµηχανικού 'ΕπιιμεΙλιητηρίω Βόλου &: τυπογραφικής (Σιθωνίας άνοιγµά… ότι άπαντα τά |σχετικά τής µελέτης είναι ικατατεΘ:ιιµένα έν Βολφ καί έν τοίς Γραφείοις τού 'Επαγγολιµατικού καί Βιοτεχνικού ΄ιΕπτιµπλητηιρίω Βόλου &… τού όρΘού έχοντας ως έξής: «"Α- παντα τά σχετικά τής µελέτης είναι κατατε&ιιµιένα εν Βόιλω mi έν τοίς |Μαγείας τού 'Ειµποριικού καί Βιοµη- χανικού 'Επιιµολιη…ηιρίω Βόλου ένα: οί ενδιαφερόµενοι δύνανται νά ΜμΒάνουν γνώσιν καθ' άπάσας τάς ΦΜίµους ήιµέρας καί όπως». ΥΠΕΣ"! ΔΗΛΗΤΗΡ|Α!|Ν ΑΠΟ ΤΑ! ΑΝΔΌΥΜΙΑΙΕΙ! σε": ΚΑΘΑΡΙΣΤΗΡ|.Υ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 19. - Τάς νυ- κτεριινάς ώρας χθές! ή Κούλα Χα- τζηµπού…γισ, θυρωρος, υπέστη δη- ληιτιηρίασιν προιφαιιιως εξ αναθυμιά- σεων τριιχλωροαιθυ-λιενίου, 16 0.1101- αν χρησιμοποιεί τό εύρισκόµενον ε1ς 16 'ίσόγειιοιν τού µεγάρου καθα- µυστήριο… «Ζενίθ». 'Ο ίατιρός συ- νέστησον όπως έγκαιτιαλείψη αύτη το .μέγαρον, λόγω φόδου επιδει- ιύσεως τής καταστάσεώς της. Κατά πληροφορίας, οί ένοικοι τής οίιωδοµής πρό καιρού 0111360,- λον όγω'γήν κατά τήςι διευθύνσεως τού καθαριιστηρίου, ή όποία £1196- ικειτο νά ό…διικσισθή τήν 25ην τιµέ- χσντ.σς. Διι΄ αύτ'ήςι ζητούν αποµά- κουνσι'νι τού καθα-ρ-ιστηρίω, διότι όκ τής -λειιτοιυργίσςι του κινδυνεύ- ουν να ύποστούν Βραβείων δηλητη- ιρίασιν. ΒΡΕ'|'ιΝΝ.! Α0ΥΞ .|ΛθΞΕΝΙΙ ΤΩΡΑ ΤΟΥ! ΓΥΜΝ|ΣΤΛ! ΜΠΞιΝιΤΦΟιΡ1ΝιΤ, ('Αγιγλία), “Spam-31 9mg.— 'Οι Δονξ τού Μπέντφορντ, 'ι & ποίος θεωρείται σήμερον ως ο πλέον κοµψά ντυμένος άνδρας τής "Αγγλίας πρόκειται νά παρολα… άσυλο… είς τούς I‘m" dune. 1 αντιπάλους του, τούς γυ- ιµνιστάς τής χώρας. Πράγµατι, δεδομ- να: 811 οί τελευταίοι ούτω» συναντούν έξαιρςτικάς δυακολίας διά τήν ανεύρε- ισιν τοποθεσίας, όπου καί θά σνγ&ληθΞ τό Διεθνές Συνόδριόν των κατά τό 1958, κατέφυγαν είς τόν πλούσιον "Αγ- ψιλον :ύπατρίιΕ-η-ν, ό όποίος καί Μοσχί- θη τελικός ότι θά τούς δοηθήση. Ντα θά Μοσχαοηθή είς τούς γυρνιστάς τό κτήμα ιΒόιµπουρν, είς τήν ΙΚοι…µιτοίαν τού Μπέντφορντ, όπου καί θά συγιωντρωθούν ούτω διά v’ αναπτύξουν τά σχέδιά των περί τής διαδόσεως τού γυµνισµοι"ι είς 16v κόσµον, T6 κτήµα Βό-,ι.πουρν είναι Ιδιοκτησία τού Δ…ός, Εχει. &: στα- σιν πολλ6ν χιλιάδων Δπωίων είς τήν Με… καί Μριιλαµ6άνονται λειιµδνες, δάση, λίιµιναι καί ιµιιιιφά ρυάκια, είς τά Amid & “(mayhem οί έν (Καμια… περι6ο'λή σύνεδροι. INAEPIOI l'IEPInATOI ΛΓΑΓΟΡΔ|ΤΛ! ΑΚΙΝΗΤΩΝ NEA YOPKH, (M.‘n.T.)'— Μία κτηµατοµεσιτική εταιρια τού 'Κ'λή6ε-λαπ ΄έΘεσε-ν είς τήν διάθεσιν των πελατών της, οί ό- ποίοι ενδιαφέρονται δι' άγοοάν ακινήτων, τριθέσια ελικόπτερα διά των οποίων δύναται νά τους µεταφέρη από 16 κέντρου τής πόλεως είς τίς διάφορες συνοι- κίες. Κατά τήν διάρκεια τού έ- νσερίου αυτού περιπάτου, πού πα ρέχεται εντελώς δωρεάν, δ ύπο- ψήφιος πελάτης δύναται νά ά…- ληφθή τήν άκρι6ή τοποθεσίαν τής οΙκίσς, τήν όποίαν ένδιαφέρε- ται να αγοράση καί νά παρατη- ρήση τόσον το άκρι6ές μέγεθος τής κατοικίας όσον καί το πρά- σινου πού τήν περι6άλλει. 0 ΣΥΓΓΡΑΦΕΥΣ ΜΙΛΑΕΙ, ΠΑΡΑΠΕΜΠΕΤΑΙ ΕΙΣ ΔΙΚΗΝ ΔΙΟΤΙ HPNHIH KATABEZIN ΟΥΑΣ|ΠΚιΤΩΝ,19.- 'Ο Θεατρι Μάο συγγραφεύς καί σύζυγος τής ΜαίιριλΙυν Μι:|νρόε, ΄΄Α.ρΘουρ Μίλλερ, κατηγοιρήθη σήµερον «επί 11szpr— νήσει τού Κογκρέσου…» Τό γεγο- .ng δφε:ίιλοταιιι dig τήν &ρνησιιν τού έν λόγω συ…γγραΦέωςι να άπο- καλ|ύψη είς τήν άρµαδίαν Επιτρο- πήιν τής.- Β…ουλήςι τά όνόµατα ούλων του συγγραφέων µέ τούς όποίους είχε παραστή είς µυστικός συσκέ- ψεις τού Κοµμουνιστικού Κόμμα- τιοςι κατά το 1939 καί 16 1940. "Οι ΄΄Νθρουρ ιΜίλλιερ είχεν άρνηθή, ωταΘέτων ενώπιον τής ανωτέρω έ- πιιτιροπής| 16v ΄|ούνιον τού 1956 ότι ύπήιρξε ποτέ κομµουνιστής, πα ρεδέχιΘη όµως ιότι εύρίσικετο εΙςι σιχέ σε… µέ κοµ.µωνιζούσας οργανώ- σεις. Ο θεατρικός συγγραφεύς εί- πεν είς] τήν επιτιροπή.ν ότι" δέν ύποπτηρίζει τώρα τάςι κοµµουινι- στι|κιάς' επιδιώξεις, ήρνήθη όµως νά κατονοµάση το λιοιιπά πρόσωπα, µετά «:… οποίων είχε μετα6ή είς συγκεντρώσεις, είπτΣιν ότι «έµποδί ζεται &… τήν συνεί΄δησίνι του νά αποκαλύψη άλλα πρόσωπα καί νά προκαλίση δυσαρέστους mauve-112i- Ι) Βόλος - Ζαγορά: 14.Ι5΄. Ζαγορά — Βόλος: 8.00΄. 2) Βόλος — Στεφαινο6ίικειον: 8.00΄. 8 ΄Στεφανοι6ίκειον - Βόλος: .4 ΄ "Εν Βόλο,) τη 19)2)57 'Ο Πρόεδρος: ΧΡ. ΜΠΑΡ'ΔΑιΣ (443) ας είς αύτά». σε τω Θάνατο…) τής προσφιλούς τ…Ε"0ωπ-35ώ ΕΥΧΑΡΙΣΤΗΡ|0Ν Πόντος τούς οπωσδήποτε συµιµετσσχόντας είς 16 πένθος «µας μας μητρός επ…": ε. κΔΡπΕΩΡΙ'οΥ τήν 10ην Μαρτιου 1ΤραΥμυ'1υιινιι|- &] εύρεία σύσ-κεψις ε|ς τά Γρα- φείσ τού Κονσερδοποιείου 'Αγριάς είς τή… όποίαν & κληΘή να µετά… αηη καί ο ύφυπουργός Γωργίαςικ Μανέντης καί καθ ήν & έξετασΘή από πάσης πλευράς 16 ζήτημα τής φρουτοπαραγωγης ως καί το ιληπτέα μέτρα προς προστασίαν της Είς τήν έν λόγω σύσκεψιν θα µετάσχουν οί πρόεδροι των συνε- ταιριιαµδν καί το… κοινοτήτων ":… φρουτοπαραγωγικιων περιοχών τής περι…φερείαις: µας, καθως καί ω- ρισµένοι' παραγωγοί, οί όποίοι Ξ- χ.ουν άσ'χοληθή οίδικως µέ το Θέµα της προστασίας της φρουτ-οτταρα- γωγής… Η ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣ1Σ ΕΛΑ|'ΩΝ ΑΡΓΑΛΑΣΤΗΣ ΄Αφί-κοντο χθές ιένιταύθα έκπρό- σωποι τού συνεταιρισµού ΄Αργσλ|σ- στής, οιί όποίοι σιυνιειργάσθη.ιΜν ;µέ τούς. όρµο-δί-ους τής "Αγροτικής Τραπέζής καί τής 'Εινώσεως συνε- ταιρισµών Πηλίου Επί τού ζητή- µατος τής' παραδόσεως ε'λσιών ύ- 116 των µελών τού αυνεταιριισ'μού είς τήν συγκέντρωσιιν. Συνεφωνή- 0η όπως τήν προσεχή Παρασκευή… .µετα5ή εΙςι ΄Αργσλαστιήν δ διευθυν- τής τήςι 'Ενώσεως κ. Γ. Ζαχα- ρίου, διά κ: ρ-υΘµισΘούν οί λεπτο- μέρειαι τής παραδόσεως, ωστε &- πό τής προσεχούς έδδσµάδος νά &…" ύπό ":… παραγωγών ή πα- ρόδοσιις Βοιών. Η ΕΛΑ|Ο'ΚΑΙΛΛ11ΕΡΓΕ|Α ΕΙΣ TO ’NOTION HHIAION Oi έλαιοκιτηµατίαιι τού Νοτίου µηδενιισΘο΄ύν εαν εξακολουθήση έπί τινας Με»… ηµέρας ή Επικρατού- σα όινοµ6ρία. Η Σ…'ΥΝΕΛΕΥΣ III TH Σ «1ΞΛΑι|ιΟΥΡΓΙ ΚΗιΣ» 'Ο πρόεδρος τής (Ενώσεως Συ- ν.…..ρ…µ… Πηλίου κ Κωστακό- πουλοςι καί ό αντιπρόεδρος αύτής κ. Κολέτισος αναχωρούν είς Αθή- νας, δια να λά6οιυιι μέρος είς τήν γενική… σιυνιέλευ-σιιινι τήςι «΄ιΕλαιουρ- γικήςι», ή όποία θά πραγµατοποιη- Bf] τήν προσεχή ιΠσιρασιυευ…ήν΄ 22αν τρέχοντος. Κατά τήν παραµο-νήν των είς: ΄Αθήνας οί ανωτέρω έκπρό- σωποι τής ιΕιικί>σι'.ο:ς θά καταδίκ- λουν ένεργείας διά την χορήγησιν τής εγω…"… ύπό τής ΄Αγροτι- κής Τραπέζης δια τήν συγκέντρω- σιν µαυρο… έλαιο… µιιιιιροτέρωνι µε- γεθών, ήτοι από 381—450 τεµα- χίων κατ΄ όκδινι. 0 ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΩΝ ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΤ|ΚΩΝ ΟΡΓΑΙΝΩΣΕΩΝ Αρµοδίως άνιεκιοιινώθηι, ότι 6 δη- µιουργηθείς Θέµιδος περί 16v E- λεγχον των γεωργικών συνεταιρι- στιικων οργανώσεων δέν ανταποκρί- νεται πρός τά πράγµατα, δεδομέ- νου, δτιι ένιεριγείται έξονυχιστιικός διοικητικός, διαχωριστικές: καί oi- :xovopux6q έλεγχος minim ύπό εί- δι'κής ύπηιρεσίαςι τιήιςι ,Αγρ=.οτιικής Τραπέζης, είςι ήν μ-ετε6ι-6άσθη ό κρατικός] Ελεγχος. nm. ΜΑΣ BAEI'IOYN OI EENOI ΥΠΟΔΟΧΗ 'ΣΤΗ ΝΕΑ ΟΠΩΣ ΚΑΙ TO AOYAO-YAAKI HIITTE'Z ΠΟΥ AIAOYIN MIA 20v ..Σύµφωνα µέ ιµιά πωηά ελληνική παράδοση τούς ξένους δέν τούς πρού- παντούν έξω από τό οίκηµα, τό όποιο πρόκειται νά έπισκι:Μν, … Βγαί- vow καί τούς. υποδέχονται µακρυά ε…' αυτό. το µέλη τού δηµοτικού σνμ6ουλι΄ου τής |Νέας ΄|ωνίας ύπεδέχθησαν τήν σο- 6ιετική αντιπροσωπεία σέ µιά γέφυρα, .… ανν51΄.:ι τήν 'Νέα "Ιωνία µε τόν Βό- -.λον. |Κατε6ήκαμε άπό τά αυτοκίνητα καί προχωρήσαμε πρός τό δημαρχείο μέ το πόδια. ΣΕ δύο τό µήκος τής διαδρο- ιµής, σπάνε) στά στενά πεζοδρόµια καί σέ µιά εξέδρα, πού ανήγειραν ιµέ …µε- ιλεια, περίµεναν όιµάδες άν%άπωγ µέ ΜΜΜ… στά χέρια. "Ανόιµοσα τους ήταν νέοι, Με: καί γρηούλιες, πού φ:- ρούσαν τά γιορτινά τους. "Ο-λοι χα- ρούμενο-. "να" το χερι τας, χειµ- ψτών Μιά λ.:πτωαµωμινη κοπελα… ..ε ρα µάτια, προχωρεί πρός τόν {awh- μενω µ' Ενα ιµιπσυκέτο Μ…… καί χάνοντάς τα από τή συ…γκίνησι άρχισε νά Main. Τήν έλεγαν Πωγώνι: Τί…- γ…. 'Η νεολαία άνό… στήν Μπέλλα αύτή νά χαιρετήσηι τού» ξένους στά ού- να… πού χωρίζουν τόν Βόλο από τήν Νέα 'ι|ωνία. Τά πρόσωπα … άνθρωπον είναι χα- ρούµενα καί φαίνονται συγκοκινηι=ένα. "Ενας άνδρας σηκώνει… ψηλά, πάνω από τό κεφάλι του, τά χύµα του καί σφίγ- γει τίς παλάµες του σε Ξνι5ειξιι χαιρε- τισιµιού. Τήν ίδια στιγµή φτάνει τροχα- '..'# τος ι,…ιιέ ποδήλατο Ενας πιτσιρίκος µέ µαύρα "έξυπνα ιµάτια, κατε6αίνει απ΄ σύτό καί προχωρεί µέσα από 10 πλή- θος στίς πρωτες γ:ραµιµιέις. Σάν νά φαί- νεται πι΄.ς άργησε Ιλίιγο καί ψωναζει κάτι τό ενθουσιαστιικό, από τόν δρόµο ακόµα. το χειροκροτήµατα γίνονται όλο καί πιό ένΘουισιώδιη. Μπροστά στό οίκηµα τού Δηµαρχεί- ου ξεχωρίζει στο τό πλήθος ιµιιά Ναυή γυναίκα ντυµένη κοµψά. -΄'ιΑς άνΘήσιη ή Φιλία ψας που τό λοιΛλω5άκι αύτό! φωνάζει καί προσφέ- ρει στόν Σσυλίιµιενκο Eva χρυσά-Θεµα. ‘H: |Σοι΄Λλα Momma, όπως Ιλ-έγεται ή ιγυναίκα αύτή, Θέλησε νά προσφέρη 16 &… αύτό από µέρους τής οίκο-γε- νείας της. Τά λόγια της έπιιδοκ.ιιµάζον- ται άπό τίς έπαφιηιµιί…ες τού πλήθους. Στό ψαρά οίκηµα τού δηιµαρχείου εί- ναι τόσοι πολλοί, ούτοί πού θέλουν νά ακούσουν τήν αντιπροσωπεία µας, m oi δηµοτικοί σύµ6ουύοιι καί οί φιλο ιξιενώμενοί τους αναγκάζονται νά στο.- θούν Επάνω στά σικαλοπάτια τού δη- ιµαρχείου. .. "Η θεριµότητα καί ή εΐλιικιοίνεια πού δείχνουν γενικά στήν ΕιλιλάΞα γιά τούς ισο5ιετιιιωύς ξένους, σννωδ:υαν µόνιμα &- καί τήν αντιπροσωπεία τού Ροστώ6. "Ετσι όναγκάσιΘη.κιε νά παροιμ'είνη στή- ιΝιέα ΄Ιωνία καί στόν Βόιλο καί τήν ε΄- mop-£1111 mi τήν ιµειΘεποιµένη. Οί momma. σεις νά έπιακιεφΘή τά Εργοστάσια, τους -…ργάτες, τούς ψαράδες καί τους έιμπόιρους ήταν τόσες πολλές καί τόσο σπίιµονες, ωστε ή "Μπι τους δέν ή- ταν δυνατή. «I'H (iii-811a δέν Μάτι" τά δικαστή ΕΝΤΥΠΩΣΕΙΣ PM!" 1111110Σ10ίΡΔΦ01 11110 ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΕΙΣ 1'11|1 ΠΜ… ΜΑΣ ΙΩΝ1Αι.-- «ΑΣ ΑΝ011ΣΗ Η Φ|ΆΙΑ ΜΑΣ, ΑιΥΤΟι.. ΟΤΑΝ Η ΑΛΗ- .)).- θΕ|ιΑ ΔΕΝ ΦΟιΒΑΤΑ| TA AIKAIITHIPIA.-— O ΛΑΟΓΡΑιΦΟΣ Kl- ΤΣΟΣ MAIKPHZ‘ KAI TO MIIKPO TOY MOYZEI'O.— OI ΜΕΛΟ- 1ΔΕΑ ΤΗΣ ΛΑι|'ΚΗιΣ ΤΕΧΝΗΣ ρια», λέει .… σοφή παροιιµία. '11,)an- σε µόνο νά συναντηθή κανείς… Ετσι άι- πιλά, ιµέ τούς απλούς εργαζοµένους τής ενώ", γιά νά νοιώση αµέσως πόσο ξένοι είναι αύτοί ιµέ τήν εχθρότητα καί τό µίσος πού κηρύσσουν µερικοί κύολοι τα"; εξωτερικού γιά νά υπονοµώσων τήν είρήνη. Τήν Κυριακή & Κίτσος Μαρής µάς περίµενε ακρι66ς στήν ο… του, για νά µάς όδηγήση στο σπίτι του, όπου & exam-1: τό μικρό τα: µουσείο. Μιά Σ:6ραλΕτ, κίτρινη σάν καναρίνι, ξεκίνησε αµέσως κι' αφού διέσχισε τήν παραλία, έστριψε από µερικά στενά δροµάκια καί ma; µετέφερε. έξω από τήν πάλι. T01: είδαµε καί τίς µεγάλες καταστροφές πού προξένησαν οί σεισμοί στόν Βόλο. Στους σεισµαπαΘείς όδω…ν τήν ύπόσχεσι ότι θά xopquoC-aav όση- 6ήμοτα γιά τήν επισκευή ή τήν ε.… να… ι'.-.…. 'ι:":τ τα.; το πως"; £300— σαν ..::. .::.αν- :ι-Σ>.' "Οι Ω-'. -. τα. -'Εγω προσωπα… είπε : Μακρής, πήρα µόνο το "ένα δέκατο τού ποσού, πού ιµού χρειάζεται γιά νά χτίσω τό σπίτι ιµου. Μά Εγώ έχω καί µερικά άλ- ι'λα έσοδα.... 'Ο Κίτσος Μακρής είναι… κάτοχος ιός Μικρού τυπογραφείου. Αότό τού δί- δει τήν δυνατότητα να mafia. µέ τίς έρευνές του καί, πράγµα πολύ πο- όαρό γι΄ οι)τόν, νά έκδί'δηι τά 6:ι6ιλιία του… καί τά ιλωκώιµατά του. Αύτά το κυ- κιλοφορεί & Κίτσος δωρεάν μεταξύ τόν ασχολοι'µε΄νων µέ τήν λαογραφία. "Οπως .μάΘσιμ-, καί ή γυναίκα τού Κίτσου φγάζετσι σ ένα φωτογραφείο τού Βολου καί ο µισθός της συµπληρω- νει κατά ένα ιμ1ος τά έξοδα των δρου- …. στίς όποί-;ς 16 ζεύγος αύτό Εχει αφιερώσει τή ζωή του. .."; ξ- Τό καινούργιο σπιτάκι, πού τό ζεύ- γος Μακρή χτίζει µέ δικό του σχέδιο… δέν .προ6λέπει τόσο τήν έπίτ-:υξι κομ- φάρ γιά τούς ίδιους τους ο΄ικοδεισπότες. άλλο αποσκοπεί κυρίως σε" ψιά επιτυχή διαρρύθµισι γιά τήν τοπΘέτησι το… τις- θυµάτων. Η σύζυγος τού Κίτσου, ή Κυδέλιη, μιά όχι ψηλή Macao-monk}; γυναίκα, .µ&ς όπο5ι΄:χΘη µέ τό τριετές παιδάκι- της στά χέρια. Στό πρώτο δωµάτιο, πού χρησιιµεύει για γραφείο τού οίκοδεστπότη, δέν οπώ- ιχει τίποτε άλλο εκτός από ένα γρα- φείο καί ιμερικά ξύλινα σκαµινιά. Σ…"… νεοχρωµατισιµένως τοίχους κρέµονται πολλές γρα6ιούρες καί εικόνες µέ πα- λιά γραπτά. 'Η ιΚυδέλη, τό 'ι΄διο πεντακάθαρηι, & πως καί τά ιµιιιιφά δωµάτια τού σπιτιού, πού τά ("γυρίζει µόνη τηις, τοποθέτησε επάνω στο τραπέζι: ιµιιά µιποτίιλια λι- κέρ καί Ελληνικά γιλιιικίισ1µατα mi αφού ιµάς ζήτησε συγγνώµη… γιατί δέν θά µπορούσε νά ιμιετάσωη στή συζήτηση απεχώρησε. "Επρεπε νά πάη στή 6ου- λειά της. Ζιητήσσιµιε άπό 16v οικοδεσπότη νά ιµάς εξηγήιση τούς τρόπους τής δου- ιλιιάς του.. -'΄1σως Θά έπρεπε νά σας δείξω πρό (ΣΥιΝιΕΧΕ.|ιΑ είς τήν 4ην Μίδα) … "οι… .Διεκοψε τι… ΑπεΡι'ιΑΝ:ιπειΝ….' META ENAEKA‘THMEPAZ :KAI'II‘IPOINI, 19.— 'HI αρχηγός τής φοµινιστιικ-ής αίγυπτιακιής κινήσεως «Ματίας τα"; Νείλου» ΙΝΙτόιρια Σα- φήκι διέκοψε τήν απεργία τής ”uh/11g σµέχρι Θανάτου» τήν οποίαν είαιεν άρ- πίσει τήν 6ην Φεδρουαρίω είς ένδειξ.ν διαµαρτυρόας έναντίον τού δικτατορι- κού …αυτό… τού προέδρου ιΝασ:π΄,ρ καί τής man-aid; των ίσραηιλι-.ι.κδν δυνάμεων επί αιγυπτιακού εδάφους. "Η κ, ιΝτόρια Σαοήκι "πιούµε…" Επί Ενόσω ήιµίρας νήστις, χωρίς όµως, νά κατω… νά δηµιουργός… (:… σό- ΔΑΝΕΙΑ ΕΙΣ ΔΗΜΟ)". ΥΠΑΛΛΗΛ0ΥΣ Κατ΄ όνακοίνωσιν τού δουλευ- τσύ κ. Μήτρου, ένεκρίθη ή χορήγη- -σιιςι είς τούς κάτωθι-ι δηµοσίους ύ- παλ.λήλου.ς: τζιν έξήςι δανείων: Γ. Βολιώτην 5.600, Γ. Γαυγίδ'η'ν 5600, Αι. Δηιµηιτιράκην 7400‘, K. Ka- ψοι΄ιρηιν 10.100, ΄Ε'λένη Μωρα'ίτου 7.400, |. Παπαδηµητρίου 3.450, "Αιννα Σακιπλ.λάρη, 7.800, ΄Αλειξ. Στούρναεν7.050, Βασ. Στεργιόπσυ- λον 7 450, Χρ. Σπυρόπουλον 6.650 καί "Εµ. Χριστοο0ρέκην 4.100. fll "|… 1111111111 ΕΜΥ… ΠΙΣ ΙΙΥΥΙΙΙΙΙΙΥ Π.ληροφορούµεθα ότι ή Ε.Πο διά τηλεγραφιικής όντοιλιής της πρός τόν ένταύθα όντιπ-ρόσωπον τού Ku- πέλλο-υ 'Ελλάδος καθώρισεν όπως τήν προσεχή Κυριακή… είς τήν πό- λ' ιν μας πραγµατοποιηθούν δυο &. γώνες τού ανωτέρω θεσµού. Συγ- κεκιριιµένως είς τό γήπεδον τής N. ΄|ιωνίαςι ό Παγασητιικιόςι σε: ο…- µετωπίση τόν Κένταυρου, Eve} είς τό γήπεδον τού 'Αναύρου, ό Όλυµ- πιακόςι άναµιετρ&ταιι ιµέ τήν όμάδα τού Γ. ιΣ. "Αλµυρού. Κατόπιν τού- του τήν Κυριακήν ούδείς φιλικός ως… θα διεξαχθή είς τήν πόλιν µας. ΤΟ Π PQTAGAHMA ΜΠΑΣΚΕΤ Τήν ιπρω'ίαν τής προσεχούς. Κυ- ριακής άρχεται είς; τή νπόλι'ν µας τό τοπικόν πρωτάθλημα µπάσκετ. Ούτω είς τό γήπεδον τής Ν. ’11.)- Μας Θα πραγιµατο…ποιιηθή ή έξόχως έν-δι-αφέιρουσα συνάντησιςι Νίκης- Τρίτωνος. 'Η δυνσμ'ιικότης το… δύο όµάδων καί ή τεχνική κατάρ- τι.ισις' το… παιικτών του, αποτελούν έγγύησιν ότι οί φίλαθλοί p0; θα παρακολουθήσουν ιµίαν ισιυναρπα= στικήν &ναµέτρησιιν. Σ-χετικώς' πλη ροφορούµιεθα ότι… μέ τήν 'Νίικην θά αγωνι>σ-'θοιύν καί οί Δάμτσας καί Σταµατίου, .μετακαλούµ-ενοι πρός τούτο έ… Θεσσαλονίκης καί Εξ 'Α- θηνών, όπου ούτοιι διαμένουν. ΓΑΜΟΥ ΦΙΛΑΘΛΩΝ Τό απόγευµα τής παρελθούσης Κυριακής είς τόν ίερόν Ναόν τής |Ειύσιγγολι'στρ'ίας έτελέσθησαν οί γάμοι τού σύµπαθσύς ποδοσφαιρι- στού τής Νίκης Νικ. Σι…νάκη 'pc- τό τής οίκο…κυροπούλιαςι Δήµητρας ΄Αραµπατζή. Πρόςι τούς εύτυχείς νεονιύµιφους oi ψίλαθλοι τής πόλε- ως µας δια6ι6άζουν τάς πλέον έγ- καρδίως εύχάς των. MIA ENAIA¢EPOYZA ΓΝΩΜΗ Διιορμηνεύοντες. τάς απόψεις… ί- κανού αριθµού φιλάθλων 510111111013- µεν τάς. άπόψειςι των περί ένιόςι σο δαρού θέματος. Σιι.ιγ-κιεκριιµένως οί φίλαθλοι! όλων των σωματείων καί 18101 έκείνων πού ούρίσκιονταιιι είς ίκα'νοποιιητι'κ-ήν οίκονιοµι.κήν κατά- στασιιν έκφρόζο-υν τήν γνώµην όπως παλαιοί παύκιταιι τών όµάιδΏν των οί όποίοι ακόµη; ασχολούνταν έπρ- γώς µέ τήν δραστηριότητα των συλλόγων των &… προπονηταί αύ- τών, αποσταλούν δαπάναις τών οί ικε'ί.ων ε.…ή…… των είς σχολός προπονητών τού έξωτερικού. Οί]τω µέ πολύ όλιγωτέρας δαπάναςι, τό σωματεία 'μας & έχουν προπονη- 101; npoepxo.pév0-u;. |ένα τών ίδίων παικτών των καί οί όποίοι καί- τήν νοοτροπία… των νέων ποδοσφαιρι- στών Θα γνωρίζουν καλλίτερον καί πλέον συνδεδεµένοι Μικτός µέ τόν σύλλογό… των θά είναι. Ποία… γνώμη-ν έχουν επ σύτού ή Νίκη, ό ΄0λυμπιακός, ό Παγαση- τικός καί & "Εθνικός; ΕΝΤΥΠΩΣΕΙΣ ΜΟΥ ΙΙΙΙΗΘΣΙΙΙΙ'ΡΑΦΠΥ 111111 ΕΠΙΣΚΕΨΙΙΥ Ε (ΣΉΝ=ΕΧΕ|:Α οκ τής 3ης σολίδος) τα τούς θησαυρούς ιµου, ιµας ότι: ιµέ ένα… συγκρατηιμένο χαµόγελο ό Μακρής. Δειµένος στενό µέ όλες αύτέ τίς πα- λιές ιγιρα6ιού.ρες, τίς Βλάχικα, φορε- σιές, τίς ποιιµενικές φλογέρα, τίς λα… οκάδες, & οίκοδ:σπότης ιµας 0.111111060— ιλε΄ι', Βλέποντας .ότι' όλα αύτό το πρά- γιµατα τό. προσέχουν οί ξένοι του µέ έν- διαφέρον, Σ-νμπΜρώθηκαν ήδη είκοσι ένα χρό- νια από 1.61: πού εξεδόθη τό πρώτο 6ι6ιλίο του. Αυτό ήταν αφιερωµένο στή ζωή καί 10 δημιουργικό έργο τού .101- κού "Ελληνα ζωγράφου θεοφίιλον. Τώρα ό Κίτσος Μακρής είναι our/9001213; Εξ ι6ι6ιλίων. Τό τολ=:υτσίο του πού αφορά τίς ΄παλιές ενδυµασίες, τό τύπωσε στό τυπογραφείο του σέ 3'50‘ αντίτυπα καί τό 100 Με: αύτό τό χάρισε… Δέν είνα… πολύς καιρός πού ό K1- τσος Μακρής έκαµε "εκθεσι- σέ διεθνές |σννέδριο γιό τή ιµ":λίΤ.η τού Βυζαντίου καί ήλθε σέ επαφή ιµέ επιστήµονες τής Γαλιλίαςι καί τής ΄.|ποΙλίας. -'Ποιλύ θάθελα, ιµιΞς είπε ό Κίτσος να γνωιοισθδ µέ τούς |Σο6ιετικούς λαο- ιγιράφους. ΕΤιµαι ύποχρεωιµέινος στή 61- 6λιοθήκ>η σας τού Λένιν. "Οταν παρε- κάλεσα νό ιμού στείλουν τό όι&λίσ πού χιρειάσΘηικα, άπήντησεν αμέσως στήν πα ωάκιλιη-σί ιµο.υι… "H‘- ένειργητιικότης καί ή όργατικότ.1ς τού 1Κίτσου Μακρή είναι πραγµατικά καταπληκτική. Παρά τό γεγονός ότι 6- οχαλείται ιµέ τήν …συ|λιλο…γή τον ιµόνο στίς Υ|ΜΙΙ 11111 1111 11111111111 ΑΘΗΝΑΙ, 19-:. 'Η τιµη τής χρυσής λίρας 'Λγγλίας διακυµάν- θη σήμερον πέριξ τών 322 δραχ. Μετοχαί Τραπεζών: 'Ελλάδος 1.270, ΄Εµπορικής 137, Κτη- µατική-ς 200, Λαϊκής 680 «0.1 Έθνι'κής-'Αθηνών 680. Δάνεια 1881. —— 1884 72, 1887 -— 1889 µονοπώλιο: πάγια 63,50, 1910 110 έκστσµ.. 56,50, 1914 500 έκατοµιμυρίων 104,50, 1902 Σ ιδηροδρόµων 49, 1924 προσφυγικά: είς ιλίρας 101 , 1925 ύδρεύσεως 3.100, 1931 παραγωγικού 109, µεταναστεύ- σεως 3, ανταλλαξίιμων 8% 8,60, 1931 λιπασµάτων 550, 1954 παραγωγικού σειραί Α΄, Β΄, Γ΄ 140, σειρά Δ΄ 144, σειρα Ε΄ 155, σειρά ΣΤ΄ 170, Κτ-ηµ…ατιικής είς λίρας 197, 'Ελ- λήνων ύπιηκόων 2,65, 1907 11, 1850 Λαρίσης 59. Η ΛΙΡΑ ΕΙΣ ΒΟΛΟΝ 'Η τιµή τής λίρας είς Βόλον |8ιεκύμάνθη χθές µεταξύ 321 - 324. ..…. 111111111111: "όπου…" ΚΑΡΔΙΤΣΑ, 19.— 'Υπτό άπω… τού Τµήµατος ΄ΜΜλείας συνελήφθη χθές, άς τόν σιδηιρσδροιµικόν σταθµά & σεσηιµασιµιένος πορτοοολάς ,ιΑθ. Νονό- πουλος ή "Τσιτρ&ς ή Παυλίδης, που 52, I'm Έρέιστιανης Λακωνίας… ‘O Να- νόιπουιλιος έποχιείιρητσιε να αφαιρέση χρη- ιµατιικιόν ποσόν άπό τό θυιλάκια όµιπό- ρου ένώ ούτος προΘ:τπάΘ:ι νά ανέλθη Επί τής αμαξοστοιιχίας. 'Εγέ…νετο όµως αντιληπτός καί ων5λήιφθη ύπό τού ί- δίοιι, διοιφυιγών όµως τών χ-:ι-ρών του έσπευσε να άνό.λιΘιι όπί στω€ιµιώοντος αύτοκινήταυ σε νά δ'ιαφύιγη. Συνελή- φθη 101: ύπό οργάνων τής 'Ασφσιλείας, τά 011010 καί έξηικρί6ωσαν ότι ούτος εί- ναιι έξ Επαγγέλµατος πιορτοφο'λάς, κα- ταδιικασιθείς διά κλοπας :1; διαφόρους "ψυχάς "τής κέρας Μάρκ… ή επιγραφή… ΣΤΗΝ 111111111 ΜΑΣ λίγες ώρες τής άναπαύσ:ύς του, έχει σνγκεντρώσει5ιακόσια διαφορετικά cv- 11-x1:1.p1:v0 λαϊκής τέχνης. Στά λευκώ- ιματά του ύπάρχουν περισσότερες από πέντε χιλιάδες φωτογραφίες καί aimi- νες. Στό σπιτάκι, όπου καί πρώτα χρη- σίμευε για µουσείο, υπάρχουν κάθε ε΄ι΄- δονις εκθέµατα. ιΝιο΄:΄ έπί παραδείγµατι, ιµιό "ως": τοιχογραφία ένός χωριάτι- κου σπιτιού. .Αύτό «επεστράφη από τούς σεισµούς. 'Ο |Κ΄ι΄τσος όµως καί ή γυναίκα του µάζ:ψαν ιµέ προσοχή το κοιμµάτια τού τοίχου ιµέ»σα Με: τό ερεί πια καί συναριµαλόγησαν τήν είκόνα. Χωριάτικα ύφαιντά, κεντήµατα καί ύ… φάσματα... "Νά, ιµιό ολοκληρη συλλο- ιγή από διακοσμημένες ιγικιλίτισες.., Μιά παλιό λύρα... ΙΜιό 106190 "τή-ς έποχής τής τουρκοκρατίας. Πάνω σ΄ 011111- ύ- «Στήν ύγιεία σας, φίιλοι'.». 'Μ:.λιό,πιτιες από ζυιμάρι καί ζάχαρι, πού όνο.µόζονται …οκκοναν&ς». κάθε ιμελόπιττω είναι ένα μικρό έργο τής ιλα'ι'.κής τέχνη-ς. 'Α=5.ρά.χτια, παιγνι- 601110, ιμετωλιλικό …άντιικείιµενα οίκω- .κής χοήσ:ως ιμ-έ ΄ιλεπτό σκαλίσιµατα κάθε όντικείιµενο πού ανακαλύπτει ό Κίτσος καί τό φυιλάει µέ πσοσσ…χή καί αγάπη "για την Ιστορία, σποτ:λεί τήν ιμαρτυρία τού ιμεγάλου καλλιτεχνικού ταλέντου τού λαού. "Η ιγν.ωριιµ|ία ιμας ιμέ τόν ιΚίτσο M0- κρή ιµ&ς Βοήθησε νά κατανοήσουµε πά- ρα .πολιλό γιά τήν πνευματική ζωή τής σύγχρονης Ειλιλάδος. ΤΟΥ ΕΡΡΙΞΕ IITPIOAI ΔΙΟΤΙ ΤΗΝ ΚΑΤΗΤΘΡΗΙΕ O" AIHI'E ΕΚΛΥΤθΝ ΒΙθΝ ΘΕΣΣ…ΑΛΟΝΙΚΗ 19.-ΕΙί-ς τήν 'Κα τεριν-ην χήρα, τής οποίας τό Βνοµα δέν άνω.…" έρριψε 6ιτοιαλιον r1; τό πρόσωπον τού N1. Ζηζιώλια, έτι?" 30, ιόνταλλήιλσυ ξενοδοχείου, ό 1011010; υπέ- ιστη ελαφρό έγκαύιµατα, ιµετσιφερ'θείς είς ικιλιινικήν. 'Η δράσης προέ6ιη :ίς τό διάδηµα της διότι άποιλιΙΘεΤ=σο πρό τετιρωµήνου εκ τού ξενοδοχείου, :1; τό όποίον είµ- ιγάζετο, ιµέ τήν ικατηγο;ίαν ότι διήγεν Ξκλυτον 610v, Με…: τό «γεγονός είς την ι:ι΄.ς δάσος της είΙσήγησιν τού θύµα- τος τό όποιον είι…ογάζετο Επίσης είς τό Πδ ιόν ξενοδοιχι= 10v ΠΡΘΙΚΛΗΣΙΣ ΣΙΙ!ΜΘΠΛΗΚΤΩΝ Π.ρ-οσκαλούνται οί κάτωθι δικαιούχοι -5-ανεί ου έπ ιοικιευής, όπω ς προσέλ 90w είς τό 107 '-Ειογοτάξιον καί κατά τας έδρας 12—2, mpomxc.p1§0v1:; καί τό όι6.λιάριον τής Τραπέζης: Σακελλαρίδης Δηµοσθένης, Συκιά:- .του Ε'λιένη, Σταµατάκη Μαρία, Σµυρ- νιούδη Πέλια, Σοφοκλέους '|ωάννης, ,Στέφας Πέτρος, ΣιγΝροιµάιλιλη'ς Κων- σταντίνος, Στεργίου Εύανθία, |Σωτηρο- .πούλοιι Καλλιόπη, Σπήλιου M01910, Σά- .χου Σταµατία, Σιενιουκτισή ΄Ειλισάδιετ, Τσακαλιός Σωτήριος, Τζανέτου "Αννα καί Φρόσω, Τζαοει…ροπούλου ΄Αποστοιλία Ταµ6άκ-ης Δηµήτριος, Ταμτζή Φανή, Αη ιµ.ήτ.ριος, Τράσυσµαντ 'Ελ-έν.η, Τζανέτου Κύµα-ΜΠΕ, Τσουιράπας Κωνσταντίνος, Τί-γκας Στέφανος, |'Υ΄ζουι|.ι.έιρτηις Σπυρί- δων καί Εύτυχία, Χριστοδούλου 'Ελέ- νη, Χατζιηαναγνώστου" "Αστερια Χάνα "Αλεξάνδρα, ΧονΙδρονάισιου Ευθυµία, Χαλκιάς Γεώργιος, Χριστοφόρου 'Ξ:λ.έ. νη Χαλκιάς Βασίλειος, Χατζή ΄.Αιθανα- σία. . 'Επίοιης δια τόν σύτόν ακοπιόν ποσα- ικαλούντσι οί «0112:491- δικαιούχου δανείου κατασκευής, όπως προσέλθουν είς '10 107 ,Ειργοτάξιον (|Κουιµου-νδοι΄Λρου-΄Α- ιλεξάνδρας) κατά τός 6ρας 12—2: Βάθος ΄Ιωάννης, Γεωργίου "Άννα, «ψηλά… 'Ανδροµά-χιη, Κωνσταντινίδου ΄|ιωάννα, Μητρόπουλος |Νικόλαος, Μα- 'Ψΐ1ς Χρήστος, Χαντζη:µατού Παρασκευή. | ΠΕΝ0Η Τήν προσφιλή μας μητέρα…. αδελφήν καί μάμμην ΕΥΑΝ0|ΑΝ N. ΑΙΑΛΕΤΤΑ 6ανούσαν έκηδεύσαµεν χθές. ΄Εν BIS->110 τή 19 Φε6ρουαρίου 1957 το τέκνα: ΓεώΩν…σ καί Ρ-΄λι'….ιι-. - . α» "> " 'Ρ"'-"ν κυ6ερνήτου µεγάλας εξουσίας καί ανεξέλεγκτον δύναµιν, αί όποί αι εΤναι άξιοι τής Ιμπεριαλιστ:- κής νοοτροπίας ή όποία έπεκρά- τει πρό 200 ετών. Μετα τόνι ικ. ΄Α6έρωφ τόν ιλόγον ΄ε΄λα68ν ό αντιπρόσωπος τής" Αύ- στιραλίας σόρ Σπέντελ, ό όποίος ίισχυιρίσθηι, ότι ή (Ελλάς ζητεί νό προσαρτήση τήν Κύπρον… καί προ- σέθεσεν, δτιι πάσα έπέμιδασιςι τής 'Ελιλ-άδος ή τήις Γενικής Συνελεύ- σεως είς τό πρόδ.λημα τής Κύπρου σε: είχεν ως αποτέλεσμα νά καθυ- στ'ερήση τήν αύτο=ν.οµίαν τής νή- σου. 'Ακολούθωςν ώµί…λησεν ό αντιπρό- σωπος τής Κεύλάνηςι κ. -Ούγκάνι|νν τε. Ούτος έπέκιρι-νε…νι ώριισµε΄νας ά- πό τάς ένεργείαςι τών 581dech- μένων χωρών, καί έν συνεχεία απηύ- θυνεν έκκλησιν πρός τήν 'Ελλάδα ΤΑ ΠΕΡΙ ΔΙΑΚΟΠΗ! ΤΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΤΗ! ΒΟΥΛΗ! ΑΘΗΝΑΙ, 1…9.- 'Ο πρόεδρος τής Βουλής, αναφερόµενος είς τα γραφέντα, 51-1 ή Κυ5έρνησις έπι- ζητιεί τήν διακοπή-ν τών Εργασιών τής Βουλής διά να άποφύγη τήν συζήτηισιν έπί τού Κυπριακού, εί- πεν, ότι είθισται τάς παραµονός ":… ΄Απόκρεω να διακόπτωνται επ' όλίγσ,ς ήµέραςι αί έργασίαι τής Βουλής καί ή διακοπή αύτη, ή 6- 11010 πρόκειται να γι΄:νη τήν προ- σεχή έδδοµάδα, είναι άσχετος µέ τό Κυπριακόν. ΑΘΗΝΑΙ, 19.— Κύκλοι τού κόµµατος Φιλελευθέρων, αναφερό- µενα. είς δημοσιεύµατα απογευµα. τικής έ=η::;ίδσς, Ξ΄ ών «που… να ail-.011 ή Ελλάς καλως ιό.-π…. σοδ…αζευσα τούς πατριώ- τσς τής Κύπρου μέ όπλα καί ότι είναι όρθ.ή ή ακολουθουµένη πολι- τική τής Κιυ6ερνήσεως, -έξέφραζον τ-ήν κατάπληξίν των διά τα γραφό- µενα καιί παρετήρουν, ότι ή Κν- 6έρνησιςι δέν είναι δυνατόν να άρ- νείται είς τό έξωτερικόν όσα δια- 'κηρύσσοινται είς… τό έσωτεριικόν. Είς άπάντησιιν οί κυδειρνητικοί κύκλοι έξέφρασαν τήν .λύπην των, 51611 6 κ. Παπανδρέου έσπευσε ινόι Ι.-:΄ σχολιά-αη όνώθυνα καί άποψή δηµοσιεύµατα. θΑ ΙΔΡΥΘΗ ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΟ: ΣΤΑΘΜΟΣ … :γΝοικιεΜοΝ XPYzoxo'I'AH 'Ο διοικητής τής 'Υποδισικήσεως BIS λου κ. Πούλος ιµετέ6η προχθές είς "Α- νω |Βόιλον καί έξήτσσ: τό ζήτηιμα τής άνεγέ,ρισεως άστυνοµικού σταθµού διά τόν Μοίον έχει εξασφαλισθή πίστωσις 200.000 δραχµών. ‘0 σταθμός ούτος κρίνεται… ότι… πρέπει να γίνη Με: τόν συνοιικισιµόν Χςου:σοχο΄ι΄ιδη καί …επι-κών π.ροκειιµένου νδ καταστή :1; τό µέλλον τό 150v αστυνόµιικόν τµήμα Βόλου µετά τήν πρός 6ο;οιρόν επέκτασιν τής πόλεως. 'E1; τήν περιόχήν αύτήν ύπαρχει έν οίκόπε'δον τού κ. Χρυσοχοΐδη ιµικρότερον τα? πηρο6|λεποµιένου ύπό τής µελέτης, αλλά πάντως έόιν ό κι. Χρυσοχοΐδης δε- χθή να κόµη ιµίαν σο6αιρόν Εκπτωσιν |… τήν ι5ιάθ:σίν του, θαµώνων Μ' 6- ψιν τόν σκοπόν σε: τόν όποίον & χρη- σιιιµοιποιηιθή, είναι: πιΙΘαινόν να προτοµή- θή τό οίκόιπε5ον τούτο ανεξαρτήτως τής έικτάσεώς του. 'Ο κ. Πούλος είχεν έπί τού ζητήμα- τος συνε…οιγασίαν ιµέ τούς προέδρους … κοινοτήτων 'Αγίου Γεωργίου κ. Α. Κα- ραιλέτον καί "Αγίας Παιρ……ής & Μα ;κιρήν καί ιµέ τόν πρόιειδιρον τού "Εξω- ρα'ι'ιστιικού Συλλόγου Χρυσοχο'ι"δη κι Α, Πολιίτην. ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΕΛΚΥ1ΤΗΡΩΝ KAI OAOHOIHTIKQN MHXANHMATHN 'Ανωκοινούταιι Η" διετάχθηι γενική &- πσγιραφή γεωργικών έιλικυστήρωιν καί ό- δ…ιητικών ιµηχανηιµάτων (ιπ,ροωθητών γαιών, ίσοπο5ωσών, απόξεστών, σε… ιστιρωτήιρων, &ε.ροσυιµπιεστών, σκωπ- θρωυιστδν, ιμαλ|αικτή.ρων, σικυ,μοδέιµατος| ιγορανών όκσκαφέων, κυλινδρικό… cr-uu- :πιεστών, ιµηχανικών σαρώθρων όργο…:πα ισίων, παραγωγής άσφαλτοιµίγιµατος, …η ;χανηιµάτων Ιδιιαστρώσ:ιως άσφαλπομίτγ|μα τος, άσφαλτο [λε6ήτων θεριµάνσεως καί ||:ιο:ντ«ιισιµού (αύτοκίνητος 100 γαλ.), ά- σφαλτολ-ε6ήτων θειριµάνσεως καί ραντι- οµού (έιλκόιμεινοι 1000 γαλ., 53010 γαλ. καί 225 γαλ.) ολοκλήρου τού Νοµού ίΜαγνη:οίας. 'Η απογραφή αύτη δι΄ όλόκλιη.ρον τόν |Νοιμόν Μαγνησίας θά γίνη οίς τό Κέν- τρον απογραφής αυτοκινήτων Νομού Μα γνησίας (Τιμήµα Στρατολογίας τού An ιµαρχείον Βόλου), θά αρχίση δέ τήν [ην Μαρτίου έ. E. καί σε: λήξη τήν 3|ην Ιδίου µηνός. O ΦΟΝΕΥΣ ΧΩΡΟΦΥΛΑΞ ΑΡΝΕΙΤΑΙ ΝΑ ΑΠ0ΛθΙ'ΗΘΗ ΛΕΥΚΑΣ, 19.- Συνεχίζονται είισέτι οιί ανακρίσεις διό: τό Εγκλη- μα είς τό χωρίον Βασιλικό Λευ- κάδος. ιΟ δράστης χωρνοφύλαξ Κ. Φαρµάκης, ό όποίοιςι έπ-υ-ρο66λησε καί έφόνευσε τόν Ιένωµοτάιριχηιν : Μ.πουράτσαν καί έτ-ραιυµιάτιισε τόν ύποµ.οίρσρχοιν Γ. ΚωνσταντάκΙην, αρνείται να άπολογηιθή, άναµένων, ως ιλέγει, τόν άνώτερον Διοι=κητήν Χωροφυλακής ΄Ιωσννί-ν…ων. ’Ev τώ μεταξύ, 6 φονιάς ίσχυρίζεται, ότι προέ6η είς τό έγκλημα του διά λόγους τιµής. Ούτως όποστηρίζει, ότι τά δύο θύ µατα παρηνώχλουν τήν 24έτιδα σύζυγόνι του Δή µη- τραν. 'Η οίκία τού χ-ωιροφύλαικος εύρΐσικεται έναντι άκριι6ώς τού 0- a1-uvop11xofi τιμήµατος. το SHMEPINON ΡΕΣ|ΤΑΛ ΤΟΥ r. Δ|ΜΑΣΙΩΤΗ Μέ Ιδιαίτερο ενδιαφέρον ανωμιένεταιι τό ρεσιτάλ τραγουδιού τού συιµπο.λι΄ιτου 6αρυτό… κ. Γ… Δαµασιώτ.η, τό όποίον θά δοιθή τήν … ιµ. ιµ. σήµερον είς τόν «Κρόνον». Τό πλούσ 10v πρόγραµµα θά «0102111111— 1ξη ι…ιιέ τήν ποιικ-ιλιίαν του. |Κόιθε τραγούδι |θό άκομπανιάιρεται &… ιµσ-γν.ητοφωνη- …µε", ειπε, να ανεχ6ωµεν πρα- ξεις τρομοκρατίας είς 0101:8111”.- τε μέρος τού κόσµου καί ό κόσµος έχει τό δικαίωμα να γν-ωρίζη τός πράξεις αυτός». 'Εκάλεσεν έν συνεχεία τήν Με- γάλην Βρεταννίαν να αναγνωρίση τό γεγονός, ότι 6 λαός τής Κύ- πρου έπι'θυμεϊ τήν αύτοδιάΘεσιιν. «"Εάν, είπεν, ή 6ρεταννιικιή κυ6έρ- νησις έχιη άμφιιδολίας καί θεωρεί τό περί αύτοδιιαΘέσεως αίτημα ως τεχνητόν, γνωρίζει κάλλιστα κατά ποίον τρόπον δύνανται να έξωκρι- δω…] τήν γνώµ»ην του, ε΄ι΄τε διά της διεξαγωγής δηµοψηφισµατος, ειτε δια τής αποστολής επιτρο- πή)ς τού Στέμματος». Είς τό τέλος τής όµιιιλίας του ό αντιπρόσωπος τής Κεύλάιης έ- ξέφρασε ."… εύχήν όπως ή Ελ- λάς καί η Αγγλία έπιδιώξουν τήν έξεύρεσιιν ίδίας λύσεως είς τό δ- λον πρόδληµα. θ'-τ τα" :… Με; Με #5; cxp- χών. 'Ο ά-.-.ιπρόσωπος τού Καναδά ύπεστήριξε τήν αγγλική-ν άποψιν καί συνέστησε τήν αποδοχή-ν τού ψευδοσ…τάγµ'ατος καί! ό Φιλιπ- πίνος άντιπ.ρόσωπος! συνέστησε φι- λικήν λυσιν δια διαπραγµατεύσεων. 'Ο Σέρ6ος αντιπρόσωπος έκτι- ρύχιθη όναφαινιδόιν- ύπέρ τού Κυπρια- κού .λιαού καί κατήγγειλε τήν c’xy- γλικιήν τρομοκρατία…. Αύριον να είναι ή πλέον αποφα- σιστική ήµέρα διά τήν σνζήτησιιν τού θέματος. Θα όμιλησουν οί άν- τ-ιπρόσωποι Ρωσίας, "Αμερικής καί άλλοι, ενδέχεται δέ ό ΄Αµερι- κανός αντιπρόσωπος να ύπο6άλ.η ίδιικόν του σχέδιον έπιλύσεως τού Κυπριακού. 'Εν τό µεταξύ, οί "Άγγλοι κα- τα6άλουν .λυσσαλέαν προσπάθειαν διά να µή γίνη δεκτή ή έλληνιική πρότσσ:ς περί αποστολής, είς τήν πρώτος έντυπωσει τήν δημιουργη€εισ είς τήν Πολιτικήν ΟΗΕ καί 101; χ( των αρχηγών των 'Ε'λλάδσς, "Αγγλία ΄Ως έδηλώθη σήι ή Κυ6έρνησις-, συμι tum/70.109 της, 8 κήν µάχην διό τήν Θεσιν µέ πίστιν ι 511 ό αγών θα άπι Θησιν τού δικαίου Κυπριακού -λαού. ΛΟΝιΔΙΝΟ|Ν, 1‘ άποψινήν συζήτηση κού είς τήν α΄γγλικι τ'ιπρο'σωποςι Τω" Γκάλιαγκαν είπεν, δέν πρέπει να έξι Κυπρίους να παρα ωτοκρατο.ρίαν ύπ τής ξι'Φαλόγχηςι Π 1'11 ΠΑΡΤΥ… T1111 11111P11111 KPATOYMEflnfljlt ΤΑ ΣΤΡΠΤΠΠΕΙΙΠ ΦΟΒΕΡΑΥ ΑΠΟΚΑΛΥΨΞΙΣ ΔΥΟ ΑΞΣΜΟΦΥΛΑΚΩΝ ΛΟΝΔΙιΝ-ΟιΝ, 19.-Δύο τέως 51:01:0- φύλακες στρατοπέδου κρατουιμένων :ίς τήν Κύπρον κατήγγειλαν είς Λονδίνσν ότι Βοεταννοί στρατιώται συµπεριφέ- μόντα κακώς προς τούς κρατούµενους καί Τους έκτυπουν ιµΣ τους υπο(1ΤΓά- νους τις… όπλων των ως… ε΄κειντο επί τού εδάφους. Οί δύο δεοιµοφύλακες είναι 6 Ού΄ι'ιλλιαµ Ούίκοιµ, 49 ετών καί ό Ντέ- 16 Τούν, 37 έτδν. Ούτοι ο……" mi µερον προς τους αντιπροσώπους τού Τύπου κατά τήν διάκειαν ειδικής συγ- κεντρώσεως είς τήν Βουλήν των Κοινο- τήτων, οργανωθείσης ύπό τού Έργα- τικού 6ουλευτού «. Μπρεκγουαίη, προέ όρου τής κινήσεως διά τήν όλευθφίαν των αποικιών. ΑΑμφότεροι οί διεσ1µοφόλακες €πέΞει- gay ;1; τούς δηµοσιογράφος αντίγρα- φα εγγράφων ωυ5……όι…ν τας κα- ταγγελοµένας πράξεις. Είς τό έγγραφα, τό οποία άπεστάλησαν είς τόν ΟΗΕ δεί": νό χρησιµοποιηθούν κατά τήν συζήτησιν τού Κυπριακού, ά…φέΡ:…. µπαξύ άλ- λων ότι τήν 24ην Σπτεµ6…οίω Μετρ- ρήθησαν αναταραχαί μεταξύ τών 300 κρατουµένων τού στρατοπέδου K01152110- τριιµνθίας. Οί Βρετανοί στρατιώται εξε΄ δαλον διαίως τούς κρατουμένους από τούς θαλάμους των καί άπειιλούντες αύτούς διό τών όπλων τούς ώθησαν όπί το… συ;µατ-οπιλιεγιµάτων, προκαλ-έσαντες τόν τραυµατισµών παλιλών é; αύτΐόν. Τό ιµαρτύριόν των όκράτησεν όπί 1121900- μον. Έπίσηις τό έγγραφα αναφέρουν άλλος σκληρός καί απανΘρώπόυς πρά- ξεις τών Βρεταννών στρατιωτών… ΛΕΥΚΩΣΙΑ, 19.—.‘E1’; τήν 'Λεµεσόν £11265- ήθη σήµερον απαγόρευσις τής κυ- κλοφορίας καθ΄ όλη-ν τήν ήιμέραν καί νύκτα δι΄ όλους τ:ύς "Ελληνας Κυπρί- ους ηλικίας 12-21 ως… Τό µέτρσν όλήφθη κατόπιν τής όπεργίας ή όποία έκηρύχθη όκ:ΐ. Τό έν Appear; καταστή- ιματο Ξκλει.σαν σήµερον ένίό οί ιµαθηταί ΤΗΛΕΓΡΑΦ ΑΙΑΜΑΡ1 ΤΩΝ EKI’IAM AOHNAI, 19.— τών επαρχιακών κέ λον τ-ηιλ-εγρσφήματε 6έρνησιν, δια των τύρονται διό τήν έγ Μέσης Παιδείας και ψιιν µέτρων ύπέ.ρ κατσι6ο.λ,ήν έπιιδόµε κής είς τούς έκπσι ετεκε mm AAA' ΑΠΕ HTO HPOB/ ΤΡΙΚΑΛΑ, 19. κριτού ιμας).- Εί Βασιλική µία .ττρο'€ Δε-λή έγένν.ησε των μετά τόν τοκετόν ές ΕΝΕΡΓΕ|ΑΙ ΒΟΛΟΥ ΔΙΑ το Π Τό "διοικητικά συμδούλιον τής Ένώσεως Γεωργικών Σιµέ- τσιρισµών Βόλου είς τελευταίαν συνεδρίασίν του έξήτασε τήν δυσχερή κατάστασιν τού Παστε- ριωτηρϊου καί αναζήτησε τάς έ- νεργείας είς τάς οποίας £7160}— λεται να προδή ή ΄Ένωσις, προ- κειµένου να 6ελτιωθή ή θέσις τού εργοστασίου, διά να κατα- στή δυνατή ή λειτουργία του. (Ως γνωστό, είς τό εργοστάσια προσκοµίζεται πρός παστερίωσιν έλαχίστη ποσότης αγελαδινού γά- λακτος, ττερ= τας 1200 όκ. ήµερη- σίως, ένώ διά να συνεχίση τούτο τήν λειτουργίαν του καί να Συ- νηθή να δώση ίκανοποιητικήν τι- μήν είς τούς αγελαδοτρόφ:υς πρέπει νά επεξεργάζεται ηµερη- σίως 4 χιλ. περίπου άάδας γά- Wax-reg. TE) συµδούλιον τής Ενώσεως έλαόεν άπω… όπως αναχωρή- σουν τήν Κυριακήν είς ΄Λθή'.'ας ό πρόεδρος τής 'Ενώσεως κ. Μπάζας καί ο 'διευθυντής αύτής κ… Β. 'Αγγείλ-όπουλος διά να προ- δούν είς σχετικός ένεργείας παρε": τοϊς άρμοδίοις. Οί έ-κπρόσωπο. ΤΗΣ ΕΝΩΣΕΩΣ τών σχολείων ("εστάλησαν είς τάς οί- INA! "|| κίαςτων. Οί έργάται δέν προσήλθαν είς ΕΠ"|ΓΗ ΕΝΤΟΣ τό στρατιωτικά Εργα τόν "Αγγλι--/ ΄ Είς ή" ΄ ΛΑ, 19, πολλά κα ζ)…- E11l ,… 8.- ετής ως τισιθησαν αλαθών ριφθείισης ναντίον π,"? ,το… Κ? me- ήν σ ,? , πρως … ρι΄ου Πυλί | ': ill! τ" ΙΚΩΝ ΓΙ 19.- ΑΣΤΕ ΜΕΤΑΒΑΣΙΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΕΙΣ ΑΘΗΝΑΣ τής 'Ενώσεως & επισκεφθούν τόν Μιπρόεδρον τής κ…υ6ερνήσε- ως ικ. 'Αποστολίδην, τόν υπουρ- γόν Εµ:πορίςυ κ. Παπαληγούραν καί τας αρµοδΞας υπηρεσίας τού υπουργείου πρός τούς όποίους & εκθέσουν τή; δηµιουργηθείσαν αναφορικώς μέ το έργοστάσιον κατάστασιν καί & ζητήσουν τήν λήψιν ριζικά… µέτρων. ιΩς πλη- ροοορούμεθα, oi εκπρόσωποι τής 'Ξνώσεως οι ζητήσουν συγκεκρι- μέτως τήν δια τής νοµοθετικής ό- 500 επιδολήν τής υποχρεωτικής παστεριώσεως τού γάλακτος διά να κατασ"τή δυνατή ή συγκέντ "- 6:; είς τό εργοστάσιον ολοκλή- ρου τής παραγοµένης ποσότητ0ς αγελαδικού γάλακτος. ΣΥΝ)ΣΜΟΣ ΕΙΣ ΚΡΟΚΙΟΝ Δ1΄ ΕΚΤΕΛΕΣΗ! ΚΟΙΝΩΦΕΛΩΝ ΕΡΓΩΝ Είς τό χωρίον Κρέκιον ίιδρύθη συνεταιρισµός διάχειρίσεως χόρ- του. το έσοδα τού συνεταιρισμού έκ τής ενοικιάσεως τής xopT-ovo- ,.ής % διατίθενται δ:ά τήν έκτέ- λέων κοινωφελών έργων είς τό χωρίον. ΑΘΗΝΑΙ 19.— Είς τήν Εφη- µερίδα τής Κυ6ερννιήσεως (τεύχος Β΄ άρια 441 δηµοσιεύεται άπω… σις τού ύπουργού Συγκοιινωνιιών καί Δηµοσίων "Εργων, διό τής ό- ποίας όρίζεται, ότι- απαγορεύεται έφεξής χορήγησις αδειών κυκλοφο- ρίας είς έπι|6ατικό πετρελαιοκίνη- τα αύτοκί-νηται οίασδήποτε… χρήσε- ως (δηµοσίας ή ίδιωτιιική!ς) τό πρώ- τον τιθέ'µεινα είς κυκλοφο'ρίαν έν "Ελλάδι. 'Επίισης απαγορεύεται ή χορήγησις! του… κυκλοφορίας είς φορτηγά ίδιωτικής χρήσεως τό πρώτον µέλλοντα να κυκλοφορή- σουν ιόν 'Ελλάδι, άπό ωφελίμου φορτίου δύο τόπων, συμπεριλαµ- 6αν.οµένων καί κάτω. "Επίσης ά- παγορεύεται ή άντι-κατάστασις τών 6ε-νζινοκινητήρων ":… ήδη κυ- κλοφορούντων έπι6ατι-κών αυτοκι- ΔΕΝ 011 ΕΠΙΤΡΑΠΗ Η ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ ΝΕΩΝ ΠΕΤΡΕΛΑΙ0Κ|ΝΗΤΩΝ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΩΝ ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΒΕΝΖΙΝΟΚΙΝΗΤΩΝ νήτων δηµοσίας ή ίδιωτικής χρή- σεως, καθώς καί των φορτηγών αύ- τοκινήτων ίδιιωτι-κής χρήσεως, από δύο τόννων, σιυμπεριλαμ6ανοµένων, καί κάτω, διό πετρελαιοκινήτων. Τών ανωτέρω άπαγορει΄ισεων έξω- ρούνται τά νέα αυτοκίνητα, το 6- ποία μέχρι τής δηµοσιεύσεως τής αποφάσεως είς τήν "Εφηµερίδα τής Κυ6ερνή…σεως είσήχθησαν έξ άλλο- δαπής ή ήγοράσΘησαν συμδολαιο- γραφικός ή προσυιεφωνήθη όµοίως ή αγορά των. ΄-Επίσης έξαιρούνται τό έν κυκλοφορία αυτοκίνητα έπι- 6ατικό πετρελαιοκίνητα οίασδήπο- τε χρήσεως καί τά φορτηγό παρε… λαιοκί'νητα ίδιωτικής χρήσεως &- πό δύο τόννων καί κάτω, έφ΄ όσον οί πετρελαιοκι'νητήρες των ήγ.ο…ρά- σθησαν µέχρι τής δηµοσιεύσεως τή αποφάσεως. ΤΡΙΚΑΛΑ, κριτού μας . µ.ιµ. έπραγµ'ατοποιήιΘη είς τό Δημαρχείον ι'ιπό τήν προεδρ'ιαν τού Δημάρχου σύσκεψις των δη- μοτικών συµδούλων καί εκπροσώ- 1 9. ( T00 ανταπο- πων όλων «:… όργανώσεων τής πόλεων, κατά τήν όπ.οίαν συνεζη- τήθησαν τό ζήτημα τού ήλεκτρο- φωτι…σµού, ή =διαπλάτυνσις τής σι- δηροδρομικης γραμμης Βόλου- "λ " .…….,…- .. - -; ,-…-... …-.- ΣΥΣΚΕΨΙΣ ΕΙΣ ΤΑ ΤΡΙΚΑΛΑ ΔΙΑ ΤΑ ΤΟΠΙΚΑ ΓΕΝΙΚΑ ZHTHMA‘I’A δικτύου ύπουόμων καί διά τό ζή- τημα τής δροµολογήσεως τού φέρ ρ»μπώτ από τό Πρίντεζι πρός ιΙ-Ιγο'.;'ιιενίτσαν καί 6x1 πρός λι- μένα τής Πελοποννήσου, ώστε να έξιπτηρετηθούν τουριστικός ή Θεσ σαλίσ. καί ή "Ηπειρος… Μετά μακρά-ν συζήτησιν γη επιτροπή έκ τού Δηµάρχου καί εκπροσώπων τών οργανώσε- ων, ή οποία μέ έπιτροπή τής πό- λεως Καρδίτσης θά μετα6ή είς έξελέ- χώρας. ΄Εµπορίου προήδρευ κτηνοτρόφων διό τό ! ζήσω; της τιµής1 , και των τυροκιομικτ ιΗ σύσκεψιςι θα έτι οιον. ΑΠΕΙΛΟΥΝ ΝΑ | ΤΑ ΚΑΤΑΣΤΗΜι ΑΘΗΝΑΙ, 19.-΄'Εικ" νοιµοσπονδίας "Επαγιγειλ τεχνών Έιλιλόδος ένα…? ιρολικυστική στάσις τώι ότι όµως": τήν έπί:λυσι αίτημάτων τής του… (Έλλην 3ύ.σιν Με» τό κιλ-ι ταστιη:μάτων καί των ο 'Η συντονιστιικι΄ κλάδου σε συνέλ'θη Τετάρτην πρός λήψιν ΤΙ Η ΕΚΤΕΛΙ ΟΔ|ΚΩΝ Η ΑΘΗΝΑΙ, 19.— Δηµοσίων "Εργων κ. κοίνωσε τήν εσπέρ ν ποι'ι"ας ικαιί γεφυρώιν Educ-11101 είς "τό πρ τρέχοντος έτους. Ν περιλαμ6άνεται' ή δι' ΄Ιωσ-ννίνιων, 51011 κατοµμινρίων, τό 65 Πηλίου 3 έκατοµµιυι Λαρίσης - Τεµπών νης 20 έκατο.µ'µ-υρίω — Τρικάλων 20 έκατ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ" Τ ΞεΝΘΔσΧΩΝ ΑοΗιΝΑι, 19.— ζουν αί ιέργωσίαι τοί Συνεδρίου ξενο-δόχωιν µατα: Τουριστική ξεν .λιιτιική, ένοιικιοστάσι ματιική στέγη, φορολο φιοµα καί Ταµείον Τό Συνέδριον 02: δι…ήμερον, έκλήΘησαιν στουν είς αύτό οί οί αρχηγοί τών κοµµ "- Π ΑΡΑΤΑΣΙΣ EEO ΟΦΕΙΛΩΝ ΤΩΝ 'Η 'Αιγροτιική- Τράπεζι ύπόιµν.ηιμα σχετικώς ιμέ ναοτολής έξοφ|λήσως τι είς τούς ύποσ»τάντας & νιών καλλιοργιηιτός καί τούτων διό σπόρων καί ναι… ινοί αφρό… ς τού Κεντρικού πρός το" ταστήιµατα τής Τραπέζη ζητουιμένην Μάταια… ι οφειιλ&ν των :1; τούς προήλθαν είς τήν ένίισχι τως όφςι)υών πηρός &… καλλιεργψικ&ν των ά… ότι ΑΙ ΑΡΧΑΙΡΙ ΤΩΝ απο…"… Κατά τάς ιγ:νοµένας ; τσίας τού Συλλόγου οι τών εξελέγησαν Ι) Δια 1 Κων. ΚολΙληιμ.ένος, 11,. K Ματής, Σοφ. *Κωνστα=ν1& αυλής. 2) Διά τήν έξε-λεγ πήν ‘N. Λιι…ιινιώτης, Δ. ιΚι '.Α-σηιµέλιης καί 3) διό τό 'Οιμοοπονδίας 'Αθ Εστί O κ ΜΟΔΑ! El! 1 ΠΑΡ1ιΣ|ιΟ…|, 19.——

-1Η εισαγωγή… των. ναι και τόσον γευστικά &… ): Η (929) «Yul-uni µι. «.… κι. τα οποια δεν ει- Π'Ξ ποιοι και περιττ'δΓε'Ψα΄ι δια τ΄δ΄΄κύνή γιον τών τρυγόνων και ήιμποροι"ιν να 6λάπτουν τας ιΞαρινας καλλιεργεί- ας. 'Απώ τήν χώραν μας το τρυγό νια εϊναι πουλια περαστικά, με- ταναστεύοντα τήν &νοιξιν από τήν Βόρειον ΄Αφρυκήν προς τα Βαλκά- νια, ή δέ προστασία των εϊς τήν Έλλάδα κατά τήν διέλευσιν, Μον και & είναι δικαιολογημένη, καθί- σταται τελείως περιττή, &… εις τας 6ορειοτέρας χώρας, οπως συμ- ι'6αΐνει τα πουλιά δέν ώρ[ο'κουν τήν αυτήν προστασίαν. "Αλλωστε ck; "τήν Ε1λλάδα και µάλιστα είς ώρι- ΄ισµένας πιεριφερείας της, οτι-ως af- ! ναι το νησια, «xi efiKmpial τού κυ- νηγίου ειναι τόσον ύλη… και σπά- νιαι &στε να ξπιτρέπτεται και παρά δασις τών δπαγορευο'µένων από τήν θεωρ(αν υπηρεσιακών διατάξε- ων. ιΥπάρχουν Ελλην…ιικο'ι πληθυ- σμοι οί δποϊοι γνωρίζουν" το κρέας µόνον από τα περαστικά θηράματα τού ουρανου. ΠΕΡΙΛΗΨΙΣ Δ|ΑΚΗΡΥΞΕΩΣ ‘0 Γεωργικος Πιιστωτικος Συ- νεταιρισμος Νεοχωραικίου διακη- ρύττει οτι Εκτίθεται ε'ις δηµοσια μει…οδοτικον διαγωνιαµον δι΄ έν- σφραγ(στων προσφορών ή ανάδει- ξις -έργολά6ου δια τήν κατ΄ &…" τήν κατασκευήν αποθήκης τοι": Συ- νιταιρισιµοΕ Νεοχωρακίου χωρητι- κότητος 100 τόννων. 5ω3.οΛοθµ3ιν 5… ΜΕ '5ωιΦοόιο>ιιο αν ν|3ΛιΌ9Η΄Ώ Λ «ιδιου | ι l ' 1. . "(Μπι Α9…ψ? Μιλ Ψ) Ρ , ΚΨΜ? Φ"?! & 9.1. δω;όιΨ# διοσιι…΄5ι3 πω 'liUO)! Αιµ. Λαρ3οως &.οωροουι.ι πο τον! τοσο; ως" &… οι? 6ςόι οοΧιΘν , & πιο … από οι…ι>ι…ω>| ΛφςηοωΖ πιο…',«ιΘ;1:«ινΞ|κ …ο…ισµι…ορ οι ' ΘδΛΌι'σΥµψυς… θα…..- . …, … , . …, ," Κορώνης Sula-110165 8,τι έπισττευσει Ζαχαρίον Καν ζή, κατοίκου Βόλου, Swaps; . …! υπ' αριθμόν ι57'84)1ι95|8Ι διαταγής… && πληρωμής τοι"! ιΚ. … , λου και συµφώνως την Kama-nomen- συ Επιταγή δι΄ παϊτησιιν δραχι κως Με» 21) σεως, Ετι δέ και δραχµές 92΄δι €ξοδα διαμαρτυρικοΟ άλνληλε'γγυως και εϊς ολόκληρον μετά το?! συνοΦει λέτου του Παρµενΐωνο'ς' κατοίκου Βόλου, συ :Βέτρως δε μετ΄ αιιτοδ δραχ. 400 ι , σαν δικαστιικήν δαπάνην νομι 010— mm από τής έπι86σεως τής …το. γής &χρις έξοφλήοε'ως και δι΄ έξο- δα έπιταγήις δραχμάς 322 νοµιµο- τάκως από τής έπιδόσ»εως τής έπι- ταγής' έτι δέ ικα'ι δραχμας' 2<2~5 δια σύνταξιν παραγγελίας έκτελέσεως, ώς και το Kai 1ofi «Aswmplmpofi έξοδα, &… πιπτοµένων 8'00. δραχµών ικιατα6λη Θεισ&ν τήν 20)ι8ι)5'8ι εις έξόφλησιν τής τε δικαστικής δαπανής τών έξόδων τόν κοινοποιηθεισων προς πληρωµή… έπιταγόν εΐς ένα Εκαστον τών εϊρηµένων οφειλετών ώς και µικρού τµήματος το?! και? λαίου καϊ Βξ68ων διαµαρτυριικου, θολά έκτ:θή την δωδεκάτην (12:ην) ,ιΑπριλϊου 19599 ήµέραν ιΚυριιακήν Μαϊ από τής δεκάτης πρωινής" µε- »ριτής δωδεκάτης τής'µεσημ6ρϊας έδρας έν Βολφ τον Δήμου Βόλου και Εντός ή ξξωΘι τοι? &… τής διασταυ… ποιήσεως τών Με… "Ιάσονας και ' -- πι6ν μου % ένώ1τιαν τοι. ., ,… αναπληρωτο0 µου κατα τους δρους του ότι" άριθµον 3'5)5-9 '3’ {11051117111 πτικοι"; προγράμµατος πλοιστηιρια- ‘0 quywwo—gk: διενεργηθήσεται ι «η ,. ..-:: ." - Άλι-νμιΧΙ… " σμοι'1 του ιδι-καστιικοΘ κλ…ητήρος τόν --΄- … , ιν π., µι..." . Ψ. …'... ποθ filly) .5ω3.οφό1ιψ φις δ…;ΗοΛοψρ ως που… οι… Ν»Η>ιιιυνά τ NH)! Μπιν διοφοθψωόμ η ό.ιι,γΚ 6 l {3191; δρ Μ…… 'Ζ=ι-ι>ιιιιιιο>ι ΖΗ>…ιινννΔ &… negoe νέον, ώς" ιΕΐρηινοδΐκου B6 έπιδιι καισθεϊσαν &- άς 1466 voyage-16- Υ)|5€8 μέχρις έξοφλή; 'Μενξΐου έπιδ ικασθ'εϊ- τής Emma“ ι |! ποµάκρυνσιν ελλοπούλου, κατοίκου τξ;;ΞΜ ΄Αναστ. δικαιουµένου λαµβάνειν , . ' ι΄ον Μπαξέ… και ορίζει νέαν 'πα-ρα τού 'Αιλεξάνδρου Χατζη'ιτανπα τ οιαύτην λήγουσαν τήν 3ιοι,4ι…].9ω… ". 'οοινο9λιιτ|…ιο ΑξιΛωιοοοπ που ποιοτικά; "σόμπα; "πιο µας… %; Αριοοοοπ. οι ι»ιµΑοοωκ &… -µιΞκ 'ηοιόΜΧ|ς ρο…ωο>ι παμπ το Μάξιµο" ξς ιωΜφλρό…ι :… Όθων 19 οι. '%οι !… Μι "κού …… ψ; Μάρτιν? ΛιιλωΑ=οοωι Αµ πιο 8ο Μου"? Μάµας "οι… %! κρι.ο.οο -ο.ιι. οι ιω.ι.µ-λου… 'δΜιςοΜο ΜΒ «pr-10mm? οφ '5Μμων δι". ουν… τ :ορινιοοτροφειου % άς "Αγιον Μµιωνιν σεως χώρου Kai ti; τήν παραλιακήν ζώων 'Αγίου «Κωνσταντίνου μέχρις 'Αναύρον. |ΑΣΩΝ Δ. ΤΣΙΝΙΠ0ΥΚΗΣ &… ΕΜΠΟΡΟΣ ΥΠ-ΟΨΗΦ I ΟΣ ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ZYMBOYNOZ up νι ΖΟ€ΟΝ0Ν "ν '.| 6008 .a scandal. '"οΛο»ιο… -o-. 'Iaggdhomxg ζωική» ως, (των "ποιόν .… &… ΜΜΜ… :… gal/£00.11 νιωιψΐωώοώο.υ "IVAOIZ λε ΗΜοοονινν…ο:ι Μπο… -οοθΧ|κ Αρλ δ…οιρωιιοΛ; 5ιι>ιιι.ιωη δςιοιρπιΛ=υ ιό… 6ςόι;()ζι(ξ|| τον; οιο>οουοτΙιις υοι:νω.ιουΛψ΄µ κενά που - δ…νομο…Νι 5Ώ]όΟΦΞι( που"… εννοώ νι…ο!Ξουο4 ρ; οι; Μπέλο"… ΑΝΩ γου 'Αιγ ποϊος τ "Ηδη , ‘0 fig οσπον ζ…. (Με λευθερίου Βενιζέλου κι:-ι:µ€" τοξ- ΚΙΤΣΟΣ A. ΜΑΚΡΗΣ …,…" περιοριστικά… τής νεΐ0νή«"|Η"ΠΡ0ς» δινευθ…. " Υποψήφιος Δημοτικός Σύµδουλος (Εθνικής Ένώσιως;ΚΞΐζζυ» μέτρων, έ…69λή" πο 100 κ. Σπύρου Τζέφρι .. αν; στων κατά το… τα via: ικληρονόµων Χατζή… ‘4:- … ξρυσιν γεια"… σ?? γοΌ µου έκδηλ… έξω"? Ενδιαφέρον του, &… … ποίου dare-make? κ αποστολή τριών « ιµεταφοράν τζιν ο? του άνεγιοιιροµένου στα"… το… ταγιµοιτόαΌΞΜ ου Mod τον στρατιά ' κ. ιΚαργ&κου Εποπ- ικαι αναγε(ρέται & by ——-J νέων 100 χωρίον …" ή πρωτσ6ουλ[α δικα * του παλαιού *Εξωρ το χωρίον «porch: πο΄ι'ος διέλύθη …το νησιν του Συλλόγο έξαιρετικ6ς πράος 83: το"… κατοίκων ι":ξ ένδιαφΞρον να έγγρι ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΤΩ ΑΝΑΓΚΗ Δ ΘΗΡ0ΦΥ δπουργεϊον την του το κώλυµα τού δέν έδ[στασα να οι δολ…: &ναλο΄νου "Μον ? 001- Νίο… 6995ι:…ρ -ο>ι»ιόΦωοι .Low -1Xbfl‘flno mm. bulldwoduyui ως !… Ας… το!» δωρο το ? "& …… ΄( ,ι'ΑτΖ»ΕΑι, : Ρα …Ελ- ίου ιΓεωργί όσα Ξργα το Έδαφος …" : ως"; ;; όεδρος τής (ας Βορά… το Εξής: προεΘλήιΘη '

& : & & i: I 4η"τα€ "& "άυλη …! Μαι.-52 Με:ψχιαΜς 'Ξιιτοι#Τς όψιν… Σ'.ατααΒν 'Η shun-gin "# ενώ" 18 "παθών Μ για Myrna! Έµα than. Mud.“ "…;"… τις &" Μ {ism yin άυλο Με "και…" "& έπαιξα" "& Μι" δινω ! Μαξ και" &ε& τι :… …… "Ντιπ !! υψλξµα" |Η Ε&πμω΄9Πσι & παπα "! € "της Με ! "αβλ€Μτα «: "κακά… …Κι; Όπως. !! πως." &" "[και"… ν! µ3ς &ωαοΜσαι .: Μια µατιά. 'Η θα "ικα! &"! Άµπε! να άοπλη!!! |! !! παιδι καί τ! κλιµάκιο "Μιας"! της «Μ'! ;! ""Μας 'Οι" uni; or“: "η… του ιαµΜξντκ ιοί ή; than it! χί- νιπ καί το! &… "να…" ιοαγµΜω8 "ιδεών …! Μα και… 61 &" παµπ-ι"... τετοιες παίξεις δερματικές εξ'" λ.χ. & παταω…" ωμά; ώς ελπιζω; "να Θεµα"… τά τ! παπική; τά µια…" Με…" τί 3m δι! τε "Μάκε µπάλα &… πώ ιΐχε … ότι": της όπως. "? …… αν και µια &…"! ο1ιΚιι&α διά τω. υ…; καί τί λίγα η! κατά…": :! «& και»! Μ δισκάκι 61 Εκ!- "… μία τ! "Κιµ" εναν"; &" τύπων… πίνω γι! άν Εξι… Μπα; normal» ειπα!" Με τεχνικά να! αϊιαυ=ι…ι& αν!!!" ως …. ξυπναω "αν ιΜν… …… than μεγάλες ια! σε γίναν &πιΜπ& Με… Όταν &! "ειπα-Ου η". ιν! µια…" ΜΜΜ" ": "πως "# ".… πω…; "σε". ' . | . - & - ". 6311868… αν &" m. &… Μάλαµα ο! μας &=ααχιΜΘξ τδ οι…» να μία να! πάτε-' είναι ιδιο τί" & |!" 830… ιιΘΜία,µυ- αν! ! µιτ&λι,κι€ Οι έντωεταιΜ. 'a two Jun αν! αν 8686" μεχρι 13 394.9 ή"… τι! δω… και… Με"… τω,ώ…µ "µια …ε Μπασκετ"! ια! … Μαµά πώ πίνακα κατιΘΜΜ=ι. Σ'! δντ…5&μιψα τ! Κοίτα; µιοωΕΞΙι στις:; Ντικ"; τί και. µας εψαξα; µουλ=γΜ.'Δλλ5 !! κε…τικ€ δει;ΜάπΜ Μπαίνω": νδ »" {aria "& 84% Μ…» και! Μ…" με τίς µιάς; συ…"; "απέξω: Με δωώλω το… τα Έτους νωπά "πράξεις "€ Μαζι; Με… ήταν: ξυπναω!- νις "& «ε Μωβ διαφωνίας σάν "Βαλκυρία ταν "σε": τα "(που ή &…") να? &ντωσΒ.'&! κλίπ :… ότι δια": απατά ΄"! . "μέρισµα "Η! &: ανά"… του ε!… # "µε" ! ή… είναι Μελωδία µε lulu!» no 1N9. Psi νδ &"! µι! -ε!κ8να Με άψυχα και; µας"… τα Μ- πεν "Η κα…! μετά µε… ών πΒλψ=,κατωτρ&ηων λάφυρα "αν… στα8ς."0µως εξ λη "αν! Μπαµπ και! & Ματσε" τα. &…- ι8ραν κονδυλίων Hum 18::- µαθω!" δε.!" !! τάγµα πώ προκαλείται ιΐ…ι 5ααλ€τωη δι!" ά επάξια. Έ" €."… µε……" Έξοδα του …… Μι "Λαξ. 198!!! Με! ήταν: πω!"… 89.803: "Με; λϊρες 05 "Κ…"! σε…" ι- " "Μυστικά Νίο ξίδι" &…αΜψµ.6µω Μαμά. Ηµερα πας Μπιν "& Ευα νεων" ταν που)…" "Η… "…: ; στα……" των "πω!"… "ντιπ… τα 36η- " ί ηµιν"! πρατµιτω&πς.ώτΐ ο! ιΐναι ! έναν" !" πω……" τι! τί παιδι και! εξ με"… , ΒΜϊπω'ΐ Μαϊ. ?! "παπα! Each τα' …… Μι: πλατεία "&… Με . | . - a - … " "οι… ως… τα ζωα»… δα". και Η"… τίς Μίλωνας παλάµη σε καθιστά "! το! πεζά": .) &! "αν um; άµυνας… σα," &) is! hob: u: κατα…Μταν πετ παράξει; |μιώαιηγβ να 0.8! γ) διό "Με"… Μμτωώς ενώ"); :"! δικιά…" (αναψυ- ι' "& καί μετρα! δακόµα",σΜυ1α,&ωορ&µα".Μρκ "! &λατο.ρώµατκ,"ωταγ "δαπανά" κλπ) 88. οι! &) &&. Η…αΜαψετω 9,9% 8) &!!! &:αΐηΜ διΩΜιιΜ|"ν 8,84 τε διολιιήμνο πυκνών &," "µία"… δεί διάφορες Μποντ.; amounts. " που "ταινία"… ΄σίι…ΜτΜ Επί του συνδλαυ στις . (Βιθυνίας µεγάλες κατηγορίες: - …!… απωπωώ (µωι«ιί.Ωμοψίσσω,ωπΙ. ζεις κλπ πλεον &:6 80. δισαιατψµ6ρ ια) που," - Γενικά Εξυδα δωα1΄σεκ ' Ε,." - ΈαΘαµι€πς πιο! κατάνα" (ικά! Μεσιτικά) 7,8 . Ναυτικά Πασοιομι1υν 7," - &ριψαοπεΜν ' 6.8! … Φυτιψ'& &… καί "αν: ών &. Η? -! '!γειΜψατ δεκαετία … 0.0! … Με… pom we?! a η, "# - πατίνα… Μα…… ξρτιν (“gunman ατα, , κ!ιπι,&ηµ"ικ6 κτίρια) εµ»! - Ευπ:-ψιΜικδς σταψ8ς' 2,8! … '!εεχµωταΕς δαπάνες διά ώµου … - 3,65 - 'Υκ#-ιιε&σεις καλα ι&ν πεζοί…" 3,95 - 'ΕκααΜγΐσιις διάφορες 3." 'Μυ81 καί ζ'."). δεν ϊσιω#Ήρνται,ν…τϊ & προίκα";- "& Μ πλατη …με "Με… υδσιαιπωΕν "και? που ένα"… "µια Βοηµία. µ! &… Μάλι…" Ας !ρΐτπυς &" ΜΜΜ"… . | &… -Ο- ιό επίκειται …! "µαιαω…9ν ("Μουσικά τυπου δαμ- Hams; ψοµοτεχνικΘηΙιλ.ΞντΗιµπν Ενδύματα: διαλλ4λων Δία να!) κλπ.). Α 3615 Εφιίλπαιζάν Βαριά "! καθώς αν 3683"… " …… είπανω!υ,τ! διοτι! ": Καρίας":- Μ ι'…ωαχΜν αν! δώσε και! εγω……" Με?» κατάρτι… τα πω5πολπτ…μώ «η "τα… πω.:9δ1. !! Έξοδα Εξανιλώ"αι κυρίως ο! επί"; βωάσλοτ!… χω ρίε Η Νίκων "» Μάο" γιά μία &…" καί έχουν"… δηµο- τω'ϊ δράση-.!ϊα καθπρι&πς.μ&ις ΞναΜ,&!ιλΝµ8η με και… ή"… "&. Η! "στίγµα µίαα,µία µας»! ΈιιιΜ€ΠΜ a" δηµετα8 νοσοκοµιϊο,τδ ισµωκικξ ια! »! "πα…… δι! 30-68 εµ… & Μιψ& πε εδω…, &… ”Minute: at ανωνυµί- w: "Μνεία πιο! & &&… πιωυωατ…Μ τ.ξπαν,γ"ν(ωω,Μ- "ίσων,Μ…ΐταν ζεί "Ντε… ϊαςμξτξ dams cl δασική" και! "σοφία" ".!" &…" άς όπως & Εργαυιαμ& πώ λ!- Υιπι &Ξμος. '-1ί (anemia; «Ετζ: άνω "Η" πενιχρίζ.µρξιη να μου... Ooh πει" και! µε… & Μια»; ν! ΥΜΕ "& ποπγααα6 που. µπώ του κι! ν! τεν ώΜΑ,ώψκ µ! τα Malawi-c &"... λ€Φιια. ?! "µία: 6611 ένα" .) ή πάταξη µες απαντώ ξογαυ…μω µε ευθύ "µε…" &; τα. Μαφία… διαρκών &… & &ωοµοζ&υη ο! ιδιωτικά Επιβατικά ΕιιιιιΒΐαΜει … 3) ή αδνταξη &… &λπ8ινοΒ πω……" ωµά µας china; imam mi :36 use ιεριαμ5 τιν… "68" στα Μπλάι"… Μάυτα. Υ) &… ι…ΜΏ΄ νέων 8688610, τε…τικδν καί Εκτάκτων. ' Χαλκ… 0081431… 'ϊιηριταδν αν! δήµο Η" κρ6υ…ι.,'Δι'οΜ| "& εΐνω μίνιµιι 6κ5λΆηλρι καί 13 Έκτακτα; δώ κορών Μπραµ ασε-τιν. Ν | ' & . . .. ε - ! μαγική".- pip-c τα υ……" gingham δε! να Κι.…" ." Μα…… " σα!!!" ""είµαι Εχει :!!!" µια"! µία" "ή δεν Ώ"… " "και πρωί"; για πει... & να! "Μαξ at 51:31:” Θωµά. 'Ώοωπ€νκ δηµαϊις πάσχων &! "Μαη" και Ελλη &! Άλμα µια! κρανιακά. ". καναµε γραµµής και &"ιΜαµκ!ς Μηνιαία… Η…" ΜυτιΜξ :λπΜιιδ,εϊ "ψαξε ΄διοεΕοων Με "Μαι… δυσµ- µία. '! ιιταναιΜ κατά Μπακάι; ένας απ!!Μπ.΄πωΜω ιζ"; &:σιισι|κσΙ δωρεά". ξενες πώς άν 'ιδ .…" ιό ψεµατα; διωωµίνΞ.'8 ξηρασία καθαρότητας Μα"… µια… "και… - (χωμα! !! πξωιαα8 … #1… ιΜΜν) - ;! " "Με"… "Η! ως?" αξιών!" & ι.…ω……τ,&ιπ &; ναι "΄ιυ8επμ!ύι σ! &": Μηλιάς. ΡΜ ήν Κένυα του …… 68υ9ψ841ιν χ…αιμιιΜµ τις & ::Μισι!κταμς ;! "Η… δικού! "Με… :… διανοµή…. μια "Ου". Μπάνια…» τ! Jam/m Μαµά Με Μπαμπά …. "να; & Η…" "Μο…: τα! .………ε τί ως τι! ιδια…- τη!υω όπου. Γιά ήν "ειναι…" και 18 …Π&39"µα.΄ !" κΏι &"… εξ… για "µε! Σιινιπαιπα8,δ πµ" µια… τί "κα."… . . . 3.330.000.4300 flaunts. 15 από»: µία! μανίκια": |) #! .….…ω………ω …α.….… ;) …… τρια Με" :: έλη: κει.-Μ.… γ) &! αυτή"… µε 38 "ένα 41.….ωο &) υ! καδσιμα "& Ντα!!!" (& υποβιαήιω,ε "που"! η"! να Βεβαια". 60.606.050 ./. - Ο - :) &! "µια"; ια! "Μπα ών… "των fitment? lat δ' αμαωξ «µας τη." άς.Μμ61ιΜ: ΜΜΜ"!!- τκ.ί καθαρών… "ή Η ιατ&3αετµι,εώ Εξυπερύ τι! 3" ών "&… …" Μπα, 66: Η" Η! ζωάκι… ": Μίδα… τα! µε "και % άπω" πιά " τ!" µετά… δως δαπανών. αναπαριστά να! homily“: "I Ιλαώ,…πξιψ ια! &… "(άκμαζε και! τα» ακμών "! "Μίµη"… ια! κά… ως Μπαζ" [και"; ο! κώµα κι! Ματ…" ιζ"; Με καί :! «θα! "δει". ΄" '&ί "ιδου αν σΐναι &ατανψίνη & ε…… Με "και"… "Μιας τα. Μ…… πώ δυναμη". '" "…και Με Μπιν… "Η: δοκιµασίες τα Λίνι (παντα- τιιϊη&πιψΜτα8 κιτ &ντιωωλώιι5) πιο!!!" |!Ψ.….Μπ δραχµής τί χρβνα. . ‘a “on inmate “mm no υλΗΜωω ιΐναι να"… #6 Άσμα. " "µια! bow-unad- τα… Σκώτων &" Άξια; κωμικό Μ Μακμάν … τί "!" πα! &&… τα… δοµικά για! ή αν". …… δεί &… "Η… '! µε… δει!" και! µισΜδωώ""ν δω…. δι! τα &…» τα; τπµιϊι ένα… αµάχων Ήπια Ξιπψ6οω τί μάνα. 'Μαοηα8α8 Μαν…. σχετικά με #! δ…!" &&": &" Εχουν "&"… "κατά"; "ναός,…" δλα&ωο τα ιο…ιαώ.8=Μι Ξύδι; € διαπίστωση µας καταστάσεως κά & τα"! ήν Βεν-1? για αν? µε… Μία… άλλατ€ κα! βελτΜ.Ξύ , "αµα"! Θύρα Επιθυμία !! "&…" "Η Δζµιυ Μ βατ"- Γ ενώ" Ε;…" "κατά ώς "Μάτε" ιζ ΜΜΜ ότι" και και… ./. - 7 - . "ται! Ι"ηιν…|ν και ή… &…! "µια!!! Μας Σαρί- αζι πως" και! τί είναι… τα πρωσικό. '" Με. Η…" τι "να"… καί "& "πω!; δεν…!" μία. Μ! €"!!! "& . & ινε αλ!" πιω! gunman mic VJ άν "µου? τα! παπι- ι.! Μτινιι|ιι ": τί &φπρΐιαι τα. δώμα"! Ειµαι & acquaint!!! ι'ι Μαι;- ": +ψαΈητι;,"ι ακίνητοι ια! ": "Μαμά ή; διάλυμα: ωναι&Τσεη.'Ωλ8 && "| "lug h“ influx” an! τί 1939 πιο! in Mannie: u! wan-M1... WT ξυπνά… τά ιµ:ε…τυ…6,μΕ 85… 18 "η "& καί αδσ'ωΜι- ι8 να!!!" (παντα "Με… …! διπγ……εϊ) .Ο! "και Batu-urn; him a!!! μαώ"α€ ειρζαδι.Έ περίοδος ιδή &! ιδή δρ και…! µπαρ! »! "Μι Εµµ."! τα! "μια …" "ο! κατακτά"… δημ" "δν διαλλΏιι.- ΠΒ Μάιλι: Μαϊ Βυτίνα… τεν διαπρεπών 86 Βαγίων; Μα"; ο! ξυπναω! ιω……δ,ΒΜ & "πυκνής "μια… "και: 66 "να "& σινεµά:" ι καί ;! 886 "και"! βελτίωση τδν δι=|σ;Ιν άν ΈργαζαµΒ". "(ν Άρδα" "πως Μαν… τα διαπρεπών ζωδια καί "αν"! και! Ε?αατξΜσΜ τα! ιών". το! Άµυνα"! "τα… νήματα: τεν δηµοταΞν δωρικών "."! Έµµυ &…" (α!… µ! τε " με… ΜΞυ…µΏ.ΜΜΝΜν "ματ γεννά αιτήµατα"..- "τινά δηοιαΏ,δπΜυυω α1………ιυ διπρωιΙν,5πωΜ µε Μαϊ ταη,λογ ωΜο ω,Ημελ1υ,5ιιδυυνω δηµιοϊας "παραδ- τ1τως,κατΜΜτμΜκ κλπ. "π διξτπξη των 6ιηρισιΒν καΐκια. ! "; κατά 1.8 τραµ-Ξι- τα! σ€σηµι.Ξλις ΄Ξµπτ€ς Η! πρωινά Με Η "& πιο… &"… μας με Μιας ή…" Με άν what. 'πω και! ! αυπνί- τησι ών "λ "Εν &! &…" &"… κα.! παρακαλώ…… ως …- για… "τ. ΜΜΕ" αν ΜαλλΏυν "Η…" και! "Με"… .-. . | . - η -. Ψ! tau-Ind το' && αν ένα; μ|υ.ι,μ( &." "αµίνη! ότι. τΒυ Μ…α"ριΜδνμαϊ Η"… ιπτυ.χυΜ Μ Άµυνα. πώ από" Με 1! Χ…. Κατίνα τό νει… 1728/1951 περί καταστάσεως Μπιτ… ξανά…" "&". ν…! "και" "η Μτανωµ& "και"Μμβ ως "& τίς σπάζει; τα! τάµα πάπα."! ιΒουιωϊα "& « κόππα ΜΒ νέου Ώγαν…εΒ χάπι τζιν "«Μα!" πετ. …'3 δη;ιξ>τωζ ένα!!! "Επι; νδ …. &! Ψέµα !! είτε… ως τα εάν "οι… Μπιζ(τω. "& "η 3σγιυωµ&; κατά Ώκλαντ “a “:qu.» unamb- "6 Μ Μπουλ… ! µας; αεί αεί άυλη και"! Μ "αυτί… Βλπ" τιν "µιταΙν άκαρπη]… τα "μανάτ! ενώ…" &! ϊή Μ' ώιαωϊα,µπΐ »! #3 Β"!" τδυ Βημα ών, νά Εξ" µία; …αν…" in» ten! 15 άκουσµα! τισ Μ»… οι! "φίλοι" τα άµαξα".- …3 από!!!) "4 πιο µου" αν Μακάν ας 5ιαωξσ….σΜν κλίµακα ως .! ιιΜ|η & Ξψαοµωέπ,υ8 !!!; µια-391€ µε…" µε! Μ΄! εξομ- δι τά χοΕν….ΣτΞ mm χοζνω & &ναώΦιΜ τα! "πως τα πω… &! ιζ"; δυναµισμό πισιιιιοµ!η.'πσι.µτιά άν αν… άν &"… …ή Μίδα… τα! ωαΜαλπγ ωµά, Μια &"… μίνι "οι…" "με! ΜΜΜ Με" ",; ΕΜΜ. 4…" "ιών ν.! Καναδών &… τακτικά π&οι,ΞυΜτµ καί να! "να"! "και". ”Mina; tine; "Μάγκνα " a) It lumbm nu Ώ!!! & και" "Μ Άµα…" "(ο "| Ν!- . &… "δούκες "οι; … Εκ! τα! "Μαώ &… για τα ιϊαυΜµατα 0318. ο"οδηζς,β)δπδ Μπα,!) δι! κέρδη ξεκι- µαΙν "1 Με… "ινών “twinks-1,5) &! ως… θα- ρ … αν Ελ ενώ " &! Σκι" &; ένα. " Β.Δ. 3438/48 "Μωαβ! 87 τε καιρό"… τίλας Μία 8.) ν) - | - αν όταν "! .! αν" καµάκι"; "| το! Δημοσίου. "μια & µ…… «; »… κατ… :… "Με…" τε ε.α. Σάβ/42 ": &!!! τ!" δι…" #! θυµόταν… Με. άν αίµα τε :!!! αν τα", 14. '!!! άπαξ amt δυναμικά ή Ώπδς τα! πώ. ”SH/42, "ότι & Μαιος 08 μπας …! δευΜγϊζ1 ΚΕ… Ξ"…- β&βοω Εκδ. Μι :.4ω.οω.… "…. Γιά άν Μπαζ"… (was; 1:5 δεν"! δεν"… τιν μας)…" “Magnum you. µ!ν &"; αδεια. …! ειπα "Ο"! …… … δα". κατά ι'ωιΜοιι |! για… οι. ρίβιιι Ειδα && ' αω.ωο.… δραχ. '! πασά Μη "; πια…-1; Εκ αν……"- "η &…Μ=τπι % ένα-ι "μία" πω.…ο.… &"… ';ξ..ισΜ 2.ΕΜ.Μ.…Ό "µας. Μι άµα"… "αν ωατκινεμ€νων σωμα" ών Εχω-ι… διπλα- Y molt με Μπαχάι: ων…ιΜτι.κ8 καί τί ζωα…" "η &! ξι- ιιοξη τά μεχρι άπω" τακτικά &"… το! spa-Btu“ από περίπου :"! 8.π.ω.αΜ.0Μ Μπας. "& ("Με "υµίν" &", δαπανά του σχεδίων Μπιλ (το- ιπιπώδαω (# κι! Ξζ8αΜση µε 20 µία…) Εκ κρίκοι… !! χρησιµοποιει»! 18 &…τΕρω πιο!" γιέ! άν Καταρίνα &νξ Μνεία δι΄ .!!! &ιπικατιμµδοια spunk. >?! τε Μπεν …; ια! μ! άν "αθώοι… Η= "αν… "σε στ=θιρ|τ1τη,δ 313" µια"!!! ν! καρχαρία; ΜΒ ΕΜοµΘΤΐ && καλψιλιΜπ€νιυ :ρΜτοΞµματκ Βινυλίου"; δηµοτικΒν Εαν-ν, Ψάξτε mama 'H‘u "Η ζωης & "Η!" «6 Βαψιµο"; και! "Η &ι6&86ιξ ταν πιι1εινιµξκν µίτριυ αν µου!! νά ππ…έωΜ4ιαρψΜ δι! τί",ι=οίστιται Βυτίνα …! "ιππέα & Απµκ πιο". - Μ α!. τρ8ι0ι διερχιυυ " δνισχυψέ άµεσα: & &Μµιει :) μ! Έκτακτη ινπ1ιι€ Ειιιιρ4?ηπι &πΙ &!" μ|χρι τρία δισιιιτιμμ|- µια δΜιμ& δι! µουνί! Μίκι" Αναζ…. 8) µ! Έκτακτη διιιιι€ εϊαψ>ρδ &ι8 µίσους τΙν κατοίκων ιπς και". " Έκτακτη ιµατιι€ ΕιιχσρΦγηωι ιϊναι ζ€τηµα &ι=τιλιαπω- "ως και πω!; µε.….." γι'α&τ.(ν Μπράουν :! δωματ- ις προδιαοξαίις.€& ξιιχιιµηστ .δψι| ΦπΦισθς δ zooms-ko- 9’ wk. … '! Έκτακτη ιρανικ€ εΣοψαρ5 ιΐνπι Ξένια… πρι6υιτπς,&λλ8 καί Μαιν… µιάς Μακάν", τιν κιλα!" Δεν &!!!" &ευώιλΕ Με .; πολυ,"… τι! Βίλω,Ώιν κλπ…" δώµα! ιο…ιιυι0αυ,8 και… ή"… µ! …. Λ…"... µια! δα." "Με! βηΜαων ήν είναι " ΗΠΑ:! 18 αµαν- ν8 ιΉι"μιί Μιξξξδι "€ awn-1:61:15; 15 µπα"! ιδου". και &ζι€Άατπς ΗµιταΤς "(σ…. 1:15 18 parent! καί κρδσψατα καρ=λ#8ν,ιι εδιυιιι πιλ1… τις 160 Βίλα "και! δείγµατα :ι-ωιιωωΕ ". τινΝιΩδιρ.ζ… ως τους πάπα ναι! πιό Ξι14|ηππυ .! τ1ν &ιιδιίξαυν ειδε τί οποίο" 11; όµως," "μια"… …. ιδιες"! 86: "µας. και suit-id διολιυΦ€σιυν ια! ιϊ ΞψγαζΕ;ανας 18ξιις Όταν &λ.ξΜων ! καρδια"… Μ αιώνα"! τα. να! τα Ή… «α!. 'Η |ιτιιτη δρινιι€ ιξ…ψαµ8,έι& ν! τϊνξ αξιας αϊσψπτ€ τις τζυ Ξκα6λαπη τΕν µιγ&λιυ κλπτ%ν,68ν 08 Ξένια: #8 διιδΕιιξ & "&". δι! ΙΙ. δισεκατιµµ8Μα ξεκινάς. αλά!!! "…" !!…ΞΜ?Α . Η! 1! :ρι18ν τιν Ιιτ6ι1ιν Ευ88ιν & είν': Βκυοιϊ '&ριί. ή νδ Επιματ…Ώξ Μωµίνα &πΜΜ ποώλθπτ8 Με θα… ρουπίας "& ισοιλυ8υτκ,ισ64 λα… τα; &6αισλπ &! ψίχα- τσι lat Άλλη &ω.Μ. &! &… ιόντα. "πια!. - ,! - 3.-'08ιιιιΐι …και" & 'Αµιο…"…ΐ µέσα… "& ήν αν" και κατά… τί "να. "ο… Μα……- Μ΄ν &…ιι…Μ&ω…αι α! άµα… κλίμα- ια του Εθνικά έξω!… &ικτ€ιυ. "& "πως ένα; µεν" διαιτησία να! Ext είναι: …… ο"… ιυιπνΏς,Ξας "ναί: Κλικ όλως Μι Μι γειτονια! Μ- αι" από στ! Μπερκ"! ως διωταυρ&νααι ;: …! Με [Μαξ hunts: "& Μάυρη πατικ€ν"ις.'8Μι Μ΄. καντµω&ιριι ενώ" "& αν µια Η"… banana-wand “that; an ax:- Εξι! "ουαλ. Εξ a" Βίλι µίλια Ενα χιλι8μιτιρ,&ι| τί Οξι- τιι Μ να…" τίς ακακίες Βαλ ιδ.Ξαΐά #0… τα! "να… Μαοδ,:ώ αν "να. '! Μή « magma.“ “no?“ γι! ή 460 …: καί ίατιδιιαστιιϊ "! 18… Βίλι. αν Με!!!" Κ…!!!" Η :" "µια ο! και! το καυλί: και… στα… Βρίσκονται ιζ δώµα τα! ΒΚλωυ.'Ή Μπενουά εως "ένα" ν'ξµχω δι! τα λιωψόΜεπΗς ΜΜΜ". να" 6! "µιλαω-ών: Ή 368€ "fleeing, Μιας 3.296 µε…"… '! &"; ΜΜτρι8Μς &! «& Μμοτα€ είναι µία; τζιν "εναν". , Μιας 2.8… "του "Η πες &; "από!!!" && τε Θεματικά "που με"… % των… "& inaudible”, Mum; 1.6m phat: 'Η 86€ Μακάν "ί ! "κλιμα .;αμσΒι-'ιναλ! ικ- ι:8ι΄"κ "Λαµια" «Mano! 'Am‘am, gm“; ε.α. ."; µε!" 'Η &… 'λναιοΒσιςΜμΚ νδ κωλύματα Έπαψε)" ζημία"- on: "Αναυρις.λ…τρ8 καί Ρεξ! outflows 'Avnupbcoxwzafi 'Am‘am πως αν… µετρα .! && θ:ρΒν('Μω8 Δαλω3…ΣΏι-ς ΜΜΜ) αξιας &… µε!" ,; 'Η && ώκι&ιαµ|Μ (αυτή; ν.Φωµϊπυ-ΜαυαΜ…) - | Μάι; Ρα. µία… -"- 'Η "& '…" "κατά. 'ΆιΝωΜ-…υτα"ώα) Με" &.… |"… "Ξ &&&…κ.ι…τ&Μ (καψαλϊα-'ιωλ€φωΩ µια" 3.166 µ'!" ?! απλα! "Η": τα Μαώ δικά… του ….- &… ιιΒΐπΜι 100 χιλιόµετρα. 131 Η"; ΜΕ…" "6 δναάμιι Άντιπ;ι"Μι€ωυ Μπας Η: χιλ άµυνα καί & ιών: ια'&οψλτιυώ ιδρυτών!" "&." ναυαγών"! µία…. . πως δι! τίς δω…-193… πίτας &Μκ…ω πάν "α!"… το! !!! ικά Έµµα" Μαϊ…" Mama-38m ls-zvvnaiac (3.?JJBJO. εάν &"; ……τ… πώς Φωνητικά &! "& ν! "& ΜΜΜ"… ώ.ι'ηµαυ& Εχω να ξπιειΝ"αΜΜ,γ ι'αδτ| τις! &υιγιΜπαι mantras”: Με "ιππέα". 'Η &" καµένη Με!" …! ίνα "καναν"! μια" &αµλτι… :! Με…." ΜΜΜ…" άνευ" άνω "µία"… «υ.… Μαµά. "µ! αι.… και" να! "µε… Ξ" & Μιας αν Εξ" Μια"- in?! ΜαστοωΏς. "& 38ο Μπαµπ! "Μ…." τα &"; Ξισηστιι και! 3 πιτνααωι1υΜη &"; tannin“.- 8.-'Χδραγιγιτι ! Έλλειψη ""να"… " κράτα …! πωΜα%.Μν "5- "ιται με… γιά Μπι και!!!" που νωώ,&λλ6 τα υ.γ."..- Μ »… ι#ι.'λι8 άν &" Να και! &… ξ πω", "που" …… λιιψδσΏ. … "υλών that tug oi πηγαία να! "μυός #86"; γ α.! άν Μαρινα Με; ια… δι' τί συμβάν… τδν "τα… να πολιαιώδκ,&λΜ tam-M “Um ιό & Μετα": "άν &"… Φωκιδα… "Ο "&"… αν dz: …ντηΜ.Ή …"… άξια μιτιζ| φ"… ια! Έρ&τψε |ι|Ώλιιι ήν &… ματιά "Η" % ΕιιιΜη & Μπακ ; "µια… άς "µια…. καΐκι… ΄ Μ' & "|" "» Πχ: ""Με" δν Ήβη" τα"! €…" Η ιζ; ./. -. » … των: & πως Η ξλλας "(τιµά Μάνη… "€ Ξοωτ'ω€ς με"… πς δεν Η"… τα… # ξυπνάνε & Μµκ τΐς Μπακ Μπίζνες. "αλά !! Ενωτική ψαξω! Ξν& Έργα &ζνπ…ι τ€ 1981. ως… "1 € ξυαγκα€α ιρώι&πω να! "Η ωαωτ…ώπΜ να. …" δηµ" σάν 'ΆΆ88ι ή "επικά 1… Με"… πως»… τί '!ιωργετα Αήµωΐαν ”any," Staffing 1“ 'πω-389… ΜΒ 19148 &π5µιΜ& …… Η; 4'&ΜΞΜ και! …… ma» mi && τί 4.Άα … να! "& ΦιψΏιυν Θιυταξε μιλζτεε για #! Εργα ΦΜΜσεω καί ξΜ…ν8µ…, %» ζΘελαψ % τίχ…ν Βαψι- mm !=!!! 14% Έξω ιπα…νωΐ βάθει… ϊΐνα-ι ΜΜΜ &" nun-11' εδώ…… τα Θεματικά 3396… λίαν τα? Ώαρτΐω 3349 γώ τίν Μαζική… Με Μπαμπ: κελί… της δεν πωγΜτΜιΜΜ…. µπλέ διαβασα, … µύγα…" τα! :…, «: επ…… &… Μ…. καί αξια, &… …!; να …." _ και… Με ΜταλΜγ!ς ν…Εν "από Με Μακκάς, 3918; να! το αν μη χανω%ν,άν κ.8.Δ.'ιρλ…, '!.Σινώ "ο! ια! καυτα… ……Μξνα. , Μοτό- ι& &" "νων α!" και…" ": γιέ ένας εκει…. ' … "ανά νία Μπανκ Μιά Μάκι! νά &… να! ΜΒ μίλι. … κ…… & δι…" Με…… τα Ξρωτυι!!ς "με"… ιό &:Μιλιϊξως ό"… «(ν away: παιδακι… τα από! σχετικά Νέα…. ! "καει?! δια ! γίνε-ω "ναι…! αυν&υαψεί μέ και… πω!; καί… "ως Μπόκα!" δειτε & "ή"; τα ΜΜΜ να και ιφια&ών …! ΕλάχιΜυ ια! ; …Βν€ργ:ι& τα… να! &… αν!" and»; {RV & ωφξΜν δω…… αν από δές Με |οηΜυιιι. "! με"… ως Μακάµπι; το! και… &! Νοέ αν ένα…" "& haiku“; αψπα!της «:… Ειδα." "& Μπλα "(Μ και"! με"… µας! να…… am ωτ&ιιν,µο…ΒμΉ Μ! τελευταια "ή"!!! πάνω. "με" από … ιτ6€χων άν "…… εΏα8 gunfigh- / . | - 14 - &" γΜΟγινς ;! ιΉι.ι8 μανία…." Βαλ: …! humid! mt oi Μυψ&οι με.….. "6" "ενά %; ι!Μως,σνγιιιρμ µένα at!» καµια!!! 8καν τα βζµα τα; ΗΒΙ#υΨΐτσα€ αψµβδλλιι σεξυ &" ιριετχ&π& να…"…" από ένα"… µαζί «&. κτημάτων πιαλαοαδτη .!»υτξνα…Ιρναοχοϊ81 …'Άιαοτιλΐ&ι καί '&γΐας ώοαοκιΜε. '" ηρυτιιψωμΕνι δδοιλιγιιξ Enter: 56 γίνη εαυΗλληλπ µ! άν luau w! παραιλ.ι8ΜΜ άς nan-.13; τιν …… το! των- κοπυΐματις τ": Καιιπιιέδας ξ! τ! Ενδει€µινυ ιΈτι τ!ς δλλη- λασυµιΧηο€σιας είτε καί δνιζ|ι1π!πς δδµιληι€ας. "και. Με δάση… … "6 Η… & κωµική .… θα". πες ικανά µε! πω…! Εκδβκιω. 'Η παρουσία σ(µιοα στ€ν '3λλΞδα τΕαυν τεχνικΏν μίσιν &! µ8ς ξπιτσίψπ,µ€ τ( 8&ζειια «δν ινστικ&ν &ρχΕν,υ8 τί Intel. xmuc µε τξ &λιτ&τιµσ δυνατ& ξζιδα. Β.… &'υ : : a a t σ # ι κ'ί ς ? τ . 0 μ | : ΐ πρυτινίαταοις 6πµπτιι|ς ξρχΐς αγελάδα! νδ στιγΙιιιν τήν έρατικΐ μαρασ5ιστικΐ 6α1ρεαϊπ αν! µενα8ικΞ χωμα πιά ιΐ:ι & ΔΞυσς 618 ΙσιτΙοικ| τΚς'ι5λιως,ατ€ !! τκνϊα Ραλλία; - Χουµευν6ι6ριυ,8ιιυ στιγοζ81αυι € Φιπσιαϊα αδτικιυττων κατω- ;1µξτματες.καΜο ι5πτκ,ιαί &. διασπά; δινω": "Μιας καί υ!ιυ &λικεΏ. '0 Δππις΄Ξ&αιδνηαε μ!ζνι σ€μερα γιά τ(ν΄κατπαιιυ€ ιτιρ!ιυ Ξ€"."Θθ.ΏΌΏ.-Ξριι5ζατας &α8μπ &λλι 2ηα.ΩοΏ.ηηο γιέ If» &ευ- ιεοδτΜ τα. ’1.-— P u α ο & ε … & : ο & ! κ ο ι Α ή µ . υ ΙΕ τί. Ξιπυσϊα &λλ'&νατκαστιιζ πλ€υν ΕγκατέλειΦη ποθ. γκαο6ξ της δ8ι8 Γελλϊ=ς-!:υμευυ&ο6οου,εΐ Θηµετικ€ς ίπποι- σϊις κατσΜ€γµατπ.ι"αψωΕυ ια! "παράκτια; παµαµΙνΩιν 61€ δικιά… και! άνω. {Kunming ιζ που… στ8γπ. µουσαµά Έχει… τονώσει ο! κάτι 6κ8οτιγα .… δώ τίς . | . -35— υλικά "τα οι…… ια! # "και" αν" οι! Μαρ. ".…" &"… τα 18 Μ": τα Λάππα "! ".… Mus-3.1M» αιµα |"! ", "τη!" ΕΜ και! "τ. "άι! πεί τ! Με"… .… µε ": ωλακΕς "[και Μ &… :=τ΄αΜιψών,γ Μετί δεν…" "! µία"; &!" Μάκε αν! … για τα Μάιο… το! vac-nominate του. 3" &! ή" ; Ο Μ." &" διαθέτει ελ!" ότι "Η!" ότι ι'ωΘ"&ι µία "(υ πας. ? ί : ϊ : ι κ : ! ' Μα… ! "Η & "µε άν: # ! Ρ ι ο » € ; Μ "που." !ιυμιννδιδµψ-ΜΜΏς, … "ιµπν"! να". 3/1(υιλι181α καιρο! !ιυ,89.…πτ"γ… τω. με"… … | « Μ&κ.δλ|ιλη|ι ΏΈιιδιμιι| νιτρθ γ . ν . Μίνα". "& ξανθά… "πιο, :" .. Με… . ϊ : 8 | & . "Με "& δι! τα Ιαιιτ…Ό, 33." firmly-val αίτια. Μ Δία ο 1 : 8 : | & α που Pawn!“ Μπι καλώ &" Θελω Lucas-36,16 Eva 22.5025 τιταηιυα8 μ!τοι,τ. &&. 13.5… τποαγυυα8 πόνου,"! & εκεί": τα ιΐµ δώσει με αν Μίνωα παλεύω "ως ."! άναψε Εκ… mum. Int 18 πε": άι"! “autumn; && Φιδάκια! 1110' 61‘“ au- µια"… τό Μπα. ?! Νανα ": &"! Ξ…π…'νδα€π" ξδΜκε αν!!! Κατω"? Μ"ώΜωΐ δασωϊα. 'Κ 3λ816Ή "να Ψωµί" Εµ] δυνητική ":"; &&"- ΜιΕΒΕΜσιν π.αιω…τιππγ"α8 με!" τα! άν Με"… τα! "δοκιµίων τα πι και! 1! έχει»… tantrums; τι! "Με! τα! άν "ωριαία. #6 Μπαµπά". ./. ,. α " ήπια." "και" τα Έιμι")!!! ιο 3891" "| ήν 38059… από κρατικά '!τιι=νυµωώ 1.89". !! όψιµα: Με ………1. ιαμµατιξ6Μιι τα ήν Μίνιν τη "Ο ατα!" &νψιρώακ διπλά". ' 2αΐ τ8 οΏ&…3# "τα! Η! ."?! τσιµιώπ δ&8ιΜκε "Η! τπτ!" δνΘιρα '&πΜμτι"€ ?€ϊΨα"€ ΐΙΜ€ "! ΣιΏΜ€ Vim- µια…, "6 µια. ; Μ…; ξελξµωι Επί new ml που άµυνά ια "& !" ποσά!!! Άννι". Μυαλά… λωρίδων "| 36 " πάθη. Μάχα… Jim; in bunch“ Ξ"π…Μ1ς &": νά !""!- ιξ Επί… & άνετος ίνας μεγάλος χΘπι΄ς μίδώ.;=ιαι κτίρια ". Μπλακ "μάνα καί Ξµειπψίυα.;;ΐναι "οι"! τό Μια-938. # Ειπα και… που… τι…τΜγ…α5 ι|τοα,'αι1,ι"| # γιά… µαμά"; '! μιλαω-ή € µιταφψ=Ξ "€ ξτ….ιτδατα… αγ άπαξ όπως "ΜΜΜ! καί έπαιξε! τω &(µω,ιλΉ ": "οι… πίπας. Ρεξ 18 και) ιµ&νΜιµρ,τ€ν Μπαίνω,Μιι€8υα,…ιτΜκεΜ τα… ζωα»… α€Μαν ατιγαΜωΞν χω. γι'σΦτ"ζη!ι,ψ.Βµ Μικ.σιυφµϊα :". αΐΜι ξένα… Κυ && ΞπξΜΞΜυυ em in- τυπικό-Ωω δριµείς. κ.-Βρι.ιιιμετιυ- "& Άντα "ωµά…" Ψ!ς κλασικη!" "& αµάξι!!!" ,&Μπει επί 16 .ΜιψαιµιΜ. ' &&; απεγ!ζιται,Ξι8 ,… να", "αν :… Με…" ενώ "αν πώ "από και! δ"ιΜ1ται παπάς μ€,Ξξ… των! Με; αί- pct. τ'Γ αΙΕγιλτώ Βαιδ µια! Μυστικά Σίκα". '€ι ΔΤ…" πια:- ται …! μια "δεν"… |!" Η… "( "Η" % ή µήπως Μα- . "ο" "& 05 διακαή ! Antenna: "& "και. Μαµά αν ".8.ιιΓώ98 σηµαίνει νά λεία-Ξ "νδ ών Με…… ": "(. σας ή spinach ξγδΕντα mus an πιά ιζ µήνες:; πως Εµ… vita-Wat ο" Ξεγιψτάα-ια. | - :? - '… ια! " "η '! Ω"… Μ ζ€ημ.Μ Μπάσι ιι- βιν€ κουπιά ".". ε.-ια……Μπ & "πατίβιιΥµ Μπάσι…" ΜΜΜ ως :: mum-mum ulna "τοίνυν και shrub-5115,35 τ'Ωι1ς παλαιός κατ©0ωΜΩκ,µΕ “a &"… "αίµα φέτα tar-242,32 1512mm an! :…» υξτι=κΕνητα "# και"… παπικά"… γ & % .;ετα…ψ6 χΜων.'δ µια! δι! #5 Μια"… ιΐνιτα μααψιμα5 µέσα Η"… Μπέκ; δ=€ &"… Μάο, τε Μωαβ"!!! Μυσίας!" :κ:λπώ.Μάραντ:ι άναψε «& εΐ…ι .…':Μγ…1 ν'&ρχξπινν γ'Ξνω-ε€νων" & τμηµατικά "€ αυιωωΘοΒν % εξ… καί "ε…… # Μ 398% µε! "με &. &… με τ! &τ…!%Μ … &χΜ-.π…µξνα &… μαζί. &!!!" λοιπά a! &τυρΜ……Ευ "&": άπαξ…" κατεβασω!- mu τελειοτξτω όυστξµατυς "1 τα! ΒΕ… όταν και ιό"… "… Με τ! παλαιά να γίνουν &…τρει8μα… …! νδ χρησιµα"…- in!» 381» τιµή. καί ξανα!!! ιστού"! …. &ευρριμΏιν. Ρ.'λταατάστασι σταθµ&υ &ντλ€αιις » :. ρ α» Η. Η να" "& τί ιΘ.τξξοεγµ:… Ennis-ha: άµεσα ΜΒ Η. "- μας ως είναι καίξ "αν"? … «& βίωµα “and“; fit: what; &" παπικά" οποία, .… Μαι; 6ιαΜη€ς,&& λεω µήν… και! πανιά; Μπαίνει: κατφΩΉματη. 'ωιΜΐλλαω €… "πατάτα… τα …. "."… ξντλτΐωψς "& "έπαιξα ή"; ιξ뀩 τά …! ξψι6ιδζονν u! έιµ8 ια! τά κατα-… Άµαν…" καί τα"… "1"αδ "ών {Haunt-flu! cum-wt ών.ΕτΜς σταθµός άπαξ "&… νδ παράγων; ια! & &&…Μ&…γις ; α…… 'ΞλΜωΘς :"! ϊωφι & 215 "σε. …το" Μα"86υα τδν Μ………ω Βικιπαίδεια τας Μια-Η; Η)! παλ..ιι3ν,κ…1θ& καί ξ τακτι…ΐ 6303…" Με πανια!- ας τα θεωρία "& απλά. . | ." - :! - π...αδ΄ρη τζιπ ια. '!ι|οχύν Β' "ίνα σ! Κατω; um "µετα 9 "κατοικία". «Emma‘s» µε Έλλα: "να! διώουχζ µ! κατά. !!! ΜΜΜ…" Εγιεα'!ς:Μ|&Π σε Έχω-υ Μπουάτ! ωδΜΜο … "οίκων 48€ #- σνυεξ(ς δψαβαιχΐ μ! νιοξ καΐκια να επγπγϊνξ; , Ό.-'λ : . χ α ο !! ! ! ι | "(το ειπεν 'Απ8υΏς Έχει "άπαξ αν… για µία Ετιατ€στασι ιιινιχιΐυταν &:ιιιοπ1πρΙην.!ιμ!Ξω 8τι υξπυικι να! "µιλήσω", πιά κι! Εκείνη τα παλαιό ιψιΜρχιϊ… ι" δι! "Η… Η"… Μ μέσα. !! "φαξ". και! &…ριψ€…ι swam ml hunts mi &ιεϊ|εντα.'8 Εκτακτα εϊαψιρ& &! &!ορμιφηωξ &:8 σδτ5 ιι6ζς ! Επαω!σξ.'Ιιι &… !" mm &"… πριν… Με, 1! όπου" µια! Στις Μ αστική &υνατ|ν νδ "παπικών µια! ή τα. "µια! ιδεα; "& πουτιξνονωι,3υ …. µας Θυµάμ- ι.Μ!ιΣ αν . Nixon: 31am καταστι|ν διαθΕαιµα ! !σοδι, Ξκτικτα € τα… ιτικ|ζ0| ιι|ίξ ν! Ξχιυν σιμκλπρι#8 ιζ τιλιι!ς µελΙτις τα… Εογιυ καθ ιµατιζυινται τι! Εισαι ξιτίλισπ. & μιλάω για ή γίναν» &&"… &:&…-ι… ο! την"! και… σιια8,Λ&αευπ€" ω! Εµ: κι. Siva: rvuaxsv Rig !! κιαισσδτιµα επτΨµατα If: &Ββεσίας ΄ζιπς :!οναιν τιλικ5µαοψξ τεχνιπ€. 'πα! ! μελ1τη τεν ΙΒεΒι " "| &. ' ολη & "πώς , να ελα ία. ψ … …… &. "€… ", αν… : μανία- Μαϊαµι…" απ……" τα,"! να amt" µια! και… δείγµατα Ο! Μαιν επ! …… παιξω"! σταθμπ!,Μ&α"ιω, και" …! τΐπιΜ,τυμυαω(ρ …. να…κυμΉ,ωΜτΏ καΐκι, δενωω"ιιΐω Η! Μ…… Θύµι,δδρατα ετα.Ξκ8"µι,β ψ). …. Μι ες, "Η magician κ.)... α. 'ΦλΘ 8618 Υιδ '€'Ψϊνκνν &ξλ…ωυ µηχανιιυ€ς,δοχιτξιτιψι;; "απατά. , κυρα αΏό; ότι …… "µπι μια"… ν! πλακών, - Ώ - ότι Η! "Η…" Ηλικία ! &……" δανειακή. 06 Χρι&.ν!!υ ." µια! &! τί &μλιϊ κλαίει… τεχνικξ ίπποισΐι hat οι µιλ|1ις,Ξτεν δέν 6ι8µχαυυ ιαΚµπτα '! τ!νιυν. Εργα ; '! ιι10α μπα |!!!ωζι κΞς νϊ ι:µίοδοι τΒι ιΌιιν0ιιιΙν καµια… οι…" …" ! …σψοποµδΜΜ ένταπω4 … "Μα αν υψωµάτων "& …. νά & ειδη !… τζιπ να! " "να"… οι! τιν οιι1ιιΩν μιλιτΞυ. ψαξε ΟΦΗ… δεν Μ &… Φωνητικά και καρίνα", &" &! βιώµατα,, αν, άναµµα "νεότητας να! τα". ακοµα! να µεϊωιυυ &μιλ811τα ζπ11ιιτι δια; 18 any-1‘s! 01α1οι,τ! ωμά"! λωτοά,τξ Μπα"! mouth ant ζευγα- Μ.ΞΞ δύναμη.! &»! wad-mm! ………α,τι δώμα! «& ", ιΐ παιδικοί ατα6μι! κα! 16 6υνυιιιεκξ κ188βιπ,ί Ενξμ|οψιαι ια! Ει!ιτασπ τα! σχι8€ιι τ1ς ιδλιις ια! ιδεα &λλα εττ€µατι ε=| !ν&ισψ!οιιν &μιαα τ(ν ιδλπ: ένα. μια… που! µια…! Μι Μ' Άλυ… Βασικα… μίνων µ.λετΒν ξααδντΒψι αν!» 'αλλξδπ % Εφιρµατ( τξσ σχιδ(ιυ Μάρσαλ ως! Ματίς ""Μας " διάτ…6οω αλλά… Σμι- νπν,Ιξ αϊτΙας τα! λίγα" αξτοΒ,ΕιτΕα το! 8οχικο6 κρισοιιµα8 rung. '! πι!" &" "Επι νδ τϊή µάθημα τι! &": τάς &"… νιαµαίξ ια! ιδιαΙτιιμ τι! 1! as». ια! 58. ιρΕιιι ι6'βρ:&ξ διαιιτι(µαστις Ξτιν % &ι€&ιαι ταν µονίµων ιδου. 68 τι! sin a; fin china: fl: Μπλάι." " "τα. Γενιά"; laugh: {5 ΜΜΜ! σε ιιΨαµΜή 5-13!ch d évtaalupsaq στις διέγιις τ1ς ξγπυµισ€ν1ς an» κραβλτμδτων τιν.'Η δαρι.€Μω ": "απλα; &!" δικια στις μεγάλες «onus; fl: Mum's-Jr; 8911c.- ΜΙΉ"ΐ τί" "Η'"… "…αν τα? ξανα Η": "&…" Η! ΕγκρΜ,Μι "ΕΥΗ" . | . - ": - χριώξι"αι τα ή Η Μαμάξ & "ελιά τους! όχι"… than; “I" "& δύο". ": πια!. ι'ιΜιυψα( "ή"… ή # τε !.… …'! dun. "Η περισό- τερα &! Η δεκαεπτά! "πως?" να! όχι…"… " ή 18 "…"… "ταξί ζει! Μαζι: "! "ψωµί Η." »! αν". ξανά…… "& &"! "4 χριάξΜαι.'Ξ "η! µία! ιζ"; & &" µια "& τί καλα-ατο. "ϊ ιζ Χαμάμ-; και" ότι να που… …… Μπ…. mt µε το! "η άνω.; ε…"… …… ν…! πίνει ο! σε… νδ "(νεται "νι"; "& ιΌινιµωΕε &… "μία"; τον "Κ…". and: Μωβ… an! fit; "και"… τις τον. "1 ως ο! ένας δυνατών µε…" Η" & "Μαξ τυπικο- τω€ς ανωνυµία ικά …! Μαώ "Μα αν"… "επίσης Μαι: '? με "Αλί µας»! τά: Μες πώς τί &ναμυΘενιυ €". Με; "Μεσα…" "ο κυ8µλαιω&. Δ | ' . ι : .-"-ϊ δικη "πιο… &! .:… µε «. ξ"!- Μι " Ιππία" moi-9533a": lanm'mn hm; a}. Man I. …. να µας…" Μαρω!… "µη……" 68 &…… "ινα! µια". "αιτών που! αν! Μ' µπούν ! άκαρι- unfit &! !! "υψώματα τα παιδιά" "πιο! αν?! !!" να… να! uploading in: Mouth,fibu€un¢,hnfiau,w- ‘ltana!,a¢«11£hv κλπ.),!!!" Μπάµπι έναν" "η…" με, Μπαζ: αν… του with?“ sauna …… όρων και χαπιών; ι… "µε. "1 Μπαζ; -α&-τ& 68 "8η …' ιΐΜι ;! ταποε&€Μι και! μια". 156; Όλο; το!": δικαιωµα," " "…!… µάπα "& …να!" «Μάζα. Μπαίνει char-uni µπα-ααµΚ "" & "και"… ιζ!" "και! "Με…" ΜμοαΏω παιζω. Mount": ή humid mu Μνιΐω,ιώΞ αν" :!" τ! . | . - ε] - »" µε …. κπµπτω€ "απωλειών.…" &" &! τ! &… Θα τα! ιοιΒμΜτιψ#.ΜΜΜ 4.2… Άβα χρυσά ! µία. "απο: hummer πΜΞ=κ/ωπ 3961418 !) "ιδιο-λη …… το. 36… π:κ!αΜϊζΜωι »! «& ΜΒ"… οι; ναυτικά: α) .! |!" τά πραγµατα"ηΘΗτα "ο" και! τε µετα-α1…'ωι. σκιλΕιΠαι a; &!ελ81ις διαραΐΉΥις καί διαχριατα€ς δα… κίνα, |!) Στ" Όποια Με… µία?! "άι…" ων! Intuit-«r3741 & Θα… :… Εννιά" ι'ισωΜ "Η. ϊσαΜ9Ξααι :… &γτΐοτι µια… Η… δα γιά τΐν ένα… …γιαοω€Μν Ηταν. Η"! &…μ=κµ€η αξια… ών τακτικών Με". «56 τε προτει- νίµι" |"… Η Μ…" "& άι! &ντϊαε"ιια Εξοδα γιά Η"! Μ…… ιαΨοααµατ…!υιυ Έργα και! παπά" αντανάκ- τις. "Άµπε… , ιδεες νάναι ι'ι' «πως: "& πϊΗανιµιι& Μπτίτηΐις τα χ Δίπυ,ιΐ πραγματικές και! οι "ψωµιά. . να # "απανωτά & "µια" "µε" "(και ! 4ηψι…η & παιδια.-λη ωµά Βιµ," .! I‘m 18 spaypmonnmoimd imam τα! 1980»!!! χωρίς και"! Μουσά Με… πώ &! &… ιζ"… τζιν δώ"… 'Η" "ίδια. Ήταν inks” με ντι "αν… του νεω- δογανωμαΒ Θωμά να Μηνιαίες ::ηµνεν8ώύ µε Άλις "έταξε (Με… Μη ! Μαι"… …! Μηνιαία)! Μπάζα": και! Άλις δω…-Μ; οι! σπα"; των "Μαηνε γίνη έψαξα… τι;! "µας…" ωμή. Ψ?! Έδινε! ωμή καί µετά άν ζάρια των που" "…Κι- αν …… "ατµών καί Εντύπων. . 'Πν ! που" µε…" με!" δεν Εγινι&#ν,6 My”: #8 και… Μποντ νε "τω…. . | . I .. α .. "Μ…: &ι|ιοτιιΕ 0-5 "και…" ! τοπικά"… 3.3 inn wk“; και! ο! δλλαμΙρπ Είναι 'ηματ΄ικ!ς.'πως ! ναοί,-ξ Βίαια. & Act-9:4": “I!" auyuatfivtn,15 λιπαρά! Με! um MAG. 8616 &… γι! ήν &… δίν &Μκων 6118 δικη πραγματικ€τη".ι8Μ "( στην!" βίζα δπξρ;πυν δνστυχ|ς πολλα! "&" για! ! ".… κακία; κοινής τίς ΐμωες ΞΜτκι=ς.'π "ένα % περικοπών &ιΜΐνκ &ν€σιις και! µ! τε κρίσιµα… να? Μ:ιυυ"ηόώυ δ"αιϊΜτις έκλεβε… ! "Εκει # δομή ΦΚ: ώς ια:6 & χα- aim; αν! Δ1µι 15 κράµατα και? τά χρειξζινται (ώ …! &&… πιΜω.'%8σ" & δώ µπχανζ; && δεν βρίσκεται," με"; των! € ψψελεψ€α.'υ ιδή" &… αιωνα! "."… πιο! Μαέ… "…. σώµα" "&& #19 ένα… …η" Άντα! "& φορσλυγωµΙ… … “an“ δυο…! κατ Μι ή!» …'ωινψυα!,τ&ι &! #! πρίν; ! 6696 Enigma} 5:8 mam; &! πλασέ. ?! και!!!" ή; ξαπν…€ς ι'ι:-,ψωΞς έΐτκ Εκανε ότι να… |... . …. "ιερών δεν κο&ιιται # χρησιµα-η" τις? πιά τα! τα- ιτικρΒ ανιψιά" ωμό. ?! ζητάμε… ενώ 95 χοηαιµαυι16=Μ &π…λιωτα6 "! "& ακµές "& τ! Ξρτπ πώ &ΜγΜψονται οι! ινα! κερί… Μ ια.- a &…"… 8.411"… [: 3:?»wa - Ya. J‘s-hi Pgwy.n.‘-:anfivng I/KuV.a£fiBEV-1c 3/.30vJafioer 3|Θεα&.ΚλΜΕε…λις 4/Μμπτο.ΣδώΜ'ς Μ…………ς

Αυγουστος … Δεκέµ6ριος 1977 Η… &… ΤΡΙΜΗΝΙΙ ΙΙΕΡΙΟΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ME ΘΕΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΥΡΣΟΓΙΑΝΝΗ ΚΑΙ ΤΑ ΓΥΡΩ ΜΑΣΤΟΡΟΧΩΡΙΑ Έκδίδετα1 από συντακτική έΠίτροΠη µέ τή συμπαράσταση της Προοδευτικής Ένώσεως Πυρσόγίαννης ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ: Γιώργος Κουρλος ΓΡΑΦΕΙΑ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ: Β. Κωνσταντίνου 42, Τηλ. 229.321, ΛΑΡΙΣΑ Περιεχόµενα ' ΕΝΑΣ ΧΡΟΝΟΣ ΖΩΗΣ άρθρο της Σύνταξης . . .. .. . . . . Σελ. 1 ΥΣΤΕΡΟΓΡΑΦΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΝΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ .. .. » 2 H ΑΡΧΗ ΕΓΙΝΕ… . . » 3 ΠΥΡΣΟΓΙΑΝΝΗ - ΕΚΘΕΣΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ . .. .. . » 4 ΟΩΤΟΓΡΑΦΙ ΕΣ - είµαι καλά καλη άντάµωση . . . . . . . . . . . . » 7 ΛΑ" Ι' ΚΟΙ ΟΡΓΑΝΟΠΑΙΧΤΕΣ .. . » 10 ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΜΕ ΤΟΥΣ ΟΡΓΑΝΟΠΑΙΧΤΕΣ. » 27 Η ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗ ΣΗΜΕΡΑ .. .. » 37 ΟΙ «ΦΥΛΕΣ» ΤΩΝ ΧΙΟΝΙΛΔΩΝ ΚΑΙ Η ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟ- ΤΕΧΝ|ΚΗ … ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ … άρθρο τοι"; Κίτσου Μακρη . . . . » 40 1978. Η ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ .. . . » 46 Ο ΓΛΥΠΤΗΣ Μ|ΛΙΟΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΟ ΤΟΥ — της Β. Νικήτα- Σκαρ τάδου….......................... » 49 |ΡΑΜΜΑΤΑ....… » 59 ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΝ-ΣΗΜΕ]ΩΝΟΥΝ .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. » …. 62 » 64 ΘΑΝΑΤΟ! .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. Ι'ΐ'|΄| IE I A ΣΥΝΔΡΟΜΗ ΄Ι".…ι)ιερικ…ι Δρκ. 140 ΄1ζξιι)ιερικι… Δ()λ. 12 ΑΛΛΗΛ()Ι΄ΡΛΦΙΛ -— ΕΓΓΡΑΦΕΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΩΝ ΚΑΙ ΕΜΒΑΣΜΑΤΑ: Θανάσης Παπαγεωργίου B. Κωνσταντίνου 42 ΛΑΡΙΣΑ ΕΞΩΦΥΛΛΟ Λεωνίδας Ντόδας ΕΚΤΥΠΩΣΗ Τυπογραφείο «Η ΔΩΔ.ΩΝΗ» Κονίτσης 195 - Α. Τούµπα Τηλ. 920.610 Θεσσαλονίκη ΕΝΑΣ ΧΡΟΝΟΣ ΖΩΗΣ & ( ? Μ ΧΆΞ! έξω/β ζ-1γαπητοί μας φίλοι, λ]αζί με τίς εύχές μας για τήν καινούργια χρόνια σας στέλνουμε και τό διπλο τεύχος τού ((€Αρμολο- γιού», πού συµπλήρωσε ένα χρόνο ζωής. "Ενας χρόνος γεμάτος αγώνα καί αγωνία να γίνει τε» περιοδικο καλύτερο, να φτάνει στα χέρια σας συντομότερα, παρά τίς μεγάλες δυ- σκολίες, οίκονομικές καί τεχνικές. Λειτουργήσαμε συλλογικά καί &- νοιχτά προς όλες τίς πνευματικές δυνάμεις τού τόπου μας. Οί μέχρι σήμερα δραστηριότητες δεν μας κα- θόρισαν τελεσίδικα. Είναι γνωστοί οί στόχοι καί οί επιθυμίες μας. Καί ή ελευθερία μας έχει γίνει αποδε- κτή. Σκοπεύουμε να μείνουμε άνοι- χτοί σε ό,τιδήποτε αξιοποιεί δημι- ουργικά τήν πολιτιστική μας φυσι- ογνωμία καί ανακουφίζει τήν ά…- νιώδη έπι6ίωση τοι") τόπου μας. "E— τσι "ίσως μπορέσου…ιιε να δούμε ποιοί άκρι6ώς είσαστε καί πού άκριδώς πάμε. πι Η ΣΥΝΤΑΞΗ ΜαστοροΧώρια T013 Γράµµου τα Μαστοροχώρια 1:00 Γράµμου ή αλλιώς ακριτική Ελλάδα ύπάρχουν µονάχα στο χάρτη. «Νεκρά», «ασή µαντα», «ακίνητα» µέ- σα στήν πλήρη «καλών προθέσεων» συνεί- δηση των εκάστοτε αρµοδίων. ‘O ημερήσιος καί περιοδικός τύπος κα- τακλύζεται από γραφικά καί ανώδυνα «ό- δοιπορικά της αγωνίας». Ξεµοναχιάζουν στα καφενεία 4 - 5 συνταξιούχους, φωτο- γραφίζουν καµια γερόντισα … συνήθως µε ζαρωµένο πρόσωπο … δίπλα σε πρόδατα ?] φορτωµένη ξύλα, ψάχνουν για θέµατα µε λύκους κι αρκούδες, κρατούν ση µειώσεις για «αίτήματα», φιλοξενούνται από λαχτα- ρισµένους για ανταπόκριση προέδρους κι επιστρέφουν στην Αθήνα. Λίγο πολύ πιστεύ- ουν δτι έκµαιεύουν το διάλογο ή ακόμα καί το βίαιο αντίλογο. ‘H τηλεόραση συνεχίζει το χορό µε άψυ- δατωµένες «λαογραφικες ερευνες», µε ηµί- ωρα «νεοδηµοτικι3ν τραγουδιών». "Ολα αό- τα µε φόντο πλατάνια καί 6ρυσοδλες, καύ- µός καί µαράζι για τον τσιµεντόπληνκτο πο- λίτη των αστικών κέντρων. Παραµογές εκλογών … είναι συνήθεια φαίνεται … άνεόοκατέ6αιναν οί ύποψήφιοι τα χωριά καί µιλούσαν στα λιγοστά καφε- νεία, σε λιγοστούς ανθρώπους. Λιγοστοί 6- χι γιατί διαφωνούσαν με τα προγράµµατα ή τα πρόσωπα αλλά γιατί αύτο'ι ήταν όλοι κι όλοι. Στα χρόνια πούρχονται ή καλύτε- ρα τετραετίες, οί σταυροί θα µετρούνται στα νεκροταφεία κι όχι στίς κάλπες. Σκέ- ψη πολύ δεν χρειάζεται όταν ύπάρχει χω- ριό … χωρια … πού µετράει σε µια δεκα- ετία ζωής 6 γεννήσεις καί 48 θανάτους. Μαστοροχώρια του Γράµµου, χωρια πού αίσΘάνονται την αγωνία της έρήµωσης κι ή ανάσα τους όσο πάει καί λιγοστεύει. Η ΣΥΝΤΑΞΗ Oi «φυλές» τών Χιονιάδων καί ή ήπειρωτικι'1 χειροτεχνική - ζωγραφική "Ενα άρθρο τοι") Κίτσου Μακρή Αγαπητοί μου φίλοι, Ευχαρίστως συμφωνώ να δημοσιευτεί στο «Αρµολόι» το α΄ρθρο μου για τους Χιονιαδίτες ζωγράφους. Λυπάμαι πού δεν έχω έτοιμο τίποτε καινούργιο, ούτε ύπολο…γι΄ζω νά έχω σύντομα. EH συγκομιδή στοιχείων τού φετεινού καλο- καιριού δεν έχει άκόμα τακτοποιηι?εϊ, πολύ περισσότερο δεν έγινε ή επεξεργασία. . . Με… τα :…) φιλικά αίσι?ήματα Κίτσος Μακρής Βόλος 27)10)77 aA110 τίς τε΄σσερες µεγάλες πηγες τών ’H- πειρωτών χωρικών - ζωγράφων, το Kane's- 0060, τα Σουδενά, τούς Χιονιάδες καί τή Σαµαρίνα, ασφαλώς ή πιο πλούσια πηγή εί- ναι οί Χιονιάδες. "Η Σαμαρίνα σήμερα Βρί- σκεται στο Νομο Γρε6ενών, στα σύνορα ’H- πείρου καί Μακεδονίας, ωστόσο πολιτιστικά ανήκει στον ήπειρωτικο χώρο. Χωρικούς - ζωγράφους Ξδωσαν πολλα ήπειρώτικα χω- ριά, όπως το Φορτο'σι, το Καλέντζι καί άλ- λα. Πολύ συχνά σημειώνουν στα Ξργα τους καί τον τόπο καταγωγής τους. >Ιδιαίτερα οί Χιονιαδίτες, δίπλα στ, όνομά τους σχεδον πάντα 6άζουν το χωριο τής καταγωγής τους σε διάφορους τύπους: «εκ Χιονιάδων», «εκ κώμης Χιονιάδες», από χωρίον Χιονιάδες», «εκ Χιονιάδες», «Χιονιαδίτου», «Χιονιαδίτη», Το ίδιο άρθρο δημοσιεύτηκε στο «ΒΗΜΑ». «Χιονιάδες». .»… φανερώνει έμµεσα πως οί Χιονιαδίτες ζωγράφοι είχαν καλή φήµη. 'Η επίδοση πολλών άπο τούς Χιονιαδίτες στή ζωγραφική είναι γνωστή άπο παλιά. γι' αύτ΄ο κυκλοφορεί καί ή φράση «Χωνιά- δίτης είσαι; Ζωγράφος είσαι!». Δέν θα &… ναφερθούμε εδώ στήν ποιότητα τής καλλι- τεχνικής τους παραγωγής, καί ίδιαίτερα τής άγιογραφίας, πού προκάλεσε καί τήν εντο- νη αρνητική αντίδραση τοι") Φώτη Κόντο- γλου. Χειροτεχνικα έργα καλύπτουν τίς λα- τρευτικές ανάγκες ενος μεγάλου µέρους τής Βόρειας Ελλάδας, καί πέρα απ αύτή. 'Αλ- λωστε το επίπεδο δεν είναι το ίδιο σε ολους τούς Χιονιαδίτες ζωγράφους. "Υπάρχουν &- νάµεσά τους καλοί, μέτριοι καί κακοί. Τα προ6λήματα πού Θα µας απασχολήσουν σή- μερα είναι δύο, ή καταγωγή τής τέχνης τους καί κυρίως ή επαγγελματική τους συσ- σωµάτωση. ΑΡΜΟΛΟ'|' 41 Χιονιάδες: μερική άποψη Χώρος έρευνας το χωριο Χιονιάδες, σκαρ- φαλω|ιε΄νο στα κακοτράχαλα Βουνά τής ”H- πείρου, δίπλα στα αλ6ανικα σύνορα. "Αλλο- τε µε εκατοντάδες κατοίκους καί σήμερα µό- νο μέ 16, κι αύτούς σέ προχωρηµένη ήλι- κι'α. Χορτάριασαν τα μονοπάτια, έρημα τα περισσότερα σπίτια γκρεμίσματα παντού. Είκο'να ερήμωσης καί φθοράς, όχι πολύ δια- φορετική καί άπό άλλων ήπειρώτικων χω« ριών. Παλιότεροι πόροι του χωριου ή κτη- νοτροφία, ή ζωγραφική καί ξυλογλυπτι- κή. Σήµερα 0i συντάξεις καί ?; μικρή οίκο- σιτη κτηνοτροφία. Πώς δημιουργήθηκε η παράδοση αύτη σ ένα αποιιονωμε΄νο ερεινο χωριο; Σ 6, τι αφορα στην ξυλογλυπτική, ίσως ή πλησιέ- στερη προς τήν αλήθεια ερμηνεία είναι ή ακόλουθη. Η ξυλογλυπτική ύπήριξε, από πα- λιά, τέχνη τών δοσκών, άλλα σε μικρά κυ- ρίως αντικείιιενα για σπιτική καί επαγγελ- ματική χρηση, ρο'κες, γκλίτσες, κουτάλια, σφοντύ) ια κλπ. Κάτω από ορισμένες συνθή- κες καί µε τήν πίεση του μικρού κτηνοτρο- φικου είσοδήµατος. είναι δυνατο να προχω- ρήσουν καί σε πιο σύνθετες µορφές, όπως είναι ή εκκλησιαστική ξυλογλυπτικη. Στή ζωγραφική, δ|ιως, δεν μπορούμε να έπισημάνουμε ανάλογα σπέρματα. Με καί ή δασική πρώτη ύλη, αντίθετα απ &… συνέ- 6αινε µε τη Θαφικη τών μαλλιών, έπρεπε νάρθει από τόπους ιιακρυνούς και Με πολυ- 42 APMOAOJ‘ ήµερα ταξίδια. Τοπική παράδοση, πού τήν αναφέρει στο πολύτιµο συλλεκτικο 6ι6λίο του για τούς χιονιαδι΄τες ζωγράφους & ντό- πιος παπα-Γιώργης Παΐσιος', μιλάει για µαθητεία νεαρών 6λαχοποιμένων στην Ιτα- λία. Με κι αν ύποθε'σουµε µαθητεία στο "Α- γιον "Ορος, κι εκεί το ίδιο επικρατούσε. "Αλλωστε καί ζωγράφοι από άλλα χωριά, με σίγουρη μαθητεία στο "Αγιον "Όρος, τήν ’1'- δια τεχνοτροπία ακολουθούν. Είναι ή κοινή εικαστική διάλεκτος όλων τών χειροτεχνών ζωγράφων τής εποχής τους καί νομίζω πως τή ρίζα της πρέπει να τήν αναζητήσουμε στα πολύ πιο κοντινά καί προσιτά 'Επτάνη- σα, με τή γνωστή ζωγραφική σχολή τους. Μερικές προσπάθειες να κρατηθεί στούς Χιονιάδες ύφος πλησιέστερο προς τή 6υζαν- τινή παράδοση έμειναν χωρίς συνέχεια. Σά µια τέτοια προσπάθεια σημειώνουμε τήν εί- κόνα τού "Αγίου =Αντωνι΄ου πού δρι΄σκεται στήν εκκλησία τού "Αγίου "Αθανασίου Χιο- νιάδων, καθώς καί µια μεταγενέστερη, άλ- λα πιο σοδαρή παραλλαγή της, πάλι στήν ίδια εκκλησία. Για τήν επαγγελματική οργάνωση καί τή διδασκαλία τής τέχνης στούς Χιονιάδες έχουν διατυπωθεί πολλές εκδοχές, πού φτά- νουν ώς τήν ύπαρξη οργανωµένης Σχολής Ζωγραφικής. "Η έλλειψη γραπτών πηγών ή άλλων σίγουρων στοιχείων αφήνει το πεδίο ελεύθερο για κάθε μορφής είκασίες, άπό τίς οποίες δεν ξέφυγε καί & όποφαινόµενος. *Ε- παγγελμ.ατική οργάνωση καί σταδιακή μα- θητεία είναι άλληλε΄νδετες σε μορφές χειρο- τεχνικών συσσωματώσεων. Το εθνικό τους δίκαιο καθορίζει όχι µό- νο τούς ορους άσκησης τού επαγγέλματος, αλλά καί το διαδοχικά στάδια μαθητείας, με τήν αντίστοιχη ανάληψη εύθυνών στήν παραγωγική διαδικασία. Είδικα στή ζω- γραφική, οί μικροί μαθητευόμενοι αρχίζουν από 6οηθητικες δουλειές, όπως το τρίψιµο τών χρωµάτων καί το καθάρισμα τών κινέ- λων, ύστερα προχωρούν στο γέµισμα οµοιό- χρωμων επιφανειών καί διαδοχικά αναλα- 6αίνουν περισσότερο όπεύθυνα καθήκοντα, ώσπου να φτάσουν στή σχεδίαση καί το δού- λ.=.μα τών λεπτομερειών. Οί επαγγελματικές αυτες οργανώσεις δεν είχαν σταθερή µορ- φή2. τΗταν προσαρμοσμένες στο είδος καί στίς ανάγκες τής οίκονομικής δραστηριότη- τας σέ κάθε τομέα. Για τούς διοτέχνες ύπήρ- χαν τα ίσνάφια ή ρουφε΄τια, για τούς εμπό- ρους οί κομπανίες ή συντροφι΄ες, για τούς κτηνοτρόφους τα τσελιγκάτα καί ποικίλες µορφές για τούς ναυτικούς καί τούς στρατι- ωτικούς Το 16ο αίώνα έχουµε στήν ενετο- κρατούµενη Κρήτη «"Αδελφότητα» ζωγρά- φων, στήν οποία συµμετέχει καί & νεαρος Μ…… (Δομίνικος) Θεοτοκόπουλος. … από έπίπονες έρευνες έφτασα στο συμπέρασμα πως οί ζωγράφοι τών Χωνιά- δων δεν ακολούθησαν τή συντεχνιακή επαγ- γελματική συσσωμάτωση, αλλά το χωρισµό σε φ ά ρ ε ς , κοινωνικές ομάδες πού στηρίζονται στήν κοινότητα καταγωγής. Πρώτη νύξη για να στραφει ή έρευνα προς τήν κατεύθυνση αυτή τήνε έδωσε µια από τίς πρώτες έπιγραφες τού ζωγράφου Παγώνη στο Πήλιο. Νεόφερτος ακόµα, κρατάει τήν ήπειρώτικη προφορά τού ονόµατός του καί θυμάται τή φάρα στήν οποία ανήκει Σε κιονόκρανο τής "Αγίας Μαρίνας Κισ- σού, στα 1802, ανάμεσα σε πολλά άλλα γράφει: «χείρ δωρεούντος παγούνι κωσταντί εκ φυλής πασχαλάδες». "Η επιγραφή αύτή έδαζε πολλα ερωτήματα, πού τελικα θρή- καν τήν απάντησή τους ,εκτος απο ένα: Τί σήµαινε έκεϊνο το «εκ φυλής πασχαλάδες». "Ο Χριστόφορος Περραι6ος στήν «"Ιστορία τού Σουλίου καί Πάργας», πού τύπωσε στα 1857, γράφει στή σελίδα 17: «Είς τα τέσ- σαρα ταύτα χωρία ύπάρχουσι διάφοροι φυ- λαί, φάραι κοινώς ονοµαζόμεναι» Σ' άλλα σημεία τού δι6λι΄ου του αναφέρε- ται στή «φυλή τών Βοτζαραι΄ων», στή «φυλή τών Ζερ6αίων» κλπ., δηλαδή σε γνωστές σουλιώτικες φάρες. "Ας σηµειώσουμε εδώ, για το σημερινό αναγνώστη, πως ή λέξη φά- ρα πολύ αργότερα πήρε ύποτιμητική σημα… σία. "Ο παπα- Γιώργης Παίσιος πολλές φο- ρές, στα Βιογραφικά στοιχεια για χιονιαδί- τες ζωγράφους ,δίπλα στα ονοµατεπώνυ|ιά τους σημειώνει «εκ τής γενεάς Πασχαλά- δων», «εκ τής γενεάς Τοατσαίων Πασχαλά- δων», «Μαρινάς», χωρίς να δίνει άλλη εξή- γηση. Τα… ή επιτόπια έρευνα απέδειξε πως οί χιονιαδίτες ζωγράφοι ανήκαν σε δυο APMOAO‘I' 43 δασικές φάρες, στούς Πασχαλάδες καί στούς Μαρινάδες. Φυσικά, δέν έπιδίδονταν όλοι οί άντρες κάθε φάρας στή ζωγραφική. 'Η κτηνοτροφία παρέμενε δασικος πόρος όιοπορισμού καί ίσως μια κάποια στρατιω- τική οργάνωση να τούς συνέδεε. Οί Πασχα- λάδες κατοικούσαν στή συνοικία πού Βρίσκε- ται όορειοδυτικά από το κέντρο τού χωριού καί είχαν γιά κοινό τους έργαστήριο, όπου γινόταν καί ή μαθητεία τών νέων ζωγρά- φων, ένα πολύ ψηλό κτίριο, πού οί ντόπιοι το έλεγαν «κούλα τών Πασχαλάδων». "Ας θυμηθούμε έδώ πώς & Σουλιώτης Λ. Κουτσο- νίκας στήν «'Ιστορία τής e13117112131710 Έπα- ναστάσεως» σηµειώνει πώς τα σπίτια τών αρχηγών κάθε φάρας «ήσαν κατά το µαλ- λον πύργοι οχυροί». 'H Κούλα τών Πασχαλάδων έπεσε έδώ καί σαράντα περίπου χρόνια καί στή θέση της έχτισε καινούργιο σπίτι παραθερισµού ένας από τούς απογόνους τών Πασχαλάδων, & συν- ταξιούχος δάσκαλος Στέφανος Ζωγράφος, πολύτιμος συµπαραστάτης 1101) στίς σχετικές έρευνες. Εννοείται πώς πολλοί έργάζονται καί στα σπίτια τους, κυρίως από τα μέσα τού 1901) αίώνα. Σώζεται σέ καλή κατάστα- ση το σπίτι, όπου έργάσθηκαν οί Πασχαλά- δες ζωγράφοι Γεώργιος, Ματθαίος, Ζήκος, Αποστολος, Σωκράτης καί Κωνσταντίνος. Απο τή φάρα τών Πασχαλάδων αποσπά- σθηκε, στα µέλη τού 18ου αίώνα, ένα πα- ρακλάδι της, οί Τσατσαίοι Πασχαλάδες ή σκέτα Τσατσαίοι. Οί Μαρινάδες κατοικού- σαν λίγο χαμηλότερα. Σώζεται, παρατηµ.ένο καί πνιγμε'νο στήν άγρια 6λάστηση, το κοι- νό τους έργαστήριο. 'Η οίκογενειακή 510150- χή στο έπάγγελμα τού ζωγράφου διαπιστώ- νεται πολλές φορές, π.χ.: Κωνσταντής Χιο- νιαδίτης (παππούς) — Παγώνης Χιονια- δίτης κι ύστερα Δρακιώτης (γιος) —— Α- θανάσιος Παγωνίδης κι ύστερα Παγώνης (έγγονός)- =Εδώ διαπιστώνουµε καί το σχηματισμο νέων έπώνυµων σέ ανθρώπους μιας φάρας. "Η αλλαγή τού έπώνυµου δέ σημαίνει απο- κοπή από τή φάρα, πού κρατάει πάντα το όνομα τού γενάρχη μέ περηφάνεια, κάτι αν- τίστοιχο μέ τούς θεούς ή ήρωες γενάρχες τών αρχαίων αθηναϊκών «φυλών». Περιτ… Σπίτι όπου δούλεψαν οί Παοχαλά- δες ζωγράφοι: Γεώργιος, Ματθαί- ος, Ζήκος, *.4πόσιολος, Σωκράτης καί Κωνσταντίνος το να σημειώσω πώς έδώ δέν 6λέπω κάποια «συνέχεια», αλλά απλή αντιστοιχία παρόμοι- ων κοινωνικών δομών. Τώρα πρέπει νά έξετάσουμε γιατί οί αρ- χικά κτηνοτροφικές «φυλές» τών Χιονιάδων έξελίσσονται κατά ένα ποσοστο σέ χειροτε- χνικές ή έστω μικτές, χωρίς να πάρουν τή µορφή τού ίσναφιού παρ' όλο πού «στο τέ- λος τού 18ου αίώνα δρισκόμ.αστε μπροστά στο φαινόμενο: ή κτηνοτροφική πάτρια, πού ή συνείδησή της ήταν σχεδον απόλυτα δεσμευ- µένη από το ένστιχτο ,τώρα κάτω ετ: τήν έπιρροή τών αστικών ορεινών κέντρων, έ- λευθερώνεται από τήν αστική Εδεολογία», ό- πως σηµειώνει ο Μ. Μ. Παπαϊωάννου στα σχόλια τών «΄Απάντων» τού Περραιδού3. Τον πρώτο λόγο τον σηµειώσαµε πιο πά- νω, πολλές από τίς φάρες έχουν μικτο χα- ρακτήρα, κτηνοτροφικο καί χειροτεχνικό. Στούς ορεινούς πληθυσμούς τών χωριών τής "Ηπείρου …- αύτά μας ένδιαφέρουν έδώ - το μεγαλύτερο ποσοστο τής παραγωγικής δραστηριότητας κατέχει ή πρωτογενής πα- ραγωγή, κτηνοτροφία, γεωργία, ύλοτομία, γιά έσωτερική κυρίως κατανάλωση καί λι- γότερο για 5117100111. cH φτώχεια φυσικών πόρων οδηγεί ένα μέρος τού πληθυσµού σέ 44 ΑΡΜΟΛΟ1' µεταποιητικές δραστηριότητες καί είναι γνω- στή ή έπίδοση τών ήπειρωτών σέ διάφορες μορφές χειροτεχνίας καί στήν οίκοδομική. Πολύ περιορισµένη είναι ή προσφορά ύπηρε- σιών: δάσκαλοι, κομπογιαννίτες, 0510100- ρείς... Κοντά 0’ 01010 πρέπει 1201 7100085000115 πώς 0 050000 έχει κάποιαν αντοχή στο χρό- νο, διατηρείται κι όταν πιά έχουν αλλάξει οί συνθήκες τίς οποίες έξυπηρετούσε 051251 σάν ένα σχήμα χωρίς περιεχόµενο. Απο 101 11700101 στοιχεία, πού προς το παρον κατέχουμε, ύγαίνει το 00117150010001 πώς οί «φυλές» τών χιονιαδιτών ζωγράφων είχαν δομή καί λειτουργία μεταποιητικής συντεχνίας. Σήµερα, βέ6αια, ή ζωγραφική θεωρείται προσφορά ύπηρεσιών, 1101 στήν έ- ποχή έκείνη αντιμετωπίζεται σάν 05101710171- τική δραστηριότητα, αντίστοιχη 05 τού χαλ- κουργού, τού ασηµιτζή, τού λιθογλύφου κλπ. Πρόκειται, όπως το σηµειώσαμε καί απο τήν αρχή, γιά χειροτεχνικού χαρακτήρα ζωγρα- φικη. Φαίνεται πώς οί σχέσεις ανάµεσα στίς δύο φάρες δέν είναι έχθρικές, αφού σημειώνονται καί έπιγαµίες. "E101 ,ή Χρύσω, κόρη τού Πασχαλα ζωγράφου Ζήκου Γεωργίου παν- τεύεται το Μαρινα οµότεχνό του Αναστά- σιο Κ. Ζωγράφο καί 0’ 0101012 κάνει δύο άλ- λους ζωγράφους, το Χριστόδουλο καί το Θω- μά, πού ανήκουν πιά στή φάρα τών Μαρινά- δων. "Ας σημειωθεί έδώ πώς πολλοί, καί από τίς δύο φάρες, έπαιρναν το 5710177511101 τους 7101 57111112000: Ζωγράφος, όπως έγινε καί 115 άλλα 5710177511101101, Βαγενας, Χαλ- κιάς, Μαραγκός, Σαράφης. "Η έξωγαµ.ία, δηλαδή ο γάµος ανάµεσα σέ 01101101 01710 δια- φορετικές ένώσεις αίματοσυγγένειας ήταν σέ παγκόσμια κλίμακα έπιθυμητή καί πολλές φορές 5711656171051271 7101 λόγους εύγονίας πού είχαν διαπιστωθεί έµπειρατικά4. Μέ αφετηρία το χωριό τους, όπου τούς χειµωνιάτικους µήνες δούλευαν φορητές εί- κόνες, ξεχύνονταν οί χιονιαδίτες ζωγράφοι προς διάφορες κατευθύνσεις 7101 12’ 011201101- 6001) τοιχογραφικές έργασίες καί να πουλή- σουν τίς έτοιμες εικόνες. Μερικές φορές έ μεναν µόνιμα σέ τόπους όπου ύπήρχε αρ- 1:5101 δουλειά, παντρεύονταν καί ντόπιες, ό- ως έκανε & Παγώνης στή Δράκια τού Πη- ίου5. "Έργα τους συναντούμε στή 130001171101- π 1 W1, στή Σταριτσιάνη Καστοριάς, στο Αύγε- ρινο Μακεδονίας, στο Πεντάλοφο καί στον γειτονικό του Βυθό, στή Βήσσανη, 0101 πη- λιορείτικα χωριά Δράκια, Ανήλιο, Κισσός, Νεοχώρι, Μακρινίτσα, στο μοναστήρι τής Κλεισούρας, στήν Πρεμετή, στή Ζίτσα, στο Κουκούλι, στο T057151060, 010 Βρυσοχώρι καί το Σκαμνέλι Ζαγοριού, τήν Πυρσόγιαν- νη, στήν περιφέρεια Αγρινίου, στο Καλλι- φώνι Καρδίτσας καί σέ πολλά άλλα χωριά. Οί χιονιαδίτες ζωγράφοι, έκτος 01710 το κύριο αγιογραφικό τους έργο, καλλιέργησαν καί άλλους τομείς τής τέχνης τους, όπως το τοπίο (Παγώνης: "Αγία Μαρίνα Κισσού, παράσπιτο Τριανταφύλλου στή Δράκια) , τήν προσωπογραφία (Χριστόδουλος Ζωγράφος: προσωπογραφίες τών γονιών του Παγώνης: Ρήγας Υψηλάντης), τίς ίστορικές σκηνές (,Αναστάσιος Παπακώστας - Μαρινας: σπί- τι τού Ράδου στο T057151060) , τή διακόσµη- ση προσόψεων 01710 κασέλλες (σπίτι τού Σ. Ζωγράφου στούς Χιονιάδες) καί τή νεκρή φύση .(Παγώνης: "Αγία Μαρίνα Κισσού, "'Αγιος Δημήτριος Νεοχωρίού). * ** Το 071051101101 τούτο είναι 11101 πρώτη προ- σέγγιση στο θέµα, 0101 ύπόδειξη για το 50000 πού ίσως πρέπει να ακολουθήσουν νε- ώτεροι έρευνητές καί 0’ άλλα χωριά 05 7101- 00110101 κοινωνική δοµή καί αντίστοιχες δρα- Σπίιι Μαρινάδων ζωγράφων APMOAO- l- 45 0171010171150, χωρίς 1201 προδικάζει καί 101 τελικά συμπεράσματα. "Η έρευνα γύρω από τον παραδοσιακό 0010 7101111000 προχωρεί πέρα 01710 τή συλλογή ύλικού, πού φυσικά πρέπει νά συνεχισ0εί, καί 01710 τήν καλαι- σθητική αποτίµηση, σέ πιο σύνθετες καί ού- σιαστικές µορφές. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 1.-Γειι)ργί…ι Ηαϊσίοιι, 'ιερέως, ‘A γ ι ο- 101110111 καί 'Λγιογράφοι τ ώ ν Χ |. ο ν ι α δ … ν, ,Ιωάννινα 1962, σελ. &. 2.- Λέν ι'ιπι΄ιρχει μεγαλη συνθετική έργασία για τα ίσνάι|>ι.α καί 0011011151111 στήν 'Ελ- λάδα, µόνο μερικές μονογραφίες. Σχετι- κή βι(ίλιογριιφία βλέπε ατού: Νικ. Πανταζοπούλου, "Ε λ λ ή ν ω ν Συσσωμ.ατώσεις κατά τήν Τουρκοκριιτίαν, 'Αθή- ναι 1958. 3.--Χριστ. Περραιύού, "A :: α ν τ α. Πρό- λογος Νίκου Βέη. "Επιμέλεια - Σχόλια Μ.Μ. Παπαϊωάννου. 'Λ0ήνα 1956, σελ. 83. 4.-Φρειδ. Ένγκελς, 'Η Κ (1 τ ο. γ ω γ η Χ ιο ν ι ά δ ε ς." Γκρεμισμένο πα- ράσπιτο τής («Kw/1mg» ιών Πα- αχαλάδων τής Οίκογένειας, τής ’A— τομικής 'Ιδιοκτησίας καί τού Κράτους. ΄Αθήνα1966, σελ. 100, 103 κ.ά. 5.-Κίτσου Λ.Μακρή, 'Η Λαϊκή Τέ- χνη τού Πηλίου,'Αθήνα1976, σελ.209. 08033 'Η σύνδροµα σας Διευκρινίζουμε πώς το Περιοδικό δική σας ουνδρομή. Πιστεύουμε πως ο καθένας Πρέπει να στείλει τή συνδρομή του στα κεντρικά γραφεία τής Λάρισας. (Διεύθυνση, ΄Αθανά- σιος Παπαγεωργίου, Βασιλέως Κωνσταντίνου 42, για το «ΑΡΜΟΛΟ'Ι'» - τηλέφωνο 229.321) μας στηρίζεται αποκλειστικα στη

…… ψ µΧ & & Η ΜΑΤ; Α…"… ΐΛΑβΡΐ"Ξ . ΠΑ Tm; &… ΜΜΜ & Ά'"!΄!= Η Χρον&] 6 δΆ&=?ιψΟ δέν ζψ"ν'"ό Χω€Ο . & ΗνΜ τααω ός/ ς?ΠΌυ 1. Ε I Χ Α Γ Ω Γ Η 'H λαϊκή τέχνη είναι έκφραση τών παραδοσιακών κοινωνικών µορφών, δηλαδή έ- κείνων στίς δποίες ή πείρα τού παρελΘόντος, ή λογοτεχνία καί οί άντιλήψεις γιά τα βασικά Θέµατα τής ζωής μεταδίδονται από γενιά σέ γενιά µέ.τή στοµατική παρά- δοαη. Λύτό βέβαια δέ σηµαίνει πώς, σέ περιορισμένη κλίµακα, δέν ύπάρχει καί ό γραπτός λόγος. Είναι κι αύτή τέχνη παραδοσιακή πού, αντίθετα άπ'8τι πιστεύεται, ούτε &νεξέλικτη µένει, ούτε αύτοεπαναλαμβάνρται, µόνο πού ή έξέλιξή της ακολου- 0εΞ τό ρυθµό καί τίς διαδικασίες τού παραδοσιακού πολιτισµού. Στό θεµατολόγισ, στά ύλικά καί στίς τεχνικές μεθόδους έχει μιά συνεχή αλλαγή, άλλοτε,άργή καί άλ- λοτε γρήγορη, αντίστοιχη μέ τίς γενικότερες κοινωνικές, οίκονοµικές καί πολιτισ- ΄αζΞεξ αλλαγές; Δέχεται, έπίσης, έπιδράσεις από τίς τέχνες άλλων λαών, έπειδή ό- µως είναι βαθιά ριζωµένη στόν τόπο της, &φοµοιώνει τα στοιχεία πού δέχεται καί τά κάνει δικά της, όπως καί ή γλώσσα παίρνει ξένες λέξεις µά τίς προσαρμόζει στό" δικό της τυπικό, τίς κλίνει, τίς πλέκει σέ σύνθετες λέξεις... Μιά από τίς πιό διαδεδομένες πλάνες είναι καί τό ότι ή λαίκή τέχνη καθηλώ… νεται σέ χαµηλό τεχνικό έπίπεδο καί είναι, περίπου, τέχνη αύτοδίδακτων. Ούτε τό ένα,ούτε τό άλλο είναι σωστά. 'Η λαϊκή τέχνη στόν τομέα τής τεχνικής παρουσιά- ζει πλήρη έπάρκεια, αντίστοιχη µέ τούς στόχους της. Τά θαυμαστά έπιτεύγµατά της στήν άργυρο-χρυσοχοία, στήν κεντητική, στήν ξυλογλυπτική, τήν ύφαντική καί τούς άλλους τοµείς της φανερώνουν ύφηλό έπίπεδο τεχνικής. Δέν ύπάρχει, ασφαλώς, φοί- τηση σέ είδικές καλλιτεχνικές σχολές, ύπάρχει όµως ή πολύχρονη µαθητεία δίπλα , στόν έµπειρο τεχνίτη, πού είναι φορέας μακροχρόνιας παράδοσης. 'Η΄µαθητεία αύτη ι&κολουθεΐ σταθερά στάδια, αντίστοιχα µέ τό ποσοστό εύθύνης πού ανατίθεται στό μαθητευόµενο, καθώς αύτός ώριµάζει μέ τήν καθημερινή άσκηση. 'Λπό τσιράκι γίνε- ται µαστορόπουλο, ύστερα µάστορας, κάλφας καί, τέλος, & πιό προικισµένος, άρχι- µάστορςς. Μακροχρόνια είναι καί ή µαθητεία στήν οίκοτεχνία, όπου ή γιαγιά, ή µη- τέρα κι ακόµα ή άξια γειτόνισσα μεταδίδουν τήν πολύτιµη πείρα τους στήν ύφαντι- κή, τό κέντηµα, τήν πλεκτικά, ΞξΕλξογρΞΞΞΞ.'Βθνικής Τραπέζης τής 'Ελλάδος. "Επιμέλεια Στέλιου Παπαδόπουλου: N ε 0 € λ λ η ν ι κ ή Χ ε ι ρ ο τ ε χ ν ί α, 'Αθήνα 1969 . 'Αγγελικής Χατζημι- χάλη= 'Η λ λ η ν ι κ ή Λ α ι κ ή Φε χ ν η, 'Α0ήνα- 1955 . STILPON KYRIAKIDRS: mmcnmcmscm VOLKSKUT-TDE, Θεσσαλονίκη 1936. ΄ 2. ΠΗΓΕΣ KAI ΕΠΙΛΡΑΣΞΤΣ Κύρια πηγή τής έλληνικής λαϊκής τέχνης είναι ή βυζαντινή τέχνη, φορέας κι I a u υ … αν . αυτη τόσο των παλιότερων…έλληνικων τ€Χνων οσο και ανατολικών στοιχείων. Αύτό 2 … (:»!!! &φορΞ µόνον τήν δρΟόδ()ζη δγιογραφία &λλά καί όλες τίς άλλες µορφές. ." μακρόχρο… νη, όµως, δποταγή τής 'Ελλάδας στούς Τούρκους ήταν ϊπόμενο νά πλουτίσει µέ µου… σουλμανικά στοιχεία τή λαϊκή της τέχνη. "Από τά μέσα τού 170v αίώνα, καί κυρίως κατά τόν 180, ή ανάπτυξη έμπορικδν συναλλαγών μέ τήν Κεντρική καί Δυτική Πύρώπη, οί δραστήριες παροικίες τών "Ελλήνων τής διασποράς, ή άνθιση τής ναυτιλίας, φέρ… νουν τούς "Ελληνες σέ γόνιµη Επικοινωνία μέ τόν προηγµένο εύρωπαϊκό χώρο. 'Απο- τέλεσµα αύτής τής έπαφής είναι καί ή εύσαγωγή νέων τεχνικών µεθόδων καί τεχνο- ," , * ~ Λ , Τ , . τροπιων καθως και διακοσµητικων θεµατων. Σημαντική ειναι ή έπιδραση του µπαρόκ, , Ψ : … ΄ , , ( ε & ς | (' που ανταποκρινιται στις καινουργιες ελληνικ ς κφραστικες αναγκες. παλιότε… Ωω Φρεΐς είναι οί κυριότερες πηγές θεµάτων τής λαϊκής µας τέχνηςτ'τ Η» ρα έργα, οί γκραβούρες καί τά µνηµεία τού λόγου. Τά παλιότερα έργα, μ τό πρόσ… θετο πλεονέκτημα τού σεβασμού στό πατροπαράδοτο, παίζουν ανασχετικό ρόλο στίς γρήγορες καί ριζοσπαστικές μεταβολές. Μεγάλη διάδοση είχαν οί εύρωπαϊκές χαλκο- γραφίες καί μεταφύτεψαν ένα μεγάλο πλούτο θεμάτων. Φυσικά, τά θέματα αύτά ύφί… σταντα μιά ούσιαστική κατεργασία προσαρμογής τους, πού θά τήν έξετάσουμε σέ έπόμενες δμιλίες µας. Πολλά θέµατα προέρχονται άπό άφηγήσεις, είκόνες, µεταφο… ρές καί παροµοιώσεις παρµένες άπό τήν "Αγία Γραφή, τά Συναξάρια, τήν έκκλησια- στική ύµνολογία, τίς λαϊκές παραδόσεις, τά δημοτικά τραγούδια, καθώς καί άπό λόγια κείμενα. Βιβλιογραφία.Πόπης Ζάρα: 'Η Γοργ ό ν α ε ί ς τ ή ν "Η λ λ η ν ι κ ή ν Λ α … ϊ κ ή ν T έ χ'ν η ν, "Αθήνα 1960. Κίτσου "Α. Μακρήι Π η λ ι ο ρ ε ί τ ι κ ή Π Α α'ϊ κ ή T έ χ ν η - Η η γ έ ς κ α ί '» π ι δ ρ ά σ ει ς, 'Αθήνα 1948. Μα… , ' νώλη Χατζηδάκη: 'Η …Κ ρ η τυι κ ή Ζ ω γ ρ α φ ι κ ή κ α ι η ΄Ι τ α λ ι κ ή Λ α λ κ 0 γ ρ α φ ί α , ΄Ηράκλειον Κρήτης, 19476 3,1…ιοΡΦοΛοΓΙΑ. , I a ‘0 χαρακτήρας τής τέχνης είναι πρόσθετος στά λαϊκα ανικειµενα, πού κατα- σκευάζονται γιά νά καλύψουν πρακτικές ή θρησκευτικές άνάγκες. "Ετσι, ή πρώτη άρετή ένός &ντικείμενου είναι ή λ ε ι τ 0 U ρ γ ι κ 6 τ η τ α, ή ίκανότητα νά έξυπηρετεί τίς πρακτικές άνάγκες γιά τίς δποίες δηµιουργήθηκε. Τό μεγάλο µυστι… κό τής λαϊκής τέχνης είναι ότι φιλοκαλεί ύπηρετό"ντας τή χρεία. 'Η καλαισθητι… κή φροντίδα δέν έκδηλώνεται μόνο μέ τή διακόσµηση αλλά καί μέ τό όλο σχήμα, πρό δν καί καθορίζεται από τή χρήση του, έχει άνεση καί αρµονία."Υπάρχουν περιπτό… σεις όπου ή διακόσµηση κάνει πιό εύχρηστα τά σκεύη. Σηµαντικός παράγων πού έπιδρά στή διαμόρφωση τού σχήµατος καί τών διακοσ… μητικδν θεµάτων είναι οί δυνατότητες πού παρέχει τό ύλικό άπό τό δποζο είναι κατασκευασμένο. 'Η άξιοποίηση τόν τεχνικ5ν καί αίσ0ητικδν δυνατοτήτων κάθε ύ- . τι) '! «λ' (« αν ο… 6703) ο"… ,… και. I ύτψα 6?δ…τ«ρε τα 1 δια Κάθι; έΧζναγο:',… στο… *΄ ςε;τω που… οι… ,. χ 'Φξθ!τ!οτϊσ… ΡΜ7ι5Μ ή€λ'ΤκΓ(| «κ΄ 514 Π -Χ. δ…ΦΟέΕΓ|κό αηαδ.΄ςε τα. '" Θ΄ΐΨ ΧθΝς'=Υά, αν "ένα… αχ?ορµπζ… 3 λης είναι τό κύριο προσόν τού καλού τεχνίτη. "Ετσι, βλέπουµε πώς τό ίδιο δια- κοσµητικό θέμα αλλάζει διατύπωση άπό ύλη σέ ύλη. Ψό κυπαρίσι, π.χ., άλλοιδς έπ- φανίζεται στήν ξυλογλυπτική, τή λιθογλυπτική, τό κέντηµα, τήν ύφαντική, τή δαν… τέλλα, τή χαλκουργία, τό βοτσαλωτό δάπεδο, τήν ένθετική κ.λ.π. "Ακόµα καί ή 6… πτική γωνία από τήν οποία φαίνεται συνήθως τό έργο έπηρεάζει τό σχέδιο τόν µο… τίβων του. 'Υπολογίζονται οί βραχύνσεις τής προοπτικής,|1ά Μαζι;τεµνιωέ ιτσό" 'Η όλη διεργασία ένός θέματος γιά νά µεταβληθεί άπό παράσταση σέ κόσμημα γίνεται µέσω µιάς Ενιαίας διαδικασίας πού, γιά λόγους καθαρά µεθοδολογικούς, µπορούμε νά τή χωρίσουµε στά τρία βασικά της χαρακτηριστικά, στή σ χ η µ α τ ο… π 0 ί η ο η, δηλαδή στήν µερική ή δλική άναγωγή τής µορφής σέ άπλά σχήµατα, στήν φ α ι ρ r α η, δηλασή στήν ήποβολή δευτερευόντων χαρακτηριστικών τής µορωής | , ρ- , και στην ε ξ α ρ ο η των χαρακτηριστικών λεπτοµερειών. Μερικές φορές ή διεργα… I ll , , , , : u p | . τη φθανει ως την αποπαραστατικοποίηση, ετσι που το αρχικο θέμα νά µήν &… ,. σία α ναγνωρίζεται πιά καί νά έχει γίνει ένα παιγνίδι χρωµάτων καί σχημάρων. Αύτό πα- ρατηρείται κυρίως σέ θέματα πού δέν έπιδέχονται πύκνωση ή πού είναι ξένα πρός τίς δπτικές συνήθειες καί τή µορφική άντίληψη τού λαού. Οί δύσκολες συνθήκες κάτω άπό τίς δποίες άσκήθηκε ή τέχνη κατά τούς χρόνους τής Τουρκοκρατίας δημιούργησε καί τήν έ π ί φ α σ η π o λ υ τ έ λ ε ι α ς, δη- λαδή τήν άποµίμηση δυσεύρετων καί δαπανηρύν ύλικύν άπό άλλα προσιτά καί φθηνά. …ΞιΕλιογραηία.Κίτσου 'Α. Μακρή: Π ο ρ φ ή κ α ί T ε χ ν ι κ ή, "Χρονικό ?1 " , "" "Η , Ο , Αθηνα . του ιδιουε Νέες τεχνικές και µορφες στη χειροτεΧνξα µας, έφημ. " T O B'H M A " 17 Νοεμβρίου 1963. :ΐξι,Π0ΛΕΟΛΟΜΙΛ - APXI‘PEKTONIKH chad n ".! ).. … «4χςε ό ν ξ"? ?… εάν (Τα (τη µ λληνικά χωριά µπορούμε νά τά χωρίσουµε σέ τρείς βασικούς τύπους, πού Ρο δ καθένας τους έχει πολλές παραλλαγές, στόν & π λ ό, στό ο ύ ν θ ε το καί στόν π α ρ ά λ ι ο. '0 πρώτος άποτελείται άπό ένα κύτταρο µέ κεντρικό πυρήνα τήν πλατεία "οπου συγκεντρώνεται ή κοινωνική ζωή τού χωριού, θρησκευτική, έμπορική " καί ψυχαγωγική. 'Ο δεύτερος, 6 σ ύ ν θ ε τ ο ς &ποτελείται άπό δύο, τρία η τέσ… σερα, όχι έντελύς άποκολληµένα κύτταρα, µέ ίδιαίτερο τό καθένα τους πυρήνα. Πάν… τως ένα είναι τό κέντρο τού χωριού. 'Ο παρ ά λ ι ο ς άναπτύσσεται κατά μήκος τής παραλίας καί σέ µικρό βάθος. "Ολα τά κτήρια-έχουν τήν πρόσοψη πρός τή θάλασσα. 7 " ΄΄ Ν ., Δύο ειναι οί βασικοί τοµεις της άρχιτεκτονικης κατα τήν τουρκοκρατία, ή έκκλησι… στική άρχιτεκτονική καί τό σπίτι3 µαζί τους καί οί άλλες κατασκευές, οί βρύσες, τά γεφύρια.... 'Εκκλησιαστική άρχιτεκτονική. Οί έκκλησίες τής Τουρκοκρατίας έφαρµδζουν όλους σχε ".-.. ...""… δόν τούς τύπους τής βυζαντινής άρχιτεκτονικής, σέ µικρότερες διαστάσεις καί µέ , εύτελέστερη κατασκευή.'Επικρατούν, όμως όί τρίκλιτες ή µονόκλιτες βασιλικές, ξυλόστεγες ή θολωτές σέ ποικίλες παραλλαγές. Στά νησιά καί στούς βενετοκρατού… , , , , Ν |, , | µενους τόπους µπαινουν και µερικα φραγκικα στοιχεια, όπως τα δξυκόρυφα τόξα, η έπιµεληµένη ίσοδοµική τοιχοποιία µέ σκαλισµένες πέτρες καί τά έταλίζοντα άνάγλυ- . .. .. ι , ί , ." φα, Ετζ καθολικά των µοναστηριων συνηθιζειαι δ λεγόµενος αθωνικός τυπος µε πλα… !, γινούς "χορούς" ήμικυκλικούς. ! Σπίτια.Δύο βασικοί τύποι σπιτιών έπισημαίνονται, δ βαρειοελλαδίτικος καί o αί- γαιοπελαγίτικος. ‘0 χωρισμός είναι άρκετά συµβατικός. Τά σπίτια, οί λεγόμενοι "πύργοι"…τής Μυτιλήνης δέν άνήκουν στόν αίγαιοπελαγίτικο άλλά στό βορειοελλαδί… τικο τύπο σπιτιού. c0 βορειοελλαδίτικος ως πρός τή γενική του µοτφή καί τή διά- ταξη των χώρων παρουσιάζει τόν τύπο Εκείνο τού φρουριακού πολυόροφου σπιτιού πού έφαρμόστηκε παλιότερα από τούς Ήυζαντινούς καί έπικράτησε κατά τήν Τουρκοκρατία σ'δλόκληρη τήν ήπειρωτική 'Ελλάδα καί σέ µερικά νησιά, σοπως σηµειώνουν οί είδι… MOE µελετητές. 'Ο αίγαιοπελαγίτικος παρουσιάζει πολλές αντιστοιχίες μέ τόν τύπο πού έπικρατεί στήν κεντρική µεσόγειο. : ξιβλιογραοία.΄Λγ. 'Αστεριάδη= Ψ 6 σ π ί τ ι τ o Ο Σ β ά ρ τ ς ο τ' 'A u π ε- λ ά κ ι α , ΄Αθήνα 1928. Δ. Βασιλειάδη: Η ί σ α γ ω γ ή.σ τ ή ν & ζ γ α ι σ.π ε; λ α γ ί τ ι κ η 'Λ ρ χ ι τ ε κ 1 o ν ι κ ή, 'Λθήνα 1955.Κ.Π.'Φωκά-Κοσµετάτου : Κ ε» φ α λ λ η ν ι α κ ά, Β΄"Α ρ χ ι τ ε κ τ c ν ι κ ή, 'Αθήνα 1962. 'Ιωάννου Κουμα- νούδηι Π α ρ α τ η ρ,ή σ ε ι ς έ π ί τ ή ς "Λ ρ χ ι τ ε κ τ o ν ι κ ή ς κ α ί τ ή ς Κ α τ α ο κ ε υ ή ς τ ι ν & ν Η ε τ α 8 ν ξ α ν τ ι ν δν N a G ν, 'Λθή- να 1968. ’I. Λυγίζου: N η σ ι ώ τ ι κ η '4 ρ χ ι τ ε κ τ o ν ι κ ή, 'Αθήνα 1943. 4Γεωργίου Hiya; Θ ε σ ο α λ ι κ α ί O ί κ ή σ ε ι ς,'Λθήνα 1946° τού ίδιου: 'Η 'Η λ λ η ν ι κ ή Ο ί κ ί α, 'Λθήνα 1949. τού ίδιου: "Η Δ α ϊ κ ή Κ α τ ο ι κ ί… ΄ α τ ή σ Λ ω δ ε κ α ν η σ ο υ, 'Αθήνα 1949. Νικ. Μουτσόπουλουι T 6 "Α ρ χ ο ν… ΄ … '! τ ι"κ ό τ 0 ύ Σ ι 6 ρ Η α ν ω λ α κ η ο τ ή Β έ ρ ο ι α, "Αθήνα 1960. του µ… διου: Κ α σ τ o p L ά, T & "Λ ρ χ ο ν τ ι κ ά, 'Λθήνα 1962. τού ίδιου: 'Η Α α …- (": κ ή "Α ρ χ ι τε…κ τ ο ν ι κ ή. 1 ή ς B έ ρ ο ι α ς, 'Λθήνα…1967. τού ίδιου: Μ :! π ί τ ι α τ ή ς Χ α λ κ ι δ ι κ ς, 'Αθήνα 1968. Πάνου-Νικολή Τζελέπη: Λ α… , κ η ‘E λ λ η ν ι κ ή 'Α ρ χ ι τ ε κ τ o ν ι κ ή, ΄Λθήνα 1971. ΄Λγγελικής Χατζή… Η , ,- , ,. . . , . ,) | | . µιΞαλη8 LA MAISON ΟΠΕΟδύΒ, ΄Αθηνα 1949. ΛΡ)"Μ ΐ1(ηπ;νω?Η…Οιιωροιιπ… Ξ(χΠξω70χ|ηά ων…ικζω 6τΜν ογτκ…ϊ ΓΘ€ΤΌτΐά βουνά (445, εδ. ΛΙΘΟΓΛΥΠΤΙΚΗ … ΞΥΛΟΓΛΥΠΤΙΚΠ. J 'Η έλληνική λαϊκή λιθογλυπτική τού 180υ καί τού 19ου αίώνα περιορίζεται σέ χαµηλά άνάγλυφα πού είτε κοσµούν λίθινα αρχιτεκτονικά μέλη είτε έντοιχίζονται σέ διάφορα σημεία τής τοιχοποιΐας. Οί λιθογλύφοι, οί "πελεκάνοι" όπως τούς έλα… γαν τότε, άνήκουν συνήθως στίς κοµπανίες τύν χτιστάδων µάζί µέ άλλες είδικότη… τες άπό χειρώνακτες. "Αν καί ή τεχνική τους ξεκινάει άπό ίσλαµικά πρότυπα, δέν … : ,. , ,! , ο να ,οι παραλειπουν να αποδωσουν και ανθρωπινες µορφες, κανουν ακοµα και αποπειρες προ… ' , Υ ,, , σωπογραφίας. Τά βασικά θεµατα ειναι τό άνθοδοχεισ, το κυπαρίσι, ή σχηµατοποιη… μένη έκκλησία, µορφές άγίων, πουλιά, ζύα, φίδια, σταυροί, ήλιοι, δικέφαλοι άε… τού καί κλιµατίδες. " Ενα ένδιαφέρον είδος λιθανάγλυφου είναι οί κτητορικές…ξπι… γραφές σ'ξκκλησίες καί σπίτια, μέ έσώγλυφα καί έξώγλυφα γράµµατα καί λογής δια… ,Όςν |, 'Γ || η, !, κοσμητικα. …ε εντονο αναγλυφο ειναι καµωµένας οι αινιγματικξς ανθρωπινες µασκες πού προβάλλουν σέ τοίχους σπιτιών καί έκκλησιύν, γιά τίς δποίες δίνονται διάφο… ΄ρες, µή όχι σίγουρες, ξρµηνείες. 'Η ίκνλησιηστική Γυλογλππτική ήΠχΠλήηηκε μέ τήν κατασκευή τίµπλ…ν, δεσπο… … , : ,. ,, … …' , . * Ο . τινων "υπνων και ιζηονσπτησι…ν. 1ο ψηΧο ξυλόγλυπιο ιπμπλο ίµφσνιζττηι στην Ελ… λάδα κατά τόν 16ο σίώνα καί πιθανόν πρσίρχετσι δυό τή Ρωσία. Ψύ παλιότερο γνω- στό χρονυΧσγηµίυω [ηλόγλυπτσ τίµπλο βρίσκεται στήν ήνπλησία ιού 'Λγί0υ Νικολά… ,, . ,; Τ' , ου στο 1ελβενδό Κοζάνης κι Εγινε στά 1591. Τά πρωτα τέμπλα ειναι τά λεγομενα … Ν | | , "στρωτά" στά όποια κυριαρχούν συµβολικά μοτίβα σέ χαμηλό ανάγλυφο. Αργότερα, ρ r I n t t ΄, και κυρίως από τα µισά του 180v αίώνα ή τεχνικη γινεται τολµηροτερη, τό άνάγλυ- φο έντονο μέ διαµπερή κενά άνάμεσα στίς παραστάσεις καί τό θεματολόγιο πλουτί- ' ζεται µέ σκηνές άπω τήν 'Λγία Γραφή,τά Συναξάρια καί λαϊκές παραδόσεις. "Επί… σης pf δύναμη καί παλµό άποδίνονται είκόνες άπό τή φύση καί τήν καθηµερινή ζωή. Πέ µερικίς περιπτώσεις τό άνάγλυφο συµπληρώνεται µέ χρώµατα. Σέ όλη αύτή τή φάση είναι φανερή ή έπίδραση τού εύρωπαϊκού µπαρόκ. 'Η άστική ξυλογλυπτική παρουσιάζεται κυρίως στά δραστήρια ήμιαστικά έµπο- ρικά καί βιοτεχνικά κέντρα τής Βόρειας 'Ελλάδας καί τών νησιών. Στολίζει, μέ , φυτικά κυρίως µοτίβα, τόσο τά σταθερά στοιχεία τού σπιτιού -ταβάνια, πόρτες, μεσάντρες, κάγκελα… "000 καί τά λιγοστά έπιπλα πού χρησιµοποιούσαν τότε -σκα… µνάκια, κασσέλες, σοφράδες.ι.. 'Η ποιµενική ξυλογλυπτική είναι κυρίως τέχνη τών βοσκών πού γεµίζουν τίς µακριές ώρες τής άναγκαστικής τους µοναξιάς"οκαλίζοντας µικροαντικείμενα. Γκλί- τσες, ρόκες, κουτάλια, πιρούνια, σφραγιστερά, πίπες, βελονοθήκες, σφοντύλια, χαράζονται µέ πολύ άπλά έργαλεία, συνήθως Εναν σουγιά, άλλά τό άποτέλεσμα εί- ναι άξιόλογο. 'Η ναυτική ξυλογλυπτική άνθησε στά μεγάλα ναυπηγικά κέντρα τής 'Ελλάδας. "Εργα…της είναι κυρίως άκρόπρωρα σέ μορφή γυναίκας, άνάγλυφες έπιγραφές πλοί- ων καί τά σκαριά, πικρΟγραφίες πλοίων. """-ι.- π λ α & ν K ε φ α λ η η ν ί ς, Πα "»: Βιβλιογραφία. Νικ. Φωκά Κοσμετάτου: T a T ummn--—.c—~ 1972. Δημ. Σταπέλλου: T 6 T έ μ π λ o 1 o 6 "Α η N ι κ 6 λ α σ τ 6 Γ a- λ α ξ ε ί δ ι κ α ί & T ε χ ν ί τ η ς τ 0 U ,΄Αθήνα 1973. ΄Λγγελικής Χατζη- µιχάλη: … SCULPTURE sun τοτε, 'Λθήνα 1950. Κίτσου 'Λ. Μακρή: "π Ξι'υ…':λ σ …. γ λ υ π τ ι κ ή τ ο ύ Η η λ ί ο υ, Βόλος 1958. τού ίδιου: 'E λ λ η ν ι κ ά Λ α ϊ κ ά κ α ί Η ε τ α β υ ζ α ν τ ι ν ά Ξ υ λ 6 γ λ υ π τΒα, 'Αθήνα 1962. "Επίσης στήν έκδοση τής ΄Εθνικής Τραπέζης τής ΄Ελλάδος " Ν ε 0 ε λ λ η νι κ ή Χ ε ι ρ ο τ ε χ ν ί α" τα άρθρα "Λιθογλυπτική" τής Πόπης Ζάρα καί "Ευθογλυπτι- κή" τού Κίτσου Μακρήο ζζ7.Ω1ΡπσΙκΗ. ΄ , ι , , ΄ , ,, , ." & γ ι Ο Υ ρ α φ , α , συντηρητική από τη φυση ιης, συνεχιζει τη βυζαν… ΄ , ' " ΄ ' Υ .! ΄ , -… τινή παράδοση σε χειροτεχνικο έπιπεδο. υΟπως πολυ σωστα παρατήρησε ο Ήανωλης λαή ., , | ( ΄ , … ( . , ,, … ζ » , "| . ., .… . , ,. | ,- τςνδακμ:. Οι αγιογραςου του 160v και του 1)ου αιωνα ειναι χωρικοι. ιτις µπιγραΨις .. - … … ' €.' . ' - τ;… α΄ . ,. . των εκΕληΠιων συναντουµς &γιΟγραφΟυς χωριΧους απο τους λιονια;ις, τη ΙαλαιιΌία, . , ΄ , " , , II γ . Η , ," Δ u " τή µ…µ…ρξνα, το Πορτοσι, τη Δρακια και αλλα Χωριά . ωυσικα και από ιό Αγιον Ο… . , … , … ' ρ…ς… χ; µικρες Ομάδες περιτρέχουν τόν έλληνικο χωρο και τοιχογραφουν εκκλησιες | ,... : … ,, | , , !1;Υ",' Λ " , χωριων και µοναστηριων. Πολλοι απο αυτους το χειµωνα ιραςοαια. στα χωρια τους " , , … & 9 ' καί ετοιµάζουν φορητές είκονες που τίς πουλουν κατ΄ τίς περιιδειες τους. Επιδρα" an I ξ , Ν . ! σεις από τή δυτικοευρωπαικη ζωγραφικη συγκερασµΕνες µε βυζαντινα στοιχεια και » : » ,, , ,… | - ," ρ.? µια λαϊκη διακοσμητικη αντίληψη χαρακτηριζουν την αγιογραφια της εποχης. ινδια… .- & , | . φέρουσες είναι οί οκηνες μέ διδακτικό-ηΘικολογικο περιεχόµενο, καθως και οι σκλη- ρές τιμωρίες των αμαρτωλων στούς νάρθηκες καί πιό σπάνια στούς γυναικωνίτες. Ζω… I I I … , , , . … .ΐ . , - , , ,: , : ηρη φαντασια και εκφραστικη τόλµη δινουν µιαν ιδιαιτερη δυναµη στα ιργα αυτα. .. ' Η ~ , , "Από τά µέσα του 180υ αίωνα καί πέρα εχουμε Ενα πληθος απο ζωγραφικές δια" κοσµζσεις σκιιιζν στή Σιάτιστα, την Καστοριά, τ΄΄Λµπελάκια, τό Πηλιο, τό Πόλυ… ,ο τΐκ "ντιλΐντς κ;λιπ. Είναι κυ ίω( απεικονίσεις ιε όλων λιµανιών τίς Μεσα εί… ). ) |. , , ]… Υ ου "Κι νιντινο€…οΧη, Πενετία, Χαλκίδα … Η αλλων πόλεων …Έιξννη, Φταγκφούρτη … & (& .…1 : , |… : . … χ , | I ., Ο, " |. | ," II N που τα……νονιαι σε μια ζωγραφικη φριζα ψηλα στους τοιχους το καλου όντα η µου… , ς , , , . .. , ο ,… .. ., : … |; I µ », (αγαπη… συ…", …η).α……, του χωμα: "τον. "γης. |.1…νι….!ρντ ι.γ(1υµε πολι|1ι.……ς σκηνες η , , ΄ I ρ , Υ I | : ιν I I προσωπογρσφιες ηρωων. Πολυ συνηΠισμενο Θεμα ειναι τα ανΌ οδοχεια, σε ποικιλες I I H t I … : παραλλαγες, που τά ουναντουαε επισης στίς ποδιές των τέµπλων. Τό περισσοτερα &… ρ , | , | , I I πο τα Θεµατα προέρχονται από χαλκογραφικα πρότυπα… I , ,. | I I . I I I I M Πινακεε ζω ασικ ( Η ου1ε σι ουρα απο τ ν τριτη και τεταρτ δεκαετια του : | , 1- ? | | , , 19ου αίωνα…Οί πιό γνωστές ειναι οι ιστορικές σκην€ς που ζωγραφισε δ αγωνιστής … ΄΄ . . ΄ I n ,, ." | | , του ει Παναγιώτης Ζωγραφος μς τα παιδιά του για να συνοδευσουν τά Αποµνημονευ… πατα τσδ ΣτρατηγοΞ Μακρυγιάννηι Πίνακες σέ πανί, χαρτόνι, τενεκΞ κ.λ.π. Έκανε καί ό Θεόφιλος, γιά τόν όποϊο && μιλήσουµε ίδιαι΄τεραΦ 'Λπό τά µέσα τοδ 1900, µυ… " l D |; , I I ρις αιωνα εμφανιζεται & πλοιογραφια, μέ παραγγελιες των καραβοκυρςων… ΄Ενδιαφξροντες είναι οί συνδυασµοί ζωγραφικής καί λιθογλυπτικης Η ξυλογλυ… Βιβλιογραφία. Σπύρου Βασιλείου: Γ α λ α ξ ε ι δ ι ώ τ ι κ α Κ α ρ & β ι α ,'Α… ...-…… …,.--…-,.,. .Ν - Θήνα 1954. Βασ. Λαούρδα2 "Η ν α ς Λ α ϊ κ ός Z ω γ ρ ά φ o ς τ ο Ο Η α κ ε… 6 ο ν…ι κ ο U ΄Α γ & ν ο ς, ΄ΛΘήνα 1962o Γ. Μελετόπουλου= Ε ί κ ο ν o γ ρ α φ ί… α.… α τ ο υ 2 1, 'ΛΘήνα 1971o Γεωργίου Παϊσίου= ‘A γ ι 0 γ ρ α φ ί α κ α ί 'Α… γ ι 0 γ ρ ά φ o ι τ & ν Χ ι ο ν ι & δ ω ν, 'Ιωάννινα 1962o Λγγελου Προκοπί… ου; T 6 E ( κ o σ ι έ ν α σ τ ή Λ α ι κ ή Z ω γ ρ α φ ι κ ή τ ου, 'Αθήνα 19490 Γιώργου Σαματοόρα= Λ & & ε κ α Λ α ϊ…κ ο ί Z ω γ ρ & φ ο ι; ΄Αδήνα 1974. KOP. Σταλίδη: "Ε δ ε σ σ α ξ ο ι Z ω Y 0 & φ ο ι κ α τ & τ΄η Δ ι & ρ κ ε ι α - τ η ς T o υ ρ κ ο κ ρ α τ ί α ς, "Έδεσσα 1973, Κίτσου 'Α. Μακρή: "Ο Z ω γ ρ ά… φ ο ς Θ ε 6 φ ι λ ο ς ο τ 6 Η ή λ ι ο, Βόλος 1939. 106 ίδιουε Λ α ϊ κ έ ς '.- 0 υ "Α η Α α υ ρ έ ν τ η, 36… & | Z ω γ ρ α … ι έ ς σ τ 6 Μ 0 ν α σ τ ή ρ ι λος 1947. τοΠ ίδιου= ΕΞΠΧ Δ 6 o Λ α ϊ κ o ί Ζ ω γ ρ ά φ o ι, Βόλος 1952ψ'ϊσιµυ1 , ο , 1 ',-| ' ί, . κ . . . , & n A Γ Ω Η Η Α Η Στοπ … Ώ"΄.'ΜΉ>ζ.… " Η"… ,-'΄7υ>:…=…6!;=! ΞΦψΜν…ψ…ιΜτ ΟΞΜϊ#….; Ζ΄- "…- . .... ......-…-.,… …,"... ... ο". .. :; .… ,… …-- -- ..?…ι..…-'.΄ιξ3...'-ΐ,.Ν ) ,΄ΐ|Οι,1΄χη ]ι΄-Ι ???, .1- - .. ." …..,., …' . ζ, . «. ,,,… ,. ,. . ΄. . . " &. - ΄ ΄΄΄΄-΄΄ >"… '΄΄ ΄… (΄΄λΧ΄΄΄΄ " ": ΄' ζ΄ λ &΄ζ'΄"""" ι/.α…ι΄ … c,» H} ! ι χ|'1() …. ) ΄)'»'ι.΄1"ΐη:) σι,ήΐ0|;ξ,-…-1Η… 5116340; ΄ ΄ ' ΄΄"'"' ΄ "΄΄-΄ 7 ' ::.. ,.-, …' ΄ Ώς ϊ'Μ'; όΐ"%δ""' τεχνη µ&σ '"'Ψ'Η"4 " "α'Μ!4 ;1ν «Μάι στν Πν:γι« …! ιδιαωιτ σ] ι΄ . ΄'΄ \ . 4 ΄ ΄ Ψ ΄΄΄ ΄ ΄ : . 1 ΄ ΄ ΄ ΄ ΄ ΄΄ ΄΄ ' ΄ ΄΄ "΄" ' "χ…; Κόκος? Τ.'-΄,' ϊ; 46: "και 'κ'ι)/'(υ ιτ/…..΄ 64 0703 > 4416 από .- «,η ].'ΐ7'.΄ζ ,'γ-.'…» ύκ'ζ ς.,:.'…΄ν,).,…… . ,… ι .… Η»… ί .… .… ,- I Ρ … … ‘ ‘ …' ΄ τελσυν χαρακτηριστικές ίδιοµορφίες του.Σέ δυο διαφορετικες εποχές ζβ1άζπιαται οι ιΡιιι , 4 I I I ( ΄.- t , ." ΄.ι . Δ " ζωγρςωοι που €€ μελετησουμει Οί δ>ο πρωτοι, οι Παγώνηδες, καλυκτουν τις ςΛ-8 τελευται… .- ,. . I ? &». …΄α …!. ες όεκαετίς της Τουρκοκρατίας στο Πήλιο, δ τρίτος, ό ΘεοφιλΟς, εµφανιςεται Οι" Πηλιο ' , , , . .! . Η , ! δεκαπξντε χρόνια µετα την απελευθέρωση τουο 'Ο πατέρτς Παγωνης ερχεται ι , .« ι | νπι το ήπειρω… ,"- "* :… ,… , ΄ ΄΄Ν| , .΄'ι΄ .-.'* τικο χωριο αιονιαδες καί τοιχοχραφει πρωτη τήν εκκλησια τΨυ… ΑΥιΟυ ΆΠµΟιΡν0υ ΌΐΟ ΝΕΟ" . , , , , ' ..' … ΄, ……" >;'΄… 1 Η…" το… μέ τ., ουρά ι…. ….-.…ο(;…ΐ;Μι µέ τ…χ0π=αφίες την Α"… Μαρια… Μο…… 9, | .: I Ξ , . ρ , : .. , ΄ … . , , . .. στό 1802s την 6Αγία τριάδα Άνηλιου οτε 1894, τήν Παναγίτσα Λράκιας στα 1805)s , , - v . τόν "Αγιο Γεώργιο Αράκιας στά 48159 τόν Αγιο Αθανάσιο Δρόκιας στα 182Ο.ι τόν ' .… σ , , " & Δ .… .- , , άγιο "εόργ'υ κοντά στο… κιοσό στα ι834, την Αγια Τριαδα Μακρινίτσας στα 1856 τ καί τόν "Αγιο Σπυρίδωνα Λρ€κιας στα 1838. 'Ηπίσης διακοσµεΐ τό σπίτί τοσ Μπαλντού… µη στα 1810 καί τοΞ Τριαντασίλλσυ στά 1832… . , ." ( , ! ,. l' ‘0 Παγωνης στις αγιογραφίες του δέν διαφερει πολύ από τούς µέτριους λαικους & | : , - µ΄": Ε.… -. :" .- . Ό Ώ - ΄ ,, ό, ΐ ,… ΄ …γι γραφους της ικοχης του. Ιδιαιτερα)στις μονοκρ σωπες αγιογραφιες του τις σου… , I (΄- III … , , λεόει ακεφα σχεδόν ολα -ά πρόσωπα µοιάζουν µεταςυ τους, έκτός από τε τυπικα χα… & I I.- ΄ . . . I r - I I v ρακτηριοτικέ φόλου, ηλικίας και ίδιστητας. Στις πολυπροσωπες συνθέσεις, όπου τα .., r | , β . _ ι.: I ΄ ,… ,. προσωπα ενιασσονται σε συγκεκριµµΞνο χωρο καί ξεφευγουν από την αποµόνωση καί την &κιν " ζ Π "' δ ' 0" έ & ΄0 ΄ ΄ ' ' " " ΄ ΄- . ησια, ι .αγωνης οι ευει µ ιανεση και φαντασια. Εκει, όμως, που βρισκει ΄΄ ; I τόν ξαυτό του ειναι οιητοπιογραφίες καί οί νεκρές φυσεις µέ λουλούδια καί καρπούς, ί ' ι |: O γιος του Αθανάσιος, πού περνει δστερα από ταλαντευσεις τό βαφτιστικό ο… ! νοµα του πατέρα του για έπί8ετο, συνεχίζει τό Ξργο του ως τα 1886n Λίγες οί τοι… I χσγραφίες του, καί απο αυτές οί περισσότερες καταστραμμΞν€ς σήμερα… Περισσότερο ξπιδίδεται στην παραγωγή µικρόν φορητών είκόνων. T6 πιό ένδιαφίρσν τοιχογραφικό "Ι΄ . … … :; του σύνολο ειναι τό τοπία του θεσσαλικσυ κάµπου καί οί προσωπογραφίες του Λα "Υ… , ψηλάντη καί τοδ ΡΠγα Φεραίου στό πατρικό του σπίτι στΞ Λρ6κια, 18?Οι Από τό έργο | , , αυτο μόνο μερικά κοµµάτια υπαρχουν οί ίδιωτική συλλογήο Βιβλιογραφία. Κίτσου 'Α, Μακρή: "Η Δ α ϊ κ ή T έ χ ν η τ ο 6 Η η λ ί ο υ, 'Λ… .............-.....-…-ι- ,-,. θήνα 1976, σελι 209…221… 'Ημερσλόγιο 'Βταιρείας Παπαστράτου 1973ι ;( It ο 4 ,, ή ' ,! r …;- , …… .. , 0 γνωστότερος, καί ιξω από τα συνορα της 'Ελλάδας, λαικ6ς ζωγραφος εζναι &… σφαλδς & Θεόφιλος Γ… Χατζηµιχαήλι Γεννήθηκε γύρω στά 1870 στη Βαρειά Μυτιλήνης … "ή 7 ., ρ " | . I . .…- ΄ Υ u . , ,, . Ν & αωηβος ακομα εφυγε για τη Σμυρνη, που ειχε εντονο ελληνικο χρωµα, κι εκει Κανει 9 -» , ο … , , ν … , εκαΥΥελµξ του τη ζωγραφικη… Δε οωζονται εργα του αυτης της περιοδου γιατί µεσολά… # . . | »: , |. , ,. |: ..1 ,. .; , βΠΟΕ η ΥΨΨΟτΠ καταστροςη του Με")," ΐ;ό :Ξ)( ερχεται στην €πλλαδα, εθελοντης στόν ! & .… :: πόλεμο εκεινης της χρόνιας, Μένει στό Βόλο καί τό Πήλιο ώς τα 192? κσζ ζωγραφίζει …' ΄ ." - . " ' , . ,, |… & & » , |… …' : µι ακουραστη οραστηριοτητα ιοιχους ακο µικροµαγαζα και σπιτια, καθως και πιναχςς σε χαρτονια3 πανιά? τενεκέδες καί σανίδια. Φτωχός καί καταφρονεµμΞνος, ζεΐ σέ υπ… ΄' » , ' | κ' ' ,, » …' . γ' , | , . ., Yak“ αζλιΑΐΓτ"; λι/ :)εζ ςευγε' για την κατριδα του ιυτιληνη. συνεχιζει κι εκει τα "(. ( *.'θ΄ 618 . , ”<- ..… Ο" , , ΄, . ,, , εργο Von και… ακι µις ιοιες ουσκ0λες συννηκες και στις 21 Μαριιου tog 1934 fieOaL~ l ΄ , 1- . » , | ." , : " νει απο τροφικη δηλητηριαση. Λίγα χρόνια πριν απο το Θανατο του γνωριζει τό εργο του ό) γ.'ι.ι.'.'-ι'«ΐς τ'; χιπη…ιΐτπς "τρότης ']'Σλευξ]! Γι.(ΐδγ……Τ-Έι΄ζ|ξΤ|1…ζ και: άπό τότε &ρ),ζ;;…΄ & Ν ' ; . , - .. Ν …. I .. ι," , αναγν6ριΠη της αξιΠ( του φουσταν€λλα αυτου ι…γρηφου. ΛιακρΓπεια ΠΧληνςς και εξ… | r r‘ ΄΄ & ‘ x v νο., τεχνοκριτες ι…) αφιΕρων0ιΝ ί'ι'ξ|Ου(1ια(ΙτιΛ((ΐ (1χ(΄)λι.(ι…, (…'ιργα…,΄ινυνται ξ)(ΌεΠε|,ς έργων . " ΐ-'- "- ,. ΐι- , .. :' | "" " | … του στην µλλαόα και τό ιςωιιρικ6 καί τον αυγουστο του |965 έγκαινιαζεται στή Ήα… , γ(Δ " . ΄ . ( Γ " , . , . , .! κ΄... . .€ " '.΄ , ρεια το µουσειο Θεοφιλου… Επηρξαν, ομως, και ΌφΟδµ0ι επικριτις του εργου τουι , || … , ‘l . p . » Τα εργα του Θεοφιλου ειναι τοπιογραφιες, µυθολογικές παραστασεις, σκηνές ' " ' - - : " 04 . …' : | . " από την µπανασταση του 18κι, ρωποχραφικα ειμαια, µερικες κροσωκογραφιες και λίγες αγιογραφίες. Πρότυπα του λαϊκές λιθογραφίες, καρτ…ποστάλ, είκονογραφησεις .. ,. ΄ … : Γ. : , ΄… |…" ! , - λαικων έκδοσεων, ιωτογραφιες κ.λ…πι εεκινώντας από τοσο ταπιινη αφετηρία δηµι… , ,. - u | | Δ ' » ΄ .: | » ω .… ουργησε ενα θαυµαστό ιργο οπου "κοιταζιι τον κοσμο µέ την αγνοτητα των γαλανων … . | ι , |! ..'΄ . µατιων του". Με μια µοναδική χρωµατική ευαισθησια αποδίδει τους απιστουα τονους του έλληνικοσ τοπίου. | .- Ο. .. , r . .. . … | , ν Μιβλιογραφΐα. Οδυσσέα ΄Ελυτη: 'Ο Δ ω !! ρ & φ ο ς Θ ε 6 φ ι λ o ς, Αθηνα ι9Ι3ι 'Ωµκορικης Τραπέζης της ΄Ελλάδος, επιµέλεια Γιάννη Τσαρούχη= Θ ε 6 φ ι λ ο ς; | : , Οι , ι , Αθηνα ι966ο Η. Λαυπζρη: 'Ο & ω γ ρ ά φ o ς Θ ε 0 φ ι λ o ς ο τ ή Σ µ ο ρ… I a . CV, …: , …' … , , -… . ., , . .… II ‘ νη, Αθηνα 1973ο οπίσης στο Λ΄τευχος της σειρας "ΜΛΛΜΝ;Δ 7ΩΡ;ΛφΟ1" του οικου ΤΙ "Μέλισσα" τα αρθρα= Κίτσου 'Λ= Μακρή " Θεόφιλος" καί "Αγάπης Καρακατσάνηε " " Ζωγραφική τοδ Θεόφιλου"… ΄Λθηνα 1974.ο ί… "Παππά… …. Κ]'΄,΄…?-Ξ'ι"1΄ΠΤ; . Τό ύςςντό συνοδεύει τον ανθρωπο σέ όλη του τη ζωή 316 ζ] γΞννηση "ως πό ? ' ΄ΐ ΄ Α' I , Ν | Θάνατο. Γι αυτό ειναι καί ή πιο δοαδεδοµ€νη τέχνη, με τη µορφή της οικοτεχνί… ας των γυναικών., Κατά την Φουρκοκρατία δεν υπηρχε σπίτι στην €Ήλλαδα που να r v I; I ! ΄ι' :.. Η ». μην έχει ενα % περισσοτερους αργαλειους.Τεσοερες ειναι οί πρωτες υλες της έλ… : ι ", ! ν΄? ΗΡ .-- ΄ » 91 . ": "Μ,.ι »: , . ΄΄ ληνικης α' ν«. ης, το ……λχι9 το βαµ.ακ…, το µεισξι και το λινάρι… Τρεις οί ΄ τυ… ! ποι του αργαλειο6, & όρθιος, & πλαγιαοτός καί του λάκου. 'Ο δεύτερος εχει τη Ν . ΄ µεγαλύτερη διάδοσηι 96 προϊόντα της υφαντικης, ως προς τη χρήση τους, µπορουν ν΄ "l Ο "Όρη. ! " -'΄ “fix I .—’» (], λ.|.)γ [.Ο«, …') Οι; ιριις …κα.υΐ]Οµί-ιζ οι ' , Ν , …. στά υφασµατα φορεσιας -µΞσα στα όποια περι… , | , : ο , χ . I I … … . λαρβανονιαι καί οι "καπες" απο τραγοραλλο… στα υφαντα της οίκΟσκευης … κιλιµια, Ρ , … , ο ( I σεντονια, καρπξτες, µπουχαροσκουτια τι……π…… καί στα επαγγελµατικα υφαντά "για | … |! , - I" f … σουρωµα του γαλατος, λιοπανα, καραβΟπανα. 'Από την καλαισΘητική αποψη περισσότερο ένδιαφέρον παρουσιάζουν τα µάλλι… | , , …. , , | . I ",. 3 , Α . . ,: : να υφαντα οικοσκευης, με την ποικιλια και την ιμΟρψια της χρωµατικης και σχε… Ν I I N | , διακης τους διακοσµησηςι Τα ρ ι γ ω τ & αποτελουνται από αλλεπάλληλες χρωµα… τικίς ζώνες, παράλληλες προς τη φορά του όςαδιοδ.5, που δημιουργοΠνται µέ την I , ΄ , , Ν , Ν ( ,. u ( . , εναλλαγη9 κατα διαστηµαταδτου χρωµατος του υωαοιουι Η εναλλαγή αύτη ακολου… [) . ' , : . ι ; δεί ώρισµξνο κανε φορά ρυθμοι Στά π ε ν τ η τ α ο τ 6 ν & ρ γ α λ ε ι o ύφαντά δηµιουργούνται διάφορα µοτίβα μέ την καλοµετρηµένη εναλλαγή του χρώμαώ. , ,. ( …. u o , | 7' , I τος του υφαδιου στην ιδια σειρα. τα μοτίβα α ουτα ειναι γεωµετρικα η πολύ σχη… I . α' I ι- I µατοποιηµΞνα παραστατικα… κάθε περιοχη τ1ς €Ελλάδας εχει τό δικο της ύφος υ… φαντικης, που χαρακτηρίζεται συνήθως µέ τό όνοµα του πιό γνωστου κέντρου υφαν… ,… .. … | ' ' τικης της περιοχης: µετσοβίτικαι αραχωβιτικα, αμπελακιώτικα κολ.π… "|4 ΠΟ "[ Αν Η). ί,ι.=(αςξ' Έιτς! ΠΜ |… ιζ] (5161 .";'ι-)7Η…( ΠΑΝ λ':(ν; |"? γ | '… ών" ζ(…'.:ι ,ζ,΄-.΄ |ι(….΄ Τα… Σ,… "6011" . τωαο|ι&ιάταν.ΠΡ0?&ν…νί΄ι"€…ψ>δΤψ… νρ7άπΛυ…τη ει… """ΜτκΜψ'57…΄ειμ…ώ; | ,µ.-…… . ‘ ί;"ΐ€735ιΕ, ""Γ&ΐ'5ΥΟ»λανζΐ:'1ιω;ι"'µ"> ια. δ';'α;…ΚζΨΖΗ7α΄674» οιψκ)Ψιο π:λί:67ό, )ςαλι«δοοικ»ρικς)."[πιαιγ|ώ)ιυ)ιµλπ[Άοτέ… :! " . ’ . ' ΄.' ' ' . . .. . . Τό παλλίγαπδ την κουρά των προβάτων ως τό ετοιμο υφαντο3υφιοταται οταδια… ΄ ' ' ΄"' ί "΄ " "" λ' " '΄ ύ ουν τ΄ 'ΐυα"α καί κη επεξεργασια που αρχιιιι µ. το πρωιο π υσιµο για να φ γ .α χ……ιι … ' ν΄ , . , ,… . ": Ι Ν . Ο οί λιπαρΞς Ουσίες? ΛκολουΘει το "λανάρισµα"…τακτοποίηση των ινων του-,η βα… , , ' ,! . . ' " " φη, που γίνεται σε τρία στάδια στην π ρ & σ τ υ φ η, προετοιµασια του µαλλιου ." ο . ξ , να δεχθεί τή βαφική ουσία7 στό βάψιµο, που άλλοτε γίνονταν µε φυτικις βαφες, … … I . κ , U ΄ , έ ω " η, στην εξασφάλιση του ανεξίτηλου των χρωµάτων. Υστε… 0 ν , . ς ' ο ρα γίνεται τό γ ν ε ο ι μ 0:, ή νηµατοποίηση, πού µερικις φορες γινειαι και # | ! . , ,… πρίν από τη Βαφή… Τελικό σταδιο & υ φ α ν ο η. ΣΕ ειδικές περιπτωσεις επακο… , |" ΄ ". : ,- … , . . & Ξ λς;υθζΐ τό ν τ ρ L (s τ ε λ ι α 6 µ α, το )ζ1΄. ιπηµ.α του υφο'…Ψι0υ σε νεροτριβις… Τό κέντημα F ναι περισσοτερο 8ύΧάριστη ασχολία των γυναικών… γιαύτδ δη… ….....…-..…. . | … … . …'. - : | ,, ο , ., , … µοτι…ό τραγουδι το λζ€Ό γλενιισμα ενω %ήν υφανση τή ΧαρακτηΡιζει "σκλαβιά των κοριτσιΜνι" … » & …. … » κ » στη μορφη. Θα µπορουσαν νά χωρισΘουν σε δυο μεγαλες Υπαρχο υν πολλ Στ ,.ζ τιχι , , ο & 'ιπες κεντηµατος5 που !! ς … , , επιδρούν αποφασιστικα , & - κατηγοριες , στα ξιε τ ρ η…; ," , µ…΄ …. Ψ.. ...! . . . …. .? (" . " . " ΄ … τα κενιηµαιαΘ οπου το διακοσµητικα Θεµατα δημιουργούνται µε το µετρημα των ;… | ' Η" , : η * ,, , Η"… » ...,"- . , , ΡολΟνιων και στα 0 χ ε 6 ι α ο ι ας οπου το αλλα;δ Θέµα σχεδιάζεται πανω στο " , … υφΠΠΜν ναΓ εκτελει ται µέ πιο ελεύθερες βελονιξπο , ακαι Κ ο ο ." α 1 |). ή ρ α 1, α τ "η ς '? λ λ η ν [ κ η ς ) o p 6 ο ι a ς, ΔΘήνα 1966. Μουσείου Μπενάκη: Κ ε ν τ ή… μ α τ o "Η π ο ι ρ ο υ κ α ι ="Η π τ α ν ή σ ο υ9 'Λδήνα 1965. τού ϊδιουξ Κ ε ν τ π ρ α τ α Σ κ 6 ρ ο υ,"ΛΘηνα 9656 "Άλκης Νέστοροςε ? & ‘Y φ α'ν … τ 6' 1 ρ ς Η α κ ε δ ο ν ί α ς κ α 6 τ τ ς Θ ρ α κ η ς, ΄ΔΘήνα 1965Θ ΧωΞ …΄)΄«. ΐ"΄ι΄)ί'Τ 11?!" δΌΠΠΞΤΌΝ;Ξ. Ο L Η Η )'ζ Ι L A N D Έ ?? Ή ]? ξ΄ν Έ Έ Ή Υ Λονδξνσς Λημι Λουκύπουλουε Π ύ-ς 6 ο α ί ν ο υ ν κ α ί ν τ ύ ν ον… τ α L ο έ λ ζ τ ω λ ο 6? ?ΛΘηνα ι927ο Κίτσου 'Α… Μακρή: "Υ ο α ν τ o Θ ε ο… ζΩ;ΏώΞ & ΖξΩΩνη έζΐξχ Τζέι... Μ.-Η(.)Έΐ΄ΐΈΐΞΞ….…-.ΐζΐΐζ--… 'ΐΐ "Ψ…" Τό µέταλλο δουλεύτηκε όρκετσ κατα τά χρόνια τϊς Σιουρκοκρστίσες καί ύργδτερσ… Kai «τα µικρότερο χα.ρι6 ακοµα ύπΐρχεε νΓοτν ιο ύν οχι κατα… σκευϊς,΄ & ,! χρησης. Κυρίως εγινε σκευή έξσρτηµύταν οικοδοµξν (σιδεριξς παραθύρων, /χ :) ζ -… … Έ) ι?) . | ες |ζ.΄ιι':'ι ) , ΞΩΚΥ1Χιξ καί ύλλωνι οι χρΞ΄ΐ υ…ι., τουλάχιστον επισκευ,ς και συντύρησις η ιοΌ .. |: - ρ, τινΞς>ιπ, τ τσ,ςες σιδ€ρου λΞγοντσν ! σιδηρ ου κσι. τού 3143 …λπι) κσρ Ν Ρ λιου γιέ τΌν κ κλειδαριές, σιδερύδες % γύφτοι , αντικειµένων ΜΟθΌµΓΡΌνΞς Μα Ο ο…" µεντεσξ… 'ίιζν, ι'!/"ι.μ.α, " οχι τεχνίτες τού »! Α' . .. ΄ (, µόνο γιατί πολλού γύφτοι Ξςσοκουσσν τύ επ; ύγγελµσ , αλλά και κατι ολοι παίρνουν µαύρη ύψη άπό τούς καπνούς τού κοµινιοΌ. 96 χαλκό τόν δούλευαν οι "χαλκιόδες" % "κσλσντζΈδες" πού κατσσκεύ αζσν σκέυη µαγειρικΞς (ταφιύ, μπρίκισι.) ME ορείχαλκο , χυτό , κατα… σκευύζοντσν ύντικείµενσ έκκλησισστικϊς καί οίκισκΞς χρήσεως. Κέντρα … … ΄ν΄ … ' . κατεργοσΐσς του χαλκου ηταν 6 Θεσσαλονίκη, τό ΙωΞννινσ. η Έρίπολη. . , β % Μακρινΐτσα. τό "Άγιον "Όρος και η Κύπρος (κυπριύ % κυπροκούοουνα)ο Κύριο κέντρο όργυροχρυσοχοϊος Ήταν % "Ηπειρος (Ιωόννικο Κολσρ… Ρ ? ,; » u . - ρύτες ) Ηταν σέ χρηση διάφορες µορφές δισκοσµησης οπως το σαββύτι ( ,νθειη µούρη ύλη µέσα σξ χσρσκξς ), τί χτυπητύ σπύ τΐν πιοω πλευ» ού που σχηµάτιζαν 6νΞγλυφσ,τύ φιλιγκρύν καί Ράλλυο . . Η ' , . , η'…. … , , . ι .,΄ …,.:… µµ "Ο" Κξ-ζ ηζ;ζνι=.€ξζ4'1ΐ'| ΄(6γ…'νμ, "") ιΣΦ.ζ:ιΐπι.λν.ιλ για…-ς…." (=…ΐµ΄»Ν «ΣΑΝ-Μίνι )΄µ"?-΄…λ/ "Κα…-8 ' . .. " "…' '- ,/….* *,… . ι…. " .… ι,….;..…….. ιζ Γ ιι;ΩΛ Λ>ε'ι(. 66 ωάηόΨ…άΟ χώ;…ι-ροΟΩ;…ι4Ό;ί" % Θ,ΖΛ6!νΟ,/ΉΥ'α=((θν&ί'"Άΐ"1 , … .. . . . . , ,… τ … .. '… … . . ΄΄ - ' ιπ«ιιλα.«:.(Μ… Έ|μΐθ ΛωΉα, LOOK ?ι:σι ελ9ι 20 δΙωο ΓΟα υεµ3 Μιγαµ€νπδι ΌΥ6ΐσγΉ 'ΐζ . ., | τ?! η΄'7 : ."» ' Ι. : …' Χ--,… .) ((.Χ:"…', ΙΤ" ' . |. ., -…κ.- Ι.? τα "…' ,?! viz-11‘ H, ι… (.| (Α,… µε… µέ :. χιτ! …. |): ΄|.1(.ξ ,.| ς,…/,,-..,ιρ… ,.όιιι…Μ, µονη ο . 5υαιωιγλςνψιξ …ρκ11Λ»ο1ιΛιγππι3 36ηιιππ (κπ21'γριω. 9(Π1…ικ0ίΜΠ ,ισγ(ι; 33;.κεπτΗ)κ I ADQQOAAMB§ ρ1σωΧ ργγρ ροκ σύρραξη οι ςπς; "οοαγλρΛρ ργΏΜρΧ 30 σι3Χ …1οιο ρκ1ιύσοσκυ1φ ργγρ 2ικ ρ1σρΛοκΆι €>3ωισλι1-3 33κ1οοιατκ 6ροαρο;πο αοο23γικο ροκ ποοργλορ1γ ;οκ λαυΧΞι3σ Λ"Α01Ή311χΘζ αρα υλΞλ63αΠµ µακ 4 .: …»ο3π1κ3 QuAmugvo 30M οκ1ΛΧ3ι σας βΌΞΞΛΩ AAOAXABQ (53ουλ3η) 33 ασ you (οπΛ1κρΠ '1γροκοοΧ δοΘογ;κ3ρΦ) ρ1σφΧοσολρΖ ρκπο3Π 9ο οπι;πο οι ςµκπαοικ3ι1Χσρ Αξικ 3%λ…λριοκ υπ; ριΩιοατοκ & 1οΛπ3 ο1ο … ή ; & 21 ΩώοοΠ µα χ3 . -;απόκ μουγαρ σοκρ '3Βγαώ % στου ιυ ο …υοο οσοι Ωκ1ιισγ3λλρκ3 α 1ΟΛ13 οιοοΏρ1ςχ )"κ1ώιολωΞ µππγ01 .) A91 ρα; σλ3αο, 3σακ3 οσΞΛρώ δοώο ΛοοΧ3 ποώοο&υ2 δ3αφσ13κ ? go )ργγρ 2υκ προασοΦ I - " . | ( ι A :) κ η . ρι ρΑ39αος &; ιδ3ςρ1Λοπχ το δφκσ ιοιΛ;κ ργγοκ ΛρΞόΞκρ µκ1ώρσλοΏ η & ΄ ' ' | Ο Η ' ," . "ΟΏογρλοοοοκο ποπ οΛ1κκοκ οσύορ ρΛοΑυκ ριοκ οιΛςδ ;… );γοοκ οι 199 ογοι3κ ? 1λ9πσα οι €πκ;ιαοκ θα έδΩοργρςρκ ρ ίδµιο3σοΧ o AOAAE 5ωκο .) ,σς -η 53α3ηπποκοιρΠαΧρ ρω ρς1ιοη A3Ao σκοπ1µίιοΧ α…:» Λτ;5α Η '39 αΧ3: « …; ΞΞκχργ 33Ξκ1ιωοπ3πµ Όχι λΈώσ0π ποτ Λογο υλσΞ ρα 1ΏΛ13 δυιύιρποκ σαγιφλ= : η r" , … « ί - -\,-’r …) . .|-. « ροκ ι1ο;έολοοιυχ ρι "αοά3γ3ιο3(…3Π 13γρκογ1ώ… ρα 3» …ω3οΧοκο Λ91 391 Ό2ΗΟΛΟΉΞΟ Ώκ1ώοοισΛαακολσω3λ ΞαΞοο1οοπ63κ ? ροκ ςοπγ .! …σο3 σοι εκρν ? οαι σαλκ;ι 3Ήι ποπ 33ο? αξια ροΞικρσοΧ οκπιορ αρα ;ή ΛΨΛ]ΛΛΌ??Σ€ΛΈ1 Ωγρκ & ΐ5Ώι δοώς οΧροι οι 3ο σοπγοοζ σοι µΧοπσ3κ ? οΠ "936 οσοι ρκ1ισ3ιοραυι3π ολοιΛ3 οι 3η υ1οοΧοσολεΖ οι 3ωκο 'ογοαρο ρκπαο -1ιπγοπ οσΒι;ο1ςγ 3ουισοο1σ-; οο(313πυ Έµα δασΉςρΞ ςοα13οσ Ωρα Ωοωώσρσ Ώ …ρπρ ? ;ιρ1λ ρ;γ1κ1οκ αγΡλ3π 13Ώρποαοσυκ αΛΚ3ι 'λκπσγ Ωκπαφσ13πµ Η, ') ' "τω-ι Κ.] Πωλ. ς1Ο'.!)Ρ(.ξλ Μορ (ηοοοορ1λρι) 33ιπαγλογσ? τσκζποΛςκ3ν3π) πσώογλορπγ 1οσοιορσ 1ρκ δ3ΛΟ&ΉΞ&1ΧΟψς"Λ9190 ρκο πο;κ τα) σοσ;Υ Πυ31ΛΠγγ3 σοι ρ13συυ ρα σγο 3ο 1) Λρκαιο;κσοκρ ροκ αωι;ιοκπρ;3 αΏι αυγο ύ3ι3ΑΧ31 ΏΞορπγ1Χ οποτε σοι αρα plow ADLQAJHBj µισο yup αιρ1ι 5ω]σακ ργγρ . 3οαλσ31γγυκ ροκ αΈώ …σοΗ Αρτ ο]γ1κ1οπ A91 ροκ οιοισ1οπ Αµα Γοιοογπ αοι ρπλ σαφή 1χΟζ "3οΛΧ …ξι δύο δΞκχυγ &&… ρΛρη προ 130ασ…3ς ρα λ3εοαΗ ρ1ικµρ δοση3αΗΠ Η, αχ] | €.] 69,4; | ΄." ' ΄ '. …'΄ .' . .) "»; … "» .! . . - . . ' .. Η……) ) »! &] 211) Ά,Ω'.)) επ…!) ,] Ε)3->;'&ξ ) !) 31.31… )..…;… ….. ΕΠΙ ι , , > ", «&… &) , . . ξ … . ΄ | | - & , .… … . .… , . . .,- ? η… .. µ…. ", . , . . .) "… …'…) ο")… 3 Μ …. )… ι a! A. …… , ; …» … ,; . .….) ..… ' ι , . , . . _ .… , λ ,. . …. &; 543) µε, «32΄ΐ)'"« ": "΄-΄ΐ!΄.'ΐ΄Ξ "…? . 33413) ο"…"ζ ζ'…ζ»ξ ..΄,΄' Ζεί; ,;΄-'΄ ΄ !! … (; Ξ-?;ξ ,; ; \ ' Δ ,.) Η; '; .…) | ϊ .. … , … .| 1 . ι . ….',ι…1 0.3) ένα, της…) Ή…|? 4.,) , ,,χ.…)', ' ' [ µ 1Δ… " . β΄1 412133, =…) : . « ν1.;εζ …. ' ' ' ' . - - >. , … ΄ * . I . . ..,- ;….Σ . -" ι΄΄ι » … ζ .: & . , . | . , .-",-…ς…ξ] ζήΏ'19.΄( Ι΄.:3'Χ" :, Έ . ΄ ΄΄ ΄λ.΄΄' ?"? ΄!) .? 3! ι'4&ι , να; ν)'΄,΄>1| ., ! )."? ' 1; , #4 …"." ….,… … . , . ., …. ,, , , 4 ,& Πρ; σέοσζµωιω ΡΘ - .» &. , ; , '& . …;" ΄ - . ,… …»… Χ ξ; : )) ,; … . » . . … . 8 »? ,')…ν10ι/ 'γ.3,……,ς[υ';3µ .?" ;??? …δύξι 31.41;)-,|ΐζ"/Γ;Τ:;ζ ι:)ζ4.Ξ.,";Μψ|, m) ' …'.>;', , ')…]Ν3΄-;-')'.7?)ι)΄) , .., …… γ;……'…ζ;'ύ;'…… ι . . . |… . η κ,. , . ,… . …… ν ….. …… .,… ..,, ""; ώ,13! ' "π.Σ' & . α' ; )ι=η …Ά…ςέσ , -Λ . …;γΐ|"η | "" (|1, (ιι ( ΄…>(…2.ογγρα3Η >)… κ'1Λ.ιγγµ[= σ΄.ξ.1Λυλσί3'όιλογκΞ & :Ξόκσπ οο913χ)996ι ιαµρρ,δ ρ A b 3 d o © © & κ A A & γ γ &. ο Ε ι | ".---ιΜ"--ί"………|ι'-Ε… ο ι ο Η 9 fl ο ο Χ ] o κ ο ι ο Η ρ ι A 3 X πεσψΖ δακρΠ 2ρ3ώρσλο1γρ1Ξ …) ? Ρ µξ τήν τεχνική τ&ν "κεντπτδν" % "σκαλιστ&ν στον αερα" . Φηµισµξνη εΐνσι & έπειρώτικη όργυροχρυσοχοϊο. Ώιβλιογοσήΐπ: Κΐτσου έ.Ή1κιΞε ? ζ ω γ ρ ο φ ξ ο & η ο τ ο ν ι κ & ς. το ΒΗΜΑ 11…9…1966. Φου ΐδιου: Μέτσοβο, TO ΒΗΜΑ 22…9…1963. τοΌ ΐδιου3 "Οταν of "Έαληνες καρτεροΌσσν τό Βοναπάρτη. TO ΒΗΜΑ 14…7…1963. Μ.Γ. Μεροκλζ: 'Ο ο 6 γ χ ρ ο ν 0 ς λ ο ϊ κ 6 ς π ο λ ι τ ι ο µ ό ς ΟΑΘ.ξν .97". "π""υ Ρου)=λίµη: ξΗ Α 6 κ ο τ ο 3 Μ τ 8 τ σ ο ρ η Γιάννινα 1ΏΤΓ. Βεγγελι;Ής Χ1τζηµιχόλη: Η π ε L p 6 τ L κ χ ν η , 1ωόννιν1 1930: "= κ ή τ - τ , .. "& 93 χωριά το; Πηλίου ειναι νεώτερα Χτισµατα. Κατά τή βυζαντινήΐ µοναστικό βουνό. Γύρω άπό τά µοναστήρια καί σέ άλλους πρόσφορους τόπους δη… µιουργοΠνται µικροί οικισµοί. Τό φαινόµενο τίς δημιουργίας ορεινών οίκισμδν εζναι γενικό στήν "2λλξδα κατά τό 160 αιώνα έζ αζτίας τών κακουχιδν τόν κα… τοΐκων στίς πεδιάδες όπό τίς μετακινήσεις τόν τουρκικδν στρατευμάτων καί &πό τή δηµιουργία µεγάλων τουρκικών ιδιοκτησιδν άπό &ξιωυατοόχους τοδ Κράτους. Τά πηλιορεότικα χωριά άναπτύσσονται γρήγορα χάρη στήν ομιαυτονοµξα τους καί στή γονιµότητα τού έδάφους. Σηυαντικό προϊόν εζναι τό μετάξι. ΄Ήπειδή δέν ύ… πάρχει τό κατάλληλο τεχνικό άνΘρώπινο δυναµικό κιά νά καλύψει τίς µεγάλες , άνξγκες τον άναπτυοσόμενον χωριδυ, κσλο6νται τεχνίτες άπω τήν "ΗπειρΟ; κυρς… ως, καί τή Δυτική Μακεδονία. ΧΠΧή53Αύτοί άποτελοσν τή µαγιά γιά τή δηµιουργία πολυάριΟμσν ντόπιων χτιστάδων,ξυλογλόφων, λιθοξόων, χαλκουργδν, ζωγράςων, άρ… χιτεκτόνων κ.λ.π… 96 σπίτια TOG Πηλίου, χτισµένα στόν τύπο τοδ βορειοελλαδί- τικου άρχοντικοσ, στολίζονται ΗΕ ξυλόγλυπτο σταθερά στοιχεία, µέ χρωματιστοός φεγγίτες καί, συχνό, μέ τοιχογραφίες…Οΐ έκκλησίες, µονόκλιτες Η τρίκλιτες Ba" σιλικξς τοιχογραφοδνται καί &ποκτοΞν ξυλόγλυπτα τέμκλα, δεοποτικούς θρόνους καί εζκονοοτάσια . Βρόοες, καλντερίµισ, τοξωτά γεφύρια συµπληρώνουν τήν χαρούµε… νη εικόνα τών χωριδν 106 Πηλίουο ΄Λξιόλογη εζναι καί & πνευματική τους &νάπτυ…- ξη HE τή δηµιουργία βιβλιοθηκών, λειτουργία σχολείων καί τήν ξμφάνιση άξιόλογων λογίων, ιοπως & ΚωσταντΞς, ό Φιλιππίδης καί δ Γαζής… Σιγά…σιγά, καί κυρίως κατά τόν 180 αζώνο & τέχνη του Πηλίου πλουτίζεται µε καινούργια στοιχεΓα πού τΞς δίνουν Ενα ζαρακτήρα περισσότερο χαρούμενο καί αζ… σιόδοξο. Τόν τόνο πιά στή ζωή δίνει & &νερχόµενη καί προοδευτική τάξη τών βιο… τεχνΞν, τών έµπόρων καί τών ναυτικ6ν… Μετά τή δημιουργία, άπό τά μέσα τοσ 19ου ab évay τής καινούργιας πόλης τοΠ Βόλου & οίκονοµικ€ καί πολιτιστική ζωή τ6ς περι… , οχΉς συγκεντρώνεται σ'αυτή και &λλάζει µορφή. …: ή . ,. I I | #… l .- -,- η , &… [| , ' ' | ,… ?. ,'΄ κ . . ΄ζ΄΄ς» :…- [ή . , . Ώ.µλν:μ.ε…- Ήιιόου Άι'……'Ό4)ΈΚ /…λ' Ή"' ζΧΜµ1 " Π ?ιΟι,) ι . ,… : η; ΄.- /΄'|ζ,'΄΄ζ.τΧ.|΄ι΄.ς ΄ϊ "! | 6 . 7: &… &… «Δ…; Δ…… /,Α/, Μπα ; ΗΑςς/+|α |3/θυ/+ω3 κ»? |ιτποδ΄Ό,…… 5 Θΐέ/;]Ον(|ς I χ 1' , 1 v η . 17- ΔΓή Γ,… 1 8 ΜΜΜ! χ (, α) 3 - -… ('Η? Δ)… & (Ή; 1 Γ……Γ…ΐ/7 δάζ|'/||ξ ! |1 , ζ) / Π | ' ( . Η : » Β' ;Οφ)΄Μ ΚζΛ/ υ]ζ,)Οωΐ … ( Κ α…ωΏως ) …€ & ( & … /ΐΔ=΄Ήξ άΐΐ γτ…- ΄- ζ 32/4. ;, & ""… έ €&ΓΓ7 (µε? & σ) ; ::: _ I) Ήζ LID/30A," ί-µΐΜω (Ξπ(.΄(ζ΄ ΄" ; ;;;…- ? GAY (µ ήσυχα, &&…λρ, Γ Α AA 1 Α , η ς,ΔςΛςςΑ5 , Λ…… Μ…… 12ΜΜΑ "Ο ξθ΄ .)| ΄ "" ΄ | γ . || : '΄ | | .’ :! …. … , , ? /ί … ν ( & xx " ' ή … … , | …/ … ΄ …… /%%&ε … ) 72 3677/78" 3/ΘζζΘξρμαΥΔα/ &… φακούς ΡΛωυΐξ ΚΚ€Ηπ€Κδ …, αΗκΜ…ε μΑρ…ΔΑε(κε… πεέ) 4s.— ευ… 11U1':5 ΜΜΜ/… …- 1U ίζΜζΠ/+) [& … ΝίΚΟΔΗΞ Κ©ςικη.%ΟΡΌ υωί _ ζΐλκ€ Γ€**΄Μ "& 3 Η. ΜΜΑ ΝΑεσ…οΛ) (ΜΑΜΑ) ?. "(2662 ζ070'ι;7ς . ///7?%6΄) & "ΖΜΔ>όψα Λ|…µ αν… ΜΜΑ! &. Α, …η… ©…ΏΐΜ ΛέΜΜ

l< \‘rtor. Α. ΜΑΚΡΗ 2' ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ TOY NEOKAAEIKIXMOY ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΑ1ΚΠΖΩΓΡΑΦΙΚΗ 1880-1930 ΠΡΟΛΟΓΟΣ- O σηµερινός ελληνικός χώρος, αλλά και οι περιοχές της Βαλκανικής όπου παλιότερα δρούσαν συµπαγείς ελληνικοί πληθυσµοί, έπαψαν από το 18o αιώνα να αποτελούν τμήµατα του ευρωπαϊκού χώρου αποκοµένα οικονομικά, ιδεολογικά και καλλιτεχνικά από τον υπό- λοιπο κορµό της Ευρώπης. Η μετατόπιση του οικονοµικού και πολιτικού ενδιαφέροντος των Ευρωπαϊκών Δυνάμεων προς τη Μεσόγειο, οι βαθειές αλλαγές στην οικονοµική και πο- λιτιστική δοµή του ελληνικού χώρου, η ανάπτυξη της εµπορευματικής παραγωγής, η επί- δραση των δραστήριων ελληνικών παροικιών, σπάζουν την αποµόνωση. Δηµιουργείται αξι- όλογος εµπορικός στόλος, αναπτύσσεται (Μπακ 'Κ"'µεταποιητική δραστηριότητα και ενερ- γοποιείται o μεταπγαττικός τοµέας. Βέβαια, δεν πρόκειται για αποκλειστικά ελληνικό φαινόµενο.Συµµετέχουν και άλλοι Βαλκάνιοι καθώς και Αρµένιοι, Εβραίοι και Φραγκολε- βαντίνοι. 'Ολα αυτά µέσα στις ανασταλτικές συνθήκες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας με το δυσκίνητο σκουριασµένο κρατικό µηχανισμό της και την ανατολίτικη νοοτροπία. Εδώ μας ενδιαφέρει µόνον η ελληνική πλευρά. To δικό μας οµόλογο των νέων ευρωπαϊκών ι- δεών, o Ελληνικός Διαφωτισμός, έγινε αντικείμενο συστηµατικής µελέτης1. Στον τοµέα . των εικαστικών τεχνών έχει διαπιστωθεί η επίδραση του ευρωπαϊκού µπαρόκ-ροκοκό,χωρίς, όμως, να ερευνηθεί το φαινόμενο σε όλη την έκτασή του και να γίνει προσπάθεια ερµη- νείας του. Η πυκνή επικοινωνία µερικών ελληνικών περιοχών µε τη Βιέννη εντοπίζει την προέλευση του "ελληνικού μπαρόκ" αλλά δεν εξηγεί την επιλογή του και τη μεγάλη διά- δοσή του, γιατί κάθε λαός δέχεται εκείνες τις ξένες επιδράσεις που του είναι χρήσιμες για να εκφράσει τις καινούργιες του αντιλήψεις για τη ζωή και την ομορφιά και που τα παλιά εκφραστικά του µέσα δεν το μπορούσαν πιά. Ούτε έχουν διερευνηθεί οι διεργασίες αφοµοίωσης του µπαρόκ στις µεταβυζαντινές καλλιτεχνικές καταβολές. ΄Αλλωστε, το φαι- νόµενο δεν περιορίζεται µόνο στην Ελλάδα. Παραλλαγές του λεγόµενου "τουρκοµπαρόκ" εν- τοπίζονται σ'ολόΞ)ηρο το χώρο της Βαλκανικής, και ιδιαίτερα της νότιας. Εκτεταµένες έρευνες του υποφαινόμενου στην Αλβανία, τη Γιουγκοσλαβία, τη Ήουλγαρία και την Ευρω- παϊκή Τουρκία απέδωσαν εκατοντάδες στοιχείων που ίσως αξιολογηθούν, πέρα από µερικές πρόχειρες νύξεις σε ομιλίες και περιστασιακές αναφορές σε δημοσιευµένα κείμενα. Ωστό- σο, κατά τις τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα και τις πρώτες του 20ού σημειώνεται, έστω και περιορισμένη, επίδραση του νεοκλασσικισμού. Δεν εννοούμε εδώ τις γραπτές διακοσμήσεις των νεοκλασσικών κτηρίων της Αθήνας, της Θεσσαλονίκης, της Σύρας, της Πάτρας, του Τίρναβου, του Βόλου και άλλων πόλεων. Αυτές είτε σχεδιασθηκαν από τους 2 3 ίδιους τους αρχιτέκτονες των κτηρίων , είτε εκτελέσθηκαν από ξένους ζωγράφους ή 'Ελ- ληνες σπουδαγµένους. Με την άφιξη του νεαρού βασιλιά ΄0θωνα και τη µεταφορά της πρω- τεύουσας στην Αθήνα ο βαυαρικός νεοκλασικισµός µεταφυτεύεται στην Ελλάδα. Δίπλα στην πλειάδα των επώνυµων αρχιτεκτόνων Χάνσεν, Σίνκελ, Κλέντσε, Γκέρτνερ, Τσίλλερ, Κλεάν- θη, Καυτάνπζογλου και άλλων, κινείται και ένα πλήθος ανώνυµων αρχιµαστόρων που μετα- φέρουν το νεοκλασικό ρυθμό σε µικρότερα χτίσµατα των αθηναϊκών συνοικιών και της επαρ- χίας. Παράλληλα δραστηριοποιούνται πολλοί 'Ελληνες χειροτέχνες και βιοτέχνες που επε- ξεργάζονται -µε βάση σχέδια ή προπλάσµατα- αρχιτεκτονικά στοιχεία στο σίδερο4, την κε- τρα, το γύψο, το ξύλο και το κεραµικό. Δεν περιορίζονται πάντα στην πιστή εφαρµογή των προτύπων αλλά προχωρούν σε νέους συνδ ασµούς, απλοποιήσεις, συµπληρώσεις και προ- σαρμογές. Tn ζωγραφική διακόσμηση των νεοκλασικών σπιτιών αναλαβαίνουν είτε σπουδαγμέ- νοι ζωγράφοι είτε εμπειρικοί κοσμηματογράφοι. Κατά κανόνα η διακόσμηση περιορίζεται στην οροφή. Στούς κοσμηματογράφους είναι φανερή η διαφορά ανάµεσα στα καθαρά διακοσ- µητικά θέματα, που είναι εκτελεσµένα µε άψογη αλλά ψυχρά καλλιγραφική τεχνική, και στα παραστατικά παρεμβλήματα /μορφές, τοπία/ µε σχεδιαστικές αδεξιότητες και χρωματικές ανακολουθίες. Σε άρθρο του Ι. Ισιδωρίδη Σκυλίτση /1879/ αναφέρονται τα ονόµατα των κοσµηματογράφων Χρ. Μόσχου, Πρινόπουλου, Βασ. Γεωργίου, Π. Φαρµακίδη /ζωγράφου| και η σύνταξη του περιοδικού προσθέτει σε υποσηµείωση τους N. Σαραντίδη και Π. Χατζηαδάµ. Για την επαγγελματική τους ευσυνειδησία ο ίδιος αρθρογράφος σηµειώνειι "Των τεχνικών όσοι ευδοκιμούσιν δεν αποκάµνουσι επιζητούντες την τελειότητα της τέχνης, θηρεύοντες νέα μαθήµατα, περιεργαζόµενοι ό,τι αν πίπτη υπό τους αυτών οφθαλµούς προσοχής άξιον"5. Ο Κ. Πρινόπουλος µαζί µε τον I. Πλατύ διδάσκουν στα 1872, στα εσπερινά μαθήµατα της "Εταιρείας των Φίλων του Λαού" ιχνογραφία και κ o σ µ η μ α τ 6 γ ρ α φ ί α6. Εδώ θα αναφερθούµε σε τοιχογραφίες που κοσµούν σπίτια χτισµένα στο τοπικό παραδο- σιακό ύφος µικρών ορεινών οικισμών, όπως το Νυµφαίο |Νέβεσκα/, η Κλεισούρα, το Πάπιγκο, η Βράτυρα |Σέλιτσα/ και το Δίλοφο Ζαγορίου και είναι έργα επώνυµων ή ανώνυµων χωρικών ζωγράφων. Βέβαια, η ακτινοβολία της νεοκλασικής ελληνικής Πρωτεύουσας7 παίζει σηµαντι- κό ρόλο στη δηµιουργία αυτής της τάσης, χωρίς να παραβλέπουµε και άλλλους δρόµους, ό- πως η Κωσταντινούπολη8 και η Ιταλία. TO IAEOAOI‘IKO BAGPO 0 νεοκλασικισμός έρχεται στην Ελλάδα κυρίως από τη Βαυαρία, αλλά βρίσκει το κατάλ- ληλο ιδεολογικόκλίμα για να ριζώσει και να απλωθεί. Οι ποτισµένοι με το νεοκλασι- κό ιδεώδες Βαυαροί και ΄Βλληνες αρχιτέκτονες, πολεοδόµοι και καλλιτέχνες βρήκαν την καινούργια Πρωτεύουσα του Ελληνικού Κράτους έναν ασήµαντο και με πενιχρά χτίσµατα οι- κισµό αλλά έναν χώρο βαρύ από ιστορικές μνήµες και με τα σηµαντικότερα κλασικά μνηµεία να κυριαρχούν στο τοπίο: Ακρόπολη, στήλες Ολυµπίου Διός, Θησείο, Θέατρο Διονύσου.... 3 ΄Ετσι η Αθήνα διαµορφώνεται µε βάση το νεοκλασικισµό. Το παράδειγµα της Πρωτεύουσας ακολουθούν και άλλες πόλεις του Κράτους που είτε τότε δηµιουργούνται, όπως η Ερµούπολη της Σύρας, είτε αναπτύσσονται, όπως η Πάτρα, το Μεσολόγγι, η Καλαµάτα και άλλες. Το ί- διο συµβαίνει και σε πόλεις που τότε βρίσκονται έξω από τα όρια του µικρού Ελληνικού Κράτους, όπως η Θεσσαλονίκη, στην οποία όµως µετά την πυρκαγιά του 1917 γίνεται προσ- πάθεια να δοθεί βυζαντινός χαρακτήρας, που κατά ένα ποσοστό τον είχε και πρίν από την πυρκαγιά με τα αξιόλογα βυζαντινά χτίσµατά της. Στα 1881 ενσωµατώνεται στο Ελληνικό Κράτος η Θεσσαλία και µέρος της Ηπείρου και τότε αρχίζει η ραγδαία ανάπτυξη µερικών πόλεων. Παράδειγμα ο Βόλος που η απελευθέρωση τον βρίσκει µε 5,908 κατοίκους9 που σε λίγα χρόνια, στα 1889, γίνονται 10,029 και στα 1896 16,788. Στα 1907 οι κάτοικοι φτά- νουν τις 23,563. Καθώς κατά την περίοδο αυτή ο νεοκλασικισμός κυριαρχεί ακόµα, η και- νούργια πόλη χτίζεται στο ρυθμό αυτό."Υψηρεφή δε και καλλιµάρµαρα μέγαρα δεν θα δυσηρ- μόστουν το παράπαν επί της οδού Σταδίου" σηµειώνει στα 1886 o Αριστοτέλης Κουρτίδης στις "Οδοιπορικές Σημειώσεις" του. Από τις πόλεις η καινούργια ΕΙΧΙΣΙΙΧπΙΙΧή καλλιτεχ- νική έκφραση ακτινοβολεί και προς τους ορεινούς οικισµούς, λιγότερο στην αρχιτεκτονι- κή και περισσότερο στην εσωτερική ζωγραφική διακόσμηση. Το πολιτιστικό κλίµα είναι κα- τάλληλο. Η µικρή, πάμφτωχη και καταστραµένη Ελλάδα, με πρόσφατες τις αναµνήσεις των "σκοτεινών χρόνων της σκλαβιάς" στρέφει τα βλέµατα προς την ένδοξη Αρχαιότητα, πηγή περηφάνειας για το μίζερο παρόν και αισιοδοξίας για το αβέβαιο µέλλον. Στη γλώσσα ο καθαρευουσιανισµός, µε ακραία εκδήλωση τον αρχαϊσμό1ογίνεται το όργανο όχι µόνον της Πολιτείας αλλά και της Επιστήµης, της Τέχνης και του Τύπου. Κατακρίνεται ακόμα και ο Διονύσιος Σολωμός γιατί ντύνει µε "πτωχόν" γλωσσικό "ένδυμα" τις υψηλές του ιδέες. Πο- λιτείες και χωριά µετονομάζονται με βάση τις τότε αρχαιολογικές αντιλήψεις, κι αυτό όχι µόνο στα κακόηχα ξενικά τοπωνύμια αλλά κι εκεί όπου αυτά συνδέονται με µεγάλες ώ- ρες της νεοελληνικής ιστορίας, π.χ. η Αλαμάνα ξαναγίνεται Σπερχειός. Στα βαφτιστικά ονόματα περιορίζονται τα νεοελληνικά και πολλαπλασιάζονται τα αρχαιοελληνικά. Σε µι- κρότερη κλίμακα το ίδιο γίνεται και με τα επίθετα' ο χιονιαδίτης ζωγράφος Καραγιάννης µετονομάζεται σε Μελανίδης. Η τάση αυτή φτάνει σε απαράδεκτες υπερβολές: ο Ρήγας Βελε- στινλής γίνεται Φερραίος. Ta φαινόµενα αυτά δεν παρουσιάζονται απότοµα μετά την ίδρυ- ση του Ελληνικού Κράτους. Προύπάρχουν αλλά τότε κορυφώνονται. Δεν μένουν ανεπηρέαστοι και οι λαϊκοί ζωγράφοι. σχεδόν όλες οι επιγραφές τους είναι γραμµένες στην καθαρεύου- σα, άλλοτε σωστή και άλλοτε λαθεμένη. Παράλληλα κυριαρχεί και η τάση για μίµηση της "προηγμένης Ευρώπης". Στο Καταστατικό της "Φιλοµούσου Εταιρείας"/1814/ προβλέπεται η ίδρυση στο Πήλιο σχολείου "κατά µίμησιν των Ακαδηµιών της Ευρώπης". Το πρότυπο της Ευρώπης συχνά προβάλεται σε κείμενα τοσο των τελευταίων χρόνων της Τουρκοκρατίας, όσο 4 καιτων πρώτων του ελεύθερου εθνικού βίου. Η ιδεολογία της εποχής επικεντρώνεται στη µορ- φοκρατική επιστροφή στην Αρχαιότητα και τον εκσυγχρονισµό κατά τα ευρωπαϊκά πρότυπα. Στον τομέα της Τέχνης ο νεοακλασικισµός προσφέρει και τα δύο. 0 ΧΩΡΟΣ H νεοκλασικίζουσα λαϊκή ζωγραφική παρουσιάζεται κυρίως στις δραστήριες µεταποιητι- κές και μεταπραττικές ορεινές κοινότητες της Δυτικής Μακεδονίας, σε µερικά Ζαγοροχώ- ρια και σε λίγα χωριά του Πηλίου. Η Κλεισούρα, από όπου κατάγονται δύο σηµαντικοί νεο- κλασικίζοντες χωρικοί ζωγράφοι, ο Νικόλαος Παπαγιάννης και ο νεότερος ξάδερφός του πά- λι Νικόλαος ή Κώλτσος Παπαγιάννης11, συνοικίζεται, όπως και άλλα χωριά, από κατοίκους του κάμπου που ανεβαίνουν στα βουνά για να απαλλαγούν από την παρουσία των Τουρκικών Αρχών και να γίνουν ανεξάρτητοι από τα κεφαλοχώρια12. Μετά την καταστροφή της Μοσχό- πολης στα 1769 ένα μέρος των κατοίκων της εγκαταστάθηκε στην Κλεισούρα, γνωστή και ως Βλαχοκλεισούρα13. Είναι ένα δραστήριο κέντρο γουνοποιτας. 0 Τούρκος περιηγητής και συγγραφέας Εβλιγιά Τσελεμπή αναφέρει πως κατοικείται "από καθαρούς άπιστους γουνοποι- ούς"14. Πολλοί από τους Κλεισουριώτες ταξιδεύουν και προκόβουν στο Εξωτερικό, όπως οι 1 , 16 Δαβάρηδες 5 και η οικογένεια Σπιρτα . Είναι χαρακτηριστικό πως βιβλίο λογιστικής,"ή- τοι η τάξις των πραγματευτάδικων καταστίχων"-1794- βρισκόταν ως τον τελευταίο πόλεµο σε βιβλιοθήκη της Κλεισούρας17. Σημαντικός λόγιος της Τουρκοκρατίας είναι ο Δημήτριος N. Δάβαρης ή Δάρβαρης. Γεννήθηκε στην Κλεισούρα αλλά εγκαταστάθηκε µε τον πατέρα του στην Ουγγαρία. Σπούδασε σρην Πέστη, το Βουκουρέστι, στη Χάλλη της Σαξονίας όπου " η- κροάσθη επί τετραετίαν την φιλοσοφίαν" και εγκαταστάθηκε στη Βιέννη όπου πέθανε στις αρχές του 19ου αιώνα. 'Εγραψε και δημοσίευσε πολλά βιβλία, ανάμεσα στα οποίαι Γραµµα- τική Απλοελληνική, Βιέννη 1806 - Επιτομή Φυσικής, Βιέννη 1812, Εγκυκλοπαίδεια Απλοελ- ληνική, Βιέννη 1622. Λόγιοι ήταν και οι αδελφοί του, ιδιαίτερα ο Πέτρος ο επιλεγόμενος Πεντάδος18. Το Νυµφαίο, η παλιά Νέβεσκα, που συγκεντρώνει το µεγαλύτερο µέρος των νεοκλασικών τοιχογραφιών, ήταν κι αυτό ένα ανθηρό βλαχοχώρι, που διατηρεί ακόμα την παλιά του αρ- χοντιά. Ωστόσο και του χωριού αυτού οι κάτοικοι ξενητεύονται. Νεβεσκιώτες τεχνίτες συ- ναντούμε στις αρχές του 19ου αιώνα στο Κρούσοβο19. Κατά την Επανάσταση του 1821 πολλοί κάτοικοί του µεταναστεύουν στη Νιγρίτα20.Το Νυµφαίο, όπως και όλα τα χωριά που θα µνη- µονεύσουµε στο κεφάλαιο αυτό, διατηρούσε από το 18ο αιώνα στενή οικονοµική και πολιτι- στική επαφή με την Ευρώπη. Το Πάπιγκο, διοικητικό και δικαστικό κέντρο κατά την Τουρκοκρατία, γνώρισε κι αυτό οικονομική ακμή αλλά και μεταναστευτικό ρεύμα. Απανωτές ληστρικές επιδροµές προκαλούν σηµαντικές ΚΚΚδΙΚΚΚ υλικές ζηµίες και σκοτωμούς. Κατά τα τέλη του 19ου αιώνα εκπατρί- 5 ζονται 42 οικογένειες22.Η σημαντική οικογένεια Φουρτούνα εγκαθίσταται στο TURNU SEVE- RIN, που τότε ανήκε στην Αυστρουγγαρία.΄Οπως σε όλα σχεδόν τα Ζαγοροχώρια, λειτουργού- σε στο Πάπιγκο σχολείο για τα κοινά γράµματα23. Οι Μοσχοπολίτες, που εγκαθίστανται ε- κεί, όπως και σε άλλα χωριά, δίνουν νέα ώθηση στην ανάπτυξη "µεταφέροντες παντού το πνεύµα του πολιτισμού και ιδίως την εµπειρία τους στο εµπόριο, στη βιοτεχνία και σ'άλ- λες τέχνες"24. Η Δροσοπηγή στην περιοχή της Φλώρινας, η παλιά Μπελκαμένη, από την οποία κατάγον- ται τέσσερις, συνεργαζόμενοι κατά διαστήματα, ζωγράφοι µε νεοκλασικίζον έργο, καθώς και αρκετοί άλλοι αγιογράφοι, υπήρξε κυρίως κτηνοτροφικό χωριό αλλά έβγαλε και πολλούς άξιους χτίστες25. Κατά τα µέσα του 20ού αιώνα το παλιό χωριό εγκαταλείφθηκε και χτί- στηκε καινούργιο σε άλλη θέση. H Εράτυρα, η παλιά Σέλιτσα, ανάµεσα Καστοριάς και Σιάτιστας, υπήρξε σπουδαίο κέν- τρο µεταποιητικής δραστηριότητας. Υπέφερε κι αυτή από ληστρικές επιδροµές και είχε με- γάλο μεταναστευτικό ρεύµα, παράλλ λα όμως και εγκατάσταση νέων κατοίκων από γειτονικά χωριά. Γιά ένα διάστημα, από τα 1804,ξγ…τ τΜ+Μ|Ν αχ.τ……, Ξ? ν;οψΨτΗν απο' ικ.μ.….ι, µαι|π…τ".Μαρκετούς ζωγράφους και πολλά σπίτια της είναι τοιχογραφηµένα27αλλά οι νεοκλασικές τοι- χογραφίες της είναι λίγες. Οι Χιονιάδες, το µικρό κτηνοτροφικό ηπειρώτικο χωριό με τη µεγάλη ζωγραφική παρά- δοση28, έχει κι αυτό τη μικρή του συμµετοχή στην ελληνική νεοκλασική λαϊκή ζωγραφική. Το Δίλοφο του Ζαγοριού, κτηνοτροφικό αλλά και µεταπραττικό κέάΒο, γίνεται η δεύτε- ρη πατρίδα του χιονιαδίτη ζωγράφου, του Κοσμά Βούρη που συνεργάζεται με συγγενικά του πρόσωπα στη διακόσµηση σπιτιών στο χωριό αυτό. Εδώ πρέπει να σημειώσουµε πως τα μεγάλα ορεινά κέντρα, όπως η Καστοριά, η Σιάτι- στα και τα Αμπελάκια δεν έχουν νεοκλασική ζωγραφική επειδή η περίοδος της ακµής των και της κατασκευής των μεγάλων πλούσια διακοσμημένων αρχοντικών τους ανάγεται στο 18ο αιώνα, γι'αυτό και εκεί κυριαρχεί το µπαρόκ. Μόνο στη Σιάτιστα, στις µεταγενέστερες τοιχογραφίες του σπιτιού Μούρτζου, συναντούμε κάποιες νεοκλασικές απηχήσεις. Στην εργασία µας αυτή δεν περιλαµβάνονται τα έργα που κοσμούν νεοκλασικά σπίτια χωριών, είναι διακοσμήσεις ταβανιών και μιµούνται αστικά πρότυπα, άν και οι τεχνίτες τους είναι µερικές φορές χωρικοί, όπως ο I. Καρδάσης που διακόσµησε στα 1896 το σπί- τι του µεγαλοεξαγωγέα ελιών Ιωαννίδη στον 'Αγιο Γεώργιο Πηλίου. Οι λαϊκοί νεοκλασικοί ζωγράφοι δούλεψαν, με ελάχιστες εξαιρέσεις, στις κάθετες εσωτερικές επιφάνειες των τοίχων και διαµόρφωσαν ιδιαίτερο ύφος, όσο κι αν οι ρίζες της τέχνης των ξεκινούν από αστικά κέντρα. ΟΙ ΒΚΠΡ0ΣΩΠΟΙ Δεν μας είναι γνωστοί όλοι οι ζωγράφοι που φιλοτέχνησαν τις νεοκλασικές τοιχογρα- φίες σε παραδοσιακά σπίτια χωριών. Οπωσδήποτε, η δραστηριότητά τους τοποθετείται, από άλλα στοιχεία, στην περίοδο 1880 ως τα 1930. Πάντοτε η επίδραση των καλλιτεχνικών ρευ- μάτων φτάνει καθυστερημένη από τις πόλεις στα χωριά. Οι παλιότερες τοιχογραφίες του αρχοντικού Κανατσούλη στη Σιάτιστα -1811- με θέµατα από την ελληνική µυθολογία, δεν ανήκουν τεχνοτροπικά στον ελληνικό λαϊκό νεοκλασικισμό, αν και οριοθετούν το τέλος του µπαρόκ, ούτε οι ζωγραφιές του Θεόφιλου, άν και βρίσκονται μέσα στην πεντηκονταετία που ορίσαμε παραπάνω |Ερµής, Αφροδίτη, ΄Αρης στο σπίτι του Κοντού-Δνακασιά Πηλίου 1912, Σαπφώ και Αλκαίος στο σπίτι Γ. Αντίκα-Σκόπελος Γέρας Μυτιλήνης,1928, Λεωνίδας της συλ- λογής Μαστροκώστα της πηλιορείτικης περιόδου και άλλαμ To ιδιότυπο ύφος τόσο των τοι- χογραφιών στο σπίτι του Κανατσούλη, όσο και του έργου του Θεόφιλου, είναι ξένα προς το λαϊκό νεοκλασικισμό, όπως θα προσπαθήσουµε να τον ορίσουµε στην αρμόδια θέση. Πρώτος χρονολογικά από αυτούς που μας είναι γνωστοί είναι ο Νικόλαος Παπαγιάννης. Γεννήθηκε στην Κλεισούρα γύρω στα μέσα του 19ου αιώνα και το κύριο επάγγελµά του ήταν η αγιογραφία. Στα 1887 διακοσµεί το αρχοντικό του Είχα Τσίρλη /Μιχαηλίδη/ στο Νυµφαίο µε νεοκλασικίζουσες τοιχογραφίες, ανάµεσα στις οποίες αντίγραφο της Αμαζόνας ΜΑΤΕΙ, που Ο είναι ρωμαϊκό αντίγραφο φειδιακού έργου29, και του ελληνιστικού "Αρίστιππου" η "Αριστο- τέλη" του παλάτσο 8ΡΑΒΑ στη Ρώµη, όπως το αποκατέστησε µε γύψο ο Ιταλός γλύπτης σπιΙπ13€ Μικρότερος εξάδελφος του Νικόλαου Παπαγιάννη, και µαθητής του για ένα διάστημα, είναι ο Νικόλαος ή Κώλτσος Παπαγιάννης, που γεννήθηκε στην Κλεισούρα το 1870 και πέθα- νε στη Θεσσαλονίκη το 1953. Κι αυτός είναι κυρίως αγιογράφος. Αγιογραφικά του έργα βρί- σκονται στο ξωκλήσι του Αγίου Γεωργίου κοντά στην Κλεισούρα, στις εκκλησίες του Προφή- τη Ηλία, του Αγίου Δηµητρίου και του Αγίου Νικολάου στο ίδιο χωριό, στο μοναστήρι της Παναγίας έξω από την Κλεισούρα, στον Ταξιάρχη Αετού Φλώρινας,δωρεά Μίχα Τσίρλη, στον 'Αγιο Νικόλαο Νυμφαίου και σε πολλές άλλες εκκλησίες. Σύμφωνα µε τη δική του κλίση, αλ- λά και τις προτιµήσεις της πελατείας του, διακοσµεί πολλά σπίτια µε αρχαιοελληνικά θέ- µατα και νεοκλασική τεχνοτροπία, όπως τα σπίτια των συγχωριανών του Παρτάλλη, Κεφαλά, Τσούκα και Μπέζου, καθώς και προσκλητήρια γάμων, κατά το τοπικό έθιµο, με αγγελάχια-ερω- τιδείς, που είναι ελεύθερα αντίγραφα από λιθογραφικό πρότυπο που βρισκόταν στο αρχείο του31. Πολλές διακοσμήσεις σπιτιών έκανε και στο Νυμφαίο' του Δώδου, του Ναϊδένη, του Μίσιου -1925- και άλλων, καθώς και στο ξενοδοχείο "Σπλέντιτ" στη Θεσσαλονίκη. Από τους απογόνους του αποδίδονται σ'αυτόν και οι τοιχογραφίες του σπιτιού Κωνστ. Σωσσίδη στο Νυµφαίο, αλλά διασταυρωµένες μαρτυρίες, καθώς και τεχνοτροπικά κριτήρια, προσγράφουν το έργο σε οµάδα ζωγράφων από την κοντινή Δροσοπηγή. Βέβαια, στα κατάλοιπα του Κώλτσου Παπαγιάννη βρέθηκε έγχρωµο επιστολικό δελτάριο με το"χορό των Νυμφών" του Τζούλιο Ρομά- νο απο τη GALLERIA PITTI στη Φλωρεντία.3Ξντίστοιχη τοιχογραφία υπάρχει και στο σπίτι του Κ. Σωσσίδη. Επίσης αναφέρεται πως πίνακάς του με τό ίδιο θέµα βρίσκεται τώρα στο ? σπίτι του γιού του στην Αµερική33.Αλλά το θέµα αυτό κατά τις πρώτες δεκαετίες του αιώ- να μας αναπαράγεται πάµπολλες φορές σε ποικίλες τεχνικές και ύλες.΄Ρτσι, το συναντούµε σε λιθογραφία /σπίτι Γώργ. Χατζηλάκου-Δάρισα, καφενείο Παπαϊωάννουξ!!εοχώρι Πηλίου/, σε κέντημα σταυροβελονιά /Δηµοτικό Ωδείο Λάρισας. πουσείο Μήλου, "ουσείο Εράτυρας, συλλο- Υ…,ε:1΄.,ι…Μ=-ζ- 16ι|(…ω… 1 Λι…. …. γή Κ. Α.Μακρή-Βόλος/, σε ζωγραφική /καφΕνείο στο Πικέρµι, ελαιογραφία από τη Μυτιλήνη Μη µιλά… d Μάρω; που, .:.κθεση νησιώτικης τέχνης-Αθήνα 1983/, σε υφαντά κεντητά στον αρ- γαλειό /σπίτι Στέα-Ήονοδέντρι Ζαγορίου, Λαογραφικό Μουσείο Πάτρας/, σε σταµπάτο /σπίτι Αντρέα ΤόναξΦούρκα Γρεβενών/.... Η τοιχογραφία του "Χορού των Νυµφών" δηµοσιεύθηκε ασ- πρόµαυρη από το "εβεσκιώτη γιατρό Νικ. Φίστα χωρίς να σημειώνεται ο τεχνίτης του3Λ. Συγ κρίνοντας τη φωτογραφία εκείνη με τη σημερινή κατάσταση του έργου διαπιστώνουμε τις ση- µαντικές φθορές του από απολέπιση μέσα σε δεκατρία χρόνια. Από τη Λροσοπηγή Φλώρινας, την παλιά Μπελκαµένη, κατάγονται πολλοί αγιογράφοι, µε- ρικοί από τους οποίους έκαναν και νεοκλασικές τοιχογραφίες σπιτιών. Χαρακτηριστική εί- ναι η περίπτωση της οικογένειας Ζωγράφου. Πατριάρχης της ο ΣτυλΒνός Ζωγράφος, που αρχι-' κά λεγόταν Στυλιάδης και αργότερα πήρε το επαγγελµατικό επίθετο Ζωγράφος. Ξεκίνησε από ράφτης στο ΄Αγιον 'Ορος μα νωρίς στράφηκε στην αγιογραφία. Κοντά του πήρε τον πρωτότο- κο γιό του Στέργιο κι αργότερα τα άλλα δύο παιδιά του Παύελή και Θωµά35 . Πέθανε εξηντά- χρονος περίπου στα 1910. To οικογενειακό αυτό εργαστήρι, που βρισκόταν στις Καρυές, έ- στελνε φορητές εικόνες στη Ρωσία. Γιός του Στέργιου Ζωγράφου είναι ο Λεωνίδας που γεννή θηκε στα 1890, εργάσθηκε ως αγιογράφος στην Αλβανία, όπου και πέθανε στα 1955. Θετ6ς γιός του Θωμά Ζωγράφου είναι ο Νικόλαος, που γεννήθηκε στα 1929 και ασκεί το επάγγελµά του στη Αροσοπηγή και τη Φλώρινα. Γιός του Νικολάου είναι ο Θωμάς Ζωγράφος που σπουδά- ζει στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας. Πρόκειται για τυπική περίπτωση οικογε- νειακού εργαστήριου ζωγραφικής που διαρκεί πάνω από έναν αιώνα σε τέσσερες γενιές, αλλά που στο χρονικό αυτό διάστηµα δεν µένει ανεξέλικτο. Ξεκινάει, γύρω στα 1880 µε τη μορφή κλειστού οικογενειακού εργαστήριου στο ΄Αγιον ΄Ορος, η δεύτερη γενιά µετά την εκµάθηση της τέχνης διασπάται σε ατομικές επαγγελματικές δρασηριότητες, η τρίτη πάλι μαθητεύει κοντά στη δεύτερη και ανεξαρτοποιείται ενώ η τέταρτη αισθάνεται την ανάγκη συστηματικής σπουδής και εγγράφεται στην Α.Σ.Κ.Τεχνών. Στο ΄Αγιον ΄Ορ0ς έµαθε την αγιογραφία και ο Μάρκος Στυλιάδης ή Στύλος /1856 - 1926/ κι εκεί δημιούργησε εργαστήριο όπου µαθήτεψαν τρείς ζωγράφοι που συνεργάσθηκαν αρµονικά σ'ολόκληρη τη ζωή τους. Είναι o γιός του Ανα- στάσιος, o Χαρίσιος Χαρίσης και o Κωνσταντίνος Τζιάτζιος. Ο Αναστάσιος Στυλιάδης γεννή- θηκε το 1886 στη Λροσοπηγή και πέθανε στη Φλώρινα το 1966. Για την εποχή του ήταν αρκε- τά µορφωμένος, αφού είχε φοιτήσει στο Γαλλικό Κολλέγιο Μοναστηριού και στο Γυµνάσιο Τσο τυλίου. Στα 1913 παντρεύτηκε τη Δέσποινα Κ. Ναούμ κι απόχτησε τρείς κόρες κι ένα γιό. ΄Ξµαθε τη ζωγραφική στο εργαστήρι του πατέρα του στο ΄Αγιον ΄Ορος. Αργότερα έφυγε από εκεί και δούλεψε στο χωριό του µαζί με τους Κ. Τζιάτζιο και Χ.Χαρίση. Ο Κωνσταντίνος Τζιξτζιος γεννήθηκε στη Δροσοπηγή το 1885 και πέθανε στις 21 Ιουνίου 1965. τελείωσε µόνο το Δηµοτικό Σχολείο. Παντρεύτηκε τη Ζαχαρία Στυλιάδη, κόρη του δασκάλου του. Λέ- γεται ότι οι συνεργάτες του αναγνώριζαν την τεχνική υπεροχή του, γι'αυτό πριν παραδο- θούν τα έργα, εκείνος έβαζε "το τελευταίο χέρι". ο Χαρίσιος Χαρίσης γεννήθηκε στη Δρο- σοπηγή το 1883 και πέθανε το 1970. οι τρείς αυτοί συνεργάσθηκαν σ'όλη τη διάρκεια της επαγγελματικής τους δραστηρι6- τητας.΄Αλλωστε, εκτός από τη συγγένεια και την κοινή μαθητεία, ήταν και συνοµήλικοι, αφού γεννήθηκαν μέσα σε τρία χρόνια /1883-1886/ και πέθαναν μέσα σε πέντε χρόνια/1965- 1970/. Τοιχογράφησαν πολλές εκκλησίες και φιλοτέχνησαν άπειρες φορητές εικόνες. ΄Εργα τους βρίσκονται στις εκκλησίες της Δροσοπηγής, της Φλώρινας, του Δισπηλιού Καστοριάς, του Αμύνταιου, στο µοναστήρι των Αγίων Αναργύρων Καστοριάς και γενικά στις περιοχές Κεντρικής και Δυτικής Μακεδονίας και στην ΄Ηπειρο. Φορητές εικόνες έστελναν στη Ρωσία και στην Ελληνική Κοινότητα του ΄Αµστερνταµ. Βέβαια, εκτός από τις κοινές εργασίες τους, καθένας έκανε και δικές του φορητές εικόνες. Ο Κωνσταντίνος Τζιάτζιος διακοσμούσε και σεντούκια για προίκες κοριτσιών. Μαζί τους συνεργάσθηκε για ένα διάστηµα και o συντο- πίτης τους Θωµάς Ζωγράφος. Φαίνεται πως κι αυτός είχε κάποια συγγένεια µε τους άλλους γιατί η μητέρα του Μαρία ήταν το γένος Ψζιάτζιου. Γεννήθηκε στα 1888 και πήγε µόνο στο Δηµοτικό Σχολείο. Στα 1913 παντρεύτηκε την Ευφροσύνη |Ι'ίτε, ένα χρόνο µετά την επι- στροφή του από το ΄Αγιον ΄Ορος. Παιδιά δεν έκανε αλλά υιοθέτησε το Νικόλαο, γιό του αδελφού του Δηµήτριου. Εκτός από την αγιογραφία, ασχολήθηκε και με τη διακόσµηση σπι- τιών. Στα 1924-25 συνεργάζεται µε το Τζιάτζιο, το Χαρίσιο και τον Στυλιάδη στη διακόσ- μηση του αρχοντικού Κωνσταντίνου Σωσσίδη στο Νυµφαίο. Πρόκειται, ασφαλώς, για το επι- βλητικότερο τοιχογραφικό σύνολο της νεοκλασικίζουσας λαϊκής µας ζωγραφικής. Εκτός από τη µεγάλη σύνθεση του "Χορού των ΧΙΙπΠΙΧ πονούν", υπάρχουν απεικονίσεις του Παρθενώνα, του Θησείου, αλληγορίες των Εποχών του ΄Ετους, ζωγραφικές αποµιμήσεις αγαλµάτων, παρα- στάδων με ανθρωπόµορφα επίκρανα, κυμάτιων, άλλων αρχιτεκτονικών στοιχείων και πλήθος διακοσµητικών θεµάτων. Επειδή, όµως, το έργο έγινε πολλές δεκαετίες µετά το χτίσιµο του αρχοντικού, είχαν προηγηθεί απανωτά ασβεστώματα των τοίχων και οι τοιχογραφίες απολεπίζονται µε γρήγορο ρυθµό. Αναφέρεται, ακόµα, το όνομα του ζωγράφου Στέφανου από τη Δροσοπηγή, στονοποίο αποδίδεται μια ζωγραφική αποµίμηση αγάλµατος "Αμαζόνας" πάνω από το τζάκι στο σπίτι του Παπαδόπουλου |Νυμφαίο 19ο1|. Δεν βρέθηκε, όμως, κανένα άλλο στοιχείο γι'αυτόν και τον αγνοούν τόσο οι γέροντες του χωριού όσο και εκείνοι που μου έστειλαν γραπτές πλη- ροφορίες για το χωριό και τους ζωγράφους του. Από τους Χιονιάδες της Ηπείρου κατάγονται οι Αδελφοί Αναστάσιος και Κοσμάς Ρ, Βού- ρη που στα 1898 στολίζουν µε τοιχογραφίες το σπίτι του Βασιλείου Γ. Παλαιού στο Δίλοφο Ζαγορίου. Στο δωμάτιο υποδοχής, εκτός από το ταβάνι όπου στο κέντρο ζωγραφίζουν στεφά- νι µε πολύχρωμα λουλούδια και ανά δύο ΄Ερωτες με φαρέτρα και αγγελάκια, στην επάνω ζώ- νη των τοίχων απλώνουν διακοσμητική φρίζα. Στο κέντρο κάθε πλευράς υπάρχουν στενόµακρες τοπιογραφικές συνθέσεις. Στη µία πλευρά εικονίζεται νησί µε τρία υφαίστεια σε δράση ε- νώ μπροστά του είναι αραγµένο πολεµικό πλοίο,στην άλλη τοπίο µε γέφυρα, στην τρίτη θα- λασσογραφία με δύο ιστιοφόρα και ένα τροχοφόρο πλοίο και στην τέταρτη τοπίο pa χωριό και περιτειχισµένο µοναστήρι. Σε δύο αντικρυστούς τοίχους αποµιμήσεις αγαλµάτων. Από τη μια μεριά ο "Προµηθεύς" σίγουρο αντίγραφο του συµπλέγματος του Προµηθέα του Γερμανού γλύπτη Εδουάρδου Μύλλερ /1828—1895/ δηµοσιευµένου σε ξυλογραφική απόδοση στην "Καλλι- τεχνική Πινακοθήκη της ΕΣΤΙΑΣ"36 και απέναντι ένας άντρας που καλλιεργεί τη γη pa την επιγραφή "Εργάζου". Στο έργο υπογράφουν "Αδελφοί Γ. Βούρη εκ Χιονιάδων" αλλά τα ονόµατά τους µας είναι γνωστά από άλλες πηγές. Ο Αναστάσιος μαζί με τον αδελφό του Αδάµο ζωγρά- φισαν το 1885 στο Δίλοφο το σπίτι του Βακόλα37. To πατρικό τους σώζεται ακόμα στους Χιο- νιάδες. Ο Αναστάσιος εγκαταστάθηκε στο χωριό Μανασή και ο Κοσμάς στο Δίλοφο, που τότε λεγόταν Σωποτσέλι. Εκτός από τη ζωγραφική, άσκησαν και το επάγγελμα του µαραγκού. Υπήρ- ξαν στην εποχή τους τεχνίτες φηµισµένοι για την ευσυνειδησία τους. "νθιτφ?ρουσες νεοκλασικές τνικογρ…οεες υπάρχουν και στο σπίτι της "μαντάμ άθσ" "το "€- ταξσκόςι 1γιάς. την παλιά Ώέταανη. " Ττ€φανΐ, ΥαλΣιΚύς καταγωγής σύζυγος ταν "λ'€τθδ ιομή Άννυ και µεγαλοκτηµατία Ευγένιου "άβρ, έζησε πάνω από Α5 χρόνια στο 'εταξοχόρι ως to θάνατό της στα 1913… Ο ;υγένιος Φόβο αυτοκτόνησε στα 1892 πέφτ0Ψτ!!6 στον Πηνειό. Η τεφανί, ωραιότατπ, καθώς είκνουν τα πορτραίτα της. είχε πολυτάραχη €ρ"ΐιΐή ζωή αλ… λά και φιλελληνική δράση, κυρίως κατά την Ππανάνταση του 1878 και την πρόσκαιρη τουρ- κική κατοχή της θεσσαλίας στα 1897. To αρχοντικό της χτίστηκε στα 1876. To 8Lau6opnra µε τοιχογραφίες ο Κικόλαος Αργυρό ουλος από το "εμπεγλέρ, τη σηµερινή "ίκαια του ϊσµού .άρισας. μκτός από ρωµαντικά τοπία και σκηνές κυνηγιού, θέµατα παρµένα από γαλλικά πρό- τυπα, ο αργυρόπουλος διακόσμησε τα ταβάνια με αλληγορίες / Αστρονοµία, Έωγραφική../, αγ γελάκια-ερωτιδείς και κάνιστρα. Το αρχοντικό, ακατοίκητο εδώ και πολλά χρόνια, έχει ape πωθε[ και μόνο µέρος από τις τΟιΧ0ΥΡαΨΐΈζ του σώζεται. Ο ικόλαος Αργυρόπουλος έκανε και αγιογραφίες στη Λάρισα και στον 'Ανω …όλο, καθώς και ελαιογραφίες σε µουσαμά µε κοσµικά θέµατα, πολλές από τις οποίες σώζονται σε σπίτια της Αγιάς. ΔΈλι… Μψαυ)Μψχ υ Άνν»… , ότι…-λε να μµ.; …; 1400 ω… βρω…. Αίτια… έ…… '… (:… Λ"'ΨΌ 8 E M A T A έχων mama-1.701874 θαυµα "…"Ν0Ή" ΜΜΜ " &"… --Ώπ-ζ-ω ζ…Ξν…δ μυαλο µας… οι.» Μ……- …." αν")… τον… …… Ο λόγιος νεοκλασικισµός έλκεται βέβαια από τα αρχαιοελληνικά και ρωμαϊκά θέματα, αλ- λά δεν περιορίζεται µόνο σ'αυτό. Είναι καλλιτεχνική Σχολή και όχι θεµατικός κύκλος. Αν ο γαλλικός νεοκλασικισμός απογειώνεται pa τον "΄0ρκο των ορατίων" του Λουδοβίκου Ιάκωβου Νταβίντ, έργα του ίδιου ζωγράφου είναι και "0 Ναπολέων στο βουνό του Αγίου Βερνάρδου", "H κυρία Ρεκαμιέ", "Ο κύριος Σεριζιά" και άλλα. Σκηνές της ελληνικής Επανάστασης στολί- ζουν το νεοκλασικό Μόναχο του Λουδοβίκου. To αριστούργημα της ελληνικής νεοκλασικής γλυ- πτικής, η "Κοιµωμένη" του Γιαννούλη Χαλεπά, παριστάνει τη νεαρή νεκρή Σοφία Αφεντάκη. Και στη ζωγραφική διακόσµηση σπιτιών της περιόδου αυτής δεν λείπουν τα νεοελληνικά θέµατα. To Ρήγα Φεραίο ζωγραφίζει πάνω από την είσοδο του νεοκλασικού σπιτιού Ιωαννίδη o Ιωάννης Καρδάσης στο χωριό 'Αγιος Γεώργιος Πηλίου. Στο σπίτι του Γαλαντή στη Σύρα συναντούμε ήρω- ες του 21 /Μπότσαρης, Μιαούλης...|, το ίδιο και σ'άλλα σπίτια. Ta παραδείγµατα θα μπορού- σαν να πολλαπλασιασθούν Οι λαϊκοί νεοκλασικίζοντες ζωγράφοι περιορίζονται σχεδόν αποκλειστικά σε θέµατα που είναι ή τα νοµίζουν αρχαιοελληνικά. Σε έξη κατηγορίες μπορούμε να τα χωρίσουµε, στα κοσ- µήματα, στις απομιμήσεις αρχιτεκτονικών στοιχείων ή αγαλµάτων, στα µυθολογικά, στα ιστο- ρικά, στα τοπία -πραγµατικά ή φανταστικά-, στις αλληγορίες και στα χαριτωµένα. Βέβαια, αυ- τα που από μεθοδολογική ανάγκη τα ξεχωρίσαμε σε κατηγορίες, στην πραγµατικότητα πολλές 10 φορές συγχέονται ή συνυπάρχουν. Η Αµαζόνα π.χ. είναι µυθολογικό θέμα, εμφανίζεται όμως με τη μορφή ζωγραφικής απομίμησης αγάλµατος.Τα τοπία, μικρών συνήθως διαστάσεων, αποτε- λούν αναπόσπαστα τμήµατα διακοσμητικών συνόλων. Το ίδιο συμβαίνει και με μερικά avari— πινα πρόσωπα, θεατρικές μάσκες και μετάλλια. Τα κ o σ μ ή p a τ α στολίζουν οροφές αλλά και τοίχους. Απαρτίζονται από ευθείες, καμπύλες και τεθλασμένες γραµμές, από μαίανδρους, έλικες, πλοχμούς, ρόδακες, πουλιά και σχηματοποιημένα φυτικά μοτίβα. κυριαρχούν τα χρώματα χοντροκόκκινο, ανοιτό και βαθύ γα- λάζιο, μαύρο και άσπρο. Σ'αυτά είναι φανερή η προέλευση από τυπωμένα πρότυπα. ΄Αλλωστε, στο Αρχείο μου υπάρχουν πολλά τέτοαιέγχρωμα τυπωμένα πρότυπα -δωρεές απογόνων των ζωγρά- φων- pa επιγραφές ευρωπαϊκών τυπογραφείων. Τα λαϊκά ζωγραφικά κοσμήματα χαρακτηρίζονται από άνεση στην εκτέλεση και καλλιγραφική διάθεση. Οι α π 0 p ι p ή σ ε ι ς, pa ζωγραφικά μέσα, αρχιτεκτονικών στοιχείων και αγαλμά- των έ%άσσονται στο φαινόµενο της "επίφασης πολυτέλειας", της απομίµησης, δηλαδή, ακρι- βών και απρόσιτων υλών και τεχνικών από άλλες φτηνές και προσιτές. Από παλιότερα γινό- ταν σε εκκλησίες και σπίτια ζωγραφική απομίμηση ορθομαρμάρωσης. Στο σπΐ. του Γεωργίου Σβάρτς /Αμπελάκια 1787/ ένας τοίχος καλύπτεται από μίμηση επίστρωσης pa ζωγραφιστά πλα- κάκια. Το ίδιο και στο σπίτι του Νανζή /Καστοριά 1796/. 0 ζωγράφος Παγώνης κάνει στο παράσπιτο Τριανταφύλλου απομίμηση πλουµιστής µεσάντρας |Δράκια Πηλίου 1832/. Στο νεο- κλασικισμό, κυρίως της περιφέρειας, στη θέση μαρμάρινων αγαλµάτων μπαίνουν κεραμεικά αντίγραφα. Το ίδιο γίνεται και pa άλλα αρχιτεκτονικά στοιχεία, όπως τα φορούσια, τα επί- κρανα, τα κάγκελα /σπίτι Χατζηκυριαζή στο Βόλο, θέατρο Πάτρας, σπίτι Μαλούχου στην Τρί- πολη/. Συχνή είναι και η χρήση σοβά που µιμείται µαρμάρινες παραστάδες /σπίτι Κούκιου στο Βόλο, Νοσοκοµείο Πάτρας/, πολυτελή λαξευτή ισοδομική τοιχοποιία /σπίτι Αντωνόπου- λου στο Βόλο/ ή χοντοπελελημένες τετράγωνες πέτρες/Βλληνικό Γυμνάσιο στο Ναύπλιο,1833/. Στο εσωτερικό των σπιτιών υπάρχουν ζωγραφικές απομιμήσεις φατνωμάτων /σπίτι Μαρέδη στο Βόλο/ και ανάγλυφων διακοσμητικών στοιχείων /Εργατικό Κέντρο Σύρας/. Τις περισσότερες φορές είναι τόσο τέλεια η εκτέλεση που δημιουργεί την ψευδαίσθηση όγκου. Στο λαϊκό νεοκλασικισμό είναι πολύ συχνές οι φευδοκόγχες και οι απομιμήσεις είτε αγαλμάτων είτε -σπανιότερα- ορθομαρμάρωσης /σπίτι Παπαδόπουλου στο Νυμφαίο, σπίτι Τσίρ- λη στο Νυμφαίο, σπίτι Γκέκη στο Πάαιγκο, σπίτι Παλαιού στο Δίλοφο..../. Τα p υ θ o λ o γ ι κ ά θέματα κατέχουν σημαντική θέση στο λόγιο νεοκλασικισμό. Χτυπητό και προσιτό παράδειγμα τα αγάλματα της Αθηνάς και του Απόλλωνα, καθώς και το κεντρικό αέτωμα στην Ακαδηµία Αθηνών, έργα του Λεωνίδα Δρόση. Στη ζωγραφική παραδείγ- ματα είναι το Δωδεκάθεο του σπιτιού Κοή στη Σάρα, η Αθηνά και ο Ερμής στο σπίτι του Ι- ωαννίδη στον ΄Αγιο Γεώργιο Πηλίου. Μυθολογικά θέματα σπάνια εµφανίζονται παλιότερα στη λαϊκή μας τέχνη, όπως στη ζωγραφική του σπιτιού Κανατσούλη που το προαναφέραμε, και 11 κένταυροι σε τέμπλα, αν κι αυτοί πρέπει να προέρχονται από το σύμβολο του αστερισμού του Τοξότη, όπως το συναντούµε και σε πολλές αγιογραφήσεις εκκλησιών. Στη λαϊκή νεοκλα- σικίζουσα ζωγραφική, όπως είναι φυσικό, δεν είναι σπάνια η εμφάνιση µυθολογικών θεμά- των/ Αθηνά-Καρυάτιδα και Αισώπιοι µύθοι στο σπίτι του Γκ΄εκη-Πάπιγκο, Αθηνά, Δίας, 'Αρης, Μνηµοσύνη στο σπίτι του Σωσσίδη-Νυμφαίο, Αµαζόνες σε πολλά σπίτια και άλλα/. Από τα πάµπολλα ι ο τ ο ρ ι κ ά θέµατα της λόγιας νεοκλασικής τέχνης αναφέρουµε γενικά τους αντριάντες ηρώων της Επανάστασης του 21, παλιών πολιτικών ανδρών και ευεργε- τών καθώς και ζωγραφικές απεικονίσεις πολεµικών και άλλων σκηνών. Παράδοση στο είδος έχει και η λαϊκή μας τέχνη. Ενδεικτικά αναφέρουμε την εικονογράφηση των Απομνημονευμά- των του στρατηγού Μακρυγιάννη από τον Παναγιώτη Ζωγράφο και τους γιούς του, τις σκηνές από τους πολέµους και τους γάμους του Ναπολέοντα στο σπίτι του Ρόδου στο Τσεπέλοβο, έρ- γα του Κωσταντίνου Παπακώστα-Μαρινά |µέσα 19ου αιώνα/. Στη λαϊκή νεοκλασικίζουσα ζωγρα- φική σηµειώνουμε το Λεύκιππο στο σπίτι του Θεόδωρου ΤσίρληηΝυμφαίο, τον Αριστοτέλη στο ίδιο σπίτι, του Περικλή στο σπίτι του Δ. Γκέκη-Πάπιγκο και του Δηµοσθένη στο σπίτι του Νικ. Τσίρλη-Νυμφαίο. Μορφές αρχαίων σοφών εμφανίζονται και στην παλιότερη αγιογραφία 39. Τα τ o π ί α, πραγµατικά ή φανταστικά, εμφανίζονται συχνά στη λαϊκή νεοκλασικίζου- σα ζωγραφική και είναι συνήθως µικρά πλαισιωμένα ενθέµατα μέσα σε διακοσµητικά σύνολα, ενώ στη μπαρόκ ζωγραφική είναι µεγάλες αυτοτελείς χππκπκκιφκκκ απεικονίσεις ξακουστων πολιτειών | Βενετιά, Κωσταντινούπολη, Μαδρίτη, Φραγκφούρτη/. Μόνο στο σπίτι του Σωσσί- δη-Νυμφαίο συναντήσαµε τον Παρθενώνα και το Θησείο σε µεγάλη κλίμακα. Οι α λ λ η γ ο ρ ί ε ς περιορίζονται κυρίως στις "Τέσσερες Εποχές" τόσο στη λόγια, |σπίτι Βασαρδάνη-Βόλος| όσο και στη λαϊκή νεοκλασ. ζωγραφική /σπίτι K. Σωσσίδη-Νυμφαίο, σπίτι Μούρτζου-Σιάτιστα/. To θέμα εµφανίζεται συχνά και στην παλιότερη αγιογραφία4ο. Βέ- βαια, το θέμα έχει εντελώς διαφορετικό νόημα στις δύο περιπτώσεις. Στην αγιογραφία pa τις "Τέσσερες Εποχές" "ιστορίζεται ο μάταιος βίος του κόσμου τούτου" κατά την έκφραση του Διονύσιου εκ Φουρνά41. Αντίθετα, στην κοσμική ζωγραφική είναι ένας ύµνος στη χαρά της ζωής, στην οµορφιά της εναλλαγής των εποχών του΄Ετους pa τα δώρα καθεµιάς τους προς τον άνθρωπο. Στο σπίτι του Κ. Σωσσίδη εμφανίζονται σαν θελκτικές αρχαιοντυµένες νέες που κρατούν στα χέρια τους τα προϊόντα κάθε εποχής. Στο σπίτι του M ούρτζου η 'Ανοιξη είναι νέα γυµνή γυναίκα που κρατάει λουλούδια, το Θέρος γυμνό παληκάρι που κρατάει δρεπάνι και στάχυα, το Φθινόπωρο ντυμένη γυναίκα που προσφέρει τσαμπιά σταφυ- λιών και ο Χειμώνας ασπροµάλλης αλλά θαλερός γέροντας µέσα σε γυμνό τοπίο. Γυναικεία µορφή που βρίσκεται στο σπίτι του Βακόλα/Δίλοφο Ζαγορίου/ και με το ένα χέρι της κρατάει επάνω στο κεφάλι κάνιστρο µε λουλούδια ενώ από το άλλο της κρέμεταικαλαθάκι pa κλαδί οπωροφόρου δέντρου, πρέπει να συµβολίζει την Πρόοδο, την Ευημερία ή κατι παρόµοιο γιατί στο βάθος δεξιά υπάρχει εργοστάσιο µε ψηλή καμινάδα και αριστερά ατµοκίνητα τροχοφόρο 12 πλοίο. Παραλλαγή της υπάρχει και στον απέναντι τοίχο του δωµάτιου. Σε συνδιασμό με τις "Τέσσερες Εποχές" εμφανίζονται η Μέρα και η Νύχτα στο σπίτι του Μούτςου-Σιάτιστα. Η Μέρα είναι απροντυμένη pa κόκκινο επώµιο και φοράει στο κεφάλι αχτινωτό στέµα. H Νύχτα, pa αυστηρή φυσιογνωµία, φοράει µαύρο επώμιο και καλύπτρα. Η Μέρα και η Νύχτα να στρέφουν τον "Κύκλο της Ζωής" εµφανίζονται και στην παλιότερη αγιογραφία/΄Αγιος Νικόλαος Τσαριτσάνης, Μονή Ρεντίνας, Ταξιάρχες Μηλεών/. Τα χ α ρ ι τ ω p έ ν α θέµατα δίνουν κάποιο τόνο χαράς και χάρης στο χώρο. Είναι συνήθως μικροί ΄Βρωτες µε φαρέτρα ή αγγελάκια-ερωτιδείς/σπίτι Παλαιού-Δίλοφο/. Στη λό- για νεοκλασική ζωγραφική της Ελλάδας εµφανίζονται πολύ συχνά, είτε ξεµοναχιασµένα είτε σε οµάδες, αλλά δεν είναι πάντοτε έργα Ελλήνων ζωγράφων /Αχίλλειο Κέρκυρας, Εργατικό Κέντρο Σύρας, Πολιτιστικό Κέντρο Σύρας.../. Στα χαριτωμένα θέµατα μπορούμε να κατατά- ξουµε και τις ανθοδέσµες επάνω σε µονόχρωμο φόντο /σπίτι Βακόλα-Δίλοφο|. Το θέµα εµφα- νίζεται από την εποχή του ελληνικού μπαρόκ /σπίτι Αϊβαζή-Καστοριά, Κανατσούλη-Σιάτιστα, Καλέα4Νεγάδες Ζαγορίου, Καραγιαννόπουλου-Βυζίτσα Πηλίου, Νανζή-Καστοριά/. Το συνήθιζαν και οι χιονιαδίτες ζωγράφοι /σπίτια Γώγολου-Τσεπέλοβο, Μάου-Τσεπέλοβο.../. TEXNO’I‘POHIKH AIEPEYNHYH Πριν προχωρήσουμε στην εξέταση των δύο τεχνοτροπιών,µε τις οποίες εργάζονται οι λαϊκοί ζωγράφοι που μελετούµε, πρέπει να αντιµετωπίσουµε ένα πρόβλημα. Πώς αυτοί που υπήρξαν όλοι τους αγιογράφοι και, εκτός από δύο εξαιρέσεις, έμαθαν την τέχνη τους στο ΄Αγιον ΄ορος, έφτασαν να γίνουν εκφραστές μιάς εντελώς διαφορετικής κοσμοαντάληΦης. Αν- τί για κήρυκες της περιφρόνησης στη "ματαιότητα των εγκοσµίων" γίνονται τραγουδιστές της ομορφιάς του ανθρώπινου κορµιού, της γυµνής γυναικείας σάρκας, της ελεύθερης πτύ- χωσης των φορεμάτων. Βπαναλαµβάνουν, pa άλλα µέσα, τα παγανιστικά αγάλµατα, τα "είδω- λα", αυτοί που κάπου στις αγιογραφίες τους θα παράστησαν τον "΄Αγιον θραύοντα τα είδω- λα". Τουλάχιστον για έναν από αυτούς, το Νικόλαο Παπαγιάννη, το ξέρουµε. Σημειώσαμε πα- ραπάνω τη διαφορά του μηνύματος στις αγιογραφικές και στις κοσµικές "Τέσσερες Εποχές". Βέβαια,στα χρόνια της μαθητείας των, το δεύτερο µισό του 19ου αιώνα, η αγιογραφία των αγιορείτικων εργαστηρίων έχει πια ξεφύγει από την αντιφυσιοκρατική €χηµατοποίηση της βυζαντινής παράδοσης. Κάτω από την επίδραση του δυτικού "νατουράλε", που οι ίδιοι το λέγαν "αναγεννησιακό", της τέχνης των Ναζαρηνών και της νεορωσικής αγιογραφίας, η νεο- ελληνική εκκλησιαστική ζωγραφική χαρακτηρίζεται από γλυκερή φυσικότητα. ΄Ενας χειρόγρα- φος οδηγός ζωγραφικής γραµµένος αυτή την περίοδο, συγκεκριμμένα στα 1855, συµβουλεύει: "'Οταν, λοιπόν, σχεδιάζεις σώματα ανθρώπων, σχεδίαζε αυτά γυμνά και έπειτα ένδυνε δια να μη λανθάνεις το µέτρο"42. Σε άλλο σηµείο ο άγνωστος κωδικογράφος δίνει οδηγίες γιά το σκιοφωτισµό &...πρόσεχε να κόμης όλας τας εικόνας τα ισκιώµατα από το ένα µέρος και 13 το φως να βλέπει όλο από ένα μέρος". Το παλιό πνευµατικό φως αντικαθίσταται από το φυ- σικό φως που έχει συγκεκριµµένη πηγή. Πολύ παλιότερα, στα 1726, o Παναγιώτης Δοξαράς συμβουλεύει να σχεδιάζουν "τον βραχίωνα εις την άρμωσιν καλλά σχηματισµένον από σάρκα μεστήν, το στήθος γεμάτο, υποκάτω εις ταις μασχάλαις να κόµης συκοµένους μετρίως τους µαστούς, λεπτούς τους εγκοφούς...". Αυτά, βέβαια, στα προωθημένα Εφτάνησα. Ωστόσο το χειρόγραφο του Δοξαρά τυπωνεται για πρώτη φορά στην Αθήνα το 187143, σε επιστημονική έκδοση, βέβαια, αλλά που είναι πιθανό να έφτασε και στα χέρια κάποιων ζωγράφων. Πρόκει- ται για βιβλίο µικρού σχήματος και 90 μόνον σελίδων, από τις οποίες οι µισές είναι Πρό- λογος του Σπ. Λάµπρου. 'Αλλωστε, από παλιότερα και σ'ολόκληρη την Ελλάδα πολλές φορές, στις απεικονίσεις αμαρτωλών γυναικών, και η αγιογραφία αποδίδει pa κάποιον εξιδανικευ- τικό ρεαλισμό το γυναικείο κορµί." Το επάνω μέρος του κορμιού των είναι γεµάτο, µαλακά πλασµένο pa μεγάλους φουσκωτούς μαστούς pa θηλές χοντρές σαν ρώγες σταφυλιού, τα πρό- σωπα ωραία pa λαμπερά μάτια. Πλούσια λυμένη κόµη πέφτει στούς ώμους και στις πλάτες κυ- ματιστή"4η. Εκτός από αυτά, αγιογραφία και νεοκλασικισμός έχουν µερικά κοινά χαρακτηρι- στικά, την πειθαρχία, την έλλειψη πάθους, τη συµμόρφωση σε πρότυπα, το σηµαντικό ρόλο του περιγράμματος. Με αυτές τις προύποθέσεις και κάτω από την επίδραση των ιδεολογικών τάσεων της εποχής, που επηρεάζουν τις προτιμήσεις της πελατείας, ωρισμένοι λαϊκοί ζω- γράφοι στρέφονται προς το νεοκλασικισμό. … . Ξ ** 0 λαϊκός νεοκλασικισµός δεν είναι αμιΥής. Μέσα του επιβιώνουν παλιότερα παραδοσι- ακά θεµατικά και τεχνοτροπικά στοιχεία. Π.Χ. στις µικρές πλαισιωµένες τοπιογραφίες που αποτελούν τµήματα διακοσμητικών συνόλων, αντί για τα ρωμαντικά τοπία της αντίστοιχης λό- γιας ζωγραφικής συναντούµε τα γνώριµα, από παλιότερα έργα, απλοικά τοπία με τα κάστρα και τα γεφύρια τους, τα δέντρα, τα λογής πλεούμενα, όλα αυτά σε κλίµα θαυµασμού. Η σύν- θεσή τους είναι απλή'συχνά στηρίζονται στη συµμετρία γύρω από ένα νοητό κάθετο άξονα. ΄οχι σπανια εμφανίζεται η τριαδική παράθεση θεμάτων: τρία καράβια, τρείς κρατήρες ηφαί- στειου, τρεις καµάρες σε γέφυρα...Λιτά στο χρώµα, pa όχι περισσότερα από δύο-τρία κύ- ρια χρώµατα. Σε µερικές περιπτώσεις επιβιώνουν στοιχεία του μπαρόκ, όπως στη διακόσµη- ση του σπιτιού Μιχαηλίδη/Νυμφαίο/, που τώρα είναι ερειπωμένο, όπου υπάρχουν µερικά ανή- συχα περιστρεφόμενα φυτικά θέματα που θυµίζουν αντίστοιχα των αρχοντικών της Καστοριάς, της Σιάτιστας και των Αµπελακίων. 'Αλλοτε πάλι μπαίνουν σύγχρονα σποιχεία της µικροα- στικής ζωής. Π.χ. επάνω στην αποµίμηση αγάλματος του Προμηθέα, η υπογραφή-αφιέρωση τωνι Αδελφών Βούρη γράφεται σε τετράγωνο χαρτάκι. Το κρατάει χέρι pa µανίκι, κάτω από το οποίο προβάλλει το µανικέτι του πουκάμισου. Τέτοια χέρια ήταν πολύ συνηθισμένα σε επι- στολικά δελτάρια της εποχής'το χαρτάκι είχε καλλιγραφημένες αισθηµατικές φράσεις ή ή- ταν αποµίμηση κλειστού φάκελλου, έτσι που να σηµαίνει περισσότερα. Μερικές φορές, από ΄. ;ξώ πρέπει να τονίσουµε πως ο λαϊκός νεοκλασικισµός εκφράζει την τάση αποµάκρυνσης από [τα βυζαντινά-ονατολίτικα πρότυπα, από την περιφρόνηση του κοµμιοώ και την καταδίκη της |πμάταιηΒ" ζωής και στρέφεται πρός την αρµονική σ6νεεση πνευµατικής και σωµατικής ομορ- φιάς. "π"Ρεΐ να ξέρουµε την προέλευσή του και τα κανάλια περάσµατός του προς την ορει- νή Ελλάδα. όµως η αποδοχή του εκεί σημαίνει πως εξέφραζε άλλη νοοτροπία, αυτή που απορ- Ρίπτει τον "οίκτο", το πελεος" και την ταπειυωσύνη και καµαρώνει τη λεβεντιά, τη δημ…- ουργία και την καλοπέραση, αυτή που εύχεται "πλουθυγείαν...δόξαν, Ήΐντωµ αγαθών Ρ0ήυ" /σπίτι Ράδου στο Τσεπέλοβο/, "χαράν, υγείαν και πόντων αγαθών αψθ…νίσν" /σπίτι Τζιαρ- τζή στη Λράκια/, κάνει αναφορές στην αρχαία µυθ"ΌΥΐα "Του Άσιδάλου είυ'η τΞΧνη εις ταύ την την οικοδοµήν" και µνηµονεύει τη φύση θα στ0ιΧΓ-ι΄Ο σι΄Η|΄ΧΓ|ι.ι'΄Όζ με την τέλνηινγ…αι 1…) τέχ- νη επιμήθη φύσεως την καλλονήν" /πάλι στο σπίτι του Ράδου|- Αυτή που εκτιΗάει τις τρείς κύριες πηγές δύναμης των καινούργιων κοινωνικών δυνάµεων που βγήκαν €10 προσκήνιο " τα άρματα, τα ΥΡόσια και τα γοάυµατα" κατά το γιαννιώτικο δίστιχο. ΄Ώλα αυτό, βέβαια, μέ- . σα σε πιά κοινωνία όπου λειτουργεί ακόμα, σε κάποιο Βαθμό, η ανασχαιτικη δύναμη της παράδοσης. , ' 1.µι 9(Μ 6ΐή€,&ζ΄ 66λ' 13 ά.':/ζ*.(ά…ς ότι": ίδια.; Η…… 14 1.5apxac του αιώνα μας και δώθε, τα διακοσμητικά θέµατα έχουν και κάποιες επιδράσεις από την "αρ νουβώ". Οι χωρικοί ζωγράφοι, αν και ξεκινούν pa την ευνόητη πρόθεση να πλάσουν το αύΈώπι- νο κορµί κατά την εξιδανικευµένη φυσικότητα των προτύπων τους,δεν το πετυχαίνουν γιατί είναι ποτισµένοι pa τη στατική και σχηµατική λαϊκή αντίληψη. Επίσης παραλείπουν, τρο- ποποιούν ή προσθέτουν στοιχεία. Αυτό συμβαίνει όταν τα στοιχεία που υπάρχουν στο πρό- τυπό τους δεν ανακαλούν τίποτα από τη µνήμη του5ή, άν τους είναι γνωστά, βρίσκονται σε αδικαιολόγητη γι'αυτούς θέση.΄Ετσι, μία περικεφαλαία που είναι στο κεφάλι την κατα- λαβαίνουν γιατί σ'αυτή τη φυσική της θέση την είδαν σε εικόνες της Αθηνάς, τον Περικλή, του ΄Αρη... Μία περικεφαλαία, όμως, στο δάπεδο τους είναι ακατανόητη. Την παραλείπουν και στη θέση της βάζουν αγγείο που θυμίζει το γνώριµο κουμάρι. Είναι χαρακτηριστικές, και δικαιολογηµένες από την πλευρά του, οι παρατηρήσεις αρχαιολόγου για την "Αµαζόνα" του αρχοντικού Μιχαήλ N. Τσίρλη στο Νυµφαίο, "...η σύνθεσις τελικώς δεν παύει να κατέ- χεται υπό τινος ακαμψίας εξωτερικός, εσωτερικός δε να υποφέρη από έλλειψιν ζωοδόχου πνοής". και προσθέτει παρακάτω " Εκ των υπό του Ρωμαίου αντιγραφέως εις το µαρµάρινον έργον προστεθέντων επί της πλίνθου και του κορμού του δένδρου παρά την Αµαζόνα όπλων, το µεν κράνος αποδίδεται ως πρόχους, ης η λαβή ελλείπει κατά το μεσαίον αυτής τµήμα, 45 o δε διπλούς πέλεκυς ουδόλως έχει απεικονισθεί" . Στο Δίλοφο οι Αδελφοί Βούρη αφαιρούν από το σύμπλεγµα του Προµηθέα, προφανώς γιά λόγους σεμνοτυφίας, το τολµηρό γυναικείο γυμνό που κείτεται pa προτεταμένους τους µαστούς κάτω από τα πόδια του Προμηθέα, αλλά- ζοντας έτσι τη σύνθεση του Μύλλερ.Μερικές φορές η ελευθερία του ζωγράφου από το πρότυ- πό του φτάνει ως την αλλαγή του φύλου. Από το πρότυπο της "Αµαζόνας MATEI" στο σπίτι του Νάνσυ Σωσσίδη γίνεται έργο με αντρική µορφή. ΄Αλλοτε παίρνουν μία µορφή από πολυ- πρόσωπη σύνθεση και την αποµονώνουν, τροποποιόντας την για να προσαρμοσθεί στη νέα της θέση και λειτουργία. ΄Ετσι, ο ζωγράφος που διακόσμησε το σπίτι του Γκέκη στο Πάπιγκο παίρνει τη µορφή του Περικλή από τη σύνθεση του Γερµανού ζωγράφου Φος " 0 Περικλής αγο- ρεύει στην Πνύκα" και την κάνει ανθρωπόµορφη κολόνα. Στο πρότυπο το χέρι του Αθηναίου πολιτικού απλώνεται μπροστά. O ζωγράφος µας, όμως, το προσαρµόζει στη νέα του λειτουρ- γία, λυγίζει το χέρι, που τώρα καλύπτεται σχεδόν από το φάρδος του κορµιού κι έτσι δια- τηρειται το ισόπαχο της κολόνας. To έργο του Φος κυκλοφόρησε ευρύτατα στην Ελλάδα σε ιστορικά και διδακτικά βιβλία καθώς και σε επιστολικό δελτάρια pa πολύχρωμη ή μονόχρω- μη εκτύπωση.΄Βνα από τα δελτάρια αυτό, έκδοση Πάλλη και Κοτζιά Νο 416, είναι μονόχρωµη και έχει πλάγια τον τίτλο " ο Περικλής από της Πνυκός, δικαιολογών τας χάριν της Ακρο- πόλεως δαπάνας", το ίδιο και σε γαλλική μετάφραση. Κάτω υπάρχει η σημείωση "Εκ του βι- βλίου Γ. Φιλαρέτου Περικλής και Ασπασία". Αντίγραφα του έργου του Φος στολίζουν το Αρε- 15 ταίειο Νοσοκομείο στην Αθήνα, το σπίτι της Καλλιόπης Βαλυράκη στο Ρέθυµνο, το Αναγνωστή- ριο Καλύμνου "Λι Μούσαι", ίσως και άλλα κτήρια. Από την άποψη της τεχνικής οι νεοκλασικίζοντες λαϊκοί ζωγράφοι ακολουθούν δύο pa- θόδους, τη µονόχρωμη απόδοση αρχιτεκτονικών μελών και αγαλµάτων και την πολύχρωμη ζωγρα- φική. Παρακάτω θα σηµειώσουµε αλληλοδιεισδύσεις των δύο αυτών τεχνοτροπιών. Η μονόχρωμη απόδοση αρχιτεκτονικών µελών /παραστάδες, επίκρανα, κόγχες, φατνώµατα, κυµάτια, έκτυπα πλαίσια...| προσπαθεί να δημιουργήσει pa διαβαθμίσεις του τόνου την αίσ- θηση όγκου. Στόχος η οφθαλμαπάτη pa την προσπάθεια όσο γίνεται πιστότερης και πειστι- κότερης απόδοσης. Στις οροφές, τα φατνώματα pa ανάγλυφους ρόδακες, κυµάτια, γεισώματα... αποδίδονται κατά κανόνα pa τις σκιές προς την αντίθετη πλευρά της κύριας πηγής φωτός |%αράθυρο, πόρτα pa τζαµαρία/. Σ'αυτά συχνά υπάρχει και κάποιο άλλο χρώµα, συνήθως γαλά- ζιο στο φόντο. Επειδή τα σχήματα είναι απλά και επαναλαµβανόμενα και βρίσκονται σε τέ- τοια θέση που ο θεατής δεν έχει την ευχέρεια να τα παρατηρεί pa άνεση, η ψευδαίσθηση είναι ολοκληρωτική. Για τις αποµιμήσεις αγαλµάτων οι συνθήκες διαφέρουν. Αυτές βρίσκον- ται στους τοίχους και στο ύφος περίπου του µατιού όρθιου ανθρώπου, η απόσταση του θεατή από το έργο είναι δυνατό να µειωθεί στο ελάχιστο. Κι ακόµα, καθώς ο θεατής κινείται μέ- σα στο δωµάτιο, θα έπρεπε, αν το άγαλμα ήταν αληθινό, ωρισµένα σηµεία του να µην είναι πιά ορατά κι άλλα να αποκαλύπτονται καθώς αλλάζει η οπτική γωνία. Για ν'αποφύγουν αυτό τον κίνδυνο οι λαϊκοί ζωγράφοι πρόβλεφαν και είτε τοποθέτησαν τις μορφές αυτές πίσω από την προεξοχή του τζακιόυ είτε μέσα σε φευτοκ6γχες, έτσι που να µειώνεται πολυ η αίσθη- ση αλλαγής της οπτικής γωνίας και η οφθαλµαπάτη γίνεται σε µεγαλύτερο ποσοστό πειστική. Μ'αυτόν τον τρόπο τα αγάλµατα παρουσιάζονται σαν αναπόσπαστα στοιχεία της αρχιτεκτονι- κής. Αυτό γίνεται περισσότερο έκδηλο στο σπίτι του Γκέκη -Πάπιγκο- όπου δίνουν στα αγάλ ματα τη μορφή και τη θέση "Καρυάτιδων" που στηρίζουν τοξοστοιχία και χρωµατίζουν γαλά- ζιο το φόντο για να δίνει την αίσθηση πως στο βάθος είναι ύπαιθρο και τ'αγάλµατα στηρί- ζουν την άκρη της οροφής. Δεξιά και αριστερά τους τοποθετούν αποµιµήσεις µαρµάρινων αγ- γείων σε τετράγωνες βάσεις. Για να τονίσουν τη λειτουργηκότητα των αγγείων αυτών τοπο- θετούν στο λαιµό τους κλαριά µε φύλλα και λουλούδια" αυτά όµως pa χρώµατα για να δίνουν την εντύπωση πως πρόκειται για φυσικά. ΄Εγχρωµα είναι, επίσης, τα λουλούδια της εσωτερι- κής επιφάνειας της ζωγραφιστής τοξοστοιχίας, σε θέση, δηλαδή, που από την εποχή του µπα- ρόκ έµπαιναν συχνά φυτικά θέματα. 'Αλλωστε, η ζωγραφική αποµίμηση τοζοστοιχίας συνηθί- ζεται στη Βόρεια Ελλάδα από το 18ο αιώνα/σπίτι Σβάρτς στ΄Λµπελάκια, Νανζή και Τσατσαπά στην Καστοριά, Καλέα στούς Νεγάδες.../.΄Οταν, όµως, τα µαρµάρινα ανθοδοχεία της νεοκλα- σικίζουσας λαϊκής ζωγραφικής τοποθετούνται µέσα σε ψευτοκόγχες, τότε και τα λουλούδια ζωγραφίζονται σαν µαρµάρινα, αφού το σύνολο αποτελεί µίµηση αρχιτεκτονικού στοιχείου 16 /σπίτι 0. Τσίρλη, Νυμφαίο/. Σε μερικά σημεία αντί για "Καρυάτιδες" ζωγ63ίζουν κίονες. ΄Ετσι γίνεται περισσότερο αισθητό πως οι "Καρυάτιδες" είναι "φέροντα" στοιχεία της οι- κοδοµής. Αυτή η μονόχρωμη σκ ιφωτισμένη απομίµηση αγαλμάτων δεν έχει καμμιά σχέση pa την ιχνογραφία, παρά τις εξωτερικές οµοιότητες. Δεν πρόκειται για ιχνογραφικά έργα που απο- δίδουν κάποιο άγαλµα αλλά για αποµιμήσεις που αντικαθιστούν, can θέση του, το γλυπτό. Ούτε µπορούµε να αποδώσουµε το φαινόμενο στην επίδραση των μονόχρωμων χαρακτικών πρό- τυπων γιατί είναι πολλά τα έργα πολύχρωμων τοιχογραφιών που προέρχονται από εξακριβω- µένα χαρακτικά πρότυπα, είτε τοπία είναι αυτά46, είτε προσωπογραφίες4? ?ε πολύχρωμη ζωγραφική είναι εκτελεσμένα πολλά διακοσµητικά ταβανιών και τοίχων. Στοχεύουν στην αρµονία θερµών και ψυχρών χρωµάτων και στην άψογη εκτέλεση. Είναι βέβαιο πως χρησιµοποιήθηκαν βοηθητικά όργανα σχεδίασης/διαβήτης, χάρακας.../. To χέρι κινείται pa σιγουριά και ακρίβεια. Είναι πολύ πιθανό να χρησιμοποιήθηκαν για τη σχεδίαση και διάτρητα χαρτιά, κάτι σαν τα ανθίβολα των αγιογράφων'ή χαρτόνια κοµµένα στο σχήμα του διακοσμητικού θέµατοα.Πολύ συχνά συνυπάρχουν pa µονόχρωμες απομιµήσεις αρχιτεκτονικών στοιχείων. Πάντοτε πολύχρωµα είναι ταέκθετα μικρά τοπία. Οι δύο Χιονιαδίτες Αδελφοί Βούρη στο σπίτι του Παλαιόν -Δίλοφο- μεταχειρίζονται στα φανταστικά τοπία έντονα χρώ- paia, κατακόκκινα και ζωηρά γαλάζια σπίτια, χτυπητά πράσινα στη βλάστηση, ενώ στις θα- λασσογραφίες χρησιµοποιούν χαµηλότερους τόνους, όπως και στη διακόσµηση του ταβανιού pa το λουλουδοστέφανο, τους ΄Βρωτες και τ'αγγελάκια. Στο σπίτι του Κ. Σωσσίδη η χρωμα- τική κλίμακα των μεγάλων ανεξάρτητων τοπίων είναι λιτή και χαµηλότονη' κυριαρχούν το ανοιχτό γαλάζιο και το καφεγκρίζο. Αντίθετα, οι ίδιοι ζωγράφοι στις αλληγορίες των Επο+ύ χών µεταχειρίζονται έντονα χρώματα, κόκκινο, πράσινο, καφέ σκούρο... Θυμίζουμε πως το έργο έγινά στα 1924-25 από τους Δροσοπηγιώτες ζωγράφους Κωνστ. Τζιάτζιο, Χαρίσιο Χαρί- ση, Μάρκο Στυλιάδη και Θωμά Ζωγράφο. Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα, από την άποψη του χρώµατος, είναι η ζωγραφική του σπιτιού Μούρτζου /Σιάτιστα, πρώτες δεκαετίες του αιώνα μας/. Η σύνθεση των Εποχών αποτελείται …! από πέντε κύκλους και δύο γυναικείες όρθιες µορφές. Ο κεντρικός κύκλος απεικονίζει τη σφαίρα της Γης. Είναι φανερό πως το πρότυπό της ανήκει σε κάποιο επιστημονικό βιβλίο ή διδακτικό πίνακα γιατί σημειώνονται έντονα οι παράλληλοι και µεσηµβρινοί κύκλοι, κι αυτό είναι αταίριαστο για τη ζωγραφική απόδοση της γήινης σφαίρας. Η θάλασσα αποδίδε- ται pa γαλάζιο ανοιχτό και η στεριά, καθώς και το στρογγυλό πλαίσιο, pa λίγο σκουρότε- ρο γαλάζιο. To φόντο είναι γαλαζοπράσινο. ΄Ετσι τονίζεται o ζωηρός χρωματισμός των τεσ- σάρων κύκλων pa τις Εποχές, καθώς και των διακοσμητικών που συνδέουν τους πέντε κύκ- λους. H διάταξη αυτή δίνει την εντύπωση πως οι Εποχές περιστρέφονται γύρω από τη Γη και την κίνηση τη δίνουν η Μέρα και η Νύχτα, όρθιες γυναικείες μορφές στα πλάγια. Γε- 1? νικά, η διακόσµηση αυτού του σπιτιού χαρακτηρίζεται από τη λαµπρότητα του χρώματος, εκ- τός από το µεγάλο παραλληλόγραμµο pa άποψη της Κωσταντινούπολης. Σκόρπια νεοκλασικά θέµατα συναντούμε σε πολλά ζωγραφισµένα σπίτια αυτής της περι- όδου, κυρίως αμφορείς-ανθοδοχεία, όπως στο σπίτι του Παπαθεοδώρου |Εράτυρα/ έργο της δεκαετίας 1865-75, στο σπίτι του N. Σταμάτη |Αρίστη Ζαγορίου/, έργο του Χιονιαδίτη Γ. Νικολάου στα 1863, στο σπίτι του Νατσιόπουλου |Δίλοφο Ζαγορίου/ και άλλα. Βέβαια, το θέµα του ανθοδοχείου έχει μακριά ιστορία στην ελληνική λαϊκή ζωγραφική. Είναι πο συνη- θισµένο την εποχή του µπαρόκ, η διατύπωση, όµως, είναι διαφορετική' σ'αυτή εμφανίζεται με τη µορφή είτε ευρωπαϊκού είτε σύγχρονου λαϊκού βάζου /σπίτι Σβάρτς στ'Αµπελάκια, πο- διές τέµπλου Αγίας Μαρίνας Κισσού, σπίτι Πούλκως στη Σιάτιστα.../ και μερικές φορές ακουμπυζα σε ευρωπαϊκά έπιπλα. Στη νεοκλασική εποχή είναι αρχαιότροπα. Και µια ακόµα διαφορά, ενώ στα μπαρόκ ανθοδοχεία το κύριο θέµα είναι τα λουλούδια, στα νεοκλασικί- ζοντα είναι το δοχείο. Κλείνοντας θα πρέπει να κάνω δύο διεΙΐ.υκρινίσεις. Η πάρουσίαση µιας πλευράς της λαϊκής µας ζωγραφικής δε σημαίνει και πρόθεση να ανακηρυχθούν αριστουργήµατα τα έργα που την εκπροσωπούν. Μ'όλο που υπάρχουν αρκετά αξιόλογα , θα πρέπει να παραδεχθούμε ότι η νεοκλασικίζουσα λαϊκή ζωγραφική δεν ανήκει, στο σύνολό της, στις καλλίτερες εκ- φάνσεις της λαϊκής μας τέχνης. Η δεύτερη διευκρίνιση αφορά στα πρότυπα που δεν είναι απαραίτητο να ανήκουν στην κλασική αρχαιότητα ή να είναι έργα νεοκλασικών καλλιτεχνών. Μπορεί να έχουν άλλη προέλευση, όπως ο "Χορός των Μουσών" του Τζούλιο Ροµάνο ή τα "αρ νουβω" τυπωμένα πρότυπα. Η σύντομη αυτή εργασία δεν κολακεύεται πως εξάντλησε το θέµα. Είναι πολύ πιθανό πως υπάρχουν και άλλα σπίτια χωριών µε νεοκλασικίζουσες λαϊκές ζωγραφιές. Ούτε θεωρεί οριστικές τις ερµηνείες που δίνει. Ευτυχώς, για κάθε κοινωνικό φαινόµενο υπάρχουν πολ- λές απόψεις των οποίων η διασταύρωση προωθεί τη σωστή κατανόηση. Πάντως, pa την εργα- σία αυτή παρουσιάζεται για πρώτη φορά µια άλλη πλευρά της παραδοσιακής μας ζωγραφικής, κι αυτό είναι, ίσως, µια κάποια προσφορά στην εθνική μας αυτογνωσία. Τελειώνοντας, θέλω να ευχαριστήσω θερμά όλους τους ιδιοκτήτες σπιτιών που αναφέ- ρονται στο κείμενο, την κυρία Πολυξένη Ματσούκα για τις πληροφορίες, τις φωτογραφίες, τα σχέδια και τα πρότυπα του πατέρα της Κώλτσου Παπαγιάννη, τους κυρίους Μάρκο Στυλι- άδη, Γεώργιο Φζιάτζιο και Νικόλαο Ζωγράφο για τις φωτογραφίες και τα βιογραφικά στοι- χεία των προγόνων τους, τονκύριο και την κυρία Μακρυγιώργου για την ευγενική τους φι- λοξενία στο τοιχογραφηµένο σπίτι τους, τον κ. Στέφανο Ζωγράφο για τις πληροφορίες που μου έστειλε, τον κ. Λάκη Παπαστάθη που µου έδωσε για φωτογράφηση τη δυσεύρετη "Καλ- 18 λιτεχνική Πινακοθήκη της ΕΣΤΙΑΣ", το συνταξιούχο ιερέα της Δροσοπηγής αιδ. Στέργιο Γκέ- λια για τις μαγνητοφωνημένες συνεντεύξεις τους. Η Α Ρ Α Π Ο Μ Π E Σ 1. Κ.Θ.Δημαράς= Ο Ελληνικός Διαφωτισµός, Αθήνα 1964. Ι.Μ.Χατζηφώτηςε Ο ΕλλήνΙϊ6ς Δια- φωτισµός, Αθήνα 1971. Επίσης αξιόλογες μελέτες στο περιοδικό Ερανιστής. 2. Δηµήτριος Παπαστάμος= ΞΕνΞΞτΞΞ;ΞΞΞλλΞρ, Αθήνα 1973. Πίνακες 83,84,85,86,87,88,89, 9o και 91. 3. Ιωάννης Τραυλός - Αγγελική Κύκκου: ξρΕούπΞλη, Αθήνα 1980. Πίνακες 106 και 107.Ιτα- λος είναι ο ζωγράφος του σπιτιού Γαλαντή στην Ερμούπολη, πιθανότατα και άλλων σπι- τιων. Στην Αθήνα εργάζονται πολλοί ξένοι ζωγράφοι, όπως οιΞΏ. LEBIEDZKY, V. πλακα, CHP. σΒΙΒΡκπκΕΒι. Βλέπε σχετικά; Εµπορικής Τραπέζης της Ελλάδος: Νεοκλασική Αρχιτε- κτονική στην Ελλάδα, με πρόλογο Ι.Τραυλού, Αθήνα 1967. Πίνακες 29,30,31,32,45,46. 4. Κίτσος Α. Μακρής: Νεοκλασικές Σιδεριές.΄Βκδοση Ε.Ο.Μ.Μ.Β.Χ. Αθήνα 1981. 5. I. Ισιδωρίδης Σκυλίσσηςι Η παρ'ηµίν κοσµηματογραφία. Περιοδ. Παρ!ΞΞΞόΞ, τόµος Γ; A- θήνα 1879, σελ. 702 και 703. 6. Περιοδικό ΠαρθΞΣΞΣ, Αθήνα 1872, σελ. 1085. 7. Ζαχαρίας Παπςµτωνίουτ 10393, Αθήνα 1934, σελ. 215-221. 8. Νίκος Μουτσόπουλος= Θεσσαλονίκη 1900 - 1917. Θεσσαλονίκη 1981, σελ. 48. 9. Υπουργείον Εσωτερικών: Πίνακες των Επαρχιών Ηπείρου και Θεσσαλίας κατά την Απογρα- ΞΞ! του 1881αΛθήνα 1884, σελ. 60 10. 0 Φίλιππος Ιωάννου µεταφράζει σε αρχαΐζουσα γλώσσα δημοτικά ή δημοτικοφανή τραγού- δια. Παράδειγμα: το "Μάνα σου λέω δε µπορώ τους Τούρκους να δουλεύω.." το μεταφρά- ζει "Μήτερ εμή τριφίλητ'ωµόφροσιν ουκέτι Τούρκοις δουλεύειν δύναµαι". Παναγ. Πατρι- αρχέα: Φίλιππος Ιωάννου, Αθήνα 1935, σελ. 43. 11. Ευδοκία Ιωάννου: 0 Κλεισουριώτης Ζωγράφος του Νυμφαίου. Περιοδ. !!ΞκΞδονική Ζωή, τεύ- χος 132, Μάϊος 1978, σελ. 45. 12. Απόστ. Βακαλόπουλος: Ιστορία του Νέου Ελληνισµού. Β΄Τουρκοκρατία 1453- 1669, Θεσσα- λονίκη 1964, σελ. 83. 13. Απόστ. Βακαλόπουλος: Ιστορία της Μακεδονίας 1354 - 1833, Θεσσαλονίκη 1969, oak.3o5. 14. Βασίλης Δηµητριάδης: Η Κεντρική και Δυτική Μακεδονία κατά τον Εβλιγιά Τσελεµπή , Θεσσαλονίκη 1973, oak. 176. 15. H Οικονομική Δομή των Βαλκανικών Χωρών. Επιμέλεια: Σπύρος Ασδραχάς, Αθήνα 1979, σελ.323. 19 16. ΙΟΑΝΝΙΞ Α. ΡΑΡΑΏΕΙΑΝ05: DIE SPIRTAS. ΕΣΝΕ FAMILIE KLISSURIOTISSER AUSWANDER IN DER JUGOSLAWISCHER ΘΕΑ… 295111 πππυ1υπε 18 UND 19 JAHBHUNDE‘RTS. Ανάτυπο από τις BALKAN STUDIES 16,1, Θεσσαλονίκη 1975. 17. Αντ. Σιγάλας: Από την Πνευµατική Ζωή των Ελληνικών Κοινοτήτων της Μακεδονίας.Α'Αρ- χεία και Βιβλιοθήκαι Δυτικής Μακεδονίας, Θεσσαλονίκη 1939, σελ. 136 - 138. 18. Κωνσταντίνος Σάθας: Νεοελληνική Φιλολογία. Βιογραφίαι των εν τοις Γράμµασιν Διαλαμ- ψάντων Ελλήνων 1453-1821 , Αθήνα 1868, σελ 564. Γεώργιος Ιωάννου Ζαβίρας: Νέα Ek- -ι-,-τ--ιιω λάς ή Ελληνικόν Θέατρον, που εκδόθηκε από τον Γεώργιο Π.Κρέµο, Αθήνα 1872, σελ. 283. 19. Απόστολος Βακαλόπουλος, Ιστορία της Μακεδονίας, Θεσσαλονίκη 1969, σελ. Χ]! 451 ,477. 20. Αποστολος Βακαλόπουλος, όπου παραπάνω, σελ.477 21. Ιωάννης Λαµπρίδης : Ζαγοριακά, τόµος Α΄Αθήνα 1889, σελ. 42 22. Ιωάννης Παπαϊωάννου: Το Πάπιγκο, τόµος πρώτος, Θεσσαλονίκη 1977, σελ. 36 κ.ε. 23. Κώστας Λαζαρίδης: Το Πνευµατικό Ζαγόρι στα Χρόνια της Τουρκοκρατίας, Γιάννινα 1969. 24. Φάνης Μιχαλόπουλος: Μοσχόπολις. Αι Αθήναι της Τουρκοκρατίας. 1500 - 1769, Αθήνα 1941, σελ. 45 25. Μαγνητοφωνημένες συνεντεύξεις pa το συνταξιούχο οικοδόμο Κωνστ. Ρούμπο και το συντα- ξιούχο ιερέα Στέργιο Γκέλια. ΑρΧέίο Κ.Α.Μακρή, Βόλος. Τα Αρχεία της Κοινότητας έχουν καταστραφεί. 26. Γρηγόριος Π. Βέλκος: Η Εξαγορά της Σέλιτσας /Εράτυρας|, 1979. 27. Κίτσος Α. Μακρής: Οι Τοιχογραφίες των σπιτιών της Εράτυρας /Σέλιτσας/. Διάλεξη στο Λαογραφικό και Εθνολογικό Μουσείο Μακεδονίας στις 16 Νοεµβρίου 1984. Ετοιμάζεται η έκδοσή της. 28. Κίτσος Α. Μακρής: Χιονιαδί;ες Ζωχρά!ςι, Αθήνα 1981. 29. I. Τουράρσογλου : ΄ραπτή Αμαζών εκ Νυµφαίου. Αρχαιολογικά Ανάλεκτα Αθηνών, τόμος 3ος, Αθήνα 1968, σελ. 307. 30. Γεωργίου Σπυρ. Δοντά: Εικόνες Καθηµένων Πνευµατικών Ανθρώπων εις την Αρχαίαν Ελληνι- κήν Τέχνην, Αθήνα 1960, πιν. 21β και 21γ. 31. Τώρα βρίσκεται στο Αρχείο Κ.Α.Μακρή. 32. Αρχείο Κ.Α.Μακρή. 33. Ευδοκία Ιωάννου: 0 Κλεισουριώτης Ζωγράφος του Νυµφαίου, περ. Μακεδονική Ζωή, τεύχος 132, Μάϊος 1978, σελ. 4το 34. Νικ. Φίστα: Το Τέλος ενός Βιβλίου, Θεσσαλονίκη 1971, σελ. 116 35. 0 Στέργιος Ζωγράφος |1870-1915| παντρεύτηκε τη Βασιλική Θεοδώρου και απόχτησε πέντε , Λ'ζΞιΈ3 γιούς και μία κόρη. Αγιογραφία διδαξε µόνο στον πρωτότοκο γιό του΄γίατι πέθανε νέος. 0 Παντελής /1885-1950/ δεν έκανε οικογένεια. 36. "Καλλιτεχνική Πινακοθήκη της ΕΣΤΙΑΣ" Α΄φυλλάδιο, Ελληνική Αρχαιότης, Αθήνα 1887. 20 Ο Γιόχαν-΄Εντσυαρ Μύλλερ σπούδασε στην Ακαδημία της Αμβέρσας και στα 1854 πήγε στη Ρώμη, όπου διορίστηκε καθηγητής στην Ακαδηµία του Αγίου Λουκά. Η επισήμανση του πρότυπου έγινε χάρη στη γνωμάτευση του Ξστορικού της Τέχνης κ. Στέλιου Λυδάκη ότι πρόκειται οπωσδήποτε για έργο Γερμανού νεοκλασικιστή γλύπτη του τέλους του 19ου αι- ώνα. ΄Ετσι περιορίστηκε το πεδίο των ερευνών µου. Το δύσκολο ήταν να βρεθεί το προ- σιτό στους Χιονιαδίτες ζωγράφους χαρακτικό έργο στο οποίο το άγαλμα να εικονίζεται από την ίδια οπτική γωνία. Για τον Αρίστιππο ή Αριστοτέλη του Νυμφαίου ξέρουµε ότι προέρχεται από το Παλάτζο Σκόντα, χωρίς όµως να γνωρίζουμε και το πρότυπο που είχε στα χέρια του o λαϊκός ζωγράφος. H φωτογραφία που δηµοσιεύει στο βιβλίο του "Εικόνες Μαθη- µένων Πνευµατικών Ανθρώπων εις την Αρχαίαν Ελληνικήν Τέχνην" o Γ. Δοντάς είναι από δι- αφορενική γωνία παρμένη. ΄Ετσι δε µπορούµε να ξέρουµε pa ακρίβεια πόσο πιστός έµει- νε στο πρότυπό του o λαϊκός ζωγράφος. 37. Κίτσος Α. Μακρής: Χιονιαδίτες Ζωγράφοι, Αθήνα 1981, πίνακες 4o, 41. 38. Κίτσος Α. Μακρής: H Ξυλογλυπτική του Πηλίου, Βόλος 1958, σελ. 10. 39. Κωνσταντίνος Σπετσιέρης: Εικόνες Φιλοσόφων εις Εκκλησίας, Αθήνα 1964. Σωτ. Ι. Δά- καρης: Οδηγός Νήσου Ιωαννίνων, Αθήνα 1959, σελ. 19. Κίτσος Α. Μακρής: Η Τσατιτσά- νη και τα Μνηµεία της, Αθήνα 1967, σελ. 13 κ.ε. 40. Κίτσος Α. Μακρής: Χιονιαδίτες Ζωγράφοι, Αθήνα 1981, πίνακες 27,28. 41. Διονύσιος εκ Φουρνά : Ερμηνεία της Ζωγραφικής Τέχνης, Πετρούπολη 1909 | Ανατύπωση βιβλιοπωλείου Σπανού-Αθήνα/ σελ. 213. 42. Κίτσος Α. Μακρής: "Εντεύθε αρχήζωμε μαθήµατα της ζωγραφικής", ένας ΄Αγνωστος Κώδι-.ι κας που εκφράζει τις τάσεις της ελληνικής ζωγραφικής στον 19ο αιώνα, Βήματα, Αθή- να 1979, σελ. 289. 43. Παναγιώτης Δοξαράς : Περί-ΞωγΞαφΞαΞ, Χειρόγραφον του ΑΨΚΣΤ: Νυν το πρώτον 1131183 1111! µετά προλόγου εκδιδόµενον υπό Σπυρίδωνος Π. Λάµπρου, Αθήνα 1871. 44. Σταύρος Ν. Μαδεράκης: Αναζητήσεις των Κρητικών Αγιογράφων στην Παράσταση του Γυ- µνού στο Θέµα των Ποινών σε Τρείς Εκκλησίες των Χανίων, Χανιά 1984,Χανιά 1984,σελ. 82. 45. I Τουράτσογλου, όπου παραπάνω, σελ. 309. 46. Κίτσος Α. Μακρής:΄Ενα Ευρωπαϊκό Πρότυπο Βορειοελλαδίτικης Τοιχογραφίας, ξέρατε, Αθήνα 1979, σελ. 367. Μίλτος Γαρίδης: Καινούργια Χαλκογραφικά Πρότυπα για την Κοσ- µική Ζωγραφική το 10ο και 19ο Αιώνα, Μακεδονικά, τόµος 22ος, Θεσσαλονίκη 1982, σελ. 1. 47. Κίτσος Α. Μακρής: H Λαϊκή Τέχνη του Πηλίου, Αθήνα 1976, σελ. 270.

ΜΜΜ α.µΞεΘή & Μπες Ο & Έλλΐ8Ή ???] . π€ςΞιλξψει€ . σ΄ ΄ * ». . | … ζ"… (&) ,» …,: 1 . ΕΙΣΑΓΩΓΗ 'Η λαϊκή τέχνη είναι έκφραση των παραδοσιακών κοινωνικών µορςΒν, δηλαδή ταξί… νων στίς όποίες η πείρα τού παρελθόντος, η λογοτεχνία καί οί άντιλήφεις για τά βα- σικά Θέµατα τής ζωής µεταδίδονται άπό γενιά σέ γενιά µέ τή στοµατική παράδοση. Λύ- τό βέβαια δέ σημαίνει πώς, σέ περιορισµένη κλίμακα, δέν 6πάρχει καί ό γραπτός λό- γος. Είναι καί αύτή τέχνη παραδοσιακή πού, άντίθετα απ'ότι πιστεύεται, ούτε ανεξέ- λικτη μένει, ούτε αότοεπαναλαμβάνεται, µόνο πού ή έξέλιξή της άκολουΘεί τό ρυθμό καί τίς διαδικασίες τού παραδοσιακοί πολιτισµού. Στό Θεματολόγιο, στά ύλικά καί στίς τεχνικές μεθόδους έχει μιά συνεχή άλλαγή, άλλοτε άργή καί όλλοτε γρήγορη, άν- τίστοιχη μέ τίς γενικότερες κοινωνικές, οίκονομικές καί πολιτιστικές αλλαγές, πού δέν είναι ταυτόχρονες σ'όλόκληρο τόν έλληνικό χώρο. Τά έμπορικά, ναυτικά καί μετα- ποιητικά κέντρα είναι περισσότερο άνοιχτά σέ έπιδράσεις έν6 οί γεωργικοί καί οί κτηνοτροφικοί πληθυσµοί είναι πιό συντηρητικοί καί άπρόθυµοι σέ άλλαγές. 'Η λαΐκή τέχνη δέχεται έπιδράσεις άπό τίς τέχνες άλλων λασν, έπειδή όμως είναι βαθιά ριζω- μένη στόν τόπο της, αφομοιώνει τά στοιχεία πού δέχεται καί τά κάνει δικά της, όπως καί η γλώσσα παίρνει ξένες λέξεις πό τίς προσαρμόζει στό δικό της τυπικό, τίς κλί- νει, τίς πλέκει σέ σύνθετες λέξεις.... Μιά από τίς πιό διαδεδομένες πλάνες είναι καί τό ότι η λαϊκή τέχνη καθηλώνε- ται σέ χαµηλό τεχνικό έπίπεδο καί είναι, περίπου, τέχνη αύτοδίδακτων. ούτε τό ένα ούτε τό Ελλο είναι σωστά. 'Η λαϊκή τέχνη στόν τοµέα τής τεχνικής παρουσιάζει πλήρη έπάρκεια, άντίστοιχη μέ τούς στόχους της. Τά Θαυμαστά έπιτεύγματά της στην άργυρο- χρυσοχοία, στήν κεντητική, στήν ξυλογλυπτική, στην ύφαντική καί τούς άλλους τοµείς της φανερώνουν ύψηλό έπίπεδο τεχνικής. Δέν ύπάρχει, άσφαλ6ς, φοίτηση σέ είδικές τεχνικές σχολές, δπάρχει όμως η πολύχρονη µαθητεία δίπλα στόν έµπειρο τεχνίτη, πού είναι φορέας µακρόχρονης παράδοσης. 'Η µαθητεία αδτή ακολουθεί σταθερά στάδια, άν- τίστοιχα µέ τό ποσοστό εύδύνης πού όνατίΘεται στό μαθητευόµενο, καθώς αύτός ώριµά- ζει µέ την καθηµερινή άσκηση. 'Από τίς πιό άπλές βοηθητικές έργασίες φτάνει στίς πιό όπεύΘυνες καί ό πιό προικισμένος γίνεται άρχιµάστορας. Μακροχρόνια είναι καί ή µαθητεία στην οίκοτεχνία, όπου ή γιαγιά, ή μητέρα κι ακόμα η άξια γειτόνισσα µετα- δίδουν τήν πολύτιµη πείρα τους στήν ύφαντική, τό κέντημα, τήν πλεκτική.#: Γιά νά μπορέσουμε νά κατανοήσουµε σωστά τή λαϊκή τέχνη πρέπει νά τή µελετοσ- µε σέ συνάρτηση μέ τίς άλλες µορφές τού λαϊκού πολιτισµοσ. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: 'ΕΘνικής Τραπέζης τής 'Ελλάδος. 'Επιµέλεια Στέλιου Παπαδόπουλου: Η ε- o ε λ λ η ν ι κ ή Χ ε ι ρ o τ ε χ ν ί α, 'ΑΘήνα 1969. 'Δγγελικής ΐατζηµιχάλη= 'E λ- λ η ν ι κ η Α α ϊ κ ή ? έ χ ν η, 'Αθήνα 1955. STILPON KYRIAKIDES: NEUGRICHISHE ΠΟ KSKUNDE, Θεσσαλονίκη 1936. 20 ΠΗΡΕ ΄ζ' ΚΑΙ ΕΠΙΔΓλΣΕΞ . κζρια πηγή τής έλληνικΞς λαϊκής τέχνης είναι η βυζαντινή τέχνη, συνεχιστής καί αότή τόσο τόν παλιότερων έλληνικδν τεχνδν όσο καί άνατολικδν στοιχείων. Αύτό δέν αφορά μόνο τήν όρΘόδοξη αγιογραφία άλλα καί όλες τίς άλλες µορφές. Δέν πρέπει νά ' 2 ξεχνούαε πώς κατά τή βυζαντινή έποχή δέν καλλιεργήθηκε µόνον ή έκκλησιαστική ύµνο- λογία καί ή άγιογραφία κά καί "κοσµική" λογοτεχνία καί τέχνη.'Η µακρόχρονη όποταγή τής 'Ελλάδας στούς Τούρκους ήταν έπόμενο νά πλουτίσει µέ µουσουλμανικά στοιχεία τή λαϊκή της τέχνη. 'Από τά μέσα τού 17ou αίώνα, καί κυρίως κατά τό 18ο, ή άνάπτυξη έμπορικών συναλλαγών μέ τήν Κεντρική καί Δυτική Εύρώπη, οί δραστήριες παροικίες τών *Ελλήνων τής διασποράς, ή όνθιση τής ναυτιλίας, φέρνουν τούς 'Ελληνες σέ γόνιµη έπι- κοινωνία μέ τόν προηγμένο εύρωπαϊκό χώρο. Οί ίδέςςτού εύρωπαϊκού Διαφωτισµού έπηρε- άζουν πολλούς "Ελληνες λογίους. 'Αποτέλεσμα αύτής τής έπαφής είναι καί ή είσα'ζ,ω|ή νέων τεχνικών μεθόδων καί τεχνοτροπιών καθώς καί διακοσµητικών θεµάτων. Σημαντική είναι ή έπίδραση τού µπαρόκ, πού θά τή µελετήσουμε σέ ίδιαίτερο μάθημα. Τρείς είναι οί κυριότερες πηγές θεμάτων τής λαϊκής μας τέχνης: τά παλιότερα έρ- γα, οί γκραβούρες καί τά µνηµεία τού λόγου. Τά παλιότερα έργα, μέ τό πρόσθετο πλεο- νέκτημα τού σεβασµού στό πατροπαράδοτο, παίζουν άνασχετικό ρόλο στίς γρήγορες καί ριζοσπαστικές µεταβολές. Μεγάλη διάδοση είχαν οί εύρωπαϊκές χαλκογραφίες πού μετα- φύτεψαν ένα μεγάλο πλούτο θεμάτων. Τό σύνολο σχεδόν τών άπεικονίσεων μεγάλων μακρι- νών πολιτειών σέ τοιχογραφίες άρχοντικών τής Βόρειας 'Ελλάδας προέρχεται άπό τέτοιες χαλκογραφίες. Πολλά θέματα προέηρνται άπό άφηγήσεις, είκόνες, µεταφορές καί παρομοι- ώσεις παρµένες άπό τήν 'Αγία Γραφή, τά Συναξάρια, τήν έκκλησιαστική ύμνολογία, τίς λαϊκές παραδόσεις, τά δηµοτικά τραγούδια καθώς καί άπό λόγια κείµενα. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: Πόπης Ζώρα: "Η Ρ o ρ γ ό ν α ε'ι ς, τ ή ν 'E λ λ η ν ι κ ή ν Δ α- E κ 'η ν T έ χ ν η ν, "Αθήνα 1960 . Κίτσου 'A. Μακρή: Η η λ ι ο ρ ε ί τ ι κ η'Δ α- ϊ κ ή T έ χ ν η - Η η γ έ ς κ α ί ’E π ι δ ρ ά σ ε ι ς, 'Αθήνα 1948 . Μανώλη Χα- τζηδάκη: 'Η? Κ ρ η τει κ'ή Ζ ω γ ρ α φ ι κ ή κ α ί ή 'Ι τ α λ ι κ ή Χ α λ κ ο- γ…ρ α φ ί α, 'Ηράκλειον Κρήτης 1947. . Ξ&ΟΡΦΟΛΟΙΐΔ '0 χαρακτήρας τής τέχνης είναι πρόσθετος στά λαϊκά άντικείµενα, πού κατασκευά- ζονται γιά νά καλύψουν πρακτικές ή θρησκευτικές άνάηκες. ΄Ετσι, ή πρώτη &ρετή ένός όντικείμενου είναι ή λ ε ι τ ο υ ρ γ ι κ 6 τ η τ α, ή ίκανότητα νά έξυπηρετεί τίς πρακτικές &νόγκες γιά τίς όποίες δηµιουργήθηκε. Τό μεγάλο μυστικό τής λαϊκής τέχνης είναι ότι φιλοκαλεί ύπηρετόντας τή χρεία. 'H καλαισθητική φροντίδα δέν έκδηλώνεται µόνο μέ τή διακόσµηση &λλά καί μέ τό όλο σχήµα πού, δν καί καθορίζεται &ΞΒ τή χρήση του, έχει όνεση καί &ρµονία.'Υπάρχουν περιπτώσεις όπου ή διακόσμηση κάνει πιό εύ- χρηστα τά σκεύη. Τά παραπάνω ίσχύουν καί γιά τά σταθερά στοιχεία τών χτισμάτων, τα- βάνια, πόρτες, κάγκελα, µεσάντρες, λιθανάγλυφα κ.λ.π. Σηµαντικός παράγων πού έκιδρά στή διαµόρφωση τού σχήµατος καί.τών διακοσμητι- κών θεµάτων είναι οί δυνατότητες πού προσφέρει τό ύλικό άπό τό όποίο είναι κατασκευασ- μΣνο τό κάθε είδος. 0Η &ξιοποίςση τών τεχνικών καί αίσθητικών δυνατοτήτων κάθε ύλης είναι τό κύριο προσόν τού καλού τεχνίτη. "Έτσι, βλέπουμε πώς τό ίδιο &ηαποσμηΐ;κδ θΐχα ΈρΟπ…πΘι-ςΐρ… ; " ";: όλικ5 σέ όλικ3. Τό κυπαρίοι, π.χ. έλλοιας έ;" … ,ς…ται στην ξυλ0Υλυπτιχ69 στ… λιθογλυπτική, τό κέντηµα, τήν ύφαντική, τή δαντέλ… λα, τή χαλκουργία, τό βοτσαλωτό δάπεδο, τήν ένθετική κ.λ.π. "Ακόμα καί ή όπτική γω… ' 3 νία άπό τήν όποία φαίνεται συνήθως τό έργο, έπηρεάζει τό σχέδιο τών µοτίβων του. 'Y- πολογίζονται καί σέ βραχύνσεις τής προοπτικής. δώ καί ή τεχνική πού γτηπεµοποεεΐτπι έπιδρά στή μορφή κάθε θέματος. Π.Κ. διαφορετικό έποδίδεται τό ίδιο θέµα στό "µετρη… τό" κέντημα άπό ότι στό "σχεδιαστό". Τό ίδιο συμβαίνει στά χάλκινα, άν είναι χτυπητά ή χαρακτά κ.λ.π. 'Η"όλη διεργασία ένός θέµατος γιά νά μεταβληθεί άπό παράσταση σέ κόσµημα γίνε- ται μέ µιάν ένιαία διαδικασία πού, γιά λόγους καθαρά µεθοδολογικούς, µπορούμε νά τή χωρίσουμε στά τρία βασικά της χαρακτηριστικά, στή σ χ η u a 1 o καί η σ η, δηλαδή στήν μερική ή όλική άναγωγή τής µορφής σέ άπλά γεωµετρικά σχή- µατα, στήν & φ α ί ρ ε σ η, δηλαδή στήν άποβολή χαρακτηριστικών τής μορφής πού είναι δευτερεύοντα, περιστασιακά ή παροδικά καί στήν έ ξ α ρ σ η, δηλαδή στόν τονισµό μέ τό µέγεθος καί τό χρώ- μα μερικών χαρακτηριστικών λεπτομερειών. Αύτό έκδηλώνεται καί στήν παράσταση τού άν- θρώπινου σώµατος "όπου τό πιό έκφραστικό του μέρος, τό κεφάλι γίνεται μεγαλύτερο &- πό τά άλλα. 'Βπισης, σέ συνθέσεις, & ήρωας σχεδιάζεται µεγαλύτερος άπό τά άλλα πρό- σωπα καί, πολλές φορές, μέ λαµπρότερους χρωματισµούς. Μερικές φορές ή διεργασία αύ- τή φτάνει ώς τήν άποπαραστικοποίηση, έτσι πού τό άρχικό θέµα νά µήν άναγνωρίζεται πιά καί νά Έχει γίνει ένα παιγνίδι χρωµάτων καί σχηµάτων. Αύτό παρατηρείται κυρίως σέ θέµατα πού δεν έπιδέχονται πύκνωση ή πού είναι ξένα πρός τίς όπτικές συνήθειες καί τή µορφική άντίληΦη τού λαού. Οί δύσκολες συνθήκες κάτω άπό τίς δποίες άσκήθηκε ή τέχνη κατά τούς χρόνους τής Τουρκοκρατίας δημιούργησε καί τήν έ π ί φ α σ η κ ο λ υ τ έ λ ε ι α ς, δηλα- δή τήν άπομίµηση δυσεύρετων καί δαπανηρών ύλικών άπό άλλα προσιτά καί φθηνά. Παρά- δειγµα ή ζωγραφική άποµίμηση όρθομαρμάρωσης. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: Κίτσου 'Λ. Μακρή: Η 0 ρ ο ή κ α ί Τ ε χ ν ι κ ή, "Χρονικό'71" 'Δθή- να. τού ίδιου: ΠΙέ ε ς Τ ε χ ν ι κ έ ς κ α ί 'Μ o ρ ο έ ς σ τ ή X ε ι ρ o τ ε χ- ν ί (1 µ α ς, Emu. "το Η…" 17 Νοεµβρίου 1963. TO ΕΛΛΗΝΙΚΟ Έ".-'ΤΠΛΡΟΚ. Κατά τό 18ο αίώνα παρατηρείται όχι µόνο στήν 'Ελλάδα μά καί σέόλη τή Βαλκανι- κή καί τή Μικρά "Ασία μιά πραγματική είσβολή τού εύρωπαϊκού µπαρόκ. Τό φάινόµενο θά έπρεπε νά μελετηθεί στό σύνολό του. 'Επειδή, όµως, δέν διαθέτουµε έπαρκή στοι- χεία γιά όλον αύτό τό χώρο, θά έπιχειρήσουμε µιά προσέγγιση τού θέματος μέσα στόν έλληνικό χώρο. 'Η προέλευση τού µπαρόκ δέν είναι ή ίδια σ'όλες τίς έλληνικές περιο- χές άλλά έξαρτάται άπό τούς πολιτισμικούς καί οίκονοµικούς δεσμούς κάθε περιοχής µέ χωρες τής Βύρώπης. Αύτού όφείλονται καί οί τοπικές άπΐρώσεις τού έλληνικού µπα- ρόκ. Στά 'Βπτάνησα προέρχεται άπό τήν "Ιταλία, στό πηλιο, στ"Αμπελάκια καί οτή Δυτική Μακεδονία άπό τή Μεσευρώπη καί ίδιαίτερα τή Βιέννη. Τό συναντούµε ζ,: ρ3εσ στή διακόσµηση σπιτιών &κχΞ καί ητσύς όρ€όδοξονς ναούς, παρ'όλο πού ή "Ανατολική '…κκλησία είναι δύσπιστη πρός κάθε στοιχείο πού έρχεται άπό τήν Εύρώπη. "Ας σημει- ώσουμε έδώ πώς τό μπαρόκ είναι ή καλλιτεχνική έκφραση τής 'λντιµεταοΡύθµισης. ' 4 ο ι … " Εν τούτοις, ή οίκονοµική άνοδος, ή άνάπτυξη των έµπορικων, ναυτικ…ν καί μεταποιη… "" - "μ. η"... , . Η. , . ,. Γ΄ , "" .. " "" τικων κοινωνικού στρωκ…ιων, ή ……υδτερη επικοινωνία µέ προηχμςυοπς λασΗς, : υπ! as» α :. ? .,' …µε: … " . … . ..… . . . μια ΥΕΨι7ζη άλλεν; win,“ &ξυ,-…νλ0 ,… '… με…) τις; ψάξω?! , (& Αγια, 3:."…πµΌαψχλ………2.…;;.ζη;. |," « &- …. …… …'": .…" !.… … . € .' ' . παλια έκφραστικά μέσα γιυ0ν.αι …νεπαρκ… και ανοίξει ο δρόµος για γόνιμη είσατ…γή " "΄ . ' ΄ ;: ι…» «, . η :! …- , ,. … '. " . - " " νεων µορφων. Τό μπαρόκ µέ την αυηυυχια του, τά ε&κ……η…ι συικα διρν…σ;Χ…ιε… ΄,.χτα, " . ρ ,… . . , η - .. τό εντονο ανάγλυφο …αντίΘετο από το παραδοσιακό κρεκο "στΓωτυ" … ; .εται στίς : &… ,, ? " καινουργιες κορασιικες &ναγκες. ΒΙΒΛΞΟΓΤΛΦΞΛδ Κίτσου "Α… Μακρή: Οί φεγγίτες τόν 'Αρχοντικύν-'Από τό Βυζάντιο στό Μπαρόκ? Πρακτικό "Συµποσίον Λαογραφίας. Θεσσαλονίκη 1975, σελ. 177 5. HOATOAO‘TIA … ΑΡΔζΙΤΠΘΟΉΞζΞ Τό ελληνικά χωριά µπορούμε νά τά χωρίσουµε σέ τρείς βασικούς τύπους, πού & καθένας τους έχει πολλές παραλλαγές, στόν & π λ 6, στό σ ύ ν & ε τ ο καί στόν Π α- ρ ά λ ι ο. ‘0 πρώτος &ποτελείται &πό Eva κύτταρο μέ κεντρικό πυρήνα τήν πλατεία &… που συγκεντρώνεται ή κοινωνική ζωή τού χωριού, Θρησκευτική, έμπορική καί ψυχαγωγι- κή. 'Ο δεύτερος, & σ 6 ν 8 ε τ o ς άποτελείται άπό δύο, τρία ή τέσσερα, όχι έντε- λύς &ποπολληµΞνα κύτταρα, µέ ίδιαίτερο τό καθένα τους πυρήνα. Πάντως ένα είναι τό κέντρο τού χωριού. 'Ο π α ρ ά λ ι ο ς άναπτύσσεται κατά μήκος τής παραλίας καί σέ μικρό Βάθος. "Ολα τά κτίρια έχουν πρόσοψη πρός τή θάλασσα. δύο είναι οί βασικοί τομείς τής όρχιτεκτονικής κατά τήν Τουρκοκρατία, ή έκκλη- σιαστική άρχιτεκτονική καί τό σπίτι. ΄Υπάρχουν καί άλλες κατασκευές είδικής χρήσης, όπως οί βρύσες, τά γεφύρια, τό έλωνια .... 'Έκκλησιαστική όρΧιτεκτονική.Οί έκκλησίες τής Τουρκοκρατίας εφαρµόζουν όλους σχεδόν … τούς τόπους της βυζαντινής άρχιτεκτονικής, σέ µικρότερες διαστάσεις καί μέ εύτελέ- στερη κατασκευή. θΕπικρατούν, όμως, οί τρίκλιτες ή µονόκλιτες βασιλικές, ξυλόστεγες ή θολωτές σέ ποικίλες παραλλαγές. Στά νησιά καί στούς βενετοκρατούμενους τόπους μπαί- νουν καί μερικά φραγκικά στοιχεία, όπως τά όξυκόρυφα τόξα, ή έπιμελημ€νη ίσοδοµική τοιχοποιία μέ σκαλισµένες πέτρες καί τά ίταλίζοντα άνάγλυφα. 2τά καθολικά τόν μονα- στηριδν συνηθίζεται & λεγόκενος ά0ωνικός τύπος µέ πλαγινούς ήµικυκλικούς "χορούς". Επίτιαο δύο βασικοί τύποι σπιτιών έπισημαίνονται, & βορειοελλαδίτικος καί ό αίγαιο- πελαγίτικος. "Ο χωρισμός είναι συμβατικός γιατί σπίτια νησιύν δεν άνήκουν.στόν αί- γαιοπελαγίτικο καί τό άντίστροφοθ '0 βορειοελλαδίτικος σε πρός τή γενική του μορφή καί τή διάταξη τόν χώρων παρουσιάζει τόν τύπο εκείνο τού φρουριακού πολυόροφου σπι- τιού πού έφαρμόστηκε παλιότερα άπό τούς Βυζαντινούς καί έπικράτησε κατά τήν Τουρκο- κρατία σθδλδκληρη τήν ήπειρωτική 'Ελλάδα καί σέ µερικά νησιά, όπως σημειώνουν οί εζδικοί μελετητές. "Ο αίγαιοπελαγίτικος παρουσιάζει πολλές άντιστοιχίες μέ τόν τύπο που όπικρατεύ στήν κειτρική Μεσόγειο. ,, 'πιιΞοε1;ααα= Φαν. Ώ…στεριέδητ ο 6 σ π τ τ ι τ o υ π ρ & ρ 1 ς σ τ' "Α μ π ε … Λ. τη , 7 … α κ ι α, "Αθήνα ι92ο. &… Βασιλειάδη: & ι 6 α "% …- σ τ ή ν Λ ί γ α ι σπ ε - «'. ω γ τ λ ; γ ί τ ι κ η ; 9 κ ι τ ε κ τ 0 ν ι κ ή, Λ€ΐνα 1955. ΚτΠ. ΦωκΞ…Κοσµεςξτου; K ε- , , Ο , . . η ν ι α κ #, … & ρ χ ι τ ε κ τ o ν ι κ ή, Αθήνα 1962. 'Ιωάννου Κουµάνούδηι €: ρ ή σ 6 ι ς… α π 6 τ΄ή ς "π ρ χ ι τ ε κ τ ο ν ι κ ή ς τ ι ν ν 5 Η α & ν, 'Λ0ήνα 1968. ’I. Λυγίζου: Η η σ ι ώ τ ι κ η 'Λ ρ χ ι 1 ε κ τ o ν ι κ ή, 'Λ0ήνα 1943. Γεωργίου Μέγα: θεσσαλικαί οίκίσεις, "Αθήνα 1946. το? ίδιου: "Η' '3 λ… λ ν ι κ ή Ο ί κ ί α, 'ΑΘήνα 1949. τοδ ίδιου: 'Ηϊ A a Έ κ ή Κ α τ ο ι κ ί΄ω τής :.! Δ ω δ ε κ α ν ή σ ο υ, 'Αθήνα 1949. Νικ. Μουτσόπουλουε T‘6 'A ρ,χ o ν τ ι κ 6 τ o Ε Σ ι ό ρ Η α ν ω λ ά κ η σ τ ή Β έ ρ ο ι΄α, 'ΛΟήνα 1960. Τοδ ίδιου: Κ α - σ τ ο p L &, ?'ά "Λ ρ χ ο ν τ ι κ &, 'ΑΘήνα 1962. τοδ ίδιου: 'Η. A a ί κ ή 'Λ ρ- χ ι τ ε κ τ 0 ν ι κ ή τ ή ς B é p o L a ς, 'ΛΘήνα 1967. 106 ίδιου: Σ π ί τ ι ; τ 6 ς X a λ κ ι δ ι κ 6 α, 'Αθήνα 1968. "Αργύρη Πετρονώτηι 0 ί κ ι ο µ 0 € κ α C "Λ ρ χ ι τ ε κ τ ο ν L κ ά Η ν η α ε ί α σ τήν 'Ο ρ ε ι ν ή Γ ο ρ τ υ ν ί α , 'ΛΘήνα 1975. Πάνου- δικολή Τζελέπη: A α Έ κ ή 'Ε λ λ η ν L κ ή 'A p χ ι τ ε κ τ o- ν ι κ 6, 'Αθήνα 1971. 'ΑγγελικΞς Χατζηµιχάληιω πατερα: αποψε, 'πω… 1949. (Ξ. ΛΙΘΟΓΛΥΠΤΙΚΗ - ΞΥΛΟΓΛΥΠΤΙΚΗ 'Η δλληνική λαϊκή λιθογλυπτική τοό 18ou καί 19ου αίώνα περιορίζεται σέ χαµηλά άν&γλυφα ποθ είτε κοσµοσν λίθινα αρχιτεκτονικά µέλη είτε έντοιχίζονται σέ διάφορα σηµεία τής τοιχοποιίας. Οί λιθογλίφοι, οί "πελεκάνοι" όπως τούς ελεγαν τότε, άνήή πουν συνή€ως στίς κοµπανίες τών χτιστάδων μαζί με άλλες είδικότητες άπό παστόρους. "Η τεχνική τους ξεκινάει άπό ίσλαµικά πρότυπα αλλά πλουτίζουν τό θεματολόγιό τους καί µέ άλλες παραστάσεις, όπως άνρρώπινες µορφές, άκόμα καί άπόπειρες προσωπογραφίας. T6 βασικά θέµατα είναι'τό &νΘοδοχείο, τό κυπαρίσι, ή σχηματοποιημΕνη έκκλησία, µορ- φές &γίων, πουλιά, ζώα, σταυροί, "ήλιοι, δικέφαλοι αετοί καί κλιματίδες. "Ενα ένδι- αφέρον είδος λιθανξγλυφου είναι οί κτητορικές έπιγραφ€ς σ'Ξκκλησίες καί σπίτια, με έσώγλυφα ή έξώγλυφα γράµµατα καί λογής διακοσµητικά. Εξ ψηλό ανάγλυφο είναι καμωμξ- νες οί αίνιγµατικΞς άνΘρώπινες μάσκες πού προβάλλουν σε τοίχους σπιτιδν καί ξκκλη- σιδν, γιά τίς δποίες δίνονται διάφορες έξηγήσεις πού καµµιά τους δέν είναι δριστική. 'Η"ξκκλησιαστική ξυλογλυπτική ασχολήθηκε με τήν κατασκευή τέµπλων, δεσποτικδν Θρόνων καί είκονοστασιδν. T6 ψηλό ξυλόγλυπτο τέµπλο εµφανίζεται στήν 'Ελλάδα κατά τόν 160 αίώνα καί πιθανόν προέρχεται άπό τήν περιοχή του Νόβγκορόντ τής Ρωσίας. T6 παλιότερο γνωστό χρονολογημξνο τέµπλο βρίσκεται στήν ξκκλησία 106 'Αγίου Νικολάου στό Βελβενδό Κοζάνης κι Ξγινε στά 1591. Τά πρώτα ζυλόγλυπτα τέμπλα είναι τά λεγόμε- να "στρωτά", στά δποία κυριαρχο6ν συμβολικά θέµατα σέ χαµηλό άνάγλυφσ. "Αργότερα, καί κυρίως άπό τά µισά 106 1800 αίώνα ή τεχνική γίνεται τολμηρότερη, τό άνάγλυοο Ev- τονο µέ διαμπερή κενά άνάμεσα στίς µορφές καί τό θεματολόγιο πλουτίζεται µε σκηνές από τήν "Αγία Γραφή, τα Συναξάρια καί λαϊκές παραδόσεις. 'Επίσης µε δύναµη καί παλ- μό αποδίδονται είκόνες άπό τή φύση καί τήν καθηµερινή ζωή. ΣΕ μερικές περιπτώσεις τό ανάγλυφο πλουτίζεται μέ χρώματα. ΣΕ όλη αδτή τή φάση είναι φανερή ή έπίδραση 105 εύρωπεΞπσδ µπαρόκ. , 'Η &στική ξυλογλυπτική παρουσιάζεται κυρίως στά δραστήρια ήµιαστικό έµπορικά κ…: βιοτεχνικά κέντρα τής Βόρειας "Ελλάδας καί τδν νησιΞν. Στολίζει, µέ φυτικά πυ- ρΐως μοτίβα, τόσο τά σταθερά στοιχεία του σπιτιοδ -ταβάνια, πόρτες, µεσάντρες, κάν- κελα- όσο καί τά-λιγοστά έπιπλα πού χρησιμοποιοδσαν τότε - σκαµνάκια, κασσΕλλες, σσ- φράδες, λίκνα κ.ά. 6 "Η ποιµενική ξυλογλυπτική είναι κυρίως τέχνη των βοσκών, 106 γεµίζουν τίς µα- κριές ωρες τής άναγκαστικής τους µοναξιάς σκαλίζοντας µικροαντικείµενα. Γκλίτσες, ρόκες, κουτάλια, πιρούνια, σφραγιστερά, πίπες, βελονοθήκες, σφοντύλια, χαοάζονται με πολύ άπλά έργαλεία, συνήΘως ξναν σουγιά, άλλά τό άποτ€λεσμα είναι άξιόλογο. 'Η ναυτική ξυλογλυπτική άνθησε στά μεγάλα ναυπηγικά κέντρα τής 'Ελλάδας. "Έργα της είναι κυρίως άκρόπρωρα με µορφή γυναίκας, άνάγλυφες επιγραφές πλοίων καί σκαριά, δηλαδή μικρογραφίες πλοίων. !!] ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: Νίκου Γρηγοράκηι A a ί κ ά υ λ 6 γ λ υ π τ α, Τρίπολη 1978. Νικολ. Φωκά Κοσµετάτουι Τά T’é μ π λ α άν Κ ε φ α λ η ν ί α, 1972. Δημ. Σταυξλλουι T 6 T E μ π λ o 1 o 6 "A η ‘N L κ 6 λ α Σ τ 6 Γλα λ α ξ ε ί δ L κ α ί ό T ε χ ν ί- τ η µε τ ο υ, "Αθήνα 1973. 'Λγγελικής Χατζηµιχάλη: τα 8ωι…Β &… BOIS, "Αθήνα 1950. Κίτσου:'Α. Μακρή: "Ξ Ξ υ λ o γ λ υ π τ ι κ ή τ ο 6 Η η λ ί o υ, Βόλος 1958. 106 ίδιου: 'E λ λ η ν ι κ ά A a ϊ κ ά κ α ί M ε τ α β υ ζ α ν τ ι ν ά Ξ υ x 6-- Y λ υ π τ α, 'ΛΘήνα 1962. "Αντ. Φαρµακι6τηι T ά T‘é n 1 λ α τ 6 ν 'E κ κ λ η σ ι- ό ν τ ο 6 A L 8 α 6 ί ο υ , Λιβάδι 1977. Βικτωρίας Νικήτα-Σκαρτάδουι T 6 M 0\v α- σ τ ή ρ ι τ ή ς Μ π o υ ν ά τ σ α ς κ α ί τ ά A L & α ν ά γ λ υ φ ά τ ο υ, Θεσ- σαλονίκη 1977. τής ίδιας: 'Ο Γ λ 6 π τ η ς M ί λ ι.ο ς σ τ 6 ν T 6 1 o 1 0 u, περιοδικόΑΡΜΟΛΟΙ, Λόγουστος-Δεκ€µβριος 1977, σελ.47. 'Επίσης στήν εκδοση τής 'Εθνικής Τραπέζης τής 'Ελλάδος " N ε ο ε λ λ η ν L κ ή X ε L ρ o 1 ε χ ν ί α" τά άρθρα "Λιθογλυπτική" τής Πόπης Ζάρα καί "Ξυλογλυπτική" 106 Κίτσου Μακρή. ? . ΖΩΓΡΑΦΙΚΉ" 'Η & γ ι 0 γ ρ α φ ί α, συντηρητική άπό τή φύση της, συνεχίζει τή βυζαντινή παράδοση σε χειροτεχνικό ξπίπεδο. "Οπως πολύ σωστά παρατήρησε 6 Μανώλης Ξατζηδάκης, Οί άγιογράφοι 106 1800 καί 106 190v αίάνα είναι χωρικοί. Στίς έπιγραφξς των ίκκλη- σι6ν συναντοσµε άγιογράφους χωρικούς άπό τούς Χιονιάδες, τό Καπ€σοβο, τή ξαμαρίνα, τή Γαλάτιστα, 16 Φορτόσι, τή Δράκια καί άλλα χωριά. Φυσικά καί άπό τό "Αγιον "Ορος. Σά µικρές δμάδες περιτρξχουν τόν έλληνικό χώρο καί τοιχογραφοσν ξκκλησίες χωριών καί μοναστηριδν. Πολλοί άπό αότοός τό χειμώνα ξργάζονται στά χωριά τους καί έτοιυά- ζουν φορητές είκόνες 106 τίς πουλοδν κατά τίς περιοδείες τους. 'Επιδράσείς άπό τή δυτικοευρωπαίκή ζωγραφική συγκερασμξνες µε βυζαντινά στοιχεία καί λαϊκή διακοσµητι- κή άντίληφη χαρακτηρίζουν τήν άγιογραφία τής έποχής. 'Ενδιαφέρουσες είναι οί σκηνές µέ διδακτικό-ή0ικολογικό περιεχόμενο, καθώς καί οί σκληρός τιμωρίες τδν άμαρτωλδν στοάς νάρθηκες καί πιό σπάνια 0106c γυναικωνίτες. Ζωηρή φαντασία καί έκφραστική τόλ- µη δίνουν μιάν ίδιαίτερη δύναμη στά Ξργα αότά. "Από τά μέσα 106 180v αίώνα καί πέρα Ξχουµε ίνα πλήθος άπό ζωγραφικές διακοσµή- σεις σπιτιδν στή Σιάτιστα, τήν Καστοριά, τ΄λμπελάκια, τό Πήλιο, τό Μόλυβο Μυτιλήνης, τά Ζαγοροχώρια κ.λ.π. Είναι κυρίως άπεικονίαεις μεγάλων λιµανιών τής Μεσογείου -κω… σταντινοόπολη, Βενετία, Καλκίδα- "η άλλων πόλεων -Βιξννη, Φραγκφούρτη- πού άπλόυον- ται σέ ζωγραφική φρίζα ψηλά στούς τοίχους τοσ δωμάτιου δποδοχής τόν σπιτιών. Σπανιό- τερα βλέπουμε πολεμικές σκηνεςιή προσωπογραφίες ήρώων. Πολύ συνηθισµένο Θέµα είναι 7 τά άνθοδοχεία σέ ποικίλες παραλλαγές, πού τά συναντοώμε έπίσης στίς ποδιές τών τέμ- πλων. Φά περισσότερα άπό τά Θέµατα προέρχονται άπό χαλκογραφικά πρότυπα. Πίνακες ζωγραφικής έχουμε σίγουρα άπό τήν τρίτη δεκαετία τοώ 19ου αίώνα. Οί πιό γνωστοί είναι οί ίστορικές σκηνές άπό τήν ΄Επανάσταση τοσ 1821 πού ζωγράφισε δ άγω- νιστής Παναγιώτης Ζωγράφος μέ τά παιδιά του γιά νά συνοδεύσουν τά άπομνηµονεύματα τοώ Στρατηγού Μακρυγιάννη. Πίνακες σέ πανί, χαρτόνι, τενεκέ κ.λ.π. έκανε καί ό Θεό… φιλος, γιά τόν όποίο 86 µιλήσουµε ίδιαίτερα. 'Λπό τά µέσα τοώ 19ου, κυρίως, αίώνα άναπτόσσεται καί ή πλοιογραφία, µέ παραγγελίες τών καραβοκύρηδων. 'Ενδιαφέρουσες περιπτώσεις είναι οί συύ€ασμοί ζωγραφικής µέ τή λιθογλυπτική ή τήν ξυλογλυπτική. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: Σπύρου Βασιλείου: I‘ a ». α ε :: ι. & ι ώ τ ι κ α κ α ρ & ρ ι α, 'ΛΘήνα 1934. Βασ. Λαοόρδα: "Β'ν α ς A a ί κ 6 ς Z ω γ ρ ά φ ο ς τ o ύ M a κ ε 6 ο ν ι- κ ο 8 'Λ γ ώ ν o ς ,'Αθήνα 1962. Γ. Μελετόπουλου: E ί κ ο ν o γ ρ α φ ί α τ ο 6 2 1, 'Αθήνα 1971. 'Αγγελου Προκοπίου: T 6 E ί κ o ο ι έ ν α σ τ ή A a 8 κ ή z ω- Σ γ ρ α φ ι κ ή τ o υ, 'λΘήνα 1940. Γιώργου αµατούρα: Δ ώ δ ε κ α A a ί κ ο ί Z ω- γ ρ ά φ o ί, "Αθήνα1974. Κ.Γ.Σταλίδη: 'B δ ε σ σ α ί o ι Z ω γ ρ ά φ o ι κ α τ ά τ η Δ ι ά ρ κ ε ι α τ ή ς T o υ ρ κ o κ ρ α τ ί α ς, "Έδεσσα 1973. Κίτσου 'Α. Μα- 6 Η ή λ ι ο, Βόλος 1939. 106 ίδιου: :! κρή: 'Ο Z ω γ ρ ά φ o ς Θ ε 6 φ ι λ o ς σ A α ϊ κ έ ς Z ω γ ρ α φ ι έ ς σ τ 6 M o ν α σ τ ή ρ ι τ ο υ "Α η A α υ ρ έ ν - Z ω γ ρ ά φ ο ι, Βόλος 1952. ΄Ε0νι- Ρο τ η, Βόλος 1947. τού ίδιου: Δ ύ o A a ϊ κ o κής Τραπέζης τής 'Ελλάδος: Σ τ ο χ α σ µ ό ς M a π ρ υ γ ι ά ν ν η, χ ε ί ρ Π α - ν α γ ι ώ τ η Z ω γ ρ ά φ o υ, 'Αθήνα 1976. 8. ΧΙΟΝΤΛΔΙΤΕΞ ΖΩΓΡΑΦΟΙ Είναι γνωστό πώς κατά τήν Τουρκοκρατία πολλά έλληνικά χωριά είχαν έξειδικευΘεί σέ µιά μορφή δραστηριότητας, όπως ή Πυρσόγιαννη στήν οίκοδομική, τό Πεντάλοφο στήν λιθογλυπτική, τό Μέτσοβο στήν Ξυλογλυπτική, ή Πορταριά στή Μεταξουργία, οί Καλαρρώ- τες στήν χρυσο-ασηµουργία κ.λ.π. T6 μικρό όρεινό χωριό τής "Ηπείρου, οί Χιονιάδες, σήμερα μέ μόνο 12 μόνιµους κατοίκους, έβγαλε πάνω άπό»69 γνωστούς ζωγράφους μέσα σέ δύο αίώνες, άπό τά µέσα τοώ 1Βου μέχρι τά μέσα τοώ 2006. Παλιότερα, στά κοντινά χω- ριά λέγανε: "Χιονιαδίτης είσαι; Ζωγράφος είσαι",Θά μελετήσουµε, λοιπόν, ίδζαίτερα τό χωριό αότό καί τούς ζωγράφους του, πού τό έργο τους είναι σκορπισμένα στήν "Εµ πειρο, τή Δυτική Μακεδονία καί τή Θεσσαλία. Οί ζωγράφοι τών Χιονιάδων δέν συγκρότησαν ίδιαίτερο έπαγγελματικό σωματείο, "ο… πως άλλοι τεχνίτες σέ πολλές περιοχές τής 'ΐλλάδας, άλλά ήταν χωρισμένοι κατά πα… τριές, µέ κοινότητα καταγωγής άπό πατέρα. Τρείς ήταν οί πατριές ή φάρες αότές: οί Πασχαλάδες, οί Μαρινάδες καί οί Φσατσαίοι.ΚαΘεμιά τους είχε τό ίδιαίτερο έργαστήριό της, όπου γινότανε καί ή µαθητεία τών νέων. ΐτό έργαστήρια αότά έτοιµάζονταν ποστ… ως φορητές είκόνες σέ σανίδι.Κατά µικρές όμάδες ζεκινοώσαν άπό τό χωριό τους καί άναλάβαιναν όχι µόνον άγιογραφίσεις έκκλησιών άλλά καί διακοσµήσεις σπιτιών μέ το- πία, προσωπογραφίες, νεκρές φύσεις καί λογής άλλα διακοσµητικά. Σπουδαιότεροι άπό τούς χιονιαδίτες ζωγράφους ήταν & Κωσταντίνος Μαρινάς, πού 8 ζωγράφισε στό σπίτι τού φιλικού Κωσταντίνου Ρόδου στό Τσεπέλοβο τούς γάµους τού π.- πολέοντα καί σκηνές άπό τούς ναπολεόντιους πολέµους, ό όήι)ρ;ώ;λ Ζήκος, πού έκανε τήν άγιογραφία τού νεοµάρτυρα 'Δγίου Γεωργίου άπό τά Γιάννινα µόλις 13 µέρες µετά τό θά- νατό του καί ό Παγώνης πού δούλεψε κυρίως στό Πήλιο άπό τά 1801 ώς τά 1838. 'Ο Παγώ- νης είναι ή πιό ένδιαφέρουσα φυσιογνωµία, άν καί παρουσιάζει άνισότητες. Διακρίθηκε κυρίως σάν τοπιογράφος, όπως καί & γιός του 'Λ8ανάσιος πού πέθανε τήν τελευταία εί- κοσαετία τού 19ου αίώνα. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: Δημ. 'Αγραφιώτη: 'Ο Χ ι o ν ι α δ ί τ η ς Z ω γ ρ ά φ 0 ς Μ ι χ α- ή λ Z ή κ ο ς κ α ί ή Σ υ ν τ ρ φ ι ά τ ο υ σ τ 6 M ε τ α ξ ο χ ώ ρ ι 'Λ γ ι? ά ς, 'Ιωάννινα 1977. Κίτσου 'λ. Μακρή: Δύο A α !! κ o C Z ω γ ρ ά φ ο υ, Βόλος 1952. Γεωργίου Π α ϊ σ ίου: 'A γ.ι o γ ρ α φ ί α κ α ί 'Δ γ ι γ ρ ά φ o ι τ 6 ν.Χ ι o- ν…ι ά δ ω ν , 'Ιωάννινα 1962. 'Η μ ε ρ o λ 6 γ ι ο 'Βταιρείας Παπαστράτου 1973. 9 . ΘΞΟΦΙΛΟΣ 'Ο γνωστότερος, καί έξω άπό τά σύνορα τής 'Ελλάδας, λαϊκός ζωγράφος είναι άσφα- λώς 6 Θεόφιλος Ρ; Χατζημιχαήλ. Γεννήθηκε γύρω στά 1870 στή Βαρειά Μυτιλήνης. ΄Εφηβος άκόμα έφυγε γιά τή Σμύρνη, πού είχε τότε έντονο έλληνικό χρώμα, κι έκεί κάνει έπάγγελ- µά του τή ζωγραφική. Δέ σώζονται έργα του αύτής τής περιόδου γιατί µεσολάβησε ή γνω… στή καταστροφή τού 1922. Στά 1897 έρχεται στήν έλεύθερη 'Ελλάδα, έθελοντής στόν πόλε- µο αύτής τής χρονιάς. Μένει στό Βόλο καί στό Πήλιο ώς τά 1927 καί ζωγραφίζει µέ άκού- ραστη δραστηριότητα τοίχους άπό µικροµάγαζα καί σπίτια, καθώς καί πίνακες σέ χαρτό- νια, πανιά, σανίδια καί τενεκέδες. Φτωχός καί καταφρονεμένος, ζεί μέσα σέ µεγάλη άθλι- ότητα. Στά 1927 φεύγει γιά τήν πατρίδα του Μυτιλήνη , συνεχίζει κι έκεί τό έργο του κάτω άπό τίς ίδιες δύσκολρς συνθήκες καί στίς 21 Μαρτίου 1927 πεθαίνει άπό τροφική δη- λητηρίαση. Λίγα χρόνια πρίν άπό τό Θάνατό του γνωρίζει τό έργο του 6 μεγάλος τεχνσ… κρίτης Στράτης 'ΒλευΘεριάδης, γνωστός στό Παρίσι καί σ'δλον τόν κόσµο ώς ΨΕΉΙΑΒΒ, καί άπό τότε άρχίζει ή άναΥνώριση τής άξίας τού φουστανελλά αύτού ζωγράφου.Διαπρεπείς "Ελ- ληνες καί ξένοι τεχνοκρίτες τού άφιερώνουν ένΘουσιαστικά σχόλια, όργανώνονται έκθέ- σεις έργων του στήν "Ελλάδα καί τό 'Εξωτερικό καί τόν Αύγουστο τού 1965 έγκαινιάζεται µέ µεγάλη έπισημότητα τό Μουσείο Θεοφίλου στή Βαρειά Μυτιλήνης.'Υ πήρξαν, όµως, καί σφοδροί έπικριτές τού έργου του, πού δέν τού άναγνώριζαν τήν παραµικρή άξίά. Ψά έργα τού Θεόφιλου είναι τοπιογραφίες, µυθολογικέςΛπαραστάσεις, σκηνές άπό τήν 'Βπανάσταση τού 1821, ρωπογραφικά θέματα, µερικές προσωπογραφίες καί λίγες άγιογραφί- ες. Πρότυπά του είναι λαΐκές λιθογραφίες, καρτ-ποστάλ, είκονογραφήσεις λαϊκών έκδό- σεων, φωτογραφίες κ.λ.π. Ξεκινώντας άπό τοσο ταπεινές άφετηρίες δημιούργησε "ενα Θαυ- µαστό έργο όπου "κοιτάζει΄τόν κόσμο μέ τήν άγνότητα τών γαλανών µατιών του". Πέ μιά µοναδική εύαισΘησία στό χρώµα άποδίδει τούς άπιαστους τόνους τού έλληνικού τοπίου. "Εργα του, έκτός άπό τό Μουσείο Θεοφίλου, βρίσκονται στό Μουσείο 'Ελληνικήα Λαϊκής Τέχνης στήν "Αθήνα, στίς Συλλογές 'Βµπειρίκου καί Μακρή καί σέ πολλούς συλλέκτες. Συ- νολικό έργο του είναι οί τοιχογραφίες στό σπίτι τού Γιάννη Κοντού, στήν 'Δνακασιά "Δ- νω Βόλο…. ΒΙΒΛΙΟΓΡΛΦΉ-.: "Οδυσσέα ';..λ "τη. 'Ο ?. … γ ρ…ά :; ο ς Θ ε 6 .? ι λ ο ς, 'Λθήνα 1973, 'χω- 9 πορικής Φραπέζης τής 'Ελλάδος, &πιμξλεια Γιάννη Τσαρούχη: Θ ε 6 φ ι λ o ς, 'Αθήνα 1966. Γ.Κ.Κατσίµπαλη: Β ο 8 λ ι o γ ρ α φ C a Θ ε 6 φ ι λ ο υ Γ. Χ α τ ζ η µ ι- x ή λ, 'Αθήνα 1955. 'Η; Δαμπίρη: 'ο z ω γ ρ ά φ ο ς Θ ε 6 φ ι λ o ς σ τ ή Η Σ μ ύ ρ ν η, 'Αθήνα 1973. Κίτσου 'A. Μακρή: 'Ο Z ω γ ρ ά φ o ς Θ ε 6 φ ι λ ο ς σ τ 6 Π ή λ ι ο, Βόλος 1939.'Βπίσης στό Δ΄τεύχος τής σειράς " ΕΛΛΗΝΕΣ ΖΩΓΡΑΦΟΙ " τού εκδοτικού οίκου "Μέλισσα" τά άρθρα: Κίτσου Μακρή "Θεόφιλος" καί "Αγάπης Καρακα- τσάνη " 'Η|ζωγραφική τού Θεόφιλου". "Αθήνα 1974. 10. YQANTIIGI - K'E’NTHMA T6 ύφαντό συνοδεύει τόν άνθρωπο σέ όλη του τή ζωή, άπό τή γέννηση ώς τό θάνατο. Γι'αύτό είναι καί ή πιό διαδεδομένη τέχνη είτε µέ τή µορφή τής οίκοτεχνίας 16v γυ- Γ"""""'"' ναικύν είτε μέ βιοτεχνικά έργαστήρια. Κατά τήν Ψ0"Ρ"οχρ"τςα δεν …… ……τ…=€ΏΞ ύπήρχε σπίτι στήν 'Ελλάδα σού νά µήν εχει Εναν ή περισσότερους άρ- :"ι'ι'..'.' '71΄.τί."!'Ξ ι…»;'.'.-;' γαλειούς. Μέσσερες είναι οί πρύτες ύλες τής έλληνικής ύφαντικής, ..χζ..ι;' |λ|:΄=΄Ψ'ι' ";"-"' .. .… ," . | . . ……-…-……*…Φ>4 τό µαλλί, τό βαυπάκι, τό μετάξι καί τό λινάρι. 1ρείς οί τύποι τού . "… |." '|- i "':"";ΐΐΐΨΐΐ άργαλειού, 6 όρθιος, 6 πλαγιαστός καί τού λάκου. 'Ο δεύτερος Ξχει τή µεγαλύτερη διάδοση.Ψά προϊόντα τής ύφαντικής είναι, δε πρός τή χρήση τους τά ξξής: ύφάσματα φορεσιάς, µέσα στά όποία περιλαµβά- νονται καί οί "κάπες" άπό τραγόυαλλο, τά ύφαντά τής οίκσσκευής ι…;;;;…;;ζζ΄ -κιλίρια, σεντόνια, καρπ€τες, μπουχαροσκούτια κ.λ.π- καί στά ξπαγ- [ζζ;ζ;ζςΞΐ Μ…? γελματικά ύφαντά -λιόπανα, καραβόπανα, τσαντίλες κ.λ.π. "Από τήν καλαισθητική άποψη περισσότερο ένδιαφ€ρον παρουσιάζουν τά µάλλινα ύφαντά οίκοσκευής, μέ τήν ποικιλία καί τήν όµορφιά τής έ""ξ"μτπξξπ χρωµατικής καί σχεδιακής τους διακόσμησης. T6 ρ ι γ ω τ ά 6101c- λούνται άπό άλλεπάλληλες χρωµατικές ζύνες, παραλληλες πρός τή φο- ρά τού ύφαδιού, πού δηµιουργούνται µε τήν εναλλαγή, κατά διαστήμα- τα, τού χρώµατος τού ύφαδιού. 'Η έναλλαγή αύτή άκολουθεί όρισµξνο κάθε φορά ρυθµό. Στά κ ε ν τ η τ ά σ τ 6 ν & ρ γ α λ ε ι ό ύφαν- τά δηµιουργούνται διάφορα µοτίβα µε τήν καλοµετρημένη έναλλαγή τού χρώµατος τού ύφαδιού στήν ίδια σειρά. Ώά μοτίβα αύτά είναι γεωμε- τρικά ή πολύ σχηµατοποιηµξνα παραστατικά. 'Λπό τήν πλευρά τής γε- νικής διάταξης τόν χρωµατικύν ζωνών καί 16v διακοσµητικύν θεμάτων, προτε΄ινουμε -γιά εύκολότερη κατάταξη- τίς εξής κατηγορίες. Στά ρ ι γ ω τ ά : Ή κυµατιστό, 2 βηµατιστό, 3 μονοδροµικό, 4 µικτό καί στά κ ε ν τ η τ ά σ τ 6 ν ά ρ γ α λ ε ι 6: 5 κλειστό, 6 καλει- δοσκοπικό, 7 6Baxw16~uaC 8 µπακλαβωτόκ κάθε περιοχή τής 'Ελλάδας εχει τό δικό της ύφος ύφαντικής, πού χα- ρακτηρίζεται συνήθως άπό τό όνοµα τού πιό γνωστού κέντρου ύφαντι- κής: µετσοβίτικα, άραχωβίτικα, άμπεΜακιύτικα κ.λ.π T6 μαλλί, άπό τήν κουρά τύνηροβάτων "ως τό Έτοιμο ύφαντό, ύφίστα- ται σταδιακή έπεξεργασία πού άρχίζει μέ τό 10610 πλύσιυογιά v6 φύ- :ΐ '. = . | .… , … ,΄: ; χ π,έ γω"; τα - …χτα καί σέ λιπαρξς ο'τίες. Ακολουθει τό λανξρισμα. δ?- .. 10 Γ……ή-.-τ…Ψ…ήΓ--… λαδή ή τακτοποίηση τύν ίνύν του, ή βαςή)πού γίνεται σέ τρία στάδια, … ΐζ……] ,…| στήν Π ρ 6 σ τ υ φ η, προετοιμασία τού μαλλιού νά δεχθεί τίς βαφι… . κές ούσίες, στό β ά φ ι μ ο, πού άλλοτε γίνονταν µέ φυτικές βαφές, καί στή σ τ ε ρ έ ω σ η, τήν Εξασφάλιση τού άνεξίτηλου τήν χρωμά- των. "Υστερα γίνεται τό γνέσιμο, ή νηματοποίηση, πού μερικές φορές γίνεται πρίν άπό τή βαφή. Τελικό στάδιο ή 6 φ α ν ο η. Σέ μερικές περιπτώσεις άκολουθεύ τό ν τ ρ ι σ τ έ λ ι α 0 μ α, τό χτύπημα τού ύφαντού σέ νεροτριβές. Τό κ έ ν τ η μ α είναι περισσότερο εύχάριστη άσχολία τήν γυναι- κύν γι'αύτό δημοτικό τραγούδι χαρακτηρίζει "γλέντισμα" τό κέντημα ένύτήν ύφανση "σκλαβιά τόν κοριτσιύν".'Υπάρχουν πολλές τεχνικές τού κεντήµατος, πού έπιδρούν άποφασιστικά στή διαμόρφωση τόν διακοσμη- τικών θεμάτων. 66 μπορούσαν νά χωρισθούν σέ δύο μεγάλες κατηγορίες, στά µ ε τ ρ η τ ά κεντήματα, όπου τά διακοσμητικά θέματα δηµιουργούνται μέ τό µέ- τρημα τύν βελονιύν καί στά σχ ε 6 ι α σ τ 6, "όπου τό θέμα σχεδιάζεται πάνω…στό ύΆ φασµα καί έκτελείται μέ έλεύθερες βελονιές. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: Πόπης Ζάρα: Κ ε ν τ ή μ α τ α κ α ί Κ o 0 μ ή μ α τ α τ ή ς 'E λ - λ η ν ι κ ή ς Φ ο ρ ε σ ι 6 ς, 'Αθήνα 1966. Δημ. Δουκόπουλου: Π 6 ς ύ φ α ( ν ο υ ν; κ α ί ν τ ύ ν o ν τ α ι΄.ο ί Α ί τ'ω λ ο ί, ΄Αθήνα 1927. Κίτσου Α. Μακρή: 'Y ο α ν- : τ ά Θ ε σ σ α λ ί α ς , "Αθήνα 1960. Μουσείου Μπενάκη: Κ ε ν τ ή μ α τ α 'Η π ε ί- ' ρ 0 υ κ α ί 'E π τ α ν ή σ ο υ, 'Αθήνα 1965. τού ίδιου: Κ ε ν τ ή µ α τ α Σ κ ύ- ' ρο υ, 'Αθήνα 1965. "Αλκης Νέστορος: Τ ά 'Y 0 α ν τ ά τ ή ς Μ α κ ε 6 ο ν ί α ς … α ι: α ή ς e ρ & κ η ,ς, "Αθήνα 1965. PAULINE JOHNSTON: GREEK ISLAND ΜΠΟΜΠ, Λονδίνο. 11. ΜΕΤΑΛΛΟΤΕΧΝΙΑ - ΚΟΣΜΗΜΛ - ΚΕΡΑΜΕΙΚΗ Τό µέταλλο δουλεύτηκε άρκετάκατά τά χρόνια τής Τουρκοκρατίας καί άργότερα. Καί στό μικρότερο χωριό άκόμα ύπήρΧε έργαστήριο άν όχι κατασκευής, τουλάχιστον έπισκευής καί συντήρησης άντικειμένων οίκιακής καί έπαγγελματικής χρήσης. Κυρίως έγινε χρήση τού σίδερου καί τού άτσαλιού γιά τήν κατασκευή έξαρτημάτων οίκοδομύν -σιδεριές πα- ραθύρων, κλειδαριές, μεντεσέδες κ.λ.π - έργαλείων -τσάπες, ύνιά, φτυάρια €Τκαρφιδν, μαχαιριύν καί άλλων. Οί τεχνίτες τού σίδερου λέγονταν σιδεράδες ή γύφτοι, όχι μόνο γιατί πολλοί γύφτοι έξασκούσαν τό έπάγγελµα, άλλά καί γιατί όλοι παίρναν μαύρη όψη άπό τούς καπνούς τού καµινιού. Τό χαλκό τόν δούλευαν οί "χαλκιξδες" ή "καλαντζήδες" πού κατασκεύαζαν είδη μα- γειρικής-'ταφιά, σαγάνια, κατσαρόλλες - . Με όρείχαλκο, χυτά, γινότανε άντικείμενα έκκλησιαστικά καί οίκιακά. Κέντρα κατεργασίας τού χαλκού ήταν ή Θεσσαλονίκη, τά Γιάΐ νινα, ή Τρίπολη, ή Μακρινίτσα, τό "Αγιον "Ορος καί ή Κύπρος ζκυπριά ή κυπροκούδουνα)… Κύριο κέντρο άργυροχρυσοχοΐας ήταν ή "Ηπειρος - Γιάννινα, Καλαρρύτες- μέ διά- φορες τεχνικές, όπως 16 σαββάτι -ένθετη µαύρη ύλη μέσα σέ χαρακιέςφ-τά χτυπητά άπό τήν πίσω πλευρά πού σχημάτιζαν άνάγλυφα, τό φιλιγκράν καί άλλες. 11 'Η πανάρχαιη τέχνη τής κεραμεικής γνώρισε μεγάλη άνθιση στήν περίοδο πού µελε- τούμε σέ περιοχές μέ κατάλληλο χώμα καί άλλους εύνοίκούς συντελεστές. Γνωστά κέντρα κεραμεικής μπορούµε νά σηµειώσουµε τή Σάμο, τή Σκύρο, τή Σίφνο, τήν Αίγινα, τό Φα- νάρι Καρδίτσας καί ίδιαίτερα τή Μικρά ΄άσία. κάθε τόπος έχει τό δικό του ύφος κερα- µεικής, άνάλογο μέ τίς πολιτιστικές του ρίζες, τήν έπαφή του µέ άλλους τόπους καί τίς ίδιότητες τών χωμάτων του. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: Πόπης Ζόρα: Κ ε ν τ ή μ α τ α κ α ί Κ ο ο α ή !! α τ α τ ή ς 'E λ- 9! λ η ν ι κ ή ς Φ ο ρ ε σ ι ς, 'Αθήνα 1966. Κίτσου 'Α. Μακρή: ’E κ λ ο γ ή "Β ρ…- γ ω ν τ ή ς 'Β λ λ η ν ι κ ή ς Μ ε τ α λ λ o τ ε χ ν ί α ς, 'Εκδοση Ε.0.Β.Χ. 'Α- θήνα 1962. Εύδοκίας Μηλιατζίδου-'Ιωάννου: Χ α,λ κ ε υ τ ι Χ 6 Χ a € Χ & λ ! ι ν α Σ φ υ ρ ή λ α τ α 8 κ ε 6 η, Θεσσαλονίκη 1977. Βασ. Κυριαζόπουλου: Λ α ί κ ά Κ ε- ρ α μ ε ι κ ά τ ή ς Β ο ρ. 'E λ λ ά δ o ς, Θεσσαλονίκη 1969. τού ίδιου: Μ;η ν 5 ς κ α ί Δ η μ ή τ ρ η ς, Δ 6 ο Α α ί κ o ί ΔΚ ε ρ α μ ι ο τ έ ς, 'Αθήνα 1968. 12. Ε"ΛΑΙΚΠ ΤΕΧΝΗ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ ΚΑΙ TOY ΠΗΛΙΟΥ Μετά τή γενική έξέταση τής έλληνικής λαϊκής τέχνης θά σταθούμε ίδιαίτερα στήν τέχνη τής 'Ηπείρου καί τού Πηλίου. Αύτό γίνεται γιά τρείς λόγους. Πρώτα γιατί ή µε- λέτη περιορισμένων περιοχών µάς έπιτρέπει νά δούμε σάν ένιαίο σύνολο τίς τέχνες πού μελετήσαμε χωριστά. Δεύτερο γιατί οί δύο αύτές περιοχές μάς είναι περισσότερο γνω- στές καί τρίτο γιατί έχουν στενή συνάφεια καί ή δεύτερη άναπτύσσει στοιχεία πού δα- νείστηκε άπό τήν πρώτη. 'Η'"Επειρος δίκαια µπορεί νά θεωρηθεί μάνα τής λαϊκής μας τέχνης. "Όχι μόνο γιά τόν πλούτο, τήν ποιότητα καί τήν ποικιλία τών µορφών πού καλλιέργησε, άλλά κυρίως γιατί άπό αύτή ξεκίνησαν κατά τό 180 αίώνα χιλιάδες τεχνίτες, όλων τών είδικοτήτων, πού σκορπίστηκαν σέ όλα τά σημεία τού έλληνικού χώρου καί πέρα άπό αύτόν. 'Αρχιτέ- κτονες καί μαστόροι, λιθογλύφοι καί ξυλογλύπτες, ζωγράφοι, χρυσοχόου... 'H 'Ηπειρώτικη λαϊκή τέχνη παρουσιάζει μεγάλη ποικιλία γιατί ή διαμόρφωση τού έδάφους τής 'Ηπείρου δημιούργησε ίδιαίτερα πολιτιστικά σύνολα, όπως τά Ζαγοροχώρια μέ τό μεταναστευτικό τους ρεύμα, ή περιοχή τού Σουλιού μέ τό τραχύ ύφος τής ζωής καί τής τέχνης της,…τό µεγάλο άστικό κέντρο τών 'Ιωαννίνων, ή Δάκα τού Σουλιού πού ή πε- ριορισµένη γεωργοκτηνοτροφική οίκονομία της τήν ύποχρέωσε νά "φιλοκαλεί μεΞ'εύτελεί- ας", τά Κατσανοχώρια κ. ά. «&?» "ΙΕ ήπειρζτικη λαϊκή τέχνη σέ δλες τίς εκδηλώσεις της δηµιούργησε ςξξγ. έργα ύΦηλής ποιότητας. 'Πιύφαντική χρησιμΟπΟΨεΐ µοτίβα µε σχηματσ' ί:Φ ποιημένες μορφές. &… είναι, 1 & "ΜΜΜ! 2 & "βαλάρη.ς' 3 τδ …Π- . ωΐΞ2ξζ τίκι, 4 τόπουλί, τό πριόνι, ή πεταλούδα καί δεκάδες άλλα. Εξ Φ6Ψ10 1 ΄ &) ζλ & κατά κανόνα άσπρσγ κόκκινο καί σκουρογάλαζα. Στή ζωΥΡαΨ""ή: έκτός άπό τούς Χιονιάδες πού µελετήσσµ€… σημειώνονται πολλοί ζωγράφοι άπό εξΐΚ Γζ3ζ……΄ τά Σουδενάρ Γιάννινα, ΄άΡτα. ΐΏΡϊόσ" "λ'Ή' Oi ήπειρώτες ζωγράφοι ?΄-'΄΄΄ ζιΐ5ξ€ Έχουν Επιδράσεις ίταλικές. Στήν &ρΧιτ€Κτονι"ύ: καί {acme σέ µερικά ζ!3 ΞΞζ Ζαγοροχώρια τά σπίτια -Τσεπέλοβο, Κουκούλι, Πάπιγκο&-καί οί έκκληΐ σζες …πεγάδες- δείχνουν &νεβασμένο τεχνικό καί αίσθητικό έπίπεδο. " 12 Στά συνεργεία τών άρχιτεκτόνων µετέχουν καί λιθογλύφοι πού σκαλί- ζουν ύπέρθυρα, κτητορικές έπιγραφές, άγκονάρια καί άλλα διακοσμητι- κά στοιχεία σέ χαμηλό άνάγλυφο. "Από τό Μέτσοβο καί άλλα χωριά ξε- κινούσαν κομπαρίες ξυλογλύφων, πού σκάλιζαν έκκλησιαστικά ξυλόγλυπ- τα μέ τήν τεχνική τών "κεντητών" ή "σκαλιστών στόν άέρα". Φηµισμέ- νη είναι καί ή ήπειρώτικη άργυροχρυσοχοία. κ ώ ς , Το ΒΗΜΑ 11-9-1966. τού ίδιου: "Ο τ α ν ο ί 'E λ λ η ν : ς κ α ρ τ ε ρ o ύ σ α ν τ 6 B o ν α π ά ρ τ η, TO ΒΗΜΑ 14-7-1963. χ ρ ο ν ο ς A a ϊ κ 6 ς Π ο λ ι τ ι σ µ ό ς, "Αθήνα 1973. Σπύρου Μουσελίμη: "Η A ά κ α τ o ύ Μ π 6 τ ο α ο η, Γιάννινα 19763,'ΛΥ- "γελικής Χατζημιχάλη: 'Ηϊπ ε ι ρ ώ τ ι κ η A a ί κ ή -Τ έ χ ν η, Γιάννινα 1930. Τά χωριά τού Πηλίου είναι νεώτερα χτίσματα. Κατά τή βυζαντινή έποχή τό Πήλιο ή- ταν µοναστικό βουνό. Γύρω άπό τά μοναστήρια καί σέ άλλους πρόσφορους τόπους δημιουρ- γούνται μικροί οίκισμοί. Τό φαινόμενο τής δηµιουργίας όρεινών οίκισμών είναι γενικό στήν "Ελλάδα κατά τό 16ο αίώνα έξαιτίας τών κακουχιών τών κατοίκων στίς πεδιάδες άπό τίς μετακινήσεις τών τουρκικών στρατευμάτων καί άπό τή δημιουργία μεγάλων τουρκικών ίδιοκτησιών άπό άξιωµατούχιυς τού Κράτους. Τά πηλιορείτικα χωριά άναπτύσσονται γρή- γορα χάρη στήν ήμιαύτονομία τους καί τή γονιμότητα τού έδάφους. Σημαντικό προϊόν εί- ναι τό μετάξι. "Επειδή δέν όπάοχει τό κατάλληλο τεχνικό άνθοώπινο δυναμικό γυά νά καλύψει τίς μεγάλες άνάγκες τών άναπτυσσόμενων χωριών, καλούνται τεχνίτες άπό τήν "Ήπειρο καί τή Δυτική Μακεδονία. Αύτοί άποτελούν τή μαγιά γιά τή δημιουργία πολυά- ριθμων ντόπιων χτιστάδων, ξυλογλύφων, λιθοξόων, χαλκουργών, ζωγράφων, άρχιτεκτόνων κ.λ.π. Τά σπίτια τού Πηλίου, χτισμένα στόν τύπο τού βορειοελλαδίτικου άρχοντικού, στολίζονται μέ ξυλόγλυπτα, χρωματιστούς φε7γίτες καί, συχνά, μέ τοιχογραφίες. Οί έκ- κλησίες, µονόκλιτες ή τρίκλιτες βασιλικές, τοιχογραφούνται καί άποχτούν θαυμαστά ξυ- λόγλυπτα τέμπλα, δεσποτικούς θρόνους, είκονοστάσια καί παγγάρια. Βρύσες, καλυτερί- μια, τοξωτά γεφύρια συµπληρώνουν τή χαρούµενη είκόνα τών χωριών τού Πηλίου. "Αξιό- λογη είναι καί ή πνευματική τους άνάπτυξη µέ τή λειτουργία σχολείων, τή δήύιουργία βιβλιοθηκών καί τήν έμφάνιση σημαντικών λογίων, "οπως & Γαζής, ό Κωσταντάς καί ό Φιλιππίδης. Σιγά-σιγά, καί κυρίως άπό τά τέλη τού 18ου αίώνα, ή τέχνη τού Πηλίουλ πλουτίζεται μέ καινούργια στοιχεία πού τής δίνουν χαρακτήρα περισσότερο αίσιόδοξο. Τόν τόνο πιά στή ζωή δίνει ή άνερχόμενη καί προοδευτική τάξη τών βιοτεχνών, τών έμ- πόρων καί τών ναυτικών. Μετά τή δηµιουργία, άπό τά μέσα τού 19ου αίώνα, τής καινούργιας πόλης τού Βόλου. ή οίκονοµική καί πολιτιστική ζωή τής περιοχής συγκεντρώνεται σ'αύτή καί άλλάζει µορφή. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: Κίτσου 'π. Μακρή: 'κτ α α c κ η ο & χ ν η τ ο ο ή η λ 6 ο ", "Λας- να 19τ60 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: Κίτσου "Δ. Μακρή: 'κ ς … γ ρ α φ c σ ο η σ τ α ν . - β & τού ίδιου: Μ έ τ ο o B o , T0 ΒΗΜΑ 22-9-1963. Μ.Γ. Μερακλή: "Ο ο ύ γ-'

Μέ βάση τόν απλούστερο ορισμό τού εργαλείου-προέκταση χεριού- Θά προσπαθήσουµε νά ταξινοµήσουμε τό ύλικό. Τό έπεξηγηματικό"άπό λαογραφική πλευρά" όροδετεϊ τήν έννοια τού εργαλείου. 'Εξετάζουμε δηλ. τά εργαλεία τού ελληνικού παραδοσιακού πολυτισμού. Χρονολο- γικά & παραδοσιακός πολιτισμός καλύπτει ολόκληρη τήν περίοδο τής Τουρκοκρατίας, ούσιαστικά συνεχίζεται ως τόν Β΄παγκόσμιο πόλεμο, οί πρώτες ρωγμές του εμφανίζονται μέ τήν ίδρυση τού ελληνικού Κράψους στα 1828΄ένώ ή ακμή του στό τέλος τού 180υ -άρχές τού 190υ αί. τά κύρια εργαλεία ωστόσο, κρατούν σχεδόν αναλλοίωτη τή μορφή τους μέσα στό χρόνο, δέν παρατηρείται δηλ. εξέλιξη τής τεχνικής στήν πράξη. Αύτό ίσχύει καί για τήν αρχαία, τή βυζαντινή καί νεώ- τερη 'Ελλάδα. τά έμπόδια για τήν ανάπτυξη τής τεχνικής στήν άρ- χαία 'Ελλάδα, συνοψίζονται: α) στήν ύπαρξη των δούλων καί στήν απουσία εσωτερικού διεξόδου για τήν εμπορευματική παραγωγή στό κοινωνικοοικονομικό επίπεδο, β) στα ίδιαίτερα γνωρίσματα τής ίδεο- λογίας των αρχαίων 'Ελλήνων καί γ) στόν αύτοπεριορισμό τής ίδιας τής τεχνικής σκέψης. 'Ολα αύτά αναλύονται στό καταπλητικό βιβλίο τού J.P.Vernant, Μύθος καί σκέψη στήν αρχαία 'Ελλάδα, έκδ.'Ολκός 1975 ίδιαίτερα στό κεφ. 4 σ.243-304. Στή βυζαντινή καί οθωµανική αργότερα αύτοκρατορία, ή κοινωνική δομή δέν εύνοεϊ τήν εξέλιξη τής τεχνικής. 'Η κοινωνική δομή είναι διπλή: 'Από τή µια πλευρά ένα σύνολο αγροτών δεµένων γερά μέ τή γή καί όργανωμένων οίκογενειακά καί κοινοτικά στήν ύπαιθρο καί από τήν άλλη πλευρά μιά συγκεντρω- τική γραφειοκρατική διοίκηση στίς πόλεις. 'Η σύνδεση των δύο αύ- τδν κόσμων , εξασφαλίζεται μέ τό φόρο. Στό οίκονομικό επίπεδο, ού- τε τά ύλικά ούτε οί ανάγκες κατανάλωσης ύπαγορεύουν τήν εξέλιξη των εργαλείων. ΄Ακόμα, τό ίδεολογικό κλίμα τού Χριστιανισμού ταυ- τίζεται μέ τήν "ήσιόδεια αντίληψη" όπου ύµνεϊται ή εργασία σάν μια μορφή Θρησκευτικής έμπεερίας καί συμπεριφοράς. Στά χρόνια πού συμπυκνώνεται ή ακμή τού παραδοσιακού πολυτι- σμού όπου έχουμε καί αύξηση τής παραγωγής ή οποία µπαίνει στή δια- δικασία τής έμπορευματοποίησης, δέν παρατηρείται καμιά έξέλιξηστόν τομέα των εργαλείων. "Αναλυτικότερα, είναι τά χρόνια πού στήν Εύ- ρώπη κυριαρχεί τό εμπόριο, συντελε[τ αι πιά ή "βιομηχανική επανά- σταση", δημιουργείται έτσι ή παγκόσμια αγορά, ή βάση δηλ, τού κε- …ισκρατικού αυτή… στίς οίκονοµικές σχέσεις, εφόσον διευκολύ- νει τόν καταμερισµό εργασίας. 'Η όθωμανική αύτροκρατορία βρίσκε- ται στή διαδικασία τής άποσύνθεσή κής. Αίτία κι αύτό τής διεθνούς αγοράς. ΄Επεκτείνεται ό θεσµός τής μονοκαλλιέργειας. Οί χαρακτη- ριστικότερες μονοκαλλιέργειες στήν 'Ελλάδα είναι τό στάρι, τό βαµ- βάκι, ή ελιά καί ή σταφίδα αργότερα, εξαιτίας τής αύξησης τού άγ- γλικού εμπορίου στή Μεσόγειο καί τής ύποχώρησης αντίστοιχα τού γαλ- λικού πού είχε σάν συνέπεια τή μείωση τής ζήτησης τού λαδιού. Στόν προχωρημένο 18ο αί. προστίθεται καί η καλλιέργεια τού καλαµποκιού ή όποία επεκτείνεται σέ μονοκαλλιέργεια, ένώ αντίθετα ή είσαγωγή τής πατάτας, δέν γνωρίζει επιτυχία. ΄Ετσι όµως ή ελληνική οίκονο- µία γίνεται καί εύθραυστη καί .άπόλυτα έξαρτημένη άπό τήν ξένη ζή- τηση. Στά χρόνια ήδη αύτά, διαπιστώνουµε καί μιά μετάβαση άπό τήν "βιοτεχνική" στή "βιομηχανική"παραγωγή. Θά σταθούµε στό πρόβληµα πού αρχίζει στά 1840 - στήν πράξη προύπήρχε - ανάµεσα στή γεωργία καί στή "βιομηχανία" μέ τή συγκρότηση τής εθνικής οίκονομίας (αναφερό- μαστε δηλ. στόν χώρο τού ελεύθερου 'Ελληνικού Κράτους) γιατί, τό πρόβλημα αύτό έχει άμεση έπίπτωση καί στήν έξέλιξη τών εργαλείων. Τά έργαλεϊα δηλ. τά όποτα απαιτούνται γιά τήν βιομηχανική εξαρτη- µένη, επειδή έπιδίδεται κυρίως στήν κατεργασία τών πρώτων ύλών, πα- ραγωγή, τελειοποιούνται γρηγορότερα από τά γεωργικά. Τα γεγονότα μιλούν: Στά 1830-40 ίδρύονται τά πρώτα μεταξουργεϊα στήν Καλαμάτα, Σπάρτη, 'Ανδρο. Λίγα χρόνια αργότερα στή Λαμία, Σύρο, Βόλο, Πει- ραιά. 'Από τό 1851 αρχίζει νά συµµετέχει κι ή 'Ελλάδα σέ διεθνείς βιοµηχανικές εκθέσεις καί στά 1855 λειτουργεί στήν "Αθήνα εκσυγχρο- νισμένο μεταξουργεΈο. 'Αντίθετα, σέ οίκονοµική απογραφή στά 1842, φαίνεται ότι παρέΞ μειναν απραγματοποίητα, όσα είχε προτείνει 6 Thiersch σχετικά μέ τή βελτίωση τών μέσων καλλιέργειας. Καμµιά προσπάθεια γιά άλλαγή στόν παραδοσιακό τρόπο δουλειάς. Οί καλλιεργητικές µηχανές, οί μη- χανές Θερισμού, λιχνίσματος είναι όλότελα άγνωστες στήν 'Ελλάδα. ‘H επεξεργασία τού μούστου στά παλιά δεδομένα. 'Η δομή τής αγροτι- κής παραγωγής μένει ή ίδια. Στά 1860 ίδρύεται στόν Πειραιά τό πρώτο ξυλουργικό καί σιδηρουργικό εργοστάσιο τού Γ.Βασιλειάδη. “H κατα- σκευή τού πρώτου σιδερένιου άρότρου, άρχισε στά 1863 καί τρία χρό- νια αργότερα, άρχισαν νά κατασκευάζουν τέτοια καί οί σηδηρουργοί τού Ναυπλίου. τά νέα γεωργικά εργαλεία είσάγονται καί λειτουργούν αρχικά, σιγά-σιγά όπως είναι φυσικό, στούς Γεωργικούς Σταθμούς, οί όποίοι σύµφωνα μέ τό νόμο τού 1897 ίδρύονται καί λειτουργούν σέ κά- θε νόμό. 'Ως τό 1900 έχουν ίδρυθεϊ 8 τέτοιοι σταθμοί καί 3 μόνο αγροκήπια. Μπορούμε νά χωρίσουμε τό σύνολο τών έργαλείων γιά μεθοδολογι- κούς σκοπούς σέ 2 μεγάλες κατηγορίες: Α'΄Εργαλεία τής παραγωγής, 3"Εργαλεία τής μεταποίησης. Στήν Α΄κατηγορία έντάσσουμε έργα- λεϊα: 1) Τά σχετικά μέ τήν καλλιέργεια τής έξοχής (γεωργία, έλαιο- κομία, αμπελουργία κυρίως) 2) τα κτηνοτροφικά 3) Τα μελισσοκομικά καί 4) Τά αλιευτικά καί τού κυνηγιού. Στήν Β'κατηγορία έντάσσουμε εργαλεία: 1) τά γυναικεία όσα δηλ. ξεκίνησαν συνδεμένα μέ γυναικεία απασχόληση, τά όποία χωρίζουμε σέ δυό μικρότερες κατηγορίες α) τού σπιτιού καί Η) τής οίκοτεχνίας. 2) Έά αντρικά τού σπιτιού. ΄Εδώ έντάσσουμε τά εργαλεία πού βρί- σκονται σ΄ένα αγροτικό σπίτι - βάση τής παραδοσιακής οίκονομίας καί πολιτισμού - τά όπο'ία χρησιμοποιεί κυρίωςδ% σχετικά μέ είδι- κευμένα έπαγγέλκατα. ν όμως από τήν επιμέρους έΞέταση τών εργαλείων, έξετάζουμε (". ΠΩ τή θέση πού έχουν καί πως λειτουργούν τά εργαλεία στόν παραδοσιακό πολιτισμό μέσα από συγκεκριμένα ένδεικτικά παραδείγματα, εφόσον στά περιορισμένα περιθώρια τού άρθρου, δεν είναι δυνατό νά αναλυθεί τό σύνολο τών έργαλείων. 'Αντίθετα, μιά Ξερή απαρίθμησή τους χωρίς όλα τά σάάδια τής κατασκευής τους, τή λεπτομερειακή περιγραφή τους, τή λειτουργία τους, τίς τυπολογικές καί όνομαστικές τους διαφορές από τόπο σέ τόπο θά ήταν άνώφελη. Τά περισσότερα έργαλεία είναι ξύλινα ή σιδερένια ή συνδυασμός καί τών δύο. Πρός τό τέλος τού παραδοσιακού πολιτισμού τό σίδερο κερδίζει έδαφος σέ βάρος τού ξύλου. 'Ωστόσο, δέν γίνεται εύπρό- σδεκτο παντού. Γιά π.χ. στήν Αίτωλία, όπως μας λέέι ό μεγάλος λαογράφος Δημ.Λουκόπουλος, "έξαίρεση είααα άν κάπου-κάπου ίδίως στά καμποχώρια συναντάει κανείς σιδερένιο άλέτρι". Αύτό συμβαίνει πρίν από τό 1930 τούλάχιστον. Οί λόγοι είναι πολλοί: α) 'Η Ρού- μελη είναι πετρότοπος β) Δέν ύπήρχαν είδικοί τεχνίτες-κατασκευα- στές, άρα δύσκολο νά τό άποκτήσουν. γ) Προύποθέτει Εέχωρη οίκονο- µική δαπάνη έφόσον χρησιμοποιούνται άλογα στό ζέψιµο. δ) Τά όφέλη στήν απόδοση τής καλλιέργειας δέν ήταν σημαντικά, έπειδή δέν συ- νοδευόταν από παράλληλη βελτίωση τού φτωχού καί άκαρπου έδάφους. ε) Τό "έτσι τούβραµε" μαζί μέ τή δύναμη τής συνήθειας, συνθέτουν τήν έννοια τής παράδοσης, καθοριστικός ό ρόλος της στήν παραδοσια- κή κοινωνία. Φυσικά, μπορούμε βάσιμα νά ύποθέσουμε ότι τό ίδιο ίσχύει γιά τίς όρεινές τούλάχιστον περιοχές τής ήπειρωτικής 'Ελ- λάδας . "Ενα άλλο θέμα είναι, ποιοί είναι οί τεχνίτες τών έργαλείων. Τά ξύλινα, σχεδόν αποκλειστικά, τά φτιάχνουν οί ίδιοι πού τά χρη- σιμοποιούν. Καί στήν περίπτωση ακόμα τού "σύνθετου"έργαλείου τού άλετριού, κατασκευαστής είναι 6 ίδιος ό γεωργός. Τό άν σέ όρισμέ- νες περιοχές, |όπως στήνκώ, ύπάρχει είδικός τεχνίτης "ό άλετράς" στό χωριό, δέν είναι καί απαραίτητος. Δέν μαθήτεψε σέ μόστορα παρά µονάχα ή παρατηρητικότητα κι ή πείρα του τόν δίδαξαν µαζί μέ τήν σχετική έπιδεξιότητα τού ίδιου. 'Ο καταμερισμός έργασίας πού ύπάρ- χει στήν περίπτωση αύτή, δέν γίνεται γιά νά όργανωθεί καλύτερα ή παραγωγή, αλλά γιά νά δημιουργήσουν όσο γίνεται πιό πετυχημένα έρ- γα, έξασκώντας τά αντίστοιχα άτομικά τους χαρίσματα. 'Ολόκληρη ή διαδικασία τής κατασκευής καί τού πιό άπλού έργαλείου, από τό διά- λεγμα τού ξύλου ως τή χρήση του, εντυπωσιάζει γιά τό πόσο καλά ό άνθρωπος γνωρίζει τή δουλειά του μέσα από τή γνώση τού ύλικού. Τά διδερένια έργαλεία ή τά έξαρτήµατα τών ξύλινων, είναι δου- λειά τού σιδηρουργού ή τού χαλκιά. Είναι γνωστή ή φράση: "χωριό πού δέν έχει παπά, δάσκαλο καί γύφτο, χωριό δέν είναι". Γύφτος είναι τό συνώνυμο τού χαλκιά, ή τέχνη κληρονομική, τό μαγαζί κοινο- τικό. Τά έργαλεϊα είναι τού χαλκιά, τό ύλικό τού γεωργού, ή πλη- ρωμή σέ είδος, άν είναι γεωργός "στ'άλώνια" άν είναι κτηνοτρόφος "στά γάλατα". "Ως πρίν τούλάχιστο τόν Α΄Παγκόσμιο Πόλεμο, ή συ- ναλλαγή γίνεται σέ είδος. Δέ σημαίνει όμως αύτό ότι έχουμε νά κά- νουμε μέ μιά οίκονομία, φυσική κλειστή, μή χρηματική εφόσον ό φό- ρος είσπράττεται σέ χρήμα. Στό σημείο αύτό θά πρέπει ίσως νά τονίσουμε τή σημασία πού έχει τό σίδερο στήν παραδοσιακή κοινωνία σάν έκφραση δύναµης καί στε- ρεότητας. 'Ανάλογη είναι καί ή σημασία του καί στήν άρχαία "Ελλά- δα όπως φαίνεται στά όμηρικά έπη. Kai οί σημερινές εύχές"σιδερέ- νιος", "σιδεροκέφαλος" κτλ. έχουν χάσει τή συμβολική τους σημασία, πράγμα φυσικό. έφόσον τά σύμβολα είναι κατανοητά γι αύτούς πού τά δημιούργησαν καί τά χρησιμοποιούν, ωστόσο απηχούν παλιά πίστη στή δύναμη τού σίδερου. Πολλά από τά σιδερένια, τά γεωργικά καί τά τής ύφαντικής έργα- λεία, είτε μεµονωμένα, είτε συνδεμένα μέ τίςάντίστοιχες παραγωγικές τους δραστηριότητες, συνδυάζονται μέ µαγικές πράξεις καί δυσειδαι- μονίες. ΄Εφόσον ή τεχνική είναι άνεξέλικτη, οί μακικές πράξεις εί- ναι ένας τρόπος να έλέγξει ό άνθρωπος τή φύση. Τά έργαλεία άύτά δηλαδή, συνδέονται μέ ενέργειες πού σκοπό έχουν ή νά διώξουν άπό τόν άνθρωπο κάθε κακό, θεομηνία, άρρώστια, μάγια ή νά τόν προφυ- λάξουν γιά νά μή τού συμβούν. Στήν περίπτωση µάλιά&ήτών σιδερέ- νιων εργαλείων όπως τό γουδοχέρι, τό φτυάρι , ή µασιά κ.ά. έχου- µε καί τήν πίστη (ότι μεταδίνουν δύναμη, όπως γιά παράδειγμα, στήν Κίμωλο όταν λεχώ σηκωθεί γιά πρώτη φορά άπό τό κρεββάτι της, πατάει ένα μαχαίρι. ΄Από τά σιδερένια έργαλεία αύτό πού συγκεντρώ- νει όλες τίς ίδιότητες είναι τό µαχαίρι καί μάλιστα τό μαυρομάνικο. 'Από τά γεωργικά, τό σπουδαιότερα άπό αύτή τήν άποψη, έκτός άπό άξίνα, τσάπα, δρεπάνι καί ζυγό, είναι τό ύνί τού άλετριού. Γιά πα- ράδειγμα, κυρίως τό ύνί μετατρέπεται σέ σύμβολο γονιμικό όταν τοπο- θετείται στό κατώφλι τού καινούριου σπιτικού γιά νά τό πατήσει ή νύ- φη ή νύφη καί γαμπρός μαζί. 'Ο συμβολισµός αύτός είναι πανάρχαιος στήν 'Ελλάδα καί ό παραλληλισμός τής καλλιέργειας τύύέδάφους μέ τήν τεκνοποιία έκφράζεται μέ τό "έπ'άρότφ παίδων γνησίων" πού αποτελεί τό σκοπό τού γάμου. Συγκεντρωµένα παραδείγματαάπό μαγικές πράξεις µέ σιδερένια καί γεωργικά εργαλεία, βλ.: Α.Παπαμιχαήλ, Τά μέταλλα είς μαγικάς καί δυσειδαίμονας ένεργείας, KEEA, 17, 1964, σ.6 8—104 καί Κ. Ρωμαίου, Τό ύνί κατά τόν γάμον Λα, &, 1923, σ.346-368. 'Από τά έργαλεία τής ύφαντικής, αύτά πού συγκεντρώνουν τίς πε- ρισσότερες μαγικές δυνάμεις είναι ή ρόκα, τό άδράχτι καί γενικά τό κλώσιμο τής κλωστής, μέρη τού άργαλειού όπως τό άνΌ:καί κυρίως τά μιτάρια. Γιά παόάδειγμα, η ρόκα καί τό άδράχτι πού βάζουν στό προ- σκεφάλι τού νεογέννητου, γίνονται σύμβολα προφύλαξης άπό τό κακό μάτι. "Ενα παράδειγμα άπό τή Λευκάδα: "Απαγορεύεται να πάει γυ- ναίκα γνέθοντας στό αλώνι, όσο διαρκεί ό άλωνισμός, γιατί είναι ξωτικιά, διώχνει τόν άνεμο καί δέν µπορούν νά ξαναμίσουν. Παρα- δείγματα συγκεντρωμένα γιά τά έργαλεία τής ύφαντικής, στό βορειο- ελλαδικό χώιρο, βλ. : "Αλκ.Κυριακίδου-Νέστορος, Τά ύφαντά Μακε- δονίας καί Θράκης, EOEX, "Αθήνα 1965. Αύτά τά έργαλεία λοιπόν, φανερώνουν καλά τόν τρόπο σκέψης τού ανθρώπου στήν παραδοσιακή κοινωνία γιατί, τά άγροτικά έχουν τήν πιό αργή εξέλιξη από άλλα καί είναι προύπόθεση γιά τό μοναδικό στήριγμα ζωής στόν έλλαδικό χώρο, τήν άγρρτική οίκονομία. Τά ύφαντικά για- τί τά χειρίζεται σχεδόν αποκλειστικά ή γυναίκα, τό πιό συντηρητικό στοιχείο στήν παραδοσιακή κοινωνία. 'Η γεωργική οίκονομία στόν παραδοσιακό πολιτισμό είναι βασικά οίκογενειακή, δηλ. ιοίκονομία έπιβίωσης καί, συνεπώς οί σταθερές της άξίες βρίσκονται σέ άμεση σχέση μέ τή φύση τήν τύχη καί τό προσωπικό έργο. Τό προσωπικό έργο, έφόσον τήν τύχη δέν μπορεί νά τήν αλλάξει κα τή φύση δέν προσπαθεί νά τήν αλλάξει, έξασφαλίζει, μέ τή βοήθεια τών έργαλείων, τή σχετική οίκονομική αύτάρκεια στόν άνθρωπο. Γι αύτό καί ανάλογη είναι ή συμπεριφορά του στά πιό αναγκαία άπό αύτά. Γιά παρά- δειγμα, ένα άπό τά πολλά έθιμα τών Χριστουγέννων τής Πρωτοχρονιάς καί τών Φώτων στό Δρυμό Μακεδονίας, είναι τό "θύκνιασμα" τής πίττας καί τών γεωργικών έργαλείων. "Εκτός από τό ότι άνάμεσα στά ζυμαρένια όμοιά κατά στήν έπιφάνεια τής πίττας πού θυκιάζουν είααι καί άλέτρι μέ βό- δια, όσο διαρκεί τό θύμιασμα, τοποθετούν στήν άναμµένη έστία ένα άπό τα κύρια μέρη τού άλετριού. "Επιπλέον, αφού θυμιάσουν τήν πίττα, θυ- μιάζουν καί τά γεωργικά έργαλεία, τά ζώα καί τό στάβλο. "Επίσης, στή Ρόδο μέ τό τέλος τού θερισμού κι ύστερα άπό όρισμένες "τελετουργικές" διαδικασίες, όλοι οί θεριστές φιλούντά δρεπάνια τοποθετημένα σέ σχήμα σταυρού. Στή Στενήµαχο τής "Ανατολ. Θράκης - φηµισμένη γιά τ"άμπέλια της - στήν είκόνα τού προστάτη τού τρύγου άγ.Τρύφωνα, αφιέρωναν ασημένια όμοιώµατα άπό έργαλεία δουλειάς, σβανάδες, κλα- δευτήρια κ.ά. Είδική λοιπόν προσοχή καί μεταχείριση τύχαιναν τά έργαλεία πού σχετίζονταν µέ τήν κυριότερη παραγωγική δραστηριότητα κάθε τόπου. Τά έργαλεία έπίσης συνδέονται µέ τόν τρόπο ζωήςτής οίκογένειας καί τής κοινότητας. Στήν οίκογένεια, άπαιτούνται πολλά χέρια καί πολλή δουλειά έπειδή ή απόδοση τών έργαλείων είναι μικρή καί αργή. Πολλά παιδιά σημαίνουν πολλά χέρια. Στό σημείο αύτό, θά πρέπει νά θυµίσουμε πόσο ούσιαστικός γιά τήν αγροτική οίκονομία είναι καί ό ρόζος τής γυναίκας. Στήν κοινότητα, τά ατελή μέσα προύποθέτουν κοινή συμμετοχή σέ δουλειά όπως στό χτίσιμο ένός σπιτιού, στό σκάψιμο τών άμπελιώγ,στό θερισμό. "Αλλά καί κοινή συμμετοχή νά μήν ύπήρχε, ύπήρχε κοινή ζωή κατά τή διάρκεια τής δουλειάς. "Αμεση συνέπεια είναι, έθιμα καί παιχνίδια . Τά σύγχρονα έργαλεία καί οί καινούριες μέθοδοι γεωπο- νίας είναι αίτία πού δέν ζούν πολλά άπό αύτά. Καί, είναι γεγονός, ότι όσα άπό τά έργαλεία άντικαταστάθηκαν γρηγορότερα, τά έθιμα πού αντιστοιχούσαν στις παραγωγικές τους δραστηριότητες, Ξεχάστηκαν πιό γρήγορα. "Αναφέρουμε δυό πολύ ένδιαφέροντα παιχνίδια πού παίζονταν στήν Κύπρο μέ δρεπάνια στό θερισμό: α) T6 παιχνίδι τού λαγού καί τού κυνηγού: Παιζόταν μέ δυό θεριστές μεγάλης άπόδοσης, ένα μεγαλό- σωμο πού ύποδυόταν τόν κυνηγό κι ένα μικρόσωμο, τόν λαγό. Θερίζοντας καί οί δυό, ό κυνηγός προσπαθούσε νά πιάσει τόν λαγό, ώσπου ύστερα άπό έλιγμούς, φαινόταν πιά γιατί είχαν θεριστεί άρκετά στάχυα, σκότω- νε στά ψέμματα τό λαγό. β) Τό παίξιμο τού δρεπάνιού: Συνήθως μιά όµάδα θεριστές, θερίζουν τά κοινοτικά χωράφια μέ τούς ήχους τής μου- σικής προσπαθώντας νά έπιδείξουν χάρη καί γρηγοράδα έκτοπίζοντας ό ένας τόν άλλο. Φυσικά ποθ… , άποτελείωναν κανονικά τό θερι- σμό στά χωράφια αύτά. "Ερχόμαστε τώρα στό θέμα τής όνομασίας τών έργαλείων από τόπο σέ τόπο στόν 'Ελλαδικό χώρο. Δέν ύπάρχει κανενός είδους συγκριτική τυπολογική µελέτη τών έργαλείων γιά νά μάς όδηγήσει. "Από όσα παρα- δείγματα μάς είναι γνωστά, διαπιστώνουμε: α) "Οτι π λλά έργαλεία δια- τηρούν τό ίδιο όνομα µέ τά άντίστοιχα άρχαία, άκολουθώντας τή φυσική έξέλιξη τής γλώσσας. "Αλλωστε τά έργαλεία είναι τά ίδια σχεδόν σ" όλόκληρη τήν ίστορική ζωή τής "Ελλάδας άπό όσο ξέρουμε άπό γραπτές πηγές καί άπεικονίσεις σέ άγγεία, στήλες ή χειρόγραφα. "Εκτός άπό τά γνωστά παραδείγματα (σωόνδυλος, άτρακτος κ.ά.) χαρακτηριστικό είναι τό παράδειγμα τής ρόκας (άρχ. ήλακάτη). Στήν Κάρπαθο λέγεται άλεκατά στή Ρόδο άλακάτη. β) ότι ύπάρχει μεγάλη ποικιλία σέ έργαλεία πού προορίζονται γιά τήν ίδια χρήση, αλλά δέν παρουσιάζουν τήν ίδια μορφή παντού. "Αποκο- νώνουμε ένα άπό τά τυροκομικά έργαλεία γιά παράδειγμα. Είναι αύτό γιά τήν παρασκευή τού βούτυρου. ‘H πιό συχνή μορφή του είναι ένας κά- δος ώς 1 µ. ύψος κωνικός, μέ διάκ.βάσης 20-28 έκ. καί μικρή 12-14 έκ. Συμπλήρωμά του είναι ένα ξύλο πού ξεπερνάει στό ύψος στό σκεύος γιά νά πιάνεται εύκολα όταν βρίσκεται μέσα. Στήν κάτω άκρη του σφηνώνεται ένας κύλινδρος μέ έγκοπές ή ένας δίσκος διάτρυτο ς. 'Η &όήση του άπλή: Πιάνεται µέ τά δυό χέρια κι άνεβοκατεβαίνει στό σκεύος πού ύπάρ χει γάλα, ώσπου ν"άρχίσει νά χωρίζει τό βούτυρο. "Εχουμε λοιπόν: Κα- ράμπα-Καραμπόξυλο (όρεινή Αίτωλία), βούρτσα-βουρτσόξυλο (.πεδινή Αί- μπούτνος-μπουτνόξυλο (Ρουμλούκι), καρδάρι-καρδαρόΞυλο (΄Ανατ.Θράκη), κάδη-δάρτης (΄Ηλεία), κοπανόκαδος ή τραμπουλίτσα ή βούρτσα("Ηπειρος), άγκαίδι ή τσαλ(α)κάνη-φρούα ή φλούδα ή καδόξυλε (Τσακωνιά). Τό Ξυλαγγ" στόν Πόντο γιά τήν ίδια χρήση είναι ένας κάδος σέ σχήμα έπιμυκημένου βαρελιού ό όποίος κρέμεται από τήν οροφή μέ δυό θήλειές σ"όριζόντια θέση. T6 toupBavIL) ("Ανακού Καππαδοκίας) είχε διαφορετική μορφή: 'Ενα μεγάλο πήλινο δοχείο σέ σχήμα στάμνας μέ δυό λαβές στή μέση καί μιά μικρή τρύπα κάτω από τόν πλατύ λαιμό. Γιά να τουρβανίσουν τόν άθο(=καϊμάκι), μάς λέέιό Θαν.Κωστάκης στό βιβλίο του για τήν "Ανακού, έκλειναν καλά τό στόμιο τού τουρβανιού µέ δέρμα, άπλωναν μέσα στό δωμάτιο χοντρά στρώµατα, έγερναν δίπλα τό τουρΒάν, γονάτιζαν οί γυ- ναίκες, τό πιαναν &π'τά φτιά καί τό κυλούσαν τρανταχτά ώσπου νά ξεχω- ρίσει τό βούτυρο.! Ντουρβόνι ("Ανατολική Θράκη). Στή Ρόδο χρήσιμο - ποιούν τή λακάνη;Ξκεύος ανοιχτό στό όποίο ταράζουν το γάλα μέ ξύλινο κουτάλι. Στήν Εώ καί στή Νάξο χρησιµοποιούν άλλα σκεύη αλλά δέν βγα- ζουν βούτυρο παρά διάφορ α είδη τυριών. Kai να σπφτεί κανείς ότι ό κατάλογος δέν είναι πλήρης. γ) ότι τά πιό απαραίτητα έργαλεία, ίδααίτερα τα κύρια µέρη τους, έχουν τήν ίδια όνομασία από τόπο σέ τόπο μέ τίς αναμενόμενες τοπικές γλωσσσικές παραλλαγές, Γιά παράδειγµα, τό έργλαείο άλωνισμού ή δο- κάνα στή Θράκη μόνο: 'Αλοκάνη (Τσακήλι), Ντουκάνα (κπερ.Διδυμοτείχου), Δουκανσ"(Λουλεβουργάς "Αν. Θράκης). "Αντίθετα τα συμπληρωματικά τους στοιχεία ή τα μέρη πού τά αποτελούν, παρουσιάζουν μεγάλη ποικιλία. Γιά παράδειγµα ή έντομή πού ύπάρχει στό ένα άκρο τού άδραχτιού λέγε- ται δόντι (Αίτωλία), τσούνα (Σάµο), κόκκα (Σκιάθο). 6) ότι σέ μερικές περιππώσεις ύπάρχει πλούσιο λεξιλόγιο μέ θαυ- μαστή σαφήνεια πού σέ ξαφνιάζει. 'Ενδεικτικά αναφέρουμε τό γεγονός ότι στήν κο καί στήν Αίτωλία όλα τά καρφιάπού χρησιμοποιούνται γιά τό άλέτρι έχουν διαφορετικό όνομα. Α' "Εργαλεία τής παραγωγής. 1.-Τά σχετικά µε τήν καλλιέργεια τής έξοχής. ΄Εκτός από τα εργαλεία τά σχετικά μέ τήν προετοιμασία τής γής, ή καλλιέργεια τών δημητρια- κών κυρίως παρουσιάζει εργαλεία, μέ τήν έννοια πού είπαμε, καί τά όποία έχουν πάψει να χρησιμοποιούνται σήμερα. α… Ξέ:ΞκεΞιΕέ…μέ…Ξή!…Ξ99ΞΞ9ικ99ές-ΞΞε-τΞς. Ξυλάλετρο ή άροτρο: Τρία είναι βασικά τά Ξύλα πού τό αποτελούν: α) T6 κουντούρι ή άλετροπόδι ή ποδάρι µήκους 1,20 μ. συνήθως. Πρέ- πει νά είναι άπό ανθεκτικό ξύλο. 'Η μιά του άκρη κάμπτεται σέ άμ- βλεία γωνία πρός τά επάνω, ενώ τό μεγαλύτερο τμήμα του ακουμπάει στό χώμα καί καταλήγει σέ μυτερή σιδερένια απόληξη τό ύνί, τό όποίο εξέ- χει από τό ξύλο 17-20 εκ. β) 'Η χερολάβη ή νούρος ή έχερη ή άνθρω- πος τού άρότρου. 'Αποτελεί τή λαβή τού άλετριού μήκους 1 μ.περίπου, προσαρμόζεται στήν ελεύθερη άκρη τού κουντουριού. γ) T6 σταΒάρι ή βουλά ή γούλα ώς 2 μ.περίπου. Σπάνια είναι μονοκόμματο γιατί είναι δύσκολο νά βρεθεί έτοιμο τό σχήμα του πού μοιάζει μέ ραχοκκοκαλιά αλό- γου, δηλ.καμπυλωτό στήν αρχή, σιάζει κατόπιν καί τέλος καμπυλώνεται αντίθετα πρός τά επάνω. "Η μιά του άκρη προσαρμόζεταιστή συμβολή τών δύο αλλων ενώ στήν άλλη προσαρμόζεται ό ζυγός όπου ζεύονται τα βόδια. "Ολα τά ύπόλοιπα εξαρτήματα (σπάθη, φτερά κ.ά.) καί καρφιά Βοηδούν στή χρήση του καί στό ένωμα τών ξύλων. ‘H διαδικασία τής κατασκευής του αρχίζει μέ τό διάλεγμα τού Ξύλου, τό τσεκάρισμά του γιά να κοπεί στήν κατάλληλη εποχή, τό πελέκημα τών Ξύλων, καί τέλος τό μόνιασμά τους ώστε νά γίνει έτοιμο για |όργωµα, νά έρθει δηλ. τό άλέτρι στα ζύγια". ΄Εδώ χρειάζεται προσοχή στό σωστό σχήμα πού Gd έχει τό σταβάρι καί στή σωστή απόσταση τής σπάΘας (ύποβοηΘητικό Ξύλο τό όποίο στηρίζει τό σταβάρι στή χερολάβη). -12- Σέ όρισμένα όρεινά εδάφη έπικλινή ή άπομακρυσμένα καί μικρά τό ξυλάλετρο είναι άχρησιμοποίητο. ΄ΑντίΘετα σέ 4εύφορα καί πε- δινά έδάφη όπως π.χ. στήν Κύπρο, διακρίνουν κατηγορίες στό ξυ- λάλετρο καί στό ύπ΄άνάλογα μέ τήν άποδοσή τους. Στή Θράκη καί Θεσσαλία χρησιμοποιούσαν καί τό µεχάλετρο ή πουλούκι='Αλέτρι τον πλάσιο περίπου σέ μέγεθος άπό τό κανονικό, σέρνεται πάνω σέ δυό μικρούς τροχούς καί τό τραβούν 2-3 ζευγάρια Βάσια. Προστίθεται βέ- βαια καί τό σιδεράλεψρο ή παπάρα σιγά - σιγά. Ζυγός ='Απαραίτητο εξάρτημα τού Ξυλάλετρου όταν σέρνεται μέ- βόδια. ΄Αποτελεί ούσιαστικά τή Θήκη όπου περνούν τά κεφάλια τών βοδιών. Στήν πιό διαδομένη του μορφή σχηματίζεται άπό δυό παράλ- ληλα ξύλα μήκους 2 μ. περίπου, πού κρατιούνται σέ άπόσταση 30-40 έκ. μεταξύ τους µέ δυό άκρινά κά3ετα πρός αύτό ξύλα τίς ζεύλες καί άλλα δυό-τίς μεσόΞευλες σέ τόση απόσταση άπό τήν κάθε ζεύγλα, όση νά χωράει ό τράχηλος τού βοδιού. 'Από τό κέντρο τού επάνω μα- κρυού ξύλου µέ τή βοήθεια γάντζου ή σκοινιαύ έξαρτιέται 6 ζυγός στήν άκρη τού σταβαριού. 'Υπάρχει μιά έλευΘερία στήν κατασκευή καί στή μορφή του από τόπο σέ τόπο ανάλογα μέ τά πρόχειρα ύλικά πού είχαν στή διάθεσή τους. ‘0 ζυγός 601600 γιά νά χρησιμοποιηθεί συμπληρώνεται άπό τίς ξοίδοτριχιές ή ζευλοςάµατα πού δένονται στά κέρατα τόν βοδιών καί τή ξουκέντρα ή πλαστρουχκορράξδι: "Ενα μακρύ ξύλο 1-1,5Ο μ. μέ µυτερή άπόληξη ή καρφί στή μιά άκρη γιά νά κεντάει 6 γεωργός τά ζώα καί νά τά κατευθύνει καί μέ πλατιά καί λεπτή άπόληξη στήν άλλη γιά νά ξεκολλάει τή λάσπη από τό άλέτρι. Παρατηρείται μεγά- λη ποικιλία στήν όνομασία τής βουκέντρας καί τόν άπολήξεών της ά- πό τόπο σέ τόπο. Σβάρνα ή βωλόσυρο = Χρησιµο- ποιείται γιά νά ίσοπεδόνει ή νά σπάζει τούς Εώλους στά χωράΦια πού ετοιμάζονται γιά νά σπαρούν ψιµικά δηλ. καρπούζια, σουσάµι κ.τ.λ. 'Η δουλειά αύτή γίνεται άνοιξη µετά τό 3-4 όργωμα γιά νά κλείσουν τά αύλάκια καί νά διατηρείται ή έργασία τού χωραφιού, καθ δώς καί μετά τή σπορά των ψιμικύν ύστε τό χύμα νά εύναι λείο καί όμοιόμορφα τοποθετηµένο. Είναι ή ένα πλέγμα άπό κλαδιά σέ όρΘογώ- νιο παραλληλόγραμμο σχήμα, ή ένα άπλό σανίδι ή μιά άχρηστευμένη δοκάνα. Δένεται στό ζυγό. 'Ο γεωργός πατάει όρθιος έπάνω ή κάθεται - 13.. ή πππθετεί1κώ πρόσθετο βάρος έπάνω. 'Η ποικιλία άκριβύς αύτή δείχνει πόσο άπλά καί έμπειρικά κατασκευάζονται καί λειτουργούν τά έργαλεία. 'Υπογραμμίζω, στό σημείο αύτό μιά άσάφεια : Στήν κο βωλοσύρισμα είναι ή έργασία, βωλόσυρος τό έργαλείο ένδ ή λέξη βωλοκόπημα σημαίνει τό σπάσιμο τών βώλων πού γίνεται μέ τήν άξί- να πρίν άπό τό βωλοσύρισμα. Στήν Ρόδο όμως, βωλοκόπος είναι ότι καί 6 βωλόσυρος στήν κο. Σκαφτικά έργαλεία : ΄Από αύτά τά περισσότερα είναι γνωστά ά- τά βιομηχανικά ύποκατάστασά τους. Διεξοδική περιγραφή καί χρή- δέ συναντάει κανείς σέ λαογραφικές µελέτες παρά σέ έλάχιστες. 93 T6 ίδιο ίσχύει καί γιά τήν βυζαντινή έποχή. Τέτοια λοιπόν είναι τό ΞςαΞή.Τό άμφίστομο σίδερο άπό τό κέντρο τού όποίου περνάει ή ξύλινη λαβή, έχει τή µιά κόψη επίπεδη, τήν άλλη διχαλωτή. Χρησι- μοποιείται γιά δυσκολόσκαφτο έδαφος, άφού είπαμε, άντικαθιστά τό άλέτρι. 'H τσάπα ή άξίναΐ Τό σίδερο πού περνάει στήν ξύλινη λαβή είναι πλατύ κι έπίπεδο σάν φτυάρι. Είναι µοναδικό έργαλείο γιά τό σκάψιμο τών άμπελιύν, τών καπνών, όλόγυρα στά λιόδεντρα καί γενι- κά γιά τό σκάψιµο σέ άφράτο χύμα. 'Ο κασμάς;ή κιλούγκι : Στή φόρ- μα μοιάζει μέ τό τσαπί πού είναι λεπτότερος καί οί άκρες του μυτε- ρές. "Αλλωστε ή δουλειά του είναι ν΄άνοίγει λάκκους καί γί΄ αύτό είναι άνθεκτικότερο άπό τά άλλα δύο. Στά βασικά αύτά έργαλεία,μπο- ρούν νά προστεθούν καί άλλα μέ μικρές παραλλαγές, όπως ή τσαπούλα, τό σκαλιστήρι, τό δικέλι, 16 g¥b01oan1 κ. ά. β. Τά σχετικά µέ τή διαδικασία τής*παραγωγής : Δρεπάνι : ΄Εργαλείο γιά τό θερισμό τών σπαρτύν. "Αποτελείται άπό μιά σχεδόν ήμικυκλική λάμα, όδοντωτή στήν εσωτερική της πλευ- ρά καί άπό μιά κοντή ξύλινη λαβή. Μέ τό δρεπάνι θερίζουν άπό ψηλά. "Αλλη παραλλαγή είναι τό λΞλΞκξ. 'Η λάμα δέν είναι μονοκόματη, ό- δοντωτή καί ήμικυκλική άλλά άποτελείται συνήθως άπό δύο κοµμάτια σίδερο πού ένώνονται σέ άμβλεία γωνία. Μέ λελέκι θερίζουν άπό χα- μηλά κι'άγκαλιάζουν περισσότερα στάχυα. Λεπτομέρειες ύπάρχουν καί στήν φόρμα του οί όποίες άποτελούν όποστάγματα πείρας. Γιά παρά - δείγμα τό άνοιγμα τού τόξου τού δρεπάνιού ποίκιλε ανάλογα μέ τήν ήλικία τού θεριστή τουλάχιστον όσο ξέρουμε στήν κό καί στήν Κύπρο- μέρη σιτοπαραγωγκκά. … 14 _ £600 ή κοσιά :΄Αποτελεϊται άπό μιά μεγάλη, έλαφρά καμπύλη λάµα, προσαρμοσμένη στήν άκρη ένός μακρυού ξύλου. Χρησιμοποιεί… ται γιά τό Θερισμό χόρτου καί τριφυλλιού ίδιαίτερα. Πέ τήν κόσα δερύζει κανείς όρθιος κρατώντας την μέ τά δυό χέρια καί πιό γρήγο- ρα άπ΄ότι μέ τό δρεπάνι. ΠαλαΗαριά : Εοηδητικό έργαλεΈο, όχι απαραίτητο γιά τό Scout σμό. Είναι μιά Θήκη γιά τά τρία δάχτυλα τού άριστερού χεριού από έλαφρύ ξύλο (πλατάνι) γιά νά παίζεται εύκολα στό χέρι. 'Επιμυκη… µένη καθώς είναι άρκετά καί καταλήγει σέ καμπυλωτή μύτη, χωράει περισσότερα στάχυα. Θήκη γιά καθένα€άχτυλο είναι γνωστή στή Θρά- κη ίδιαίτερα καί λέγεται δαχτυλίδΞα. 'Η παλαμαριά μπορεί όπως στήν Τήνο ν΄άντικατασταδεϊ άπό μιά παλιά κάλτσα ή άπό άσπρο λινό ύφαν- τό πού προφυλάγει τό χέρι ως τόν βραχίονα όπως στήν κά καί Σύμη , τή χΞρα. 'Αλζω)νπετρα ή γιουβαρλάκ(ι). Είναι ένας κύλινδρος άπό πέτραΑΞ σπασμένο κίονα, ή ξύλο;8Ξξξξεται γύρω άπό ένα ξύλινο άξονα στίς δυό άκρες τού οποίου προσαρμόζεται, διχαλωτό στήν άπόληξή του, ξύ- λο. Αύτό ζεύεται στό ζυγό καί καθώς τά ζώα γύριζαν στό άλώνι,τό ί- σοπέδωναν. 4έ τό ίδιο έργαλεϊο έπίσης άλώνιζαν στή Θράκη τό κριθάρι, τή βρώμη, τή σίκαλη. Δοκάνη-: ΄Εργαλεϊο γιά τό αλώνισμα τού σταριού όπου δέ χρησι… μοποιούνμξάγζώα. Είναι μιά σανίδα πλατιά καί μακρυά 1,60-1,80X50 έκ. περίπου με'έλαφρά κυρτωμένη τήν έπάνω πλευρά της ή όποία ζεύεται στό ζυγό. Στήν κάτω έπιφάνειά της έχει σέ πυκνές χαρακιές αφηνω - μένες τσακμακόπετρες οί όποϊες άντικαταστά5ηκαν σταδαακά άπό μετάλ- λινες λεπίδες. 'Ο γεωργός άνεβαίνει έπάνω όρθιος ή προσθέτει κι έπι- πλέον Βάρος καί κατευθύνει τά ζωα. Σπάζουν έτσι τ΄άχυρα καί έλευδε- ρώνεται 6 καρπός όταν τόν πιέζουν οί τσακμακόπετρες. Διάκριση σέ -15- βοδίσια καί άλογίσια δοκάνη έχουµε σέ όρισμένες περιοχές όπως στή Θράκη. Δοκάνη γιά 16v άλωνισμό δέν χρησιμοποιείται σέ όρει… νά έπικλινή έδάφη καί σέ μικρά άλώνια. ΄Εκεϊ τό άΧώνισμα γίνεται μέ τα ζωα τά δποϊα δένονται καί γυρίζουν κυκλικά δεμένα σ΄ένα κεν- τρικό στύλο στό κέντρο τού άλωνιού. Δάρτης ή λιράδι ή διράδδι. Δυό κυλινδρικά ξύλα ένωμένα μ'ένα χοντρό σχοινί, μήκους 1 μ. περίπου. Μ΄αύτό χτυπούν τό στάρι όταν είναι μικρή ή ποσότηα ή ξεσπειρίζουν τό καλαμπόκι. Κρατώντας µέ τά δυό χέρια τό ένα, σηκώνουν τό χέρι ψηλά τό φέρνουν Βόλτα πάνω άπό τό κεφάλι καί κατεβάζοντας το απότομα, χτυπούν μέ τό άλλο ξύλο τά στάχια δυνατά κι έτσι ξεπετιούνται τά σπειριά. T6 έργαλεϊο αύτό μπορεί νά άντικατασταθεϊ άπό χοντρό ξύλινο σφυρί τόν κόπανο. Θρινάκι ή καρποθρίνακο ή καρπολόχι ή λιχνιστήρι : Είναι ένα μακρύ 1,50-2 μ. ιονόξυλο φτυάρι τό όποίο καταλήγει σέ 4—6 περόνες (χαλιά ή δόντια). Βασική του χρήση είναι γιά νά λιχνίζουν τά άλω- νισμένα δημητριακά. ΄Απαραίτητος προύπόθεση νά φυσάει άεράκι. Μπή- ζουν στό γέννημα τό θρινάκι κι΄ύστερα τό τινάζουν ψηλά. "Ετσι, 6 καρπός βαρύτερος πέφτει κάτω ένδ τό άχυρο τό παίρνει 6 αέρας σέ άλ- λο σωρό. Τά ύπόλοιπα τέτοιου είδους έργαλεϊα πού ή καταλήγουν σέ διχά- λα, ή σέ τρία ή καί περισσότερα δόντια καί χρησιμοποιούνται γιά νά λιχνίζουν τό άχυρο, γιά ν΄άνακατώνουν τά στάχια στό άλώνι όσο κρα- τάει τό άλώνισμα, παρουσιάζουν άσάφεια στήν όνομασία άπό περιοχή σέ περιοχή καί μικρές παραλλαγές πού ή περιγραφή τους, ξεπερνάει τίς δυνατότητες ένός άρθρου. Γιά παράδειγμα : Σύρτης, γιαμπάς, χιαμ- I Ξαδάκξ, δικράνι, τριςχτυλο, τρίχαλοζ σουρχκί, χραΗπςύλια κ.λπ. Εί- ναι καί τό υλό τυ ο μέ τό ίδιο μακρύ στέλεχος καί χρησιμοποιείται -16- γιά νά μαζεύεται τό λιχνισμένο γέννηµα. T6 άπλά αύτό έργαλεία χρησιμεύουν καί σάν μέτρο γιά τόν ύ- πολογισμό τής σοδειάς. "Εμπηζαν τό φτυάρι στήν κορυφή τού σωρού του σταριού καί μετρούσαν πόσες παλάμες, πόσα "χειροκράτια" ήταν ώς τό σημείο πού έφτανε τό άλωνισμένο στάρι. "Όσες παλάμες ήταν "τό- σα κβέλια (μονάδα μέτρησης ίση µέ 3ο όκ. περίπου) Θάταν τού στάρ΄ ή τού καλαμπόκ΄". Δρεμόνι ή ρεμόνι : "Ενα μεγάλο κόσκινο, διαμ. 50-70 έκ. μέ μεγάλες τρύπες γιά νά χωράει 6 καρπός, χρησιμεύει γιά τό τελικό καθάρισμά του. ΄Ανάλογα μέ τά ντόπια ύλικά καί τόν διαθέσιμο χρό- νο γιά τήν κατασκευή του, 6 πάτος ή είναι άπό δέρµα ή τεκεδένιος ή συρμάτινο πλέγμα. Λούρος=ή…τέμπλα ή ντέμπλα : "Ενα μακρύ κυλινδρικό ξύλο. Χρη- σιμεύει σέ όρισμένα μέρη γιά τό "ράβδισμα" τής έλιάς, γιά νά πέσει δηλ. 6 καρπός χωρίς ώστόσο νά είναι αύτός 6 μοναδικός κι 6 ένδε - δειγμένος τρόπος γιά τό μάζεμα τής έλιάς. ΝτέΕπλα στή Μ. "Ασία 6- νόµαζαν τό μεγάλο ξύλο ώς 5 µ. καί ντεµπλί, τό μικρότερο ώς 2 μ. 'Απομονώνουμε τόν τρόπο χρήσης αύτού τού πιό απλού έργαλείου γιά νά δούµε πόσο πολύτιμη είναι ή έμπειρική γνώση τής δουλειάς."Θέλει τέχνη νά χτυπάς. Δέν κάνει νά χτυπάς καρσί (άντικρυστά) τό δέντρο γιατί σπάνε τά φυλλίζα. "Ανα τά σπάσεις, θά κάνει 7 χρόνια νά ξανα- δώσει καρπό. Πρέπει νά χτυπάς κατά πού γέρνει τό δέντρο, νά χτενί- ζεται. 'Οχι ντίκικα (άπότομα). "Εχει κλαδιά πού τά κουνάς, έχει άλ- λα πού θέλει νά τά χτενίζεις". Γιά τή διαδικασία τής παραγωγής τού λαδιού χρησιµεύουν τά έ- λαιοχριβεϊα, ξεκινώντας άπό τά πιό άπλά πού κινούνται μέ τή ζωϊκή ένέργεια ώς τά πιό έξελιγμένα τά δποία όμως δέν άποτελούν έργαλεϊα. 'Ωστόσο παράλληλα µέ τά πιό άπλά άπ΄αύτά χρησιμοποιούσαν κι ένα έρ- &)µ€ι… &. ιςψη;… … 40… …Έ€6κ ό)! &Π8ΨωΜα΄ , …ζ|ιυ?1κι1/;?2κΈ& - 17 … γαλείο σάν τό χερόμυλο πού θά δούμε πιό κάτω. ΄Ηταν τό λιοτςίΘι ή λιοτρίφτης. Δηλ. μια πέτρινη γούρνα όπου έβαζαν τίς έλιές καί Ώς πίεζαν μέ μιά άλλη στρόγγυλη πέτρα. ΄Από τήν πίεση, έβγαινε "τό ζυμάρι", ό πηκτός πολτός τής έλιάς. Αύτό τό έβαζαν σέ σακκού- . , » Ν , | | | …ωΜρ'ο ' , λια και γιά να εγει το λαδι το πιεςαν στό €23193943€ΞΒ% T0 ξυλινΟ Με… «ο… I | | - I … | , , " , ξϊ349ια4ξαψσ βασιζεται στο ανεδοκατεβασμα και την πιεση μιας Eu - λινης πλάντρας μέ τή βοήθεια δυό άκρινών ή ένός μεσαίου άδραχτιού I ' "|", τα , … : ι .. | &" α΄" - και των μοχλων τους σ€!ι=Ξίαω.ακίνηταη πλάντρα. h κατω ' αντρα μπο pet νά ήταν καί μέσα σέ κάδο. T6 ίδιο Ξύλινο πιεστήριο χρησιμοποι- ) ΄ ούσαν ο τσίπουρο. 2. Τά κτηνοτροφικά Τά έργαλεϊα πού σχετίζονται μέ κτηνοτροφικές άοχολίες είναι τό ίδιο απλά καί λίγα γιατί τά περισσότερα είναι σκεύη, είτε πρό- κειται γιά σπιτική κτηνοτροφία άπό τόν ίδιο τόν γεωργό, είτε γιά ύ- παίθρια είτε γιά πλατύτερη νομαδική κτηνοτροφία των μεγάλων τσε- λιγγάτων καί κοπαδιών ή όποία άναπτύχθηκε ίδιαίτερα στά χρόνια τής Τουρκοκρατίας. T6 κυριότερο εργαλείο τού τσομπάνηΐ τό δεξί του χέρι, είναι ένα µαχαιράκι. "Δώσε ένα ξουράφι πόχεις γιά πέταμα, στόν τσομπάνο νά τόν κάνεις φίλο". Ναζί μέ τό μαχαιράκι έχει καί τό κ9πίδι ή µπι- νέλι, ένα στριφτό μαχαιράκι γιά νά κοιλαίνει τόΞύλο, τρυπητήρι, σουβλί άκένι κ.ά. Μ'αύτά τά έργαλεϊα μετατρέπει τά ξύλα σέ κουτά- λια σκεύη, ρόκες, σφοντύλια, γκέίτσες, σφραγίδες δηλ. φτιάχνει έρ- γαλεϊα χρήσιμα στή γυναίκα, στόν ίδιο, στό σπίτι. Σέ τέτοιου εί δους άντικείμενα - έργαλεϊα άν κοντά στήν έμπειρική γνώση, κοντά στή γνώση τού ύλικού προστεθούν κι ή προσωπική έπιδεξιότητα καί τό μεράκι τού βοσκού μετατρέπονται σέ άντικείμενα τέχνης. Αύτά . ..18- βέβαια άποτελούν έργαλεία μεταποίησης, ώστόσο έπειδή είναι άπα- ραίτητα κυρίως στό βοσκό τά παραθέτουμε έδώ. "Απαραίτητα εργαλεία στόν βοσκό, σιδερένια, είναι τά ψαλίδια Είναι χρήαμα γιά τήν "κουρά" τών προβάτων ή τών γιδιών. Είναι συ- νήθως µεγάλα, δυσκολομεταχείριστα άπό άλλον, ποικίλα σέ φόρμες καί όνομασίες (πρατοψάλιδα, προβατοψάλιδο, τραοψάλιδο, τσιπίδα, μαντροψάλιδο κ.λ.π.). ΄Από τά τυροκομικά σύνεργα, τά περισσότερα είναι σκεύη κι ό- χι έργαλεϊα. Ξεχωρίσαμε, μέ άφορμή τήν όνομασία, τό σκεύος μέ τό άνάλογο έργαλεϊο του γιά τήν παρασκευή τού βούτυρου. Τά ύπόλοιπα έργαλεία εΒαι κλαδιά, ξύλα πελεκημένα ή μή, κουτάλες πού όμως πα- ρουσιάζουν μεγάλη ποικιλία καί λεπτομέρειες στή φόρµα καί στήν ό- νομασία τους καί στή χρήση τους άπό περιοχή σέ περιοχή. 3.- Έά μελισσοκοµικά ‘H μελισσοκοµία γνωστή άπό παλιούς χρόνους στήν 'Ελλάδα έχει μείνει στό σύνολό της, καθώς καί ή άλιεία, άνεπηρέαστη άπό Ξένες έπιδράσεις. Γιά τή διαδικασία τού τρυγητού πού γίνεται μιά φορά Αύγουστο - Σεπτέμβριο καί δεύτερη, άν είναι δυνατά τά μελίσσια,τό Φεβρουάριο, χρειάζονται εργαλεία πού είναι βασικά είδη μαχαιριών. Μελισσομάχαιρο ή σµηναροµάχαιρρ ή ζήµελευτέρ'(Ήόντος) : Μα- χαίρι σιδερένιο μέ μακρυά λαβή 40 έκ. περίπου καί πλατιά καί γυρι- στή λάμα γιά νά Ξεκολλιούνται μέ προσοχή οί κυρήθρες άπό τήν κυ - ψέλη. Στραβοµάχαιρς : Μικρότερο μαχαίρι γιά τό ξεκαπάκωμα τής κυ- ψέλης Σιλβίδ (ι) : "Αλλο είδος κυρτού καί γυριστού μικρού μαχαι - ριού. Καπνολόγςς-ή…µελισσογάστρι : "ένα θραύσμα από άγγεϊο ή κά- ποιο άλλο δοχείο όπου άνάβουν φωτιά σέ ξεραμένα μανιτάρια ή κοπριά -19.. βοδιών ή βαμβακερά πανιά, τά όποία τοποθετούν μέσα. Τό µεταφέρουν καί καπνίζουν τήν κυψέλη πού θέλουν νά τρυγήσουν γιά νά όδηγήσουν έτσι τό σμήνος τών μελισσών σέ άλλη. Χρησιμοποιούνται φυσικά καί άλ- λα έργαλεία,γιά διευκόλυνση τήςιελισσοκομικής διαδικασίας, όπως τα: νάλια, κλαδευτήρι κ.ά., όχι άποκλειστικά µελισσοκοµικά. 4." Τά αλιευτικά καί τού κυνηγιού T6 έπάγγελμα τού ψαρά στήν παραδοσιακή κοινωνία τών παµαποτά- μων, περιοχών τό άσκούν οί ίδιοι οί γεωργοί γιατί δέν άρπεϊ γιά έπι- βίωση. Είναι έπάγγελμα βοηθητικό γιατί άπασχολεί έποχιακά τόν γεωρ- γό. Τά έργαλεία είναι τού ψαρά, τά περισσότερα τά συναρμολογεί μό… νος του, έκτός βέβαια άπό τά άγκίοτρια, τίς σιδερένιες λάμες άπό τ τά καπάκια … τό άρχαιότερο έργαλεϊο τής ψαρικής … καί τά νήματα γιά τά δίχτυα. Λίγα έξοδα, πολλή γνώση, πολύς κόπος άπαιτούνται γιά νά γίνουν. Μεγάλη είναι ή ποικιλία παραλλαγών περισσότερο ή λιγότερο σύνθέτων πού βασίζονται στά διαφορετικά μεγέθη διχτυών, στό διαφο- ρετικό πάχος νημάτων, στόν άριθμό τών βαριδίων καί στά στεφάνια άπό βέργες ή άπλές βέργες, λυγαριάς συνήθως, πού είχαν. Τέτοια είναι έκτός άπό τό καλάΕι καί τό ΕΞΞΞχΞάρι, 6 κρίκος τό κοφίνι ή κόφΞ παλιότερα, τό πεζόβολο, τό νταςύλι, τό χταχλιάνι 6 gg10udg, 16 3g— ραχάδι. ή ΞςΞμπίτσα κ.ά. Δέν είναι όμως δυνατό νά περιγραφούν γιατί άπαιτούν καί τόν τρόπο ψαρέματος έκτος άπό τήν περιγραφή τους. Τά πράγματα αλλάζουν στά νησιά καί στίς παραθαλάσσιες περιοχές όπου τό ψάρεµα αποτελεί τρόπο ζωής κι άπασχολεί τούς άνθρώπους σέ ό- λες τίς σχετικές μέ τό ψάρεμα έκδηλώσεις δηλ. άλΦευτιίκά συγκροτήματο καταβοκύρηδες, έμπόρους, βαγενάδες πού ότιαχναν τά βαρέλια γιά τά παστά κ.ά. Τά έργαλεϊα, καί στήν περίπτωση αύτή, βασίζονται στά ίδια ύλι- κά ώστόσο είναι πιό άποδοτικά καί χρησιμοποιούνται άπό περισσότερα -20- άπό ένα - δυό άτομα. Τέτοια είναι μέ σειρά άπόδοσης καί άρχαιό- τητας ή καθπΞή - έργαλείο τής φτωχολογιάς - η συρτή, τό παραχά- δι µέ παραλλαγές στή χρήση, ή τράτα διαφόρων είδών. "Ακόμη τό χρί - χΞί κι ή άνεμότρατα τά όποία είναι καινούργια έργαλεία στό Λίγαίο, φερμένα άπό τήν 'Ανατολή, τή Μαύρη θάλασσα καί τήν Προ - ποντίδα, τά ΕανωΕένΩ.δίχτυα κ.ά. Καί 16 κηνήγι στήν παραδοσιακή κοινωνία άποτελεί βοηθητική άπασχόληση. Τά έργαλεία έκτός άπό τά παλιού τύπου όπλα είναι διά- φορες παχίδες…γιά άχριοπούλια πού χειρίζονται παιδιά, άλλες γιά ζώα, άπόχες κ.ά. "Ολα αύτά όμως δέν είναι κατανοητά χωρίς τήν ό- λη διαδικασία κατασκευής καί χρήσης τους. Β. ΄Εργαλεία μεταποίησης 1. T6 "γυναικεία" δηλ. όσο ξεκίνησαν συνδεμένα µέ χυναικεία άΤί ΄΄ όλ . α. Τού σπιτιού. Χερόµυλος : Είναι άπό τά πιό πρωτόγονα έργαλεία. Δυό στρογγυ- λές πέτρες μέ τρύπα στό κέντρο, ή μιά πάνω στήνάλλη, τό άποτελούν. 'Η έπάνω σ΄ένα σημείο τής έπιφανείας της έχει καί μιά άλλη τρύπα όπου μπαίνει ένα κομμάτι ξύλο έτσι ώστε νά πιάνεται άπό τό ξύλο, νά περιστρέφεται καί νά σέρνεται στήν έπιφάνεια τής κάτω πέτρας. Δέν τό χρησιμοποιούν άποκλειστικά γυναίκες άλλά καί άντρες σάν βοηθητική έργασία. ΄Αλεθαν παλιότερα λίγο άπό τό καλύτερο άλεύρι πού προόριζαν γιά "λειτουργία" γιά νά είναι πεντακάθαρο κι έτσι εύπρόσδεκτο στόν Θεό. 'Η χρήση όµως αύτή Ξεχάστηκε καί άµβλύνθηκε ή τόσο δυνατή πίστη. Γνωστότερο είναι ότι άλεθαν σιτάρι χοντραλε- σμένο γιά νά φτθάξουν "πληγούρι"!"Αλεθαν έπίσης µύδι, πού τό χρησιμοποιούσαν γιά άρτυμα, άνακατωμένο μέ άχυρο γιά τήν τροφή τών βοδιδν. ΄Από τά ύπόλοιπα έργαλεϊα είναι όλα έντελδς άπλα ή καί αύτο- σχέδια ποικίλα σέ όνομασίες. Τέτοια είναι τα διάφορα γουδιά πέ - τρινα ή ξύλινα ή σιδερένια αργότερα ανάλογα καί μέ τή χρήση τους, τά διαφόρων είδών κόσκινα,ή ξύστρα, μέ τήν όποία Ξεκολλούν τό ζυ- μάρι, όταν κολλάει στό πλαστήρι. Είναι ακόμη τά σύνεργα τού φούρ- | Ν . , Ν 0 … , . | * Γ, 6- €Ψ ο ...' νου κοινοτικού ή οικογενειακού όπως το στραυλιστο…π, : ένα μακρύ ξύλο πού καταλήγει ή σέ μικρό κύκλο ή σέ πλατιά άπόληξη , χρήσιμο γιά νά τακτοποιούν τά άναμµένα ξύλα πρίν από τό φρόόνωσμα τού ψωμιού. T6 χερόφτυαρο ή φρορνόξυλο; Πλατύ κι επίπεδο φτυάρι μονόξυλο μέ μακρυά λαβή γιά τό ωρύρνισμα τού ψωμιού. 'Η πάν9 : υα- κρύ ξύλο μ΄ένα πανί δεμένο στήν άκρη του, γιά νά έχουν τή δυνατό- τητα νά τό βρέχσυν κάθε τόσο χρήσιµο για νά "πανίζουν" τόν φούρνο δηλ. νά τόν καθαρίζουν. β.- 13; οίκοτεχν΄ας . I Από τα διάφορα είδη τής οίκστεχνίας δηλ. πλεκτική, κεητητι- κή καί ύφαντική, µόνο ή ύφαντική παρουσιάζει αύτό πού λέμε έργα - λεία. "Αλλωστε ή ύφαντική είναι ή πιό σημαντική οίκοτεχνία καί ά- ποτελεϊ σταθμό στήν έλληνική οίκογενειακή ζωή. Για τήν ελληνική οίκοτεχνία 6 180g αί. είναι 6 αί. τού άργαλειού. Πρωτες ύλες τής ύφαντικής είναι κυρίως μαλλί, βαμβάκι, μετάξι, λινάρι καί καννάβι. ΄Από αύτές, 16 βαμβάκι, τό λινάρι καί τό καννάβι άπό νωρίς έπαψαν οί γυναίκες νά τίς κατερ-άζσνται στό σπίτι γιατί, τίς έβρισκαν έτοιμες, καλύτερες καί φτηνότερες στό έμπόριο. Γιά παράδειγμα, ήδη στά 1833, κατά μαρτυρία τού Thiersch, ή κατεργασία τού λιναριού σχεδόν έχει έξαφανιστεϊ, έτσι ώστε όλο τό πανί έρχεται άπό τό έδω- τερικό. Οί πρώτες κατεργασίες πού έπαψαν, είναι καί οί πιό επίπο- νες. 'Από αύτές ή πιό δύσκολη είναι τού λιναριού. Δέν είναι δυνατό -22... φυσικά νά περιγραφή άναλυτικά ή κατεργασία ώστόσσ ένδεικτικό τής δυσκολίας είναι ότι γιά τό "κόψιμο" μέ τήν μέλιγκα, 2 στρεµμάτων λιναριού, χρειαζόταν ένας μήνας δουλειά ολόκληρο τό είκοσιτετράω- ρο καί µάλιστα κατακαλόκαιρο. -----..)-" -..-.-.. '! λανάρα ή τά λανάρια ή τά χερόχτενα (Γιά 16 µαλλί). Μέ τό έργαλεϊσ αύτό τό οτεγνωμένσ μαλλί "λαναρίζεται" ή "ξαίνεται" όστε νά καθαρίσει έντελδς, νά μακρύνει, νά άφρατέψει, καί νά ξεχωριστεϊ σέ ποιότητες ώστε νά κλωστσύν χωριστά γιά ανάλογη χρήση. T6 πιό διαδσμένα είδη τής λανάρας είναι τό πυκνό καί τό άρύ ή γυφτολάναρσ. Τό πυκνό αποτελείται άπό δυό τα…, τό κινητό πού είναι μιά ξύλινη έπιφάνεια 20x30 εκ. περίπου, πού στήν έπάνω όψη έχει ξύλινη λαβή ένδ στήν κάτω καρφωμένο δέρμα μέ ψιλά σιδερένια δοντάκια 1-3 εκ. καί τό άκίνητο λανάρι. Τό άκίνητο λανάρι είναι μιά όμοια έπιφάνεια μέ σιδερένια δοντάκια, ή όποία άποτκεΞ τήν επάνω έπιφάνεια άπό τέσσε- ρα σανίδια σέ σχήµα όρδογώνιο παραλληλόγραμμο. Τό κάτω σανίδι εί- ναι µακρύ ως 1 μ. Σ΄αύτό κάθεται συνήθως ή γυναίκα, περνάει τά πό… δια της άνάμεσα στό πλαίσιο τών σανιδιών, βάζει μαλλί στήν έπάνω έπιφάνεια. "Υστερα πιάνει τό επάνω λανάρι, τό ακουμπάει στό κάτω καί τό σέρνει πρός τόν εαυτό της. T6 696 λανάρι έχει 2-3 σειρές δόντια άπό μεγάλα καρφιά πού έξέχσυν 10—12 έκ. ΄Αποτελεϊται ή άπό ένα µονάχα παραλληλόγραμμο πλαίσιο μέ δόντια στήν επάνω πλευρά του, όπότε τό μαλλί τραΒιέται με το χέρι " άπό δυό μικρότερα λανάρια μέ λαβές. ιό Ροδάνι ή παχγάνι στάΘράκηΔ' άνεµοδούρα στή Σάµο η" έκκοκι …- στήρας ή ΗπαΕπακοωάς στήν κό (Γιά τό βαμβάκι). ΄Εργαλεϊο γιά "ξεκκούκισμα" δηλ. τήν άφαίρεση τών σπόρων τού βαμβακιού. ΄Αποτελεΐται άπό δυό όμοιους Ξυλένιους κυλίνδρους µή - -23.. κους 40 εκ… Χ 2 έκ. διάμ. περίπου, οί όποΈοι στηρίζονται σέ δυό ξύλινα ύποστυλώματα ύψους 40 εκ. περίπου. οί κύλινδροι είναι το… ποδετημένοι ό ένας πάνω στόν άλλο όριζόντια, έτσι πού νά εφάπτον- ται καί νά μπορούν νά περιστρέφονται 6 κα&ένας γύρω άπό τόν άξονά του, αντίστροφα όµως 6 ένας άπό τόν άλλο. Οί κύλινδροι κινούνται μέ μιά λαβή προσαρμοσμένη στήν άκρη τού κάτω κυλίνδρου. 'Η γυναίκα ? πού ήΞελε νά ςεκκσυκίσει, καθόταν κάτω, περνούσε τά πόδια της από τούς κυλίνδρους γιά νά είναι στερεό τό έργαλεϊο έπαιρνε λίγο βαµ3ά… κι τό τοποθετούσε ανάμεσα στούς κυλίνδρους, γύριζε μέ τή λαβή όπό- τε ό κάτω κύλινδρος μετάδινε, με τό κοχλιωτό του άκρο, τήν κίνηση αντίστροφη στόν έπάνω. Μέ τίς στροφές τό βαμβάκι περνούσε άνάµεσά τους καί καθώς ό σπόρος δέ χωρούσε άνάμεσά τους, έπεφτε κάτω. εεξέει-κέ-Ξέ-49199ει-ό-εΞΞιΞειΞπεέ (Γιά τό Βαμ3άΗι) "Εργαλείο γιά τό "στοίβασμα" ή "κόψιµο" τού βαμβακιού δηλαδή κάνει ότι τό λανάρισμα στό μαλλί. Τό δοξάρι είναι ένα ξύλο κυρτω… μόνο ύδιαίτερα στό ένα του άκρο σάν τόξο. Στό άλλο άκρο έχει καρ- φωμένο ένα σανίδι lOXlO εκ. περίπου. Τά δυό άκρα τού δοξαριού ένώ- νει μιά τεντωμένη χορδή, ή κόρδα. 'Η κόρδα αύτή χτυπιέται ρυθμικά άπό τόν "στοιβαξτή" ή "χαλάτζη" μέ τό λαγούδι ή στοιβανόχερσ - ξύ- λινο πλήκτρο όµοιο μέ μπουκάλι … καί μέ τούς κραδασμούς της ξαίνει τό βαμβάκι. *Η εέ&κιε…6-εελέτε-ί-9-κΞ&ιιεεε-6-ύ…κΞλιΞςιό-ιΞιό-τέ-&ι!όειλ- Τό χρησιμοποιούν γιά νά "μελικιάζουν" ή νά "κόβουν""τό ξε6ιαλεγρέ- νο λινάρι δηλ. γιά νά σπάζουν τό ξύλο του τό όποϊο μαδάει κι έλευ- Θερώνει τίς ίνες τού λιναρισύ, τό σκουλλί. Είναι ό,τι καί τό πρδτο λανάρισπα γιά τό μαλλι. Ποικίλη ή μορφή του. Γιά παράδειγµα, στήν Κύπρο άποτελεϊται άπό ένα σανίδι µήκους 1,23 — 1,30 εκ. καί πλάτους - 24 _ m 0—25 εκ. Πάνω στίς δυό άκρες του είναι τοποδετημένοι οί "μπάλλοι" ςύλα ύψους 15 εκ. Αύτά συνδέονται μέ δυό ξύλα "τά φτερά" 16 όποϊα σχηματίζουν κοπιλωμα κατά μήκος. Στό κοίλωμα αύτό άνεβοκαταβαίνει "δ καραλλάρης", ξύλο στερεωμένο στή μιά του άκρη σέ άξονα μέ ιΚόψη οσφτερή σάν μαχαίρι. T6 λινάρι τοποθετείται στό κοίλωμα των δυό "φτερών" καί πάνω του άνεβοκατεβαίνει ό "καβαλλάρης" κατευθυνόμε… νος άπό τό έλεύδερό άκρο του όσπου νά κόψει τό λινάρι. Στην κά, τό εργαλείο αύτό γιά την ίδια χρήση λέγεται µάχχανς καί είναι ένα κομμάτι Ξύλου πού καταλήγει σέ ένα είδος τρίαινας. Στά κενά των δοντιών τής τρίαινας ανεβοκατεβαίνει τό μαγγανόχερο με δυό δόντια, στερεωµένο με μιά σιδερένια Βέργα καί μαγκώνει τό λιύάρι. 'ρ…κέπανος (Γιά 16 λινάρι καί τό καννάβι) Χρησιμοποιείται γιά τό κοπάνισμα τού λιναριού καί τού κανναβιού στά διάφορα στά- δια τΞς επεξεργασίας του : "Οταν τό στεγνώσουν καί αφού τό λανα- ρίσουν µέ σκοπό νά γίνει άπαλό σάν τό βαμΒάκι. 26 λανάρι ή λανάρια (Γιά τό λινάρι). Χρησιμοποιούνται καί γιά τόν καθαρισμό τού λιναριού. T6 μάγχανο ή μαγγάνι (Γιά τό μετάξι). Είναι τό έργαλεϊο μέ τό όποϊο μετατρέπονται τά λιαομένα κουκούλια σέ μετάξι. Δυό τά μέρη πού τό άποτελούν = α) "Ενα µεγάλο καζάνι πού χωράει 10-15 όκ. νερό τοποθετείται σε μέρος πού νά μπορεί νά δερμαίνεται άπό κάτω. β) η άνέμη, σπρεωμένη σε δυό διχάλες, είναι ένας άξονας γύρω άπό τόν όποϊο κάί κάθετα σ΄αύτόν είναι προσαρμοσμένοι 16 πήχεις σέ δυό σειρές. ΄Λνά δύο οί πήχεις αύτοί, συνδέονται μεταξύ τους μέ έναν άλλο ξύλινο πλχυ. Στό ένα άκρο τού άξονα ύπάρχει λαβή πού μέ την κίνησή της, περιστρέφεται ή άνέμη. T6 όλο σύστημα γιά νά τεδεϊ σέ λειτουργία έχει ανάγκη άπό άλλα βοηθητικά εξαρτήματα. T6 μαγγάνι έργάζεται ως εξής : 'Ανάβουν φωτιά καί στό νερό πού βράζει ρίχνουν ..25- τα κουκοάλια. 'Η γυναίκα-ή µαγγανάρισα - στέκεται μπροστά από τό καζάνι έχοντας δεξιά της τήν άνέμη. Μέ ένα σκουπάκι, πρόχει- ρο άπό δάμνους, άνακατεύει τά κουκούλια πού βράζουν καί άποσπά… ει μεταξωτές ίνες άπ΄αύτά. Μέ τήν βοήθεια των βοηθητικών έξαρτη- μάτων όδηγεϊται ή ίνα τού µεταξιού στήν άνέμη. Μέ τήν περιστρο- φική κίνηση τής άνέμης τυλίγεται ή κλωστή σ΄αύτήν. Στό μεταξύ γιά v6 μήν κόβεται τό μετάξι, µέ τό σκουπάκι έξακολουδεϊ ή μαγγανάρι- σα νά "ταίζ'" τή μεταξωτή κλωστή πού τυλίγεται στήν άνέμη ώσπου νά σχηματιστεί άρκετή ποσότητα τό τσικλί". Στό μετάξι δίνει πά… χος λεπτότερο ή χοντρότερο, ανάλογα μέ τόν προορισμό πού έχει τό μετάξι πού βγαίνει. 2- ΄Εοιαλεϊα τιά τό κλώσιμο δ-1!έΞικ9-Π-εέΞ!ιΞκ9.Ξ-ΞΞεΞ9ι.ο ΞΞε-ε&εεΞΞε- ξόκα-:-ςφςνΞύλι-:…άδράχΞι (Γιά τό μαλλί, τό λινάρι, τό καννάβι) Βασικά είναι γνωστοί δυό τύποι ρόκας : α) ή καΘιστή, 8) ή φορητή. 'Η καθιστή ρόκα τοποθετούνταν στό πάτωμα, τά μέρη της ή- ταν κινητά, έµπαιναν σέ είδική θήκη γιά εύκολη μεταφορά. ΄Αστική η µορφή αύτή τής ρόκας με κωνσταντινουπολίτικη προέλευση. Τά μέρη πού τή συνθέτουν είναι : 'Η τετράγωνη συνήθως βάση:τό ροκοπάτί΄μέ πλευρά 20-23 &". T6 ξύλινο στέλεχος ύψους 55-60 εκ. πού προσαρμό- " Η - . . # | , ζεται στό κέντρο της βάσης, η ροκοστέκα. Το κινητο" " ροκοκέφαλο,εί- ναι σάν ένα άσυνήΘσΘα έπιμυκημένο καμπανάκι πού μπήγεται στήν ά- 'ροκοπέτσα!! σκοινί μέ τό όποϊο δενδ- πόληξη τής ροκοστέκας. Τέλος ή ταν ή τουλούπα τού μαλλιού στό ροκοψέφαλο. Οί τύποι τής φορητής ρόκας είναι πολλοί. ΄Από ένα άπλό διχα- λωτό Ξύλο γιά νά σκαλώνει ή τουλούπα τού μαΝιού τό όποίο φτιάχνει μόνη της ή γυναίκα ώς τό πιό περίτεχνο, "κεητημένο" ξύλο έργο τέ- χνης, έργο των τσομπάνηδων. Οί ρόκες αύτές έχουν τή Θέση πολύτι- ..26- µου δώρου τού άντρα πρός τή γυναίκα. 'Η φόρμα της ποικίλλει : Ρόκα σταυρούτσικο, άτόφυα, έλατίσια, κλειδωτή ή συνταιριαστή. ;&δράχΞι…: Ξύλο καλοπελεκ1μένο 49 εκ. περίπου, . ατοτε άκόσμητο κυκλικής τομής, στή μέση έχει τό μεγαλύτερο πάχος 2 εµ. περίπου,λε- πταίνει όμαλά καί καταλήγει σέ δυό μυτερές άκρες. Βροντύλι : 'Ενα κωνικό συνήθως τορνευτό κοµμάτι Ξύλο με διαμπε… ρή τρύπα στό κέντρο όπου περνάει καί σφηνώνεται τό κάτω τμήμα τού άδραχτιού. Μπορεί νά είναι άκόσμητο ή διακοσμηµένο µόνο στήν κυκλι- κή έπιςόνεια ή καί όλόγυρα στήν πλευρική. Ρόκα, σφοντύλι, άδράχτι χρησιμοποιούνται μέ τόν έΞής τρόπο : Πιάνει ή γυναίκα μιάν άρχή άπό τό μαλλί πού είναι σκαλωμένο ή έλα- φρά δεμένο στή ρόκα μέ τό δείχτη καί τόν άντίχειρα καί στρίβει τίς τρίχες τού μαλλιού, ενώ συγχρόνως τραβάει τό άριστερό της χέρι πιό κάτω ώστε νά συναντήση τό έπάνω τμήμα τού άδραχτιού. Σκαλόνει τό μαλ- λί μέ τόν δείχτη καί τόν άντίχειρα τού άριστερού χεριού στό άδρά- χτι καί τό περιστρέφεε ένω έξακολου3εί μέ τό άριστερό νά τραβάει νά τεντώνει καί νά στρίβει τό μαλλί από τήν τουλούτ.. "Οταν µισο- γεμιστεϊ µέ κλωσμένο µαλλί τό άδράχτι, Ξγάζει τό σφοντύλι γιατί δέ τής χρειάζεται πιά. "Ετσι έγνεΘαν κυρίως τό μαλλί πού προοριζό αν γιά ύφάδι γιά νάναι άφράτο καί χοντρό. ΚλόστΒης ή γκλωστρ΄ ή άδραχτος…(Γιά 16 βαμβάκι =αί γιά τό .… στρίψιµο τού νήματος γενικά) : Είναι παρόμοιο μέ τό άδράχτι, άλλα σιδερένιο καί λεπτότερο. (διαμ. & χιλιοστά). Δέν έχει Ξύλινο, κινη… τό κατά βούληση σφοντύλι, άλλά μόνιμα τοποθετημένο σιδερένιο δίσκο στή μέση περίπου τού άξονα. Τ1ν περιστροφική κίνηση δέν τήν δίνει ή γυναίκα μέ τά δάχτυλα αλλά, τρίΕοντας τόνκλώστρη μέ δύναμη στόν δεξιό μηρό άπό πάνω πρός τά κάτω. Ρόκα γιά τό βαµβάκι ή τό µΞτάζι : Είναι συνήθως κοντύτερη (30- 35) εκ., άπλή όλότελα ή περίτεχνη. 'Η περίτεχνη, δουλειά τόν ροοκύν "27- είναι & ρόκα "μέ τό καλα8άκι'. Είναι δηλ. μονοκόμματη πολυγωνι κή ή κυλινδρική καί καταλήγει σ΄ένα µικρό κολα3άκι κομµένο καί δουλεµένο επιδέξια άπό τό ίδιο κοµμάτι Ξύλου. "Ο Ξχος του, καθώς κινείται ή ρόκα κρατάει συντροφιά στή γυναίκα. . Τά υπόλοιπα εργαλεια τό όποϊα 3οηδοδν σε µιά σειρά όπό έργο… σίες πού σκοπό έχουν νά προετοιμάσουν τό νήμα καί νά περάσουν τό οτημόνι :τόν όργαλειό δηλ. τό όργοΆεια γιά τό καλάνισπμο, τό διά… σιμο, τό τύλιγμο καί τό µίτωυα ή µούρλιαομα βλ. λήμµα δογολειός. 43- 2. Τά άντρρκό όσο βρίςκονται σ'ενα όγροΞικό -....……-. ι....- µε…--- -.-"--…….…-…..-"…--- ….-.ι,...- Ξ! Στόν κατηγορία οότή περιλαμβάνονται κι έργαλεϊα πού εξίσου χρησιμοποιεί κι ό βοσκός όσο καί ό χτίοτ1;, ό λατόμος, & σιδηρουρ- γός, & Ξυλου,γός. α.! 'ιρχαλεια… κορΙεςάι…Ώ !!Ωτ;;> ια-ξέό!ις…έΞι-3ξΛα Τσεκούρι-ξ µπαλτός. Γνωστό άπό τά σηµερινό βιομηχανικό όποκα… τάσταωά του. Εξ όρισµένα μέρη μπαλτά; είναι µόνο τό μεγάλο τσεκού… p1 τον λατόμων. Είναι χρήσιµο γιό τό κόψιµο νλαδιών. ξξΞπάρνι : Χρήοιµο γιά τό πιλέκημα Ξύλων, τό κόρψωμα ή τό ΕΕ… κάρφωμα. πορόμοιο χρήση έχουν καί ή οπεπα…νιά, τό στενοπκέπΞΕνο καί αλλα. Ποιόν; : Χρήσιµο γιό τό κόψιµο σέ εύδεία. Άλαοευτήριέξ,όμπελο…;αιρο :Πολλές καί παραλλαγές του στή @69— µα καί τόν όνομοοία. Χρησιμοποιείται κυρίως γιά τό κλάδεμα τ&ν όμ… εελιδν. 'Η πιό ουνηΘιομένη µου μορφή είναι μ ά σιδερένιο λά'α, puny- µένη οί μιά κοντή ξύλινη λαμή. 'Η λάμα μέ μήκος 20…30 εκ. έχει πλα- τύ ελλειψοειδές ή οχεοόν ήμικυκλικό οχΞμο καί καταλήγει σέ µύττ. τήν εξωτερική της πλευρά οχηματίζεται µιά άπόουοη ή όποία πι κίλ λει δτό σχήµα. άπό ι=1…μικοή τετράγωνη ώς τόσο μεγόλ| πού τό κλα δευτήρι νά μοιάζει µε άμφίοτομο πέλεκυ, με μιάν όψη καµπυλωτή καί μιά όλλη εύΘεία. -26.. βλαδεςΞύΕι γιά τό πλά6εμα τόν άμπελιδν, όνομάζουν στή Θράκη ένα έργαλεϊο σάν μικρό πριόνι μέ μυτερή άκρη. 2ωγανές : Είναι ένα παρόµοιο έργαλεϊο στήν Αιτωλία. Παρόμοια έργαλεϊα είναι και οι ζουΞανάδες & σΒυυνάδςς. Τσεπυές είναι γλ=δευτήρι μέ µεγάλη λα- βή καί μικρή λάμα. Τά κλαδευτήρια πού προορίζονται γιά τό κλάδεμα της έλιΞς Η δέντρων όπωροψόρων, είναι όλόπληρα.σιδερένια, ή λάμα τους μακρύτερη άπό τδν όμπελιδν, μέ καµπυλωτή καί µυτερή άπόληξη. ευάλι είναι γνωστό παρόμοιο έργαλεϊο στήν κά. : , Ώ ) χαίρια διαφόρων είδδν Εο(απονται μόνιμα στό σελλάχι τού γεωργου :) Η Ο C βοσκού δπου τό ζρπίδι, & Μάτσουνα , τό χΞΞζέΗι κ.ά. ……………………ξ ξυλοΞζΞ : Σιδερένιο έργαλεϊο, σάν μιά χοντρή και με- γάλη λίμα, χρήσιμο γιά τό τόρνεμα τών Ξύλων. Ξένα & άΩνάμι % :ινάζ χρήσιμο έργαλεϊο γιά νά λειαξνει & γεωργός. Ξύλινα ναί σιδερένια άντικείµενα καί έργαλεϊα. ΄Απαραζτητα finish; είναι αύτοσχέδιυ dag; νια, σουΒλιέ µινρά και μεγάλα, ηρυόβουλο σς-κ.ά. , ι---.-ι- …… Δρστές : Είναι ξνα χοντρό σιδερένιΩ ραΞδί 1 µ. περίπου χρήσι- μο γιά ν'άναποδογυρίζει κανείς πέτρες. νά Ξεριζώπει μεγάλες ρίζες Δι… - _ .. Δ..! |… ? ο … | , . να μετακινςι κοτρδνιφ. ιο λοσταραπι ειναι μικροτιρο για έλαφρότερες χρήσεις. Βαρειά ζ…τό βαρειός : ξϊναι ένα κοντόχοντρο κομµάτι σίδερο 3-ο όκ. βαρύ µέ πιά τρύπα στή μέση, όπου περνάει και σφηνώνεται Eva κοντό και πολύ στερεό κομμάτι ξύλο πού χρησιμεύει γιά λαβή. ‘u Θα… µειά είναι και άπό τά πιό άπαραίτητα έργαλεϊα τοΌ σιδηρουργού για… τό χτυπάει μ'αύτήν τό σίδερο στήν πρώτη του έπεζεργαυία. - 29 - 3- έέ…ΞιεΞιΞ.…εέ-εΞέιΞΞΞεέ!Ξ-έεςιιέ&ΕΞες ργαΛεϊα τά σχετιµά µέ ειδικευμένα έπαγγέλµατα, δέν ειναι 0- 115; δυνατό νά έζεταστοΌν στά περιορισµένα περιθώρια Ξνός &ρ"ρου. 'Αλ- λωστε δωισμένα είναι &πλά και γνω3τά 5πως π.χ. τού ράφτη, αλλά τι… ναι άξεχώμιστα από τήν διεξοδική έζέταση δλων τδν φάσεων τΞς έργα- ιαλέγουµε ένδεικτιπά τά ο. & σίας τους 3πως π.χ. was βυρσοδέψη. r; αύτ έργαλεϊσ τού οιδηρουργοδ και τοδ χτίστη. ΤΟύ σιδηρουργοδ γιατί άπο- τελεϊ τό πρ&τυ ειδικευµένο έπέγγελμε και άπαραίτητος & ίδιος στή ζωή τΞς κοινότητας. Γιά τή όέση τοδ ΥύνΤΟυ και πατ'έπέκτσση τού σι- δηρουργοδ όχι &καραίτητα γύ;του » στή νεοελλεηική κοινωνία : 5%. Δημ. άουπόπουλου, τά Γεωργικά τΞ Ρούµελης σ. 50«79 γυρίως. Τοδ :… Δ : . .- l a …. -. …' .! … Άι | .… , χτιστη, γιατι η ουυλεια υέυ προοριιωταν τουσ για τό χτισιμο του …- γροτικοΌ ππιτιοδ, τό δποϊυ κατά κανόνα τό έχτιζαν οι ίδιοι οι πάτο… χοι, άλλά και γιά τά κοινοτικά χτίςµατα δπως έκκλησία, γεφύρια,δρό- μους, Βρύσες. α.… Σεξ οι5ηρουργοΞ ι, -..… * .., _ |… ο …. …"… . .]… |… … …! …ς…Ξιχχενη : Αρηοιµευιι για να ΑµαΤΗ€ι καυηλωμινο όποιοοηποτε & . ,. ,… …. . …. Ο » , "- . … . " ο ~ ο , ιρχαλειο ωρόκειται να οουλεατει ν νά τομνευπει. Αποτελειτυι απο &… να σιδερένια σκελετό σάν γράµμα P. "ενα σιδερένιο άδράχτι πού διαπερκ νοιγµα ή ς. νάει αύτό τό πλαίσιο μέ τή βοήθεια μιά; βί5ας ρυθμιιει τό l | . α' , ΄ - Ι΄ …… το κλεισιµο του ατοµατας της μετγενηΒ. Τό άµπόλι, τό τρυπητήρι : Είναι σφήνες διαφορετικές υτή φόρμα. υ,ι.ιΑ"'Θ ν-….-" 'ρ,'… .…" :…='-"δ …… τη ροη εια του σςυριου ανοιγουν τρυπ-ς στα εργαλιια. µε την apt α ή άνοιχτοτΩύπι & χαλκιός μεγαλώνει δυο χοδ χρειάζεται τις τρύπες. ΕΞ ψυσερό ή φυσούνα & µοζάνι . 'Εργαλεϊο άπαραίτητο τό όποιο µέ τό άνοιγοπλείσιμό του τροφοδοτεϊ αέρα στι I J. Hunt ι µέ τό κάρβουνα. Στήκ ( πιό άπλ3 του µορφή Rafi κατασκεύαζι άρχιπά & ίδιος & χαλκιάς, είναι δυό τριγωνικά σανίδια ενωµένα μ'ένα τριγωνικό κομμάτι δέρμα µεταξύ τους τό όµοιο σχημµτζζει 4-5 δίπλες άαό τή μιά πλευρά κι άνΦιγομλεί- - 3ο .- νει σάν βεντάγια. "Ενα µακρύ ξύλο κρατημένο μέ σκοινό από τό κάτω σανίδι τοδ φυσεροδ κρεπιέται από γάτζο τού τα8ανιοδ καί έξέχει μπρο΄ στα από τό καμίνι. 'Η απόληξη αύτή τού Ξύλου χρησιμεύει για λαβή τού ςωσεροΌ. τό σχ3µα καί το είδος τού φυσεροδ έξελίσσεται γίνεται διπλό % άχλαδόσχηµο καί φυσικά, αγοράζεται. Ξέ…έΕέ!& :"Βνα κομμάτι συμπαγές σίδερο μέ έπίπεδπ καί πλατιά τήν επάνω επιφάνειά του, γερά στερεωμένο εφόσον πάνω χτυπούσε & χαλ… κια; τό σίδερο στήν πρώτη του επεξεργασία με τή ξΞρΞιέ. 'Λααραίτητο έργαλεϊο είναι ή τσιμπίδα ή µασιά, πολλές φορές περισσότερες από μια, για νά κρατάει ό χαλκιάς τά πυρωμένα σίδερα. &" ΞΜψσυ ΐό χτίαµο τού οπιτιοΌ ήταν από τίς πιό κουραστικές δουλειές της οίκογένειας καί ουνήδως γινόταν ομαδικά µε τά βοήθεια τον ουγγε… νΞν, δτα δέ γινόταν από οργανωμένο συνάψι μαρτύρων. τό "οποιος δέν έχτισε σπίτι ή δεν πάντρεψε κορίτσι δεν ξέρει τί πα νά πεί δυοκο λία". "Από τά έργαλεϊα για τό βγάλσιμο τής πέτραζ διαδικασία πού αρχίζει μήνες % καί χρόνια νωρίτερα … είναι απαραίτητα & ξςςΞέςι &? εις… φωτο … :. " τα σ5πευδαιότεαα όπΥαλεϊα το χτίοτη είναι τό ζέζι δηλ. τό νΞ ο τής στάθμης. Ξέ…ξςρ6 σφυρί. για τό σπάσιµο τής πέτρας καί το δΘόρθω- µα της στον τοίχο, το έξΈέ9ξ ή €ΞΗΞ για τήν τήρηση τΞς εύοείας καί τί μυστρί. Βοηθητικά του εργαλεία είναι ή πζς;ια…τςέΞς κι ή-έ;ίµα γιά τό ζύμωμα τής λάσπης τό φτυάρι, τό πµλρφςρι…γιά τή μεταφορά τής λάσπης καί τό μικρό πηλοφόρι η πουλάκι για νά μεταψέρει σ΄αύτό μικρή ποσότητα λάσπης καί γιά να καθαρίζει τό μυστρί του πάνω σ'αύτό. Σι ουνάφι δουλειάς µαστόρων ύπάρχει κι Ξνας πελεκάνος, είδιπός δηλ. στό πελέπημα τον &γκωναριδν κυρίως. τά εργαλεία του είναι : Ξζ…καλέμι…: Σιδερένια εργαλείο, σάν ομίλη πλατιά χρήσιμο γιά το κό- ψιμο τοΕ άγκωναριοδ καί τό ξεχ6ντρισµα πρίν αρχίσει το κύριο πελέκη… -31.. μα. 'Π4χτενιά & τέυι, είναι ένα οι5ερένιο Βαρύ, δίστομο χτέµι μέ στειλιάρι. 'Ο ματρακάς είναι είδικό σουοάπι γιά τό χτύπημα τού , ωνιά είναι μιά ξύλινη όροή γωνία µέ µεγαλύτερη τή µιά πλευρά καί χρηοιεεύει γιά νά πελεπιούν… ται τά όγκωνάρια σέ όρ3ή γωνία. "Ο κουμπάοος δηλ. σιδερένιος δια- βήτ6ς, πήχεις Σ.Β. Τά εργαλείο τού πελεκάνου σταδιακά λιγοστεόουν καί άλλοποιούνται καί δεν όπ&οχουν πιά. τό ίδιο πι οί τεχνίτες τους, εντ?) *: Cg άρχές τού 20ού οί. €ξ&ιΞεΞΞΞΞιηπ, ενος, καλός πελο- "" κάνος/άέο τά μαστοροχώρια τής Κόνιτσαϊ, έποεπε νά έχει 43…50νοφ6- νες καί Εελόνια. το θεμα φυσικά δεν έχει, με κανένα τρόπο, εξαντληθεί. ΄=μεϊνο πού τελικά ίοχύει γιό τόν άνθρωπο στήν παραδοσιακή κοινωνία, είναι ότι τά εργαλεία του είναι πιστοί σύντροφοι πού γνω- ρίζει καί άγαπΞ. Συχνά εκόηλώνει τήν άγάπη του είτε µε διακοσμή - στις επάνω είτε μέ σημάδια Έλλα όπως άοχικά τού ονόματός του, ση- μαδιαπές Ξμεοομηνίες κ.ά.

• 4… ,… - κόππα)… τΒππΒ΄…΄κπΙ 'ΛΑτκπ'΄ΛππΙρταντι Κατά την Τουρκοκρατία η ύπαρξη του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού είχε ξεχασθεί από τον Ι|ελληνικό λαό. Αναφορές του συναντούμε στο έργο. και τη δράση Ingva που έζησαν κα- τά κανόνα στο Εξωτερικό. To όνομα ΄Ελλην χρησιμοποιείται σπανια και ταντα µε την έννοια του IlLéonxétgn και µάλλιστα σε αντιπαραβολή µε …το Χριστιανό: η μανα του ήταν ΧριστιΤ ανη κι' ο κύρης του ήταν ΄Ελλην. Ας σηµειωσουμε εδω το γλωσσικό αναφοµοίωτο εθνικό 'Ελ- λην. Από πρωτη ματια φαίνεται ότι αυτό επιβάλλεται από μετρικές ανάγκες, ωστόσο δεν …ήταν καθόλου δυσκολο να βρεθει µια αλλη διατύπωση. Για τους Ρωμιούς της Τουρκοκρατίας οι 'Ελληνες ηταν πελωριοι και χεροδύναμοι, τόσο ψηλοί που όταν έπεφταν δε μπορούσαν να ξανασηκωθούν. O I. Θ. Κακριδός συγκέντρωσε στη μελέτη του " Οι Αρχαίοι 'Ελληνες στη Νεοελληνική Παραδοση" πολλές τέτοιες παραδόσεις. Οι θέσεις του είναι καθαρες και Iga1n- | ' γορ|ηματικέςι" Εδω, ό ,τι πρέπει να ξέρουµε είναι .“MQ στο Μεσαίωνα καθε συνειδητός|δεσ- µός*άναµεσα στον chknvaé λαό και στην αρχαια Ελλαδα ειχε λείψει. ΄Ελλην σήμαινε τον ειδωλολατρη και τιποτα άλλο, µια σηµασία που κρατηθηκε ζωντανή ως σήµερα ακόμη στην Ηρήτη."και τονίζει πως "ο ελληνικός λαός ξαναπήρε το όνομα 'Ελληνες πριν από ενάµιση | κόπου αιώνα"-η µελέτη του αυτή γράφτηκε πρώτα στα Γερµανικά το 1966. Πολύ περισσότερο, αυτό ισχύει για τα προελληνικά φύλα. 0L npaYpathdI εντυπωσιακές οµοιότητες διακοσμητικων θεματων των Σαρακατσανων με αν- τίφτοιχα θέµατα της προϊστορικής κεραµεικής οφείλεται στη συγγένεια των κοινωνικων I ΄συνθηκών, καθώς πρόκειται για κοινωνίες µε "αρχαϊκή" δοµή. Παρόμοιες αντιστοιχίες υπέρ χουν και σε ηπειρώτικες γκλίτσες µε κυκλαδικά ειδώλια, χωρίς εδώ να αντιµετωπίζονται από τους μελετητές ως επιβιώµατα. ΄Αλλωστε οι Σαρακατσάνοι, τμήµα του ελληνικού λαού που άλλαξε τουλάχιστον δυό φορές θρησκεία και διαμόρφωσε τη φορεσιά και τη γλώσσα του παραλληλα με το σύνολο του ελληνικού λαού θα ήταν'ανεξήγητο να εµµένει επί χιλιετίες μόνο στα διακοσµητικό θέµατα της φορεσιές και της γκλίτσας, είδη καθημερινής χρήσης που Ηρήγορα φθείρονται και συνεπώς αναπαράγονται αδιάκοπα. .Κατό τη Βυζαντινή εποχή και την Τουρκοκρατία η στάση της Ορθόδοξης Έκκλησίας ήταν εχθρική προς την αρχαία τέχνη που την αντιμετώπιζε µόνον ως δημιουργό ειδώλων. Αυτό συνεχίζεται κι όταν γίνεται µερική συυφιλίωση με το αρχαίο ελληνικό πνεύυα. | ΄ , , Ι , …. , Εικονες αρχαιων σοφων συναντουυε στο Άγιον Όρος, στο νησι των Ιωαννίνων, στα τα… χόοια, στο Ήωριά, τη Σιάτιστα. την Κωνσταντινούπολη, τη Βουλγαρία. τη Douuavfa. τη'΄ κράφΛσία. την Παλαιστίνη και αλλού. ΐτο µοναστήρι των Φιλανθρωπινών. τοιχογραφία του 1542, που ό καθηγητής 'ωτήρης Λόκαρης αποδίδει'πειστικά στους αόελφούς…αγιογράωους… Γεώργιο και Άρζγκο &ικοτάρη. παριστάνει τον Πλάτωνα. τον λπολλώνιο. τον Αριστοτέλη. ι 4. ΄ , . , ,; , , ', :. µι. , τον Πλουταρχο και τον Ιειλωνα ενω σε αλλες περιπνωσεις εμφανιζεται o ολων, ο Θαλης ) |… 2 | , . , ο , και άλλοι. Στο μοναστήρι των Φιλανθρωπινων πανω από τις μορφές μια επιγραφή-υας πληρο- . . | φοροί πως Οι επτά σοφοί συνεδρίασαν σε σπίτι των Αθηνών και διακήρυξαν τη θεία εναν- θρώπιση του Χριστού. Λίγο δύσκο€ο, βέβαια, να έγινε αυτή η συνεδρίαση γιατί ο Αριστο- … τέλης γεννήθηκε στα 384 προ Χριστού και ο Πλούταρχος στα 46 μετά Χριστόν. Με την επίδραση των νέων ιδεών και ιδιαίτερα με την ιδεολοηική προετοιμασία της Επανάσταόης, παράλληλα µε το Ρωμιός ή Γρεκός. επανέρχεται και το όνοµα 'Ελληνας ή Ελ- ληνάς, καθώς και η µνήµη της ξεχασµένης αρχαιότητας. Χαρακτημιυτιπό του τρόπου αναδρο- μής στο πάρελθόν ανάλογα µε τις κοινωνικές ή πολιτικές ανάγκες κάθε εποχής -θυμίζω εδώ τη φράση του Κλάουζεβιτς πως ο πόλεµος είναι συνέχιση της πολιτικής µε άλλα μέσα- είναι τογεγον6ς της μονομερούς αναφοράς κατά την περίοδο της επαναστατικής προετοι- μασίας στα πολεµικά κατορθώματα των αρχαίων Ελλήνων. Οι Σπαρτιάτες, η ναυµαχία της Σα- λαμίνας, οι Θερµοπύλες εµφανίζονται όλο και συχνότερα. Αργότερα, καθώς η νέα Ελλάδα πάει να σχηµατίσει το πολιτιστικό της πρόσωπο και να το στηρίξει σε µακριά παράδοση …ανασύρονται απότΐη λήθη φιλοσοφοι και ποιητές.. Θυμίζω|εδώ ασχολίαστο και τον γλωσσαη μυντορισνό|καθώς και τις πάµπολλες Ευριδίκες,'Ευτέρπες και Πηνελόπες µε σεγκούνια ή τους Αγαθοκλείς, Αλκιβιάδηδες και Περικλήδες µε τσαρούχια που κυκλοφορούσαν στα καλ- ντερίμια των χωριών. Σ'6,τι αφορά την τέχνη θυμίζω πρόχειρ την ίδρυση στη Βιέννη, εφτά χρόνια πριν από την Επανάσταση, της Φιλαρχαίου Εταιρείας. Ανάµεσα στους σκοπούς της περιλαμβάνει και "την αναζήτησιν παντός΄είδους αρχαιοτήτων" και παρακάτω προβλέπεται πως "τα συνάχ- θησόµενα αρχαυολογικά πράγµατα αποταµιεύονται εις τας Αθήνας ή εις το Πήλιον ΄Ορος εις τα επί τούτω κτίρια Μουσεία καλούµενα: Στο 9ο άρθρο σημειώνεται:" Η Εταιρεία επι- τρέπει εις τα μέλη της, ίνα φέρωσι ως σηµείον της αυτής συγκαταριθμήσεως εν δακτύλιον χρυσούν µεν δια τους ευεργέτας, χαλκούν δε δια τους συνηγόρους, φέρον την Γλαύκα µετά της έσωθεν επιγραφής Φιλομούσων, τα μέλη δε τα ανήκοντα εις το Γυμνάσιον του Πηλίου όρους φέρουσι και αυτό ως παράσημον εν δακτύλιον με την εικόνα του Κενταύρου και του Αχιλλέως".Στο ίδιο κλίµα εντάσσετπικαι η γνωστή φράση του Μακρυγιάννη "γι αυτά πολε- µούμεότάν θέλησε και πέτυχε να*αποτρέψει κάποιον αγωνιστή να πουλήσει αρχαίο άγαλμα σε ξένον περιηγητή.. Αργότερα έχουµε την ελληνική προσθήκη στο θέατρο των σκιών της φιγούρα;του Μεγαλέξαντρου µε περικεφαλαία, θώρακα, δόρυ και ασπίδα. 3ίναι από τα λίγα πρόσωπα του θιάσου που είναι σοβαρά, το φέρσιυ6 του είναι αξιοπρεπές και οι πράξεις του παληκαρίσιες. Κατά το 19ο αιώνα και τις αρχές του ΖΟού, µε την επικράτηση του νεοκλασικισμού στην επίσηµη ελληνική τέχνη και την ακτινοβολία του προς το χωρικό περίγυρο, µορφές από | την αρχαία τέχνη Έμφανίζονται σε τοιχογραφίες αρχοντικών της Βόρειας Ελλάδας -στο Πά- .-.... - ,,…-…-… με. .- . ,.-.-.…..…- I «Ο . πιγκο, στη Νέ8εσκα. το σημερινό Νυμφαίο, στην Καστοριά αλλά και.στο Λεωνίδι της Πε- ΄ λοποννήσου.-Χαρακτηριστικό αυτών των απεικονίσεων στην πλειοψηφία τους είναι η υποδή- | λωση της προέλευσής τους από αγάλματα με τη μονόχρωμη απόδοσή τους µόνο µε σκιοφωτισ- | . µό… χημειώνουμε, τέλος. την απομίυηση αρχιτεκτονικών στοιχείων της κλασικής οικοδο- μίας uc kurcxfi υλικά π.χ. μαρμάρινων φορουσιών µε κεραµεικά, ισοδοµικής τοιχοποιΐας με σοσβα και αλλα. Η΄7ξζ,ς΄ΑΜηΚρΗΣ- ",…

% | , Θ€κα µαΘηµατα …2ς…εά τήΞ . : - r H I . I ελΜν…η ΜΗ… τα… ' € κ Ρ…… &. µακρ€ς Ε.Μ.>ΐ.Α… © ΘΈξ€ΆΆΩΜΜ€ ΘΑ"1΄΄ Γ©*ί"ξΤζ2έ "21982. τέχνη είναι έκφραση τών παραδοσιακ5ν κοινωνικ5ν μορςόν, δηλαδή έχες- νων στίς όποίες η πείρα τού παρελθόντος, η λογοτεχνία καί οί άντιλήψεις γιά τά βα- σικά Θέματα της ζωής μεταδίδονται από γενιά σέ γενιά μέ τη στοµατική παράδοση. Αύ- 16 βέβαια δέ σημαίνει πάς, σέ περιορισµένη κλίμακα, δέν ύπάρχει καί & γραπτός λό- γος. Είναι καί αύτη τέχνη παραδοσιακή κού, άντίΘετα απ'ότι πιστεύεται, ούτε ανεξέ- λικτη μένει, ούτε αύτοεπαναλαµβάνεται, µόνο πού ή έξέλιξή της ακολουθεί τό ρυθμό καί τίς διαδικασίες τού παραδοσιακού πολιτισμού. Στό δεµατολόγιο, στά ύλικά καί στίς τεχνικές μεθόδους έχει μιά συνεχή αλλαγή, άλλοτε άργή καί άλλοτε γρήγορη, άν- τίστοιΧη µέ τίς γενικότερες κοινωνικές, οίκονομικές καί πολιτιστικές αλλαγές, πού δέν είναι ταυτόχρονες σ'όλόκληρο τόν έλληνικό χώρο. Τά έμπορικά, ναυτικά καί nata- ποιητικά κέντρα είναι περισσότερο άνοιχτά σέ έπιδράσεις ένδ οί γεωργικοί καί οί κτηνοτροφικοί πληθυσµοί είναι πιό συντηρητικοί καί άπρόΘυμοι σέ αλλαγές. 'Η λαϊκή τέχνη δέχεται έπιδράσεις άπό τίς τέχνες άλλων λαόν, έπειδή όμως είναι βαθιά ριζω- µένη στόν τόπο της, &φοµοιώνει τά στοιχεία πού δέχεται καί τά κάνει δικά της, όπως καί ή γλδσσα παίρνει ξένες λέξεις μά τίς προσαρμόζει στό δικό της τυπικό, τίς κλί- νει, τίς πλέκει σέ σύνθετες λέξεις.... . Μιά από τίς πιό διαδεδομένες πλάνες είναι καί τό ότι η λαϊκή τέχνη καθηλώνε… -ται σέ χαμηλό τεχνικό έπίπεδο καί είναι, περίπου, τέχνη αύτοδίδακτων. Ούτε τό ένα ούτε τό άλλο είναι σωστά. 'Η λαϊκή τέχνη στόν τομέα της τεχνικής παρουσιάζει πλήρη έπάρκεια,…άντίστοιχη μέ τούς στόχους της. Τά θαυµαστά έπιτεύγματά της στην άργυρο- χρυσοχοϊα, στην κεντητική, στην ξυλογλυπτικη, στην ύφαντική καί τούς άλλους τομείς της φανερώνουν υψηλό έπίπεδο τεχνικής. Δέν ύπάρχει,'άσφαλ6ς, φοίτηση σέ είδικές τεχνικές σχολές, ύπάρχει όμως η πολύχρονη µαθητεία δίπλα στόν έμπειρο τεχνίτη, πού είναι φορέας μακρόχρονης παράδοσης. 'Η μαθητεία αύτη ακολουθεί σταθερά στάδια, άν- τίστοιχα µέ τό ποσοστό εύθύνης πού ανατίθεται στό µαθητευόμανο, καθώς αύτός ώριμά- ζει μέ την καθημερινή άσκηση. 'Από τίς πιό άπλές βοηθητικές έργασίες φτάνει στίς πιό δπεύΘυνες καί δ πιό προικισμένος γίνεται άρχιµάστορας. Μακροχρόνια είναι καί ή µαθητεία στην οίκοτεχνία, όπου η γιαγιά, ή μητέρα κι άκ6μα & άξια γειτόνισσα μετα- δίδουν τήν πολύτιμη πείρα τους στην ύφαντική, τό κέντηµα, την πλεκτική.>: Γιά νά μπορέσουμε νά κατανοήσουμε σωστά τη λαϊκή τέχνη πρέπει νά τη µελετού- με σέ συνάρτηση µέ τίς άλλες μορφές τού λαϊκού πολιτισμού. ΒϊΒΛΙΟΓΡΑΦΞΑ= 'Βθνικης Τραπέζης της "Ελλάδος. "Επιµέλεια Στέλιου Παπαδόπουλου; N ε- ο ε λ λ η ν ι κ ή Χ ε ι ρ o τ ε χ ν ί α, "Αθήνα 1969. 'Αγγελικπς ΐατζημιχάλη= 'Έ λ- λ η ν ι κ ή Λ α ϊ κ ή T έ χ ν η, 'Αθήνα 1955. STILPON KYRIAKIDfiSz NEUGRICHISHE νο:,κ5κ…ωΒ, Θεσσαλονίκη 1935. ' ΄ ' 2. ΠϊΠΈΞΐ…ΚΛΙ ΈΠΙΆΡ|'ιΣΕΙΣ "-… - Λι ; ι p. ν ξ ., . . l v . _ A: . Κύρια πηγξ της έλληνικξς λαιπης τέχνης ειναι η βυζαντινή τέχνη, συνεχιστης καί αύτη τόσο τών παλιότερων έλληνικ6ν τεχνών όσο καί &νατολικ6ν στοιχείων. Αύτό δέν :, ι …φορΞ μόνο την όρΘόδοξη αγιογραφία αλλά καί όλες τίς άλλες μορφές. Δέν πρέπει νά ξεχνεύυ.ε πώς κατά τη βυζαντινή ξποχή δέν καλλιεργήθηκε μόνον η έκκλησΜστικΞ Μπο- * λογίς καί ή αγιογραφία µα καί "κοσμικ€" λογοτεχνία καί τέχνη.'Η μακρόχρονη όποταγξ της 'Ελλάδας στούς Τούρκους ηταν έπόμενο νά πλουτίσει µέ μουσουλµανικά στοιχεία τη λαϊκή της τέχνη. 'Από τά μέσα τού 170υ αίώνα, καί κυρίως κατά τό 180, η ανάπτυξη έµπορικύν συναλλαγών μέ την Κεντρική καί Δυτική Εύρώπη, οί δραστήριες παροικίες τών 'Ελληνων τής διασπορΞς, ή άνθιση τύς ναυτιλίας, φέρνουν τούς 'Ελληνες σέ γόνιμη έπι- κοινωνία μέ τόν προηγµένο εύρωπαϊκό χώρο. Οί ίδέςςτού εύρωπαϊκού Διαφωτισµού άπηρε- άζουν πολλούς "Ελληνες λογίους. 'Αποτέλεσµα αύτύς τύς έπαφΞς είναι καί ή είσα€;υγη νέων τεχνικών μεθόδων καί τεχνοτροπιών καθώς καί διακοσμητικών θεμάτων. Σημαντική είναι ή έπίδραση τού μπαρόκ, πού θά τη μελετήσουμε σέ ίδιαίτερο µάθημα. Τρείς είναι οί κυριότερες πηγές θεμάτων τής λαϊκής μας τέχνης: τά παλιότερα Ξρ… γα, οί γκραβούρες καί τά μνηµεία τού λόγου. Τά παλιότερα έργα, μέ τό πρόσθετο πλεο- νέκτηµα τού σεβασμού στό πατροπαράδοτο, παίζουν άνασχετικό ρόλο στίς γρήγορες καί ριζοσπαστικές µεταβολές. Μεγάλη διάδοση είχαν οί εύρωπαϊκές χαλκογραφίες πού µετα- φύτεψαν ένα µεγάλο πλούτο θεµάτων. T6 σύνολο σχεδόν τών άπεικονίσεων μεγάλων µακρι- νών πολιτειών σέ τοιχογραφίες.άρχοντικών {fig Βόρειας 'Ελλάδας προέρχεται άπό τέτοιες χαλκογραφίες. Πολλά θέματα προέρρνται άπό άφηγήσεις,λείκόνες, μεταφορές καί παρομοι- ώσεις παρµένες άπό τήν 'Αγία Γραφή, τά Συναξάρια, την έκκλησιαστικη ύμνολογία, τίς ΄λαϊκές παραδόσεις, τά δηµοτικά τραγούδια καθώς καί άπό λόγια κείμενα. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: Πόπης Ζόρα= ;Η Γ ο ρ'γ ό ν α ΄ε'ι ς τ ή ν ‘E λ λ η ν ι κ 6 ν Δ α- t κ 'η ν T έ χ ν η ν, 'Αθήνα 1960 . Κίτσου 'Α. Μακρύ: Η η λ ι o p ε ίγτ ι κ η-Δ α… ϊ κ ή Φλέ χ ν η - Η η γ έ ς κ α ί ’E π ι δ ρ α σ ε ι ς, 'Αθήνα 1948 . Μανώλη Χα… τζηδάκη: ‘H’ K ρ η τμι κ ή Z ω γ ρ.α φ ι κ η κ α ί & 'I τ α λ ι κ ή Χ α λ κ 0- γ ρ α ο ί α, 'Ηράκλειον Κρήτης 1947. ΄ . ΜΟΡΦΟΛΟ… ' 'Ο χαρακτηρας τής τέχνης είναι πρόσθετος στά λαϊκά άντικείµενα, πού κατασκευά- ζονται γιά νά καλύψουν πρακτικές η θρησκευτικές &νάχκες. "Ετσι, η πρώτη άρετή ένός άντικείµενου είναι ή λ ε ι τ ο υ ρ γ ι κ ό τ η τ α, ή ίκανότητα νά έξυπηρετεί τίς πρακτικές άνάγκες γιά τίς όποίες δημιουργήθηκε. T6 μεγάλο μυστικό (fig λαΈκύς τέχνης είναι ότι φιλοκαλεύ ύπηρετόντας τή χρεία. 'Η καλαισθητικη φροντίδα δέν έκδηλώνεται µόνο µέ τη διακόσµηση &λλά καί μέ τό όλο σχύμα πού, άν καί καθορίζεται ά€3 τη χρήση του, έχει άνεση καί &ρµονία.΄Υπάρχουν περιπτώσεις όπου η διακόσµηση κάνει πιό £5- χρηστα τά σκεύη. Τά παραπάνω ίσχύουν.καί γιά τά σταθερά στοιχεία τών χτισµάτων, τα… βάνια, πόρτες, κάγκελα, µεσάντρες, λιθανάγλυφα κ.λ.π. Σηµαντικός παράγων πού έπιδρΞ στό διαµόρφωση τού σχήματοςκαί τών διακοσµητι… κών θεµάτων…είναι οί δυνατότητες πού προσφέρει τό ύλικό άπό τό δποίο είναι πατασκευασ… μένο τό κάθε είδος. "Η &ξιοποίςση τών τεχνικών καί αίσθητικΞν δυνατοτήτων κάθε ύλης είναι τό κύριο προσόν τού καλού τεχνίτη. "Ετσι, βλέπουµε πώς τό ΐδι0 διακοσμητικό θέµα τροποποιείται καθώς περνάει από όλικό σέ ύλικό. Τό κυπαρίσι, πιχι &λλοιώς έκ… Gav: εται στην ξυλογλυπτικ6, στό λιΘογλυπτική, τό κέντηµα, τόν ύφαντικη, τη δαντέλ… . . .… , ,, > , ! … λα… τό χαλκουρ…ίαη τό ;οτσαλωτό δάπεδο τόν ένθετική κυλ.π. Ακόμα καί & οπτικδ γω… | ! ( ι : ? # Κ…? 4τ &" …' -…" ",- .... "π, , ϊ»? … ΄.….,….΄.….'-. ' . " ," " " νία; (Τ.-»!) "Η ΟΑζ>.ι.'. 'γ…&'9Ξυι.ζ .)-'ν-…ν΄ώς µε ιρι΄9, τ. ιιΝ.=..-..…-!, …)΄…( :,',Ω ;! : '…ζ:".;ς,, an "(Ξ-).], *… πολογίζονται καί οί βραχύνσεις τής προοπτικής. Νά π;ζ % τεχνική πύυ …;η:ιµςπΟ,εζς:; έπιδρΞ στό μορφή κάθε θέματος. Π.Χ. διαφορετικά αποδίδεται τό ίδιο Θέμα στό "μετρυ- τό" κέντηµα από ότι στό "σχεδιαστό". Τό ίδιο συµβαίνει στα χάλκινα, άν είναι χτυπητά 6 χαρακτό κ.λ.π. 'Ε'όλη διεργασία ένός Θέματος γιό νά μεταβληθεί άπό παράσταση σέ κόσµηµα γίνε… ται µέ μιόν ένιαία διαδικασία πού, γιό λόγους καθαρό μεθοδολογικούς, µπορούμε να τή χωρίσουμε στό τρία βασικό της χαρακτηριστικό, στη σ χ η u a 1 o καί η σ η, δηλαδέ στήν µερική ή δλική &ναγωγή τΞς µορφΞς σέ &πλό γεωμετρικά σχέ- ματα, στήν & φ α ί ρ ε σ η, δηλαδή στην &ποβολή χαρακτηριστικών τής μορφύς πού είναι δευτερεύοντα, περιστασιακά 6 παροδικά καί στήν έ ξ'α ρ σ η, δηλαδή στόν τονισμό µέ τό µέγεθος καί τό γρύ- μα µερικών χαρακτηριστικών λεπτομερειών. Αύτό έκδηλώνεται καί στήν παράσταση τού άν- θρόπινου σώµατος "οπου τό πιό έκφραστικό του μέρος, τό κεφάλι γίνεται μεγαλύτερο &… πό τό Ελλα. 'Επισης, σέ συνθέσεις, ό Ήρωας σχεδιάζεται µεγαλύτερος άπό τά ξλλα πρό- σωπα καί, πολλές φορές, µέ λαμπρότερους χρωµατισµούς. Μερικές φορές η διεργασία αύ- τή φτάνει ώς τήν &ποπαραστικοποίηση, έτσι πού τό όρχικό Θέµα νά μήν &ναγνωρίζεται 'πια καί να έχει γίνει ένα παιγνίδι χρωμάτων καί σχημάτων. Αύτό παρατηρείται κυρίως σέ Θέµατα πού δέν έπιδέχονται πύκνωση % πού-είναι ξένα πρός τίς δπτικές συνήθειες καί τή µορφικύ &ντίληψη τού λαού. Οί δύσκολες συνΘΞκες κάτω άπό τίς όποίες &σκήθηκε & τέχνη κατά τούς χρόνους τής Τουρκοκρατίας δηµιούργησε καί τήν έ π ί φ α σ η π ο λ υ τ έ λ ε ι α ς, δηλα… δή τήν δποµίμηση δυσεύρετων καί δαπανηρδν ύλικύν άπό Ξλλα προσιτά καί φθηνό. ΠαρΞ… «Senna ?) ζωγραφική άποµίμπση δρΘουαρµ&ρωσης. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: Κίτσου 'Α. Μακρύ: Η o p ο η κ α ί T ε χ ν ι κ ή, "Χρονικό…71" 'Δ8€- να. τού ίδιου: Η έ ε ς Τ ε χ ν ι κ έ ς κ α ί .Η 0 ρ φ έ ς σ τ 6 Χ ε ι ρ o 1 ε χ… ν ί α µ α ς, έφηρ. "το ΒΗΜΑ" 17 Νοεµβρίου 1963. Το ΠΜΠΠΚΟ Ή…ΡΟΚ. Κατά τό 18o αίώνα παρατηρείται όχι μόνο στην 'Ελλόδα µέ καί σίόλη τή Βαλκανι- κή καί τή Μικρά 'Ασία μιά πραγµατική είσβολή τού εύρωπαίκού μπαρόκ. Τό φαινόµενο ea έπρεπε νδ μελετηθεί στό σύνολό του. "Επειδή, όμως, δέν διαΘέτουμε έπαρκύ στοι- χεία γιά όλον αύτό τό χώρο, 06 έπιχειρύσουµε μι& προσέγγιση τού θέµατος μέσα στόν έλληνικό χύρο. ‘H προέλευση τού µπαρόκ δέν είναι % ίδια σ'όλες τίς ελληνικές περιο… χές &λλό έξαρτΞται από τούς πολιτισμικούς καί οίκονοµικούς δεσµούς κάθε περιοχΞς ..…ρ … , … …ο ..… :," µε χωρες της πύρωπης. Αύτου όφειλονται καί οί τοπικές &πχρώσεις του έλληνικου µπα… σ 6 .. … ο » τ.. … | ,… … , … … ροκ. ιτό "Επτανησα προερχειαι από τήν ιταλία, στό Πόλιο, στ Αµπελάκια και στη Δυτική Μακεδονία &πό τό Μεσευρώπη καί ίδιαίτερα τή Βιέννη. Τό συναντούμε οχι μονο Η Ξ.,. .: , , & ο" τ …1» , ΄Όθλ …,…" ια Ε;… ",... . ..! στη διακόσµηση σπιτιου αλλα και στους ρνοδοςους ναούς, παρ ο ο που η ιθµι…Λα…α ε…. . . 1" »… - . "ν …." …. ." ? , , µ,5 …: …) …,"... …, .… …κκΛςσία ειναι δυσιιοτυ προς κανε στοιχιιο που ερχεται απ την μνρυ.ηι ας ση… ι… ., - 7 ! ." .; . . … ώσΟυμε έδω πώς τό µπαρόκ ειναι ξ καλλιτεχνικη έκφραση της ΑνιιαεταρρυΘµισης… :… ." .ιν () . , , : : : . - - - - . τ--υ'.οις, +, οι:ιον=.:υικη ανοδος, ?; αναπτυξη των εµποοι?ιων, ναυτια… να- 11:11:01.2:— τικ5ν κοινωνικΞν στρωμάτων, ή πυ=ν5τερη έπικοινωνία μέ προηγµένους λαούς, πουπςλοΞγ µια γενική αλλαγή στήν ψυχολογία τδν ραγιέδων καί µια καινούργια κοσµοαντίληψη. τά Λ εκφραστικΞ μέσα γίνονται ανεπαρκΞ καί ανοίγει 6 δρόµος για γόνιµη είσαγωγή θα ,αλι νέων µοροδν. Τό µπαρόκ µέ τήν ανησυχία του, τα ευκίνητα φυτικά διακοσμητικά θέµατα, 16 έντονο ανάγλυφο -αντίΘετο απο τα παραδοσιακό Ερεπο "στρωτ6" - ανταποκρίνεται στίς καινούργιες εκφραστικές ανάγκες. ΕΙΒΑΙΟΓΡΑΦΙΑξ Κίτσου "Α. (ακοή: Οί φεγγίτες τών 'Αργοντικ6ν-'Απ6 16 Βυζάντιο 016 Inap6w, Πρακτικά Δ'Συµποσίου Λαογραφίας, Θεσσαλονίκη 1975, σεχ, 177 5. ΠΟΛΕΟΔΟξΠΛ * ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ Τα ελληνικά χωριά µποροσµε να τα χωρίσουμε σέ τρείς βασικούς τύπους, που & καθένας τους Έχει πολλές παραλλαγές, στόν & π λ 6, 016 σ 6 ν 0 ε τ 0 καί στον Η α- ρ é λ ι ο. 'Ο πρδτος αποτελείται από Ενα κύτταρο μέ κεντρικό πυρΕνα τήν πλατεία &… που συγκεντρώνεται ή κοινωνική ζωή του χωριου, θρησκευτική, έµπορική καί ψυχαγωγι- κή. 'Ο δεύτερος, & σ 6 ν & ε τ ο ς. αποτελείται από δύο, τρία % τέσσερα, οχι αντε… λδς αποκολλημένα κύτταρα, µέ ίδιαίτερο 16 καθένα τους πυρήνα. Πάντως ένα είναι 16 κέντρο τοδ χωριου. 'Ο π α ρ ά λ ι o ; αναπτύσσεται κατά µ6κος τίς παραλίας καί σέ ΄μικρό Βάθος. "Ολα τα κτίρια έχουν πρόσοψη πρός τή Θάλασσα. Δύο είναι οί βασικοί τομείς τΞς αρχιτεκτονικΞς κατά τήν Τουρκοκρατία, & έκκλη- σιαστική αρχιτεκτονική καί 16 σπίτι. 'Υπάρχουν καί αλλες κατασκευές είδικΞς χρήσης, οπως οί βρ6σες, τα γεφύρια, τα αλώνια .... ΄Εκκλησιαστιπή έρχιτεκτονική.Οί εκκλησίες τής Τουρκοκρατίας έφαρμ6ζουν δλους σχεδόν τους τύπους τΞς βυζαντινξς &ρχιτεκτονικΞς, σέ µικρότερες διαστάσεις καί μέ ευτελέ… στερη κατασκευή. 'Ξπικρατοδν, 8µως, οί τρίκλιτες % µον6κλιτες βασιλικές, ξυλ6στεγες Β Θολωτές σέ ποικίλες παραλλαγές. Στά νησιά καί στούς βενετοκρατούμενους τόπους μπεί… νουν καί μερικα φραγκικά στοιχεία, δπως τα δξυκ6ρυφα τόξα, ή έπιμελημΕνη ίσοδομική τοιχοποιία μέ σκαλισμένες πέτρες καί.τά (ταλίζοντα ανάγλυφα. Στά καθολικά τών μονα- στηριδν συνηθίζεται 6 λεγόμενος α0ωνικ6ς τύπος μέ πλαγινοδς ήμικυκλικοδς "χορούς". Σπίτια. Λίο βασικοί τύποι σπιτιών έπισημαίνονται, 6 βορειοελλαδίτικος καί 6 αίγαισ… κελαγίτικος. 'Ο χωρισμός είναι συµβατικός γιατί σπίτια νησιδν δέν ανήκουν.στ6ν αί- γαιοπελαγίτικο καί 16 αντίστροφοο ‘0 βορειοελλαδίτικος δε προς τή γενικξ του µορφή καί τή διάταξη τδν χώρων παρουσιάζει 16v τύπο έκείνο 105 φρουριακοδ πολυόροφου σπι= τιοδ πού εφαρμόστηκε παλιότερα &π6 τους Βυζαντινοδς καί έπικράτησε κατά τήν Τουρκο… κρατία σ'δλδκληρη τήν ήπειρωτικ€ "Ελλάδα καί σέ µερικα νησιά, δπως σημειώνουν οί είδικοί µελετητές. ‘0 αίγαιοπελαγίτικος παρουσιάζει πολλές αντιστοιχίες μέ τον τύπο τού επικρατε στήν κεντρική Μεσόγειο. σ τ' ΄λ µ π ε … Ρι & ή Ο 6! &? Ό Ώ Ό & & ΒΞΒ…ΙΟΓΡΛ6ΙΑ= ολγα "Αστεριάδη: ? 6 ο π ι Γ΄- λ & κ ι α, ΄λθήνα €928. Δ. Βασιλειάδη: Ξ 6 α γ ω γ η …σ τ η ν & ί γ α ι οπ ε … .. ς µ!" … » : . .: ! " .. ..… . λ e: : C ; ι »: ".": ":; ο κ ι τ 6 ":= "6 0 v ι >! το Μ.,… 1935… κ.κ…. Μ…-.ι……ωσμετ…οω και) φ α λ η ν ι α κ &» ο "Α ρ χ ι τ ε κ τ o ν ι κ ή, λ€Πνα 1962ο "Ιω5ννου Κουμαυοδδηε , ι '-- 9 Ν , . ιΞαρατηρησεις;έκι της Αρχιτεκτονικης τινων &&ήνα .€ήνα 1943. Γεωργίου ΉΞγα: Θεσσαλικαί οίκίσεις, Αθηνα 1946. τοδ ίδιου; ;? 'Ξ λ… ι κ ή o c κ : α, 'Αθήνα 1949. τοπ ίδιου: "Η; Δ α τ κ ή κ α 1 o ι κ ε ς τ [> >» :] € 8 Οι ε κ α ν ή σ ο υ, Δοήνα 1949. Νικ. Μουτσόπουλου: T‘6 "Α ρ χ ο ν 1 ι κ 0 C‘ Ο (: Σ ι 6 ρ Η α ν ω λ & κ η σ τ 6 Β έ ρ ο ι α, 'Αθήνα 1960. Τρί ίδιου: Κ α - σ τ ο ρ ι &, Τ'ά 'Α ρ χ o ν τ ι κ &, 'ΑΘήνα 1962. 105 ίδιου: ‘Hf Δ α ί κ ή ΄Α ρ- & χ ι τ ε κ τ ο ν ι κ ή Η ς B έ ρ o 1 a ς, 'ΑΘδνα 1967. 106 ίδιου: Σ π ί 1 1 α τ Ξ ς Χ α λ κ ι δ ι κ 5 α, 'λΘήνα 1968. 'Αργόρη Πετρονώτηι Ο ί κ ι σ ο ο ί κ'α ί 'Ο ρ ε ι ν 6 P 0 p 1 υ ν ί α , 'Α ρ χ ι τ ε κ τ o ν ι κ ά M ν η μ ε ί α ο τήν Η 'Αοήνα 1975. Πάνου- ΠικολΞ Τζελέπη: Δ ω Έ κ=ή ‘E λ λ η ν ι κ 6 'Α ρ χ ι τ ε κ τ 0- ν ι κ ή, 'ΛΘήνα 1971. 'ΑγγελικΞς ΧατζημιχάληιιΛ MAISON σπορους, 'Αθήνα 1949. β΄. AIGOI‘AYTITIKH - EYAOI‘AYHTIKH 'H έλληνικ6 λαϊκή λιθογλυπτική τοό 1Θου καί 190υ αίώνα περιορίζεται σέ χαµήλά ανάγλυφα πού είτε κοσµο6ν λίθινα αρχιτεκτονικά µέλη είτε έντοιχίζονται σέ διάφορα σημεία τής τοιχοποιίας. Οί λιθογλίφοι, οί "πελεκάνοι" όπως τους έλεγαν τότε, ανή- κουν συνήθως στίς κοµπανίες τών χτισταδων μαζί µέ αλλες είδικότητες από μαστόρους. 'Η τεχνική τους ξεκινάει από ίσλαµικξ πρότυπα αλλά πλουτίζουν τό Θεματολόγιό τους ικαί µέ αλλες παραστάσεις, όπως ανρρώπινες μορφές, ακόμα καί απόπειρες προσωπογραφίας. τα βασικά θέµατα είναι'τό &νθοδοχείο, τό κυπαρίσι, ή σχηματοποιημένη έκκλησία, µορ- φές αγίων, πουλιά, ζδα, σταυροί, "ήλιοι, δικέφαλοι αετοί καί κλιματίδες. "Ενα ένδι- αοέρον είδος λιθανξγλυφου είναι οί΄κτητορικές έπιγραφές σ'έκκλησίες καί σπίτια, μέ έσώγλυφα Η έξόγλυφα΄γράμµατα καί λογής διακοσμητικά. BE ψηλό ανάγλυφο είναι καµωµέ… νες οί αίνιγματικές ανθρώπινες μάσκες που προβάλλουν σέ τοίχους σπιτιών καί έκκλη… σιδν, για τίς δποίες δίνονται διάφορες έξηγήσεις πού καμµιά τους δέν είναι δριστική. "έ έκκλησιαστική ξυλογλυπτική ασχολήθηκε µέ τήν κατασκευή τέμπλων, δεσποτικδν θρ6νων καί είκονοστασιδν. T6 ψηλό ξυλόγλυπτο τέµπλο έμφανίζεται στήν "Ελλάδα κατά τόν 166*αίώνα καί πιθανόν προέρχεται από τήν περιοχή 106 Νόβγκοροντ τ6ς Ρωσίαςτ T6 παλιότερο γνωστό χρονολογηµένο τέμπλο βρίσκεται στήν έκκλησία του 'Αγίου Νικολάου 016 Βελβενδό Κοζάνης κι έγινε στα 1591. Τά πρδτα ξυλόγλυπτα τέµπλα είναι τα λεγόμε- να "στρωτ&", στα οποία κυριαρχο6ν συμβολικό Θέματα σέ χαµηλό ανάγλυφο… 'ΛΒγότερα, καί κυρίως από τα µισά το8 180υ αίώνα ή τεχνική γίνεται τολμηρ6τερη, 16 ανάγλυφο ένα τουσ µέ διαµπερή κενά ανάµεσα στίς μορφές καί τό Θεµατολόγιο πλουτίζεται μέ σκηνές από τήν 'Αγία Γραφή, τα Συναξάρια καί λαϊκές παραδόσεις. "Επίσης µέ δύναµη καί παλ- µό αποδίδονται είκόνες από τή φύση καί τήν καθημερινή ζωή. Σέ µερικές περιπτώσεις τό ανάγλυφο πλουτίζεται μέ χρώµατα. ΕΞ όλη αίτή τή φάση είναι φανερή & έπίδραση τοΞ ευρωπαϊκοδ µπαρδκα , "Η ξστική ξυλογλυπτική παρουσιάζεται κυρίως στα δραστήρια δμιαστικ& Εµπορικά καί βιοτεχνικά κέντρα τΠς Έδρειας "Ελλάδας καί τ5ν νησιδν. Στολίζει, µέ φυτικά πο… μ0ϊ€βα, τόσο τά σταΘερα στοιχεία τοσ σπιτιοσ …ταβάνια, πόρτες, µεσόντρες, Χέν- s …' .. ".: δι .€-… ,. . ::ξλα… 56€) Με": ΐε λζΥεστά έπιπλα 7:06 χρησιµο;ζοιΟυσαν 13055! '" σπαµν…τια, λασζΐΞλλεζΞ GO“. | 3 ποιµενικΞ ξυλογλυπτική είναι κυρίως τέ:νπ τω; ΒοσκΞν, που γεμίζουν :ίς nu— κριξς ώρες της έναγκαστικΞς τους µοναξιάς σκαλίζοντας μικροαντικείμενα. ?κλίτσες, ρόκες, κουτάλια, πιρούνια, σφραγιστερά, πίπες, βελονοΘηκες, σοοντόλια, χαράζονται μέ πολύ άπλά έργαλεΐα, συνήθως Εναν σουγιΞ, άλλα τό αποτέλεσµα είναι αξιόλογο. 'Η ναυτική ξυλογλυπτική άνθησε στά µεγάλα ναυπηγικά κέντρα της 'Ελλάδας. "Έργα της είναι κυρίως άκρόπρωρα με μορφή γυναίκας, ανάγλυφες ξπιγραφξς πλοίων καί σκαριά, δηλαδή µικρογραφίες πλοίων. ΒΙΒΛΙΟΓ?ΑΦΙΑ= Νίκου Γρηγοράκη: Λ α ? κ ά m υ λ 6 γ λ υ π τ α. Τρίπολη 1978. Νικολ. Φωκά Κοσµετάτου: τα Φ'ξ μ π λ α έν K ε φ α λ η ν ί α, 1972. Δηµ. Σταμέλλου: T ό T έ μ π λ o 1 o 6 "Α η N ι κ 6 λ α Σ τ 6 P‘a λ α ξ ε ί δ ι κ α ί ό T ε χ ν ύ «: η ς τ ο υ, 'ΑΘήνα 1973. 'ΑγγελικΗς Χατζηµιχάλη: τα περιπου sun 13013, Μισή… 1950. K£1oou>'A. Μακρη= 'Η… Ξ υ λ o γ λ υ π τ ι κ ή τ ο 6 Π η λ ί o υ, Βόλος 1958. τοσ ίδιου: 'Β λ λ η ν ι κ & Δ α ϊ κ & κ α ί Η ε τ α β υ ζ α ν τ ι v i Ξ υ Ν δ'- γ λ υ π 1 a, "Αθήνα 1962. "Αντ. Φαρμακιώτηι T ά T'é α κ λ α τ & ν 'E κ κ λ η σ ι- & ν τ o 6 Α ι 8 α 6 ί o υ , Λιβάδι 1977. Βικτωρίας Νικήτα-Σκαρτάδουι T 6 Η σ=ν α- σ τ filo ι ,1 η ς M π ο υ ν ά τ σ α ς κ α ί τ ά Δ ι 0 α ν ά γ λ υ φ ά τ ο υ, Θεσ- σαλονίκη 1977. τ6ς ίδιας: 'ο Γ λ 6 π τ η ς Η ί λ ι…ο ς σ τ 6 ν Φ 6 π 0 τ o υ, περιοδικόΛΡΜΟΛΟΙ, Αδγουστος=Δεκξµβριος 1977, σελ.47. 'Επίσης στήν ξκδοση τΞς 'ΕΘνικης Τραπέζης της 'Ελλ&δος " N ε o ε λ λ η ν ι κ ή X ε ι ρ o τ ε χ ν ί α" τά άρθρα "ΔιΘογλυπτική" της Πόπης Ζάρα καί "Ξυλογλυοτική" του Κίτσου Μακρή.… ?. ΖΩΓΡΑΦΙΞ 'Η" & γ ι o γ ρ α φ ί α, συντηρητική από τη φάση της, συνεχίζει τη βυζαντινή παράδοση σέ χειροτεχνικό ξπίπεδο. "Οπως πολύ σωστά παρατήρησε & Μανώλης Ξατζηδάκης, Οί &γιογράφοι του 180υ καί του 19ου αίωνα είναι χωρικοί. Στίς έπιγραφξς των Εκκλη- σιδν συναντοδμε &γιογράοους χωρικούς από τους Χιονιάδες, τό Καπξσοβο, τη Ξαμαρίνα, τή Γαλάτιστα, τό Φορτόσι, τή Δράκια καί άλλα χωριά. Φυσικά καί από τό Λγιον "Ορος. XE μικρές δμάδες περιτρΞχουν τον Ελληνικό χωρο καί τοιχογραφοσν έκλλησίες χωριδν καί μοναστηριδν. Πολλοί από αύτούς τό χειμωνα έργάζονται στά χωριά τους καί δτοιμά… ζουν φορητές είκόνες που τίς πουλοδν κατά τίς περιοδείες τους. 'Επιδράσείς από τή δυτικοευρωπαΞκή ζωγραφική συγκερασμ€νες µέ βυζαντινά στοιχεία καί λαϊκή διακοσµητι… κή αντίληψη χαρακτηρίζουν την αγιογραφία της Ξποχης. 'Ενδιαφ€ρουσες είναι οί σκηνές με διδακτικό…ηΘικολογικό περιεχόμενο, καθώς καί οί σκληρές τιµωρίες τόν άμαρτωλδν στοάς νάρθηκες καί πιό σπάνια στους γυναικωνίτες. Ζωηρή φαντασία καί εκφραστική τόλ… µη δίνουν μιάν ίδιαίτερη δύναμη στά έργα αυτά. "Από τά μέσα του 18ου αίώνα καί πέρα Έχουµε Ενα πληθος από ζωγραφικές διακοσµή… σεις σπιτιδν στή Σιάτιστα. την Καστοριά, τ'Αµπελάκια, τό Πήλιο, τό ΜόλυΒσ Μυτιλήνης, τά Ζαγοροχώρια κ.λ.π. Είναι κυρίως απεικονίσεις μεγάλων λιμανιών της Μεσογείου %Κω… σταντινούπολη, Βενετία. Καλκίδα… "η άλλων πόλεων …Βιδννη, Φραγκφούρτη… πού άπλ&νον… ται σέ ζωγραφική φρίζα ψηλά στούς τοίχους του δυµάτιου όποδοχΞς τόν σπιτι6ν. Σπανιόω τερα βλέπουµε πολεµικές σκηνές;Ξ προσωπογραφίες %ρΞων. Πολύ συνηθισμένο €Ξµα είναι ξ ξν0οδοχεζα σέ ποικίλες παραλλαγές, τού τά συναντοΠ;ς επίσης 1ξίς ποδιά: "τα …΄-- πλων. Τά περισσότερα άπό τά θέματα προέρχονται άπό χαλκογραρικά πρότυπα. Πίνακες ζωγραφικής Ξχουµε σίγουρα άπό τήν τρίτη δεκαετία 105 19ου αίόνα. Οί πιό γνωστοί είναι οί ίστορικές σκηνές άπό την 'Επανάσταση το6 1821 πού ζωγράφισε δ άγο- νιστής Παναγιώτης Ζωγράφος μέ τά παιδιά του γιά νά συνοδεύσουν τά άπομνημονεόµατα τοδ Στρατηγοδ Μακρυγιάννη. Πίνακες σε πανί, χαρτόνι, τενεκΕ κ.λ.π. εκανε καί ό Θεό- φιλος, γιά τόν δποΐο δά μιλήσουµε ίδιαίτερα. 'Από τά μέσα τοσ 19ου, κυρίως, αίώνα άναπτόσσεται καί ή πλοιογραφία, μέ παραγγελίες τόν καραβοκόρηδων. 'Ενδιαφ€ρουσες περιπτώσεις είναι οί συόΐασµοί ζωγραφικΞς μέ τή λιθογλυπτική % την ξυλογλυπτική. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: Σπόρου Βασιλείου: P a λ α ξ ε ι δ ι ώ τ ι κ α Κ α ρ ά β ι α, 'Αδήνα 1934. Βασ. Λαοόρδα: "Β'ν α ς A α !! κ 6 ς Z ω γ ρ ά ο ο ς τ o 6 Η α κ ε 6 ο ν ι- κ o σ 'Α γ & ν o ς ,'ΑΘήνα 1962. Ρ. Μελετόπουλου: E ί κ o ν o γ ρ α φ ί α 1 o 6 2 1, 'Λθήνα 1971. "Αγγελου Προκοπίου: T 6 E ί κ 0 σ ι έ ν α σ τ 6 A α !! κ ή z ω- Υ ρ α φ ι κ ή τ ο υ, 'λΘήνα 1940. Γιώργου Σαματοόρα= Δ ώ δ ε κ α A a ί κ 0 ί Z …… Υ τ Ό άφοί,'ΑΘήνα1974.Κ.Γ.Σταλίδηι 'Βδεσσαίοι Ζωγράφοικατά Δ ι ά ρ κ ε ι α τ η ς T o υ ρ κ ο κ ρ α τ ί α ς, "Έδεσσα 1973. Κίτσου ’A. Μα… δι κρΗι 'Ο Z ω γ ρ ά φ o ς θ ε 6 φ ι λ'ο ς σ τ 6 Π 6 λ ι ο, Βόλος 1939. του ίδιου: λ α ϊ κ έ ς Z ω γ ρ.α φ ι έ ς σ 1 6 M o ν α σ τ ή ρ ι τ o 6 "Α η A α υ ρ ό ν - 1 η, Βόλος 1947. τοδ ίδιου: Δ 6 0 A a ϊ κ o ί Z ω γ ρ ά φ o ι, Βόλος 1952. 'Εθνι… κης Τραπέζης τάς 'Ελλάδοςε Σ…τ ο χ α σ μ ό ς Η a π ρ υ γ ι 6 ν ν π, χ ε ί ρ Π α - ν α γ ι ώ τ η Z ω γ ρ ά φ o υ, "Αθήνα 1976. 4 8. ΧΙΟΝΙΑΔΙΤΕΣ ΖΩΓΡΑΦΟΙ Είναι γνωστό πώς κατά την Τουρκοκρατία πολλά έλληνικά χωριά είχαν ξξειδικευΘεί σέ μιά µορφή δραστηριότητας, όπως & Πυρσόγιαννη στην οίκοδομική, τό Πεντάλοφο στην λιθογλυπτική, τό Μέτσοβο στην Ξυλογλυπτική,.η Πορταριά στη Μεταξουργία, οί Καλαρρδ- τες στην χρυσο-ασηµουργία κ.λ.π. T6 μικρό όρεινό χωριό της 'Ηπείρου, οί Χιονιάδες, σήµερα μέ µόνο 12 µόνιµους κατοίκους, Ξβγαλε πάνω άπ6160 γνωστούς ζωγράφους µέσα σέ δύο αίδνες, άπό τά μέσα 106 1800 µέχρι τά µέσα πρό 2006. Παλιότερα, στά κοντινά χω- ριά λέγανε: "Χιονιαδίτης είσαι; Ζωγράφος είσαι",Θά μελετήσουµε, λοιπόν, ίδίαίτερα τό χωριό αότό καί τοός ζωγράφους του, πού 16 Έργο τους είναι σκορπισµένο στόν "Η= πειρο, τη Δυτική Μακεδονία καί τη Θεσσαλία. ' Οί ζωγράφοι τόν Χιονιάδων δέν συγκρότησαν ίδιαίτερο ξπαγγελματικό σωματείο, "σ… πως άλλοι τεχνίτες σέ πολλές περιοχές της 'Ώλλάδσς, άλλά όταν χωρισαένοι κατά πα… τριές, μέ κοινότητα καταγωγής άπό πατέρα. Τρε'ι'ς όταν οί πατριός % φάρες αότΞςε οί Πασχαλάδες, οί Μαρινάδες καί οί Τσατσαζοι.ΚαΟεµιά τους είχε τό ίδιαίτερο δργαστήριό της, όπου γινότανε καί ή μαθητεία των νέων. Έτά δργαστήρια αδτά έτοιµάζονταν κυαζ… ως φορητές είκόνες σέ σανίδι.Κατά µικρές όμάδες ξεκινοΠσαν άπό τό χωριό τους καί &ναλάβαιναν όχι µόνον &γιογραφίσεις έκκλησιων άλλά καί διακοσµήσεις σπιτιδν μέ το… πία, προσωπογραφίες, νεκρές φύσεις καί λογΞς άλλα διακοσµητικά. ? -, … .. Σπουδας6τςροι άπό τούς χιονιαδίτες ζωγράφους ηταν δ κωσταντινος Μαρινας, πού ωγράφισε στό σπίτι το5 φιλικο5 Κωσταντίνου Ράδου στό ΤσεπέλοΠο τούς γάαους τον .ς… ο"! , ο …' .. ,-.. πολξοντα καί σκηνές από τους ναπολεόντιους πολέµους, 6 fii;;¢H;\ κακός, πρι άγιογραφία 106 νεοµάρτυρα 'Αγίου Γεωργίου άπό τά Γιάννινα μόλις 13 µέρες µετά τό &, νατό του καί δ Παγώνης πού δούλεψε κυρίως στό Πήλιο άπό τα 1801 ώς τά 1838. O Haw}— νης είναι ή πιό ενδιαφέρουσα φυσιογνωμία, άν καί παρουσιάζει ανισότητες. Διακρίθηκε κυρίως σάν τοπιογράφος, όπως καί ό γιός του "Αθανάσιος πού πέθανε την τελευταία εί- κοσαετία του 19ου αίώνα. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: Δημ. 'Αγραφιώτηι 'Ο Σ ι ο ν ι α 6 ί τ η ς Z ω γ ρ ά φ ο ς M 1 χ α- ή λ Z η κ ο ς κ α ί ή Σ υ ν τ ρ φ ι ά τ ο υ σ 1 6 M ε τ α ξ ο χ 6 ο ι 'Α γ ι- E ς, 'Ιωαννινα 1977. Κίτσου 'λ. Μακρηι A60 A α ί κ ο ί Z ω γ ρ ά φ ο υ, Βόλος 1952. Γεωργίου Π α ϊ σ ίουε 'A γ ι o γ ρ α φ ί α κ α ί 'Δ γ ι γ ρ ά φ o ι τ 6 ν Χ ι 0— v.1 6 6 ω…ν , "Ιωάννινα 1962. 'Η μ ε ρ o λ 6 γ ι o 'Βταιρείας Παπαστράτου 1973. 9. θΞΟΦΙΛςΞ . 'Ο γνωστότερος, καί εξω άπό τά σύνορα της "Ελλάδας, λαϊκός ζωγράφος είναι άσφα… λως 6 Θεόφιλος ΓΣ Χατζηµιχαηλ. Γεννήθηκε γύρω στά 1870 στη Βαρειά Μυτιλήνης. "Εφηβος άκόµα Έφυγε γιά τη Σμύρνη, πού είχε τότε Εντονο ελληνικό χρωµα, κι Exec κάνει έπάγγελ… µά του τή ζωγραφική. Δε σώζονται εργα του αυτης της περιόδου γιατί μεσολάβησε ή γνω- στή καταστροφή 106 1922. Στά 1897 Ερχεται στην ελεύθερη 'Ελλάδα, εθελοντής στόν πόλε- μο αδτΉς της χρονιάς. Μένει στό Βόλο καί στό Πήλιο ως τά 1927 καί ζωγραφίζει μέ ακού- ραστη δραστηριότητα τοίχους από μικρομάγαζα καί σπίτια, καθώς καί πίνακες σέ χαρτό- νια, πανιά, σανίδια καί τενεκίδες. Φτωχός καί καταφρονεμΕνος, ζεί µέσα σε μεγάλη άθλι- ότητα. Στά 1927 φεύγει γιά την πατρίδα του Μυτιλήνη , συνεχίζει κι εκεί 16 Έργο του κάτω από τίς ίδιες δύσκολρς συνθήκες καί στίς 21 Μαρτίου 1927 πεθαίνει άπό τροφική δη- λητηρίαση. Λίγα χρόνια πρίν από τό θάνατό του γνωρίζει τό εργο του 6 µεγάλος 10x10— κρίτης Στράτης ίΕλευΘεριάδης, γνωστός στό Παρίσι καί σ'δλον τόν κόσµο ως TERIADE, καί άπό τότε αρχίζει ή αναγνώριση τ6ς αξίας τοπ φουστανελλΞ αυτου ζωγράφου.Διαπρεπείς "Ελ… ληνες καί ξένοι τεχνοκρίτες του αφιερώνουν ξνΘουσιαστικά σχόλια, όργανώνονται έκθε- σεις Έργων του στην 'Ελλάδα καί τό 'Βξωτερικό καί τόν Αδγουστο του 1965 εγκαινιάζεται µέ μεγάλη επισημότητα τό Μουσείο Θεοφίλου στή Βαρειά Μυτιλήνης.'Υ πϊρξαν, δρως, καί σφοδροί επικριτές του Έργου του, ποό δεν 105 αναγνώριζαν την παραµικρή έιτζ. T6 Ξργα 106 Θεόφιλου είναι τοπιογραφίες, µυθολογικΕςΠπαραστάσεις, σκηνές από την 'Επανάσταση τοσ 1821, ρωπογραφικά θέματα, μερικές προσωπογραφίες καί λίγες &γισγραοί… ες. Πρότυπα του είναι λαΐκ€ς λιθογραφίες, καρτ-ποστάλ, είκονογραφήσεις λαϊκών εκδό- σεων, φωτογραφίες κ.λ.π. Ξεκινώντας από τοσο ταπεινές &φετηρίες δηµιούργησε "ενα ναν… µαστό Έργο όπου "κοιτάζει΄τδν κόσμο µέ την άγν6τητα των γαλανδν µατιΞν 100". HE μιά µοναδική εύαισΘησία στό χρ5υα αποδίδει τους &πιαστους τόνους τοδ έλληνικοδ τοπίου. "Έργα του, έκτός από τό Μουσείο Θεοφίλου, βρίσκονται 016 Μουσείο 'ΕλληνικΞς;ΛαϊκΞς Τέχνης στήν 'Α0ήνα, στίς Συλλογές "Εμπειρίκου καί Ηακρ6 καί σε πολλούς συλλέκτες. Ευ… νολικό έργο του είναι οί τοιχογραφίες 016 σπίτι τοξ Γιάννη Κοντο5, στόν "ανακασια "α… νω Βόλου;Ο "Ή - -- υ…, » ..ι' …' , . ., … . , ..,- ,,. . ΒιοΛΙΟΓΡΑυι…ε 'υδυσσέα 'µλατηι '0 Z … γ ρ...ά ο 0 c G € 6 9 λ Φ ς, ΞΞπΝα 19?3… λα - … -τ-'?- «-΄ "" 1.3; .- ; .2' ,. ή …' .. * . .ς …ρααε…ης .ης οΛ……οος, επι'εΑεια χιςν.η Έσαρουχη; & € 0 ? ; Α ο ς? ,Αύξνα 1966. Γ.Κ.Κατσίμπαλη= B ο & λ ι o γ ρ α φ ί α Η ε 6 ο ι λ ο υ Ρ. Χ α ε ζ η u ι- Κ α ή λ, 'Αθήνα 1955. 'Η; Λαµπίρηι 'Ο Z ω γ ρ ά φ ο ς Θ : ό φ ι λ ο ς σ τ 6 Σ μ ύ ρ ν η, 'λδήνα 1973. Κίτσου 'λ. Μακρή; '0 Z ω γ ρ ά φ o ς Θ ε 6 φ ι λ 0 ς σ τ 6 Η ή λ ι ο, Βόλος 1939.'Επίσης στό Α'τεύχος τής σειράς " ΕΛΛΗΝΕΣ ΖΩΓΡΑΦΟΙ " τού έκδοτικού οίκου "Μέλισσα" τά άρθρα: Κίτσου Κακρή "Θεόφιλος" καί "Αγάπης Καρακα… τσάνη " 'Η|ζωγραφική τού Θεόφιλου". 'ΑΘήνα 1974. 1ό. Η ΛΑΤΚΗ ΤΕΧΝΗ ΥΕΝ ΚΑΣΟΥ ΚΑΙ “PH? ΚΑΡΠΑΘΟΥ 'Η 'Ελλάδα έχει ένα πυκνότατο πλέγµα νησιών, κυρίως στό Αίγαίο Πέλαγος. Τά νησιά αύτά ανέπτυξαν έναν ίδιότυπο λαϊκό πολιτισμό, τού δποίου ή γνώση είναι πολύτιμη γιά , τήν κατανόηση τού συνόλου τής έλληνικής πολιτιστικής κληρονομιάς. 'Ξπειδη μέσα σέ Ξ- να µάθημα δέν είναι δυνατό νά έξετασθεί στό σύνολό της ή νησιώτικη λαϊκή τέχνη, έχουν έπιλεγεί δύο άπό τά Δωδεκάνησα, ή Κάσος καί ή Κάρπαθος, έπειδή &ποτελούν χαρακτηριστι… κά της δείγµατα άλλά καί γιατί δέν έχουν δποστεί τουριστική άλλοίωση στό βαθμό πού , , Τ , , … , , ΄ ην ύπέστησαν άλλα νησια. Ειναι χαρακτηριστικό πως ένω έμειναν έπι πολλους αίωνες , 6 Χ Ω! τω άπό ξένη κατοχή καί ενσωµατώθηκαν στό 'Ελληνικό Κράτος μετά τό δεύτερο παγκόσμιο πόλεµο,8ιατήρησαν ανόθευτη τήν έλληνικότητά τους. 'Η παράδοση στά νησιά αύτά είναι &… κύμα τόσο ζωντανή πού έχει τή δύναµη νά άνανεώνεται, νά πλουτίζεται καί νά προχωρεί σέ χρήσεις σύγχρονων µεθόδων καί ύλικων, πού όµως ένσωµατώνονται δµαλά στόν κορµό τής παράδοσης. Αύτό δέ σημαίνει, βέβαια, πώς*στίς πρωτεύουσες κυρίως- δέν άρχισε η δια- δικασία καταστροφΞς τού τοπικού ύφους.Πρός τό παρόν, όμως, αύτή ή διαδικασία δέν Ξχει προχωρήσει τόσο ωστε νά παραµορφώσει τόν κατοικηµένο χωρο. Χτά χωριά διατηρούνται καί κατοικούνται πολλά σπίτια μέ τήν παραδοσιακή άρχιτεκ… τονική µορφή, έπίπλωση καί διακόσµηση καί στό χωριό "Ήλυμπος τής Καρπάθου πολλές γυ- ναίκες, ακόµα καί νεότατες, φορούν τήν τοπική λαϊκή φορεσιά. 'Η ντόπια µουσική, µέ βά- ση τή λύρα, έξακολουθεΐ νά τέρπει τούς κατοίκους καί νά τούς συντροφεέει στίς κοινω- νικές καί οίκογενειακές χαρές.'Η τοπική λαλιά, μέ τήν ύπέροχη µουσικότητά της, άντη- χεΞ στούς δρόµους, στά σπίτια καί στά καφενεία.΄Ακόµα καί 6 νεοκλασσικισμός, πού κατά τίς τελευταίες δεκαετίες τού 190υ καί τίς πρώτες τού ΖΟού αίώνα άπλώνεται σ΄όλόκληρη τήν 'Ελλάδα, στήν Κάρπαθο καί τήν Κάσο έχει προσαρµοσθεί στό ύφος πού προΌπήρχε. ....---…..……- 'Λθήνα 1981. ΄Λθηνάς Ταρσούλη: Δ … δ ε κ ά ν η σ α, ΄Αθήνα 19