ΦΥΛΛΑ ΛΟΓΟΥ ΤΕΧΝΗΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: ΜΙΧΑΛΗΣ ΣΤΑΦΥΛΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΔΗΜΟΤΙΚΑ: ...... "Εσείς πουλιά του Γρε6ενοι'ι -— Τούτο τό καλοκαίρι καί τήν "Ανοιξη. Κ. ΣΑΘΑ: ........................ Oi τελευταίες ώρες του Παπαθι΄.ιμιου Βλυχάδα. Θ. ΠΕΤΣΑΛΗ - Δ|ΟΜΗΔΗ: Σκυλόσοφος - '0 Επίσκοπος Τρίκκης καί Λαρίσης. Λ. Ι, ΒΡΑΝΟΥΣΗ: .......................... 'Ο ανήσυχος έφηδος τής Θεσσαλίας Ν. Κ. ΜΟΥΤΣΟΠΟΥΛΟΥ: ............................ τα Θεσσαλικό "Αμπελάκια. ΣΤΕΦ. ΤΗΛ|Κ|ΔΗ: ...................................... Προσδοκία (ποίημα). ΝΙΚΟΥ ΜΠΑΖ|ΑΝΑ: .................................. 'Ο χωρισµός (ποίημα). ΚΙΤΣΟΥ Α. ΜΑΚΡΗ: .. Συµδολή οτή μελέτη τής πολεοδοµίας τών χωριών του Πηλίου. Π. |. ΒΑΣΙΛΕ|ΟΥ: ............................... τό άρματωλίκι τών 'Αγράφων. ΓΙΑΝΝΗ ΒΛΑΧΟΓ|ΑΝΝΗ: ..................................... "Ετσι ήτανε ..... ΜΑΚΗ ΛΑΧΑΝΑ: ............................... '0 άνθρωπος καί τό τέχνηµα. ΛΑΜΠΡΟΥ ΜΑΛΑΜΑ: .......................... 'Απλοί στοχασμοί γιά τήν Τέχνη. ΑΝΑΣΤ. ΤΣΟΥΦΗ: .................... 'O "Αχιλλέας ΤΖάρτΖανος ώς εκπαιδευτικός. ZAXAPIA ΠΑΠΑΝΤΩΝ|ΟΥ: ........................... Θάνατος 'Apxoiou Θεού. ΑΓΓΕΛΟΥ ΓΑΝΝΑ: ............................ Συζήτηση με το Ζωγράφο Δανιήλ. Ζ. ΚΑΛΟΓ|ΑΝΝΗ - ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΥ: ................ "Evo ήλιοΘασίλεµα (ποίηµα). ΑΛΕΞ. ΧΑΤΖΗΓΑΚΗ: ............................. Λαογραφικά τής Πίνδου - B' AX|/. Γ. ΚΑΡΑΝΑΣ|ΟΥ: ............................ Παροιμίες τοι": τόπου µας. ΓΙΑΝΝΗ ΑΘ. ΑΔΑΜΟΥ: .............................. 'Ελασσονίτικες παροιμίες. ΕΜΜ. Γ. ΚΑΡΑΜΑΝΩΛΗ: ........................... 'Η "Αρχιεπισκοπή Φαρσάλων. ΛΙΝΑΣ ΚΑΡΑΜΠΑ: ............................... "Από τό μετανάστη (ποίηµα). |. Α. ΝΤΟΜΑΛΗ: ........................ "Η Θεσσαλική Οίκονοµία καί το 1821 Γ. Δ|ΛΜΠΟΗ: ....................................... Θεσσαλικό Τοπίο (ποίημα) Α. ΠΛΑΚΩΤΑΡΗ: ..................................... "Απολογισμός (ποίημα) Δ. ΣΤΑΜΠΟΛΟΥ: ............................... Βρήκα νά σεριανίσω (ποίηµα) A. ΚΥΡΙΑΚΟΠΟΥΛΟΥ: .................................. Χαιρετισμός (Ποίημα) ΑΠΟ ΦΥΛΛΟ ΣΕ ΦΥΛΛΟ: 'Η υποδοχή … Σάς αρέσουν τα δαλτονερια; - Το κατεστη- µένο - Σχόλια, Κριτική γιά τα 6ι6λία τών Α. MopKéTou, A. OuvooéKou, T. Λάππα, Γ. Λύ- χνου. Τ. Δόξα΄ Χ. Ζήση΄ Ν. Χιονίδου. Δ. Σκ. Σούτζου, Γ. ΝέΖου, Τ. ΣτρουΘιδ. B. Βαλ- λή. Φ. Κωνσταντίνου. Δ. Μωρέ… καί Α. Κλώντια - 'Αλληλογρσφία —- Νέα Βι6λία - Οί συνδρομητές μας. ΕΙΚΟΝΕΣ: Μ. Καταφυγιώτη: Βλαχά6ας 'Av. ΄Αστεριάδη δυό χαρακτικά από τ' 'Α- µπελάκια - Πλατεία Μακρινίτσας, Αμφιθέατρο "Αγ. Λαυρεντίου (δυό όψεις) - Φ. Τσικρικτσή: καλτερίμι τής Μακρινίτσας …- ‘O. Φ, Τσικρικτσής. 1'Ο ΤΕΥΧΟΣ ΔΡΧ. 20 OEIIAAIKEI ΙΕΛΙΔΕΙ ΑΦΙΕΡΩΜΕΝΕ! ΣΤΟ ΑΘΑΝΑΤΟ 2| ΘΕΣΣΑΛ|ΚΗ ΕΣΤΙΑ ΛΑΡΙΣΑ - ΜΑΓΝΗΣΙΑ - ΤΡΙΚΑΛΑ - ΚΑΡΔΙΤΣΑ - ΦΘΙΩΤΗΣ EYPYTANIA — I‘PEBENA ΚΥΚΛΟΦΟΡΕΙ ΚΑΘΕ ΔΥΟ ΜΗΝΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: ΜΙΧΑΛΗΣ ΣΤΑΦΥΛΑΣ ΓΡΑΦΕΙΑ ΣΥΝΤΑΞΕΩΣ: ΜΟΥΡΟΥΖΗ 18 - ΛΑΡΙΣΑ - ΤΗΛΕΦ. 226.144 Διευθύνσεις σύμφωνα µε το Ν.Δ. 346)1969 άρθρ. 9 § 3 : ΄Υπεύθυνος - "Εκδότης - "Ιδιοκτήτης Σ. Κατσώνη, Δηµάρχου 'Αστεριάδη 3 Λάρισα. Προϊστάµενος τυπογραφείου: Κ. Γκιζπλης Βασ. Φρειδερίκης 11 ΛάρισαΔ Τιμή τεύχους δρχ. 20. Έτησία συνδροµή: Εσωτερικού δραχ. 120. "Εξω- τερικού λίρ. 6 δολ. 10. "Οργανισμοί, Νομικά Πρόσωπα. '|δρι΄ιµστσ. Δήμοι. Κοινότητες: δρχ. 500. Γιά διαφηµίσεις ίδισίτερη συµφωνία. "Εγγραφή συν- δροµητών - εµδάσµατσ οδός Βασ. Σοφίας 33 Γ' όροφος Γραφ. 25 κ. Κοτσώνη. Δωρεάν καί τιμής ένεκεν δεν διατίθενται. Βι6λίσ, έντυπα. συνεργασίες, ανταποκρίσεις στό Διευθυντή ΣυντόΕ8ως Χειρόγραφα δεν επιστρέφονται ΄Ανάτυπα δεν γίνονται "Η "Θεσσαλική "Εστία-ι δεχεται τους φίλους καί συνεργάτες στά Γραφεία τής Δισχειρίοεως Βασ. Σοφίας 33 — 30c όροφος Γραφ. 25. τηλ. 224-755, κάθε Πέμπτη 7-9 τό Βράδυ. ΓΡΑΦΕΙΑ ΚΑΤΑ ΝΟΜΟΥΣ: ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ: "Αναλήψεως 247. τηλ. 271 - 10 Βόλος. "Αντιπρόσωπος: Γιάννης Γ. Μουγογισννης. ΤΡΙΚΑΛΩΝ: Γαριδσλδη 12. τηλέφ. 27-500. 'Αντιπρόσωπος: 'Αχιλ. Γρ. Καρανάσιος. ΕΛΑΣΣΟΝΑ: 6ης 'Οκτω6ρίου 109. τηλεφ. 22-226. "Αντιπρόσωπος: Γιάννης "Αθ. 'Α- δάμου. ΚΑΡΔΙΤΣΑ: "Αντιπρόσωπος: Θωµάς Πλατανιάς. ΄Επιθεωρητής Δηµ. 'Εκπσιδει'ιοεως, Βασαρδάνη 5΄ τηλεφ. 21 -428. 'Η «Θεσσαλική Εστία» πωλείται: στήν !ΑΘήνα στό βιβλιοπωλείο τής 'Εστίας, Σταδίου 38. Στή Θεσσαλονίκη στό Βιβλιοπωλείο Παναγ. Poo/181 Τσιµισκή 41 Τηλ. 29—010 'Ετυττώθη σε χαρτί τής «Θεσσαλικής Χαρτοποιίας» το Μάρτιο του 1973 - Τόπος εκδόσεως Λάρισα αΤΥΠΟΓΡΑΦΙΚΗ» Ο.Ε. ΚΩΝ. ΓΚ|ΖΕΛΗΣ - ΓΕΩΡΓ. ΧΑΡΟΣ Μία Πογιιυ τα… και ΠοΠιιιστικη5 κοΠΠιεργειο€ Μπρπίωα-πλατεΐα "Μ…" ΙΤΙΙ MEAETH ΤΙ|Σ "ΜΜΜ… ΙΙΙΙΙ ΙΙΡ|ΙΙΝ ΙΙΙ |ί|ΙΜΙΙΙ ΠΡΟΛΟΓΟΣ τά χωρια τού Πηλίου ασκούν µιαν Ιδιαίτερη γοητεία στον επισκέπτη τους. Λύτό, βέβαια. όφείλεται, σε µεγάλο βα- Θµό, στήν ωραία αρχιτεκτονική των σπι- τιών τους, στίς Θαυµαστες εκκλησίες καί στίς σκαλιστές βρύσες. "Οφείλεται, ακόµα, στή µαγεία τής φύσης τους, µε τήν Ιδιαίτερη όµορφα": κάθε εποχής. Πέ- ρα, δµως, από τίς λεπτομερε-ακές αύτες όµορφιές, τό πηλιορείτικο χωριό έχει µια ξεχωριστή αρμονία σα σύνολο Πού να όφείλεται αύτή; Είναι. απλως. ή γραφι- κότητα πού δημιουργείται καθώς τό χω- ριό αναπτύσσεται τυχαία, χωρίς να ακο- λουΘεί (ξυρισµένους άγραφους κανόνες; 'Ο απαιτητικός θεατής, πού δε µαγεύεται από τήν εύκολη γραφικότητα. προσπαθεί να ξεδιαλύνει τό µυστήριο αύτής τής αί- σθησης αρµονίας καί τάξης πού τού δίνει τό πεοιδιάβασµα µέσα στα σοκάκια τού χωριού. Δεν έχει τόν απλοϊκό φόβο µή- πως ή αποκάλυψη των κρυφών νόµων πού διέπουν τήν αρµονία αύτή θα καταστρέ- ψει κάτι από τή µαγεία πού εξασκεί απά- νω του Ξέρει πως οί νόμοι αύτοί δεν εί- ναι ψυχρα κατασκευάσµατα ενός στεγνού µυαλού. Είναι ή συλλογική εύαισΘησία, πού. χωρίς ή ίδια να τό καταλαβαίνει, βρήκε τούς νόµους πού δεν είναι ακαμ- 11101, µα προσαρµόζονται πάντα στίς Ιδιαίτερες συνθήκες κάθε περίπτωσης. Κανένας δεν έχασε τή γοητεία από τα παιχνιδίσματα καί τσακίσµατα πού κάνει Tofi κιτΣογ Λ. ΜΑΚΡΗ τό νερό, καθώς κατεβαίνει αλαφρό στα βουν[σια ρυάκια, επειδή ξέρει πως 6 νό- μος τής βαρύτητας 16 κινεί. Στή φύση καί στήν αληθινή τέχνη οί νόµοι πλά- θουν όµορφια σε αφάνταστη ποικιλία µορφών. Χωρίς, λοιπόν. κανένα φόβο Θα προσπαθήσουμε, στήν εργασία αύτή, να επισηµάνουµε μερικά από τα συνθετικά στοιχεία τού πηλιορείτικου χωριού. Θα πρέπει ναχουµε πάντοτε στό νού µας πως 16 χωριό δεν έγινε για ια 16 χαίρονται οί ερασιτέχνες αίσΘητικοΙ τής πόλης αλλά για να τό ζούν οί χωριάτες, µε τούς ίδιαίτερους τρόπους εργασίας καί κοινωνικής ζωής. "Ετσι ή όιιορΦιά του δεν είναι µια καλα τοποθετηµένη ήθογραφική σκηιογοαφία αλλά τό λου- λούδι πού βγαίνει µέσα από τό 'ιδρωπο- τισµένο χωµα τής ζωής. Θα πρέπει &… µα, να ξέρουμε πως οί όροι εργασίας καί κοινωνικής ζωής άλλαξαν και ή προσαρµογή τού χωριού στίς αλλαγές αύτες είναι απαραίτητη προυπόθεση τής βιοσιµότητάς του. Για να Φέρουµε δύο µόνο παραδείγµατα από τή ζω'ι «:… πη- λιορείτικω…ν χωριών Θα σηµειώσουμε πως ή εξαγωγή «:… προϊόντων δε γίνεται πια µε καραβάνια ζώων ότι… µε αύτο- κίνητα καί πως ένα µεγάλο μέρος τής παραγωγής τής ενώ… (βασικού προϊόν- τος τού Πηλίου) δέ γίνεταιέπί τόπου άι- λα σε είδικα εργοστάσια (π. χ στό με- γαλο κονσερβοποιείο έλαιδν τής Άγριας). Τα δύο αύτα στοιχεία, καί απειρα άλλα είναι φυσικό να επιφέρουν καί τίς ανά- Συµβολή στή μελέτη τής πολεοδομίας των χωρίων τού Πηλίου 79 λογες τροποποιήσεις στή σύνθεση τού πηλιορείτικου χωριού. 'Λκριβώς εδώ βρί- σκεται ή αξία τής έρευνας τών νόµων για τούς οποίου: µιλήσαµε πιό πάνω. Οί λύσεις πού απαιτούνται από τήν αλλαγή των συνθηκών Θα µπορέσουν να προσ- αρµοσΘούν στό…χαρακτήρα των χωριών όταν έχουµε κάπως προχωρήσει στό πνεύ- µα τής σύνθεσής τους. 'Η σηµερινή εργασία αποβλέπει περισ- σότερο στό τα επισημάνει 16 θέµα καί τα προβλήµατα πού απορρέουν από αύ- τό, παρα στό να δώσει έτοιµες λύσεις, ανέφικτες σε µια προδροµική προσπά- θεια. ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΤΥΠΟΙ ΠΗΛ|ΟΡΕ|Τ|ΚΩΝ ΧΩΡ|ΩΝ Πολλά από τα χωριά τού Πηλίου δη- μιουργούνται γύρω από µεγάλα µονα- στήρια, (Μακρινίτσα-Παναγία Μακρινί- ιισσα, Πορταριά-Παναγία Πορταρέα, Ζαγορα-Παναγία Σωτήρα. "Αγιος Λαυ- ρέντιος-µοναστήρι 'Αγίου Λαυρεντίου κ. αλλά). Στήν ακολουθία τού "Αγίου Γερα- σίµου, πού τυπώθηκε στήν "Ελληνική τυ- πογραφία τού 'Ιασίου, στα 1820 µε έξο- δα τού Μ.ακρινιτσιώτη Γεωργίου Γούση, αναφέρεται για τή Μακρινίτσα (σελ. 25) 6'ΕσυνάχΘησαν καί έκτισαν όσπήτια οί ανθρωποι τριγύρω τής εκκλησίας καί κατ' όλίγον όλίγον έσυγκροτήθη αρκετή πόλις πολυάνθρωπος καί φιλόχριστος...-. 'Αλλα χωρια προέρχονται από µικρούς οίκισµούς πού αναπτύσσονται καί άλλα από ομαδικές μετοικεσίες. Στήν εκλογή της τοποθεσίας τών χωριών σπουδαίο ρόλο έπαιξε καί ή καταλληλότητα για άµυνα από πειρατικές ή ληστρικές έπι- δρομες. 'Ο Διονύσιος Πύρρος, 6 παλιός βηµεν είς Μακρινίτσαν, πόλιν δ υ ν α τ ή΄',ν ," µέ κατοίκους 2.000». Σε τρείς τύπους µπορούµε να χωρί- σουμε τα πηλιορείτικα χωριά 'Ο πρώτος, ό ά π λ ό ς, & περιγραφή τού πηλιορείτικου χωριού δί νει 6 Νικόλαος Μάγνης εδώ καί έκατό περίπου χρόνια: «Etc 16 κεντρικότερον µέρος εκάστου χωρίου είναι κτισμένη µεγαλοπρεπής έκ- κλησία προικισµένη καί προικιζοµένη πάν- τοτε από τούς εύσεβείς με κτήµατα. Πλησίον αύτής, είναι ή πλατεία (παζαρ) λι- Θόστρωτος, σκιαζοµένη από ύπερµεγέθεις πλατάνους,ένιός αύτής, ή εκτός είναι κρή- νη, χέουσα άφθονον καί ψυχρότατον ύδωρ. Πέριξ τής πλατείας ύπαρχουσι καθίσµατα λίθινα καί είς έν μέρος αύ τής 01061 ή περί- στύλιον (χαϊατι). Αύτού πλησίον είναι κτι… σµένοι ξενώνες (χαίρια) ούτω τούς όνο- µας…… εκεί, είς τούς όποίους κατα- λύουσιν οί διαβαται δωρεάν. ΑΙ εντός των χωρίων όδοί είναι λιθόστρωτοι καί αί αγουσαι είς τα κεντρικότερα µέρη των κτηµάτων...» * τα ίδια περίπου γραφει στή «θεσσα- λία» του καί 6 παλιός δήμαρχος τού Βό- λου, Ηικόλαος Γεωργιάδης, μόνο πού- πιό µεθοδικός αύτός- συνδέει τήν περι- γραφή µε τή λειτουργία τής κεντρικής πλατείας: «κατά τό κεντρον δε εκάστου χωρίου παρατηρείται πλατεία ίκανώς 1. Ν. Μάγνηι:ος: Περιήγησις ή τοπογρα- φία τής Θεσσαλίας καί Θετι:αλικής Μαγνη- σίας. "Εν 'Αύήναις 1860. σελ. 47. 2. Διονυσίου Πύρρου τού (Bamako-3: Πε- ριήγησις Ιστορική καί βογραφία. 'Ev "Αθή- ναις 1848 σελ. 39. πού περιλαµβάνει Και τα …… περισσότερα χωριά, αποτελείται από ένα …' ' νι΄ιτταρο µε κεντρικό πυρήνα, όπου συγ- ιι"ντρώνεται ήκοινωνική ζωή τού χωριού ΙΙρησκευτική, εµπορική καί ψυχαγωγική I ι΄ιρω από τόν πυρήνα αύτόν υπάρχει ή µάζα τών σπιτιών, µε τα καλντιρίµια, πού ξεκινούν ακτινωτα καί προχωρούν ανάλογα με τή διαμόρφωση τού εδάφους. |Ιιισικό στοιχείο τού κέντρου τού χω- ριού αποτελεί ή πλατεία. Κοντά της, λί- … πιό πάνω-λίγο πιό κατω, βρίσκεται η κεντρική εκκλησία τού χωριού. "Ωραία 'Λμφιι9ε΄ατρο 'A γ. Λαυρεντίου 80 Συμβολή στή μελέτη τής πολεοδομίας των χωρίων τού Πηλίου εύρεία καί καλώς λιθοστρωµένη, σκια- ζοµένη ύπό µεγάλων πλατάνων, ύ1ό τήν σκιάν τών όποίων ε6κτιστοι κρήναι προ- χέουσι διαυγές ύδωρ. 'Η πλατεία αύτη είναι ή αγορα τού χωρίου, Ever: ανα 1161- 00v Κυριακήν καί έορτήν συνέρχονται οί κάτοικοι συναλλαττόµενοι πρός ελλή- λους καί συζητούντες τα κοινά τού χω- ρίου συµφέροντα.» ' Βασική αρτηρία τού χωριού είναι τό ανηψρικό raw-15011.11 πού ξεκινάει από τό ΄Κατώτερο σηµείο τού χωριού καί αφού περάσει από τή πλατεία, φτάνει ώς τό ψηλότερο 0111.15'1'0 του. Τό καλντερί- µιαύτό φειδοσέρνεται ανάλογα µέ τίς ύ- ψομετρικές διαφορές ώστε ή κλίση να μήν είναι πολύ µεγάλη καί ή ανάβαση εύκο- λη στούς ανθρώπους καί στα ύποζύγια. 'Λπό τήν αρτηρία αύτή ξεκινούν πλαγινα καλντερίμια-προσπελάσεις πρός όλα τα σηµεία τού χωριού. Χαρακτηριστικό είναι τό γεγονός ότι τα πιό φροντισµένα καλν- τερΙµια τού χωριού έχουν ανταπόκριση µέ τα µονοπάτια ή τα καλντερίµια πού όδηγούν στίς κύριες αγροτικές περιοχές. όπου βρίσκονται τα χτήµατα καί τα κα- λύβια τών χωρικών. Δίπλα τους, όπου αύτό είναι δυνατό, ύπάοχουν βρύσες. 'Η ακτινωτή διάταξη τών κυριότερων δρόµων τού χωριού γύρω από τό κέντρο του, έξυπηρετεί τή λειτουργία τού χω- ριού. 'Η εκκλησία καί τό έµπορικό κέντρο του είναι προσιτά από όλες τίς συνοι- κίες. Οί χωριάτες γυρ΄ζοντας από τα χτήµαια τό βράδυ περνούν από τήν πλα- τεία γα ν' ανταλλάξουν είτε τα κοινω- νικα νέα τού χωριού είτε τίς επαγγελ- µατικές πληροφορίες (πορεία τής καλ- λιέργειας. εµφανιση ασθενειών τών φυ- τών σέ διάφορα σημεία κ. τ. λ.). "Ας µήν ξεχνούµε καί τό ρόλο τής βρύσης τού χωριού στή ζωή τών γυναικών. 'H 61100- ξη δεύτερης ή καί τρίτης πλατείας στόν από τύπο τού πηλιορείτικου χωριού δέν αλλάζει τό βασικό χαρακτήρα του για- τί µόνο ή κεντρική πλατεία συγκεντρώνει τα στοιχεία πού αναφέραμε. Οί άλλες έχουν λειτουργία έποχ;αιή ή περιστα- σιακή. 'Ο τύπος αύτός τού χωριού αναπτύσ- σεται πάντα όμόκεντρα απωθώντας 11061; τα έξω τα στοιχεία πού, ένώ έπρεπε να είναι έξω καί δίπλα από 16 χωριό,'µ…έ τήν ανάπτυξή του αγκαλιάζονται από αύτό. (Παραδείγματα οί µεταφορές τών νεκροταφείων τής Μακρινίτσας καί τού Λαύκου, τών Βυρσοδεψείων τής Μακρινί- τσας καί αλλων). M610 φυσικά ή αλλά 611116510 έπηρρεάζουν τήν όμόκεντρη αύ- τή αναπτυξη (ή ύπαρξη βαθειού ρέµμα- 1. Νικ. Γεω;γιάδου: Θεσσαλία. "Εν Βό- λφ 1894 σελ. 108. τος ή χαράδρας, μεγάλες έκκλησιαστικές Ιδιοκτησίες κ. τ. λ.. 'Απλού τύπου χωρια τού Πηλίου είναι ή Μακρινίτσα, ή.Πορταριά. ή Δρακια, 6 'Αγιος Λαυρέντιος, ή Βυζίτσα, οί Πινα- κάτες, οί Μηλιές, 6 'Αγιος Γεώργιος, ό Λαύκος, τό Προµύρι, τό Τρίκερι. ή 'Λργα- λαστή, τό Κασαµπάσι, ή Ηιάου, τό Μού- ρεσι, ή ΜακρυρράΧη. τό 'Λνήλιο, τό Που- pl, 16 Κατηχώρι καί αλλά µικρότετρα. 'Ο ο ύ ν 0 ε τ o ς τύπος τού πηλιορεί- τικου χωριού αποτελείται από τέσσερα έφαπτόµενα κύτταρα, µέ Ιδιαίτερο τό κα- θένα τους πυρήνα Κοινωνικής ζωής: Δέν πρόκειται για τέσσερα διαφορετικά χω- ρια, τό ένα δίπλα στό άλλο, αλλά για ένα ενιαίο σύνολο, πού ξεκινάει από ένα στο»… κύτταρο κι' αντί να αναπτυχθεί 06 όµόκεντρους κύκλους, ακολουθεί τόν κυτταρικό τρόπο πολλαπλασιασμού, τό διαµερισµό. Κλασικό παραδειγµα ή Ζα- γορά όπου από τό αρχικό κύτταρο τής Παναγίας Ζαγο:ας (Σωτήρος) δηµιουρ- γούνται καί µορφωνονται οί συνοικίες τού "Αγίου Γεωργίου, τής 'Αγίας Κυρια- κής καί τής Περαχώρας. κάθε µια από τίς συνοικίες αύ'ιές έχει Ιδιαίτερη ένο- ριακή εκκλησία. σχολείο καί καταστή- µττα. Πάντως ένα είναι τό κέντρο τού χωριού, όχι παντοτε τό αρχικό, όπως στή Ζαγορά όπου τό κέντρο µετατοπί- στηκε στόν "Αγιο Γεώργιο γιατί ή µε- γάλη εκκλησία τής Παναγίας κάηκε καί ό αύτοκινητόδρομος Βόλου - Ζαγοράς σταµατάει στόν "Αγιο Γεώργιο. οι συ- νοικίες αύτές συνδέονται µεταξύ τους µέ δρόµο πού αποτελεί καί τήν κύρια αρτη- ρία τού χωριού. Παρα τό χωρισµό τους σέ συνοικίες τα χωριά αύτα αποτελούν ένα σύνολο καί 16 ανώτερα Ιδρύµατα εί- ναι κοινά. (Παλιότερα τό 'Ελληνοµου- σείον καί σήµερα τό Πολυµέρειο γυµνά- σιο Ζαγοράς. ή 'Εµπορική Σχολή Τσαγ- καράδας κ. τ. λ). Σύνθετου τύπου χωριά είναι ή Ζαγο- ρά, μέ τίς συνοικίες πού αναφέραµε, ή Τσαγκαρά5α (συνοικίες Ταξιάρχη, "Αγία Παρασκευή, 'Αγίου Στέφανου, Άγ. Ku- ριακής) 'Ανω Βόλος ("Αγιος "Ονούφριος, "Αλλη 115016 'Ανακασιά, 'Λπανω Μαχα- λάς). 16 χωρισµό αύτό τόν είχαν 1100- σέξει καί οί παλιοί λόγιοι. Για τή Ζα- γορά οί Δημητριείς στα 179] γράφουν: τδιηρηµένη... είς 4 μαχαλάδες είς τήν Πέ- ρα χώρα, 'Λγία Κυριακή, "Λη Γιώργη καί 'Αγία Σωτήρα». Οί ίδιοι για τήν Τσαν- καράδα: (είναι διηρηµένη είς 4 µαχα- λάδες µέ 4 εκκλησίες». 'Ο Ηικόλαος Μά- γνης για τα ίδια χωρια γράφει: «καί διαιρείται (ή Τσαγκαραδαί είς τέσσαρας συνοικίας, (µαχαλάδε() (I): έκαστη έχει Ιδίαν 6100111011“- .‘ «Διαιρείται (ή Ζαγορά] 1. Νικ. Μαγνητος: op. cit. σελ. 82. Συµβολή στή μελέτη τής πολεοδοµίας των χωρίων τού Πηλίου 81 ιίς τέσσαρας συνοικίας, έκαστη τών όποίων έχει ίδίαν έκκλησίανι' 'Ο ΄|ωάν- νης Ρηµατισ[δης για τόν 'Ανω Βόλο:'Η κωµόπολις αύτη είναι διηρηµένη είς τέσ- 110015 συνοικίας τού "Αγίου 'Ονουφρίου, τού "Αγίου 'ίωάννου ('Ανακασιά), τήν &- νω συνοικίαν καί τήν 'Αλλην Μεριάν. έχουσα έκαστη ίδίαν έκκλησίαν, ίδιον αλληλοδιδακτικόν σχολείον καί έν κοινόν ίλληνικόν 11016 τήν &… συνοικίαν». * "Αλλα χωρια 116 16 ίδιο όνοµα καί 116 τό διαχωρισµό "Ανω-Κάτω ('Ανω Λε- χώνια, Κάτω Λεχώνια, "Ανω Γατζέα- Κάτω Γατζέα) αποτελούν ίδιαίτερο τί καθένα χωριό 116 ξεχωριστή λειτουργία καί φυσιογνωµία. 'O τρίτος τύπος, 6 τύπος τού 6111- νει…ου, έξυπηρετεί τίς Θαλάσσιε; συγ κοινωνιακές ανάγκες ένός µεγάλου χω- ριού (τό Χορευτό είναι έπινε ο τή; Z6- γοράς, ή "Αγία Κυριακή τών Τρικέρων κ. ο. κ.). 'Εδώ τό χωριό διαµορφώνεται 11616 µήκος τής παραλίας, µε 1111106 βά- 005. 'Ολα 16 κτίρια έχουν στραµµένη τήν κύρια όψη τους 11065 τή θάλασσα. Οί δύο ή τρείς δρόµοι τού βάθους είναι παράλληλοι 11065 τήν παραλιακή όδό, 1161 συνδέονται 116 αρκετούς κάθετους. Συνήθως τα 6111v510 βρίσκονται στόν πιό κατάλληλο για λιμενισμό όρμίσκο τής περιοχής. Τέτοια χωριά είναι ή 'Α- γριά, ή 'Αφησσος, τό Χορτο, ή Μηλίνα, η "Αγία Κυριακή, τό Χορευτό κι' άλλα 11111061606. 'Ολα τα χωριά, καί τών τριών τύπων |κµεταλλεύονται τη φυσική διαµόρφωση τού έδαφους για να έχουν καλό ήλιασμό καί 66010116. 'Ολα είναι στραµµένα πρός τήν ανατολή ή τή µεσηµβρία. Μόνη 6561- 06011 τό χωριό "Ανήλιο. πού βλέπει πρός τή δύση. Είιαι χαρακτηριστικό τό όνομα τού χωριού αύτού ('Ανήλιο) πού, 116 τήν αντιδιαστολή πού κρύβει, δείχνει τή συ- νιιδητή φροντίδα για τό σωστό ήλιασµό τών πηλιορείτικων χωριών. Πέρα 611’ όλα αύτά, ή φροντίδα για τήν αξιοποίηση, από σπίτια καί πλατείες, 1315 θαυμαστής θέας πού παρέχει ή γύρω φύση, ή έναρµόν:ση τού σχήµατος καί τού χρώµατος τών εκκλησιών καί τών γιφυριών στό γενικό τόνο, ή δηµιουργία ιών καλντεριµιών, οί απροσδόκητες προο- 11111165 πού δημιουργούνται 06 κάθε γύ- µισµα τών δρόµων, ή άφθονη βλάστηση φυσική καί τεχνική-οί καλοχιισµένες βρύσες, τα χτιστα ρυάκια πού κελαϊδούν ιιιήν ακρη τών καλντεοιµιών, όλα, σοφά …ήν απλότητά τους, δίνουν στα πηλιο- ,ιιίτικα χωρα αύτή τή μαγευτική αρµο- νία πού σηµειώσσµε στήν αρχή. "Αµφιθέατρο -'Αγ. Λαυρεντίου (όψη τής πλατείας από ") θέση τών θεατών) ΜΕΡΙΚΕΣ XAPAKTHPIITI (EX ΕΙΔΙΚΕΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ Σ M' όλο που 16 πηλιορείτικα χωρια έχουν, 06 κάθε τύπο, τήν ίδια σύνθεση, τήν ίδια αρχιτεκτονική τών σπιτιών καί τών εκκλησιών, οµοιόµορφη βλάστηση 1' ανατολ κα κι' οµοιόµορφη τα δυτικά, κάθε χωριό έχει τήν Ιδιαίτερη φυσιογνω- µία του. Κανένα δεν είναι ανιίγραφο ένός αλλου. Έδώ ακριβώς είναι πού 6011110- τουργεϊ ή έπινοητικότητα τών κατοίκων τους. K666 περίπτωση ζητάει καί µιαν ίδιαίτερη λύση. Καί είναι τόσες οί περι- πτώσεις πού δηµιουργούν άπειρες λύσεις. H6 προσπαθούσε κανένας να 115 6111011- 116v51 όλες είναι σα να έπιχειρεί να 116- νει µια λεπτοµερειακή περιγραφή όλων τών πηλιορείτικων χωριών. 66 11501001- 0100116 μόνο 06 μερικές χαρακτηριστικές περιπτώσεις, πού είναι 60116165 y16 να 11615 δώσουν µια κάποια είκόνα αύτής τής ικανότητας να δίνονται λύσεις προσαρ- µοσμένες τόσο 0115 51511165 656111vo- γικές συνθήκες, όσο καί στήν προγραµ- µατισµένη λειτουργία κάθε χώρου Στο χωριό "Αγιος Λαυρέντιος, πίσω από τό 1606 τής έκκλησίας τού 'Αγίου 1. Νικ. Μάγνητος: op. cit. σελ. 85. 2. Σ. Ρηματιοίδου: Συνοπτική περιγραφή τή; Θεσσαλίας καί τινων παρά τοΣς ώσα- λοϊς.έύίμων. Σμύρνη 13-1874 σελ.;23-24. ι λέτ τ πολ 8080 ΄α των (|) ι'ων τ()ί) | [ηλίου Σ βολή στή με ll ης µι ς χ p > , Οι! Η ντεριμιού τής Μακρινιτσσς ί . . ' - λ " Η υποδοχη του κι: Τσ…ρ…τσή) ('Εργ. Φ. ' έννια " έ ένα λαμπρό αµφιθέατρο µ . “N (τ,ΞΞόεσιδε"ις αναβαθμίδες. Επειδή προρρί & ζεται για παρακολοι'ΞθηΞΞ ξεΧι;88ρΖα&ς" α αθ [δες αύτ ς ν . . ' (όξιαΐό.βδίνόυν όµως τή δυνατότητα σ 6 ' έ πηλιο- να λέπουν. Στρωµµένες µ ' )ραε,ί,τΞκη Ξλάκα καί χτισµένες µέ ντότττΏ πέτρα προσαρµόζονται΄περίφημα α Ο. -περίγυρό τους. Κάτω απλώνεται ευρ χωρη ή πλακόστρωτη πλατεία, καί ό ανα: ΄΄ . ( τολικός τοίχος τής εκκλησίας δημιουργει ,; ένα ίδεώδες φόντο που δέν αφίνει τιά µά- υν. ί τ ν προσοχή να ξεµακρα νο . Μ?άΚΞικρήήόκτάγωνη χτιστή έξέδρα, κέαγ- ξ ; κελόφραχτη, ύψώνεται Σαν? έξι; ?ραΐοί εία γι ν … πεδο της πλαζ, άς…» τό πλήθοΘς πουέ'γεες- - .ό ώ ο.Σκάλες'σοφα ρυ µισμ ν , "» :… Ξίξξιέξ έξέξρες σέ διαφορέα ξΞ?ΞΞξριξέ(ς : λ ύονται τίς φυσικ ς - +΄ι΄ζιεατΞόρές καί µοιράζουν τ'ό πληθος σέ . ποικίλους οµίλους. ΔιευκολυξουνρτΞςνγκ& ΄ δηµιουργουν πει χ…; κλοφορία καί … έ , Οί όγκοι, ' 'σεως των ιδρωµ νων . όι'ι-εξο?είΞς, τα ποικιλόσχηµα έπίπείδα, οξ κλίσεις έχουν συντεΘει µε σοφ α κα αίσθημα. [ υ Τό αµφιθέατρο τού "Αγίου Λαυρεντδο . είναι ένας χώρος μοναδικός για τήέ η. . µιουργία τουριστικών εκδηλώσεων ξ τε. … πικό χρώμα. Θα πρέπει έδω νά ιατ . πώσουμε τήν εύχή να δρΘει µεγαλη προ. σοχή στό ξαναχτίσιµο της παληας έκκ η. σίας πού καταστράφηκε από τους σεεϊ σµούς. Είναι απαραίτητο να πρ.οσε,χτ ή διατήρηση τού αρχιτεκτονικού τυπου τής πηλιορείτικης βασιλικης, ή χρησιµΞ. ποίηση ντόπιων ύλικων (τουλάχισδτον ή σων είναι φανερά) καί ά σεβασµ.ς Ιστ ι διαρρύθµιση τού χώρου. Ολα έκει ενζ- τόσο σοφά στήν απλότητά τους, που »… μ…Μΐ΄ … ζ. & ύ νέου ύπάρχει µια δέ;- ' ίνεται, στό πανηγύρι, ξίδι 2>>.ίετιΦτυουόγία. Τό πανηγύρι του Αγίας), 'βποστόλου τού Ηέου γίνετΕαζ:ιάθΐπξρτά ' 16 Αύγούστςυ και … . . Χτ(ι)όστττόςλυάνθρωπα της περιοχης. "Επιχ. ται σ' αύτό όχι µόνο κάτοικοι 11331 τό τ νϊ>ν χωριών. µα κι, από τό,Βάπζ, τή έσωττρικό τής Θεσσαλ|ςς1. 7? …αν ένα Μακεδονία ΐκόµα. ξύξιταποΞ γιορτάζον- ικ πα… , . μικρΞ;όοπούς ντόπιους αγωγιάτες. Αρ » : 'Αποστόλου το ταν " . . € Η σήμε- ο ωνία σε ένοχλεί πολύ. έκταση που χ ποιαδηποτε παρ φ . γότΞρα πηρε την , ανάγκη ανατολικό Πη. ρα,δκαί τοξΐΘΞΐΐΐΉίΞΐή πλατεία Στό χωριό Πουρί. στό να ιαρρυ ι ντ ικ πλατεία είναι χωρκσµένη ξιέο,ττόί;εή:ικι?κλικά, σχεδόν όµόκεντρα επίπεδα, γιατί τό έδαφος είναι ανηφοι- ρικό. Σε άλλα χωριά, σέ παρόµοια πες . πτωση, έφαρµόζεται ή λυση της πο ι τής έκκλησίας. 'Ο χώρος έχει διασκευα- --΄ ' : 'Ιστορία τού . Σωκ στους Βαμβακου, - . . χωριών "Αγριο; Λαυρέντιος. από , &?! σ."ρχίεξι2ο7 τάτων χρόνων μέχρι σήµερον. mu τείας- έξώστη. πού τή συγκρατεί ψηλός, σελ. 52. Συμβολή στή μελέτη της πολεοδομίας τών χωρίων τού Πηλίου αναληµµατικός τοίχος. 'Οχι πως οί λύ- σεις εκείνες είναι κατώτερες. Τίς ση- µειώνουµε απλώς για να αίτιολογήσουμε τήν αρχική µας διαπίστωση πώς κάθε χωριό έχει τήν ίδιαίτερη φυσιογνωµία του καί δέν εφαρµόζει όµοιόμορφες λύ- m ις. Τα τρία τούτα διαφορετικά έπί- 1ιεδα, µέ αρκετή ύψοµετρική διαφορά. δίνουν μ αν ανοδική κίνηση πού ακολου- θεί τή φορα τού τοπίου. ‘H πιό ένδιαφέρουσα είδική περίπτωση βρίσκεται στή Μακρινίτσα. ανάμεσα στίς έκκλησίες τού 'Αγίου 'ΑΘανασίου καί τού Αγίου Γεωργίου. 'Η έκκλησία τού "Αγίου "Αθανασίου, άγνωστο πότε πρωτοχτι- σµένη, έπισκευάζεται για τρίτη φορα στα I792. Είναι τρίκλιτη ξυλοσκέπαστη βασι- λική. Δίπλα στή νότια πόρτα της είναι εντοιχισµένη ανάγλυφη επιτύµβια έπι- γρτφή τού µοναχού Νείλου Μαλιασινού, της γνωστής βυζαντινής οίκογένειας πού Εχτισε καί τό µοναστήρι τής Παναγίας. 'Αξίζει να σας µεταφέρω µερικούς από τούς τόσο συγκινητικούς στίχους τού |πιτύµβιου: Τόν ναόν δειμάμενον, τόν σελασφσ'ρον ούρανομήκη καί τερπνότατον όλον Ποικιλόχροα κατεστηµένον &… 'Αλλ' α΄) Θεανώ δρα έδρα ξένα '0 τύμβος ούτος, οί΄μοι, φεύ, καί λέγειν καί λίθος ούτος δ΄; πικρό; πώµα nil/15L Ισωι7εν Μόδα τόν περίκλυτον άνδρα, Λίγο χαµηλότερα είναι ή έκκλησία΄ τού 'Αγίου Γεωργίου. τρικλιτη κι' αύτή βασιλική. χτισµένη γύρω στα 1766. Τό Θέµα, συνεπώς, είναι ή σύνδεση δύο θρησκευτικών χώρων πού βρίσκον- ται σέ µικρή σχετικα απόσταση αλλα δια- φέρουν ύψομετρικά. Πρέπει να σηµειωθεί ακόµα ότι ή απόσταση τών δύο έκκλη- …… συµπίπτει µέ τήν κύρια ανηφορική αρτηρία τού χωριού, πού ξεκινάει από ιήν Κουκουράβα καί ανεβαίνει στήν πλα- ιιία, για να συνεχισθεί φειδωτά ως τήν |πανω συνοικία- Καί οί δύο έκκλησίες περιβάλλονται από πλακόστρωτες πλα- ”qu. Δηµιουργήθηκε, λοιπόν, ένα άνηφο- … ,ιικό καλντερίµι, πολύ καλοκαμωµένο, W" … άνετες αναβαθµίδες, «δρασκελιές». ί. Δεξιά καί αριστερά του περιβάλλεται από δυό τοίχους απόξερολιΘια πού στέ- ψιινΤαί από προπαντιώτικη πλάκα. Οί …ίχοι ακολουθούν τήν κλίση τού καλντε- ,ιιιιιοί). µέ άραιές κλιμακώσεις. Κατα δια- ι-ιή|ιστα, στα χείλια τών κλιµακώσεων ιι'ιιών, τοποθετήθηκαν µεγάλες πήλινες . Ado-mac µέ αθάνατους. "Εκείνον πού Ανηφορίζιι τόν ύποδέχεται, ακριβώς στήν "πόθο τού διαδρόµου, µια βρυσούλα µέ τ…,…υιρό νερό. Δίπλα στούς τοίχους, 'Ο Φίλιππος Τσικρικτσής κι από τίς δυό πλευρές ύψώνονται ψηλό- κορμα κυπαρίσια. πού δίνουν καί τόν α- νάλογο θρησκευτικό τόνο αφού έιώνουν δυό εκκλησίες. Στίς δυό καταλήξεις τού καλντεριµιού ύπάρχουν µερικά σκαλο- πάτια πού τό ανακουφίζουν από όπερ- βολική κλίση. Στήν επάνω είσοδο, πανω σέ χτιστές κολώνες καµαρώνουν οί γνω- στές πήλινες προτομές τού Ρήγα καίτού Διάκου, πού διακοσµούσαν άλλοτε πάμ- πολλες αύλόπορτες. Αύτές οί τόσο κοινές προτοµές, τοποθετηµένες στό περιβάλλον εκείνο παίρνουν µιαν εντελώς άλλη αξία. Τό κοινόχρηστο αποχωρητήριο, δίπλα ακριβώς από τήν πλατεία τού 'Αγίου 'Α- θανασ'ου είναι χωνευτο στόν αναληµα- από τοίχο πού στηρίζει τήν πλατεία. ΄Ετσι. ένώ είναι τόσο προσιτό, συγχρό- νως είναι καί αθέατο Είναι μια χαρα ν' ανεβαίνεις τό σκιε- ρό αύτό διάδροµο. τα αρχικά σκαλοπά τια, πού φαρδαίνουν στό άνοιγµα, σε ύποδέχονται σάν ανοιχτή αγκαλια. ένώ σέ καλωσορίζει τό σιγαλό τραγούδι τής βρυσούλας,πού σέ φιλεύει δροσερό νερό. Καθώς διασχίζεις τό καλντερίµι, οί κο- λώνες τών κυπαρισόκορµων σέ συντρο- φεύουν στήν πορεία σου. Αύτή ή ρυθμι- κή έπανάληψη τού ίδιου στοιχείου δη- µιουργεί µια κίνηση πού παρασύρει τόν διαβάτη. "Επάνω σέ ξεπροβοδούν, οίκεϊοι 83 84 .… σοβαροί καί αξιοπρεπείς. οί δυό ή- ρωες. Στήν κάθοδο οί ρόλοι αλλάζουν µα στό διαβάτη αποµένει ή ίδια 50x61- ριστη αίσθηση οίκειότητας. Κάποτε σέ αγαπητό φίλο έξοµολογήθηκα πως αί- σθανόµουνα δικό µου τό κοµµάτι τούτο τής Μακρινίτσας. Μού απάντησε πως τήν ίδια αίσθηση είχε καί κείνος αν καί πρώ- τη φορά τό έπισκέπτονταν. Δέν άμφι- βάλλωγ πώς όσοι τό επισκέφθηκαν τό ίδιο θα αίσθάνονται. ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΤΣ|ΚΡ|ΚΤΣΗΣ 'Η τελευταία περίπτωσή µας έφερε στό έργο τού Φίλιππου Τσικρικτσή, τού αύτοδίδακτου πολεοδόµου τής Μακρι- νίτσας. Δική του σχεδίαση καί πραγµα- τοποίηση είναι ή λύση πού σχολιάσαµε παραπάνω. Έδώ πρέπει να µιηµονεύσω πώς τήν πρώτη ένδειξη για τήν ύπαρξη τού αύτοσχέδιου αλλά καταπληκτικού αύτού πολεοδόµου µού τήν έδωσε ό συµ- πολίτης δικηγόρος και µουσικός, αγά… πητός φίλος Μένιος Μουρτζόπουλος. 'Η συστηµατική έρευνα έφερε στό φώς καί άλλα στοιχεία τής ζωής καί τού έργου τού Φίλιππου Τσικρικτσή. ‘H αποκάλυψη αύτή είναι πολύτιµη όχι µόνο γιατί δια- σώζει μια µορφή πού δεν τής έπρεπεν ή λήθη αλλά καί γιατί έχουµε µιαν ασφα- λή ένδειξη πώς οί διάφορες λύσεις πού συναντούµε στα πηλιορείτικα χωρια δέν είναι αποτελέσµατα καλής τύχης, καί τής δικής µας καλοπροαίρετης διάθεσης να θαυµάζουµε, αλλά σωστα προγραµ- µατισµένες έφαρµογές. "Εχουμε χειρό- γραφα τού Τσικρικτσή όπου ύποδεικ* ύον- ται, μέ πολλές λεπτομέρειες, λύσεις δια- φόρων πολεοδοµικών προβληµάτων τής Μακρινίτσας. Τή χρήση τών χειρογράφων αύτών όφείλω στήν καλωσύιη τ;ύ ανε- ψιού του κ. 'Ιωάννη Λεµική. "Ας σταθούµε τώρα γ c‘x λίγο στα κα- θέκαστα τής ζωής τού Φίλιππου Τσι- κρικτσή. 'Η είκόνα του, πού διασώθηκε, µας τόν παρουσιάζει σε γεροντική ήλι- κία. "Ενα φαρδύ μέτωπο καταλήγει σέ πυκνά φρύδια πού σκιάζουν δυό φωτεινά µάτια γεµάτα καλωσύνη κι' ένεργητικό- τητα. Τό παχύ άσπρο μουστάκι του ένώ- νεται µε τή ,αφράτη διχαλωτή γενιάδα του. 'Η έκφραση τού προσώπου αποπνέει µια ήρεμη αποφασιστικότητα καί φανε- ρώνει άνθρωπο πού ξέρει να οραµατί- ζεται. 'Ο ίδιος, άλλωστε, σε ένα του χει- ρόγραφο σηµειώνει µέ µια πικρή είρωνία «όνειρα τής νύχτας». Μόνο πού όΤσι- κρικτσής είχε τήν ίκανότητα τα όνειρα τής νύχτας να τα κάνει έργα τής ήµέρας Γεννήθηκε στή Μακρινίτσα γύρω στα 1825. 'Ακριβή χρονολογία τής γέννησής του δεν έχουμε γιατί τα χαρτιά τού λη- ξιαρχείου τής Μακρινίτσας αρχίζουν από τα 1645. Γράµµατα δέν έµαθε στήν παι-… δική καί νεανική του ήλικία. Στήν αρχή Συµβολή στή μελέτη τής πολεοδοµίας των χωρίων τού Πηλίου δούλεψε χτίστης στό χωριό του. 'Η Θη- τεία του αύτή τόν πλούτισε µέ πολύτιµη κατασκευαστική πείρα πού τήν αξιο- ποίησε αργότερα. "Οταν πια αποφασίσει να ασχοληθεί μέ τα πολεοδοµικά προ- βλήµατα τής Μακρινίτσας θα έχει ένα σταθερό τεχνικό βάθρο στούς όραµατι- σµούς του. "Υστερα άνοιξε δικό του βυρ- σοδεψείο στή Μακρινίτσα. TH1cxv ή έπο- χή πού ή κατεργασία τού δέρµατος ήταν ένας από τούς σπουδαιότερους πόρους τού χωριού αύτού. 'Ο αδελφός του Χρή- στος είχε βυρσοδεψείο στήν Οδησσό. Παντρεύτηκε καί έκανε δύο παιδιά, τόν Δηµήτριο καί τήν Αίκατερίνη. Ταξίδεψε πολύ: στή Ρωσία, στήν Κωνσταντινού- πολη, στό "Αγιον ”Opoq καί αλλού. ch- ρακτηριστικό είναι πως, ένώ είναι τόσο ταξειδεµµένος, δέ µεταφέρει στό χωριό του έτοιύες λύσεις, όπως κάνουν τόσοι έπιστήµονες,αλλα όλες του οί ύποδείξεις καί οί κατασκευές είναι απόλυτα προσ- αρµοσµένες στό χώρο του. 'Ογδόντα χρονών, σέ ήλικία πού άλλοι έχουν έγκαταλείψει τα πάντα, ό Τσι- κρικτσής αίσΘάνεται τήν ανάγκη να µάθει γράµματα. Πόσα χρωστάει ή νεοελλη- νική ζωή σ' αύτούς τούς γραµµατισµέ- νους τών γερατειών. "Ας θυµηθούµε τό στρατηγό Μακρυγιάννη. 'Αγαπαει τό χω- ριό του καί θέλει να τό καλυτερέψει. Πρέπει να καταστρώσει ύποµνήιιατα πού να τα στείλει στούς κοινοτικούς άρχον- τες τού χωριού. Me τα κολυβογράµµατά του συνθέτει τα ύποµνήµατά του. Βέ- βαια στήν ανορθογραφία του ουναγωνίζε- ται μερικούς ύποψηφίους τού Πανεπιστη- µίου καί οί τόνοι του δέν ανταποκρίνονται πάντα στήν τονισμένη συλλαβή. ΤΟύ τό παρατήρησαν. Πικαρισµένος ό Θαλερός γέρος παίρνει καί γράφει ένα ύπόµνηµα όπου δέν βάζει ούτε έναν τόνο. 'Αφού τελειώσει καί ύπογράψει προσθέτει από κάτω τρείς τέσσεςες αράδες µέ όξείες καί περισπωμένες καί σημειώνει: Τίς όξείες καί περιοπωµένες βάλτε τις έσείς όπου ταιριάζει. 'Επειδή βλέπει πώς µέ ύποµνήµατα δέν πετυχαίνει τίποτα, αποφασίζει, σέ ήλικία 90 χρονών να αναµιχθεί στή διοί- κηση τής Κοινότητας. Στίς 24 Μαρτίου 1914 έκλέγετσι κοινοτικός σύµβουλος καί µένει δύο τετραετίες, ώς τίς 6 Μαρτίου 1922. "Εκτός από τό έργο του πού είδαµε. κατασκευάζει τό µονοπάτι µέ τοιχοποιία από τήν Κουκουράβα ώς τόν "Αγιο ’O- νούφριο, τό καλντερίµι από τόν "Αγιο Νικόλαο ώς τή θέση Φείδι στό Σαρακηνό. τή γέφυρα στή θέση τού Βυρσοδεψείου Κάτια καί άλλα έργα. Πέθανε σέ ήλικία 105 χρονών, στίς 27 Φεβρουαρίου 1930 από γεροντικό μαρασµό. ‘O Φίλιππος Τσικρικτσής είχε πάντα το χαµόγελο στα χείλια και µια διάθεση χιουμουριστική. "Απειρα είναι τα ανέκ- Συμβολή στή μελέτη τής πολεοδοµίας των χωρίων τού Πηλίου hora πού τού αποδίδονται. Κατέχουµε ένα γράμµα πρός τό γιό του από τίς 25 Μαρτίου 1905. Πρόκειταιγια ένα γράμµα πού ασχολείται μέ οίκογενειακα καί οί- ιονομικα θέµατα. Κι' όµως, πρίν αρχίσει στή θέση τής ήµεραµηνίας σηµειώνει: «Τό έτος καί ήµεροµηνία σας ταγρά- φιλι ό υίός σας Φίλιππος» Πρα….µατικα πιο τέλος τού γράµματος προσθέτει λί- γα λόγια ό έγγονός του καί βάζει καί … χρονολογία. "Ολα τα προβλήµατα τού χωριού τόν ι'νδιαφέρουν καί σημειώνει τόν τρόπο μέ ων όποίο πρέπει να λυθούν. "Από τα χειρόγραφα, πού µια καλή τύχη µας δια- ι|ιι΄)λαξε, ανθολογώ μερικές παράγραφες πού χαρακτηρίζουν τό θετικό τρόπο µέ τόν όποίο έβλεπε τα πράγµατα 6 Τσι- κρικτσής καί πρότεινε τα µέτρα πού χρειάζονταν. "Δια να κερδίσω… τή γέφυρα «μέ- γα ρεύµα» θα κόψωμε τα νερά είς δύο ρι-ι΄;ματα από το βουιό. Τό ένα µέρος είς της Πορταριάς το ρεύµα, το άλλο είς τής Καονάς τό ρεύµα καί ασφαλίζεται ή ,. ιρυρα». «τα δέντρα πού θα φυτευθούν από Μπράνη βρύση έως τα πλάτανάκια θ' ά- νοιγούν οί γούρνες από ένα µέτρον ή µία καί θα φυτεύονται από δυο δέντρα uh; κάθε μία». «Είς τόν "Αγιον Νικόλαον εύρίσκε- 1… μία κακία κι' έχει πολλούς κλώνους για φύτεµα». «Είς τήν 'Ανωμαλ.ια να φυτεύσωμε αµπέλια». -«'Η πόρτα τής Σχολής να τήν γυρί- uouv ανατολικά». «τα µάρμαρα τής 'Αγίας Τριάδος να σηκωθούν να χρησιµεύσουν δια τήν ,…)ρνα είς τήν αγοράκι. Δύο µήνες πρίν πεθάνει, ό Φίλιππος |…κρικτσής. τήν πρωτοχρονιά τού 1930 ιίνδιιτφέρεται για τήν έκκλησία τού κοι- |ιι|τηριού τής Μακρινίτσας. 'Ολόκληρη ||ιλί=τη κάνει" τεχνική καί οίκονομική. ίίάζει πρώτα τή χρονολογία: 1930 "|α- νι…άρι πρώτη: '|δού σηµειώνω λίγα σχέ- nux διά τήν έκκλησίαν. I) Πρώτον θα έπιβλέψουν οί έπίτροποι τιμ… Κοιμήσεως να γίνει. είς τό κοιμη- ιι΄|µιον. ?) 'Η των [03. έκκληοία να έχει χώρον άνω 3) "Αµφια καί λοιπά από τήν έκκλη- σίαν τής Κοιµήσεως. 4) Είς τήν βρύση να έλθει τό νερό. 5) Μία καµπάνα iUO όκάδων. 6) Θα γίνουν καί το έγκαίν:σ. 7) 'Η έκκλησία θα γίνει να Βάπτονται οί πλησιέστεροι άνω τής αγοράς καί πη- γαδάκι κατά καθώς βούλεται ό καθείς. 8) Οί συνδροµητσί προπληρωτέοι % πληρώνουν. 9) Ζήσης Λιβανός...» 'Ακολουθούν πολ- λά όνόματα γνωστών Μακρινιτσιωτών. "Υστερα θυμάται πώς ξέχασε το όνοµα- τίσει τήν έκκλησία. Συμπληρώνει στήν κάτω άκρη τής σελίδας. «'Η ε'κκλησ[α είς µνήµην τών 'Αρχαγ- γέλων θα έορτάζετσ.ι». "Av για τό Φίλιππο Τσικρικτσή βρέ- θηκαν στοιχεία, δέ σηµαίνει πώς είναι 6 µόνος πού ασχολήθηκε µέ παρόμοια θέ- ματα στό Πήλιο. Είµαι απόλυτα σίγουρος πώς καί σέ πολλά άλλα χωριά θα ύπήρ- flow ανάλογοι όραματιστές-έκτελεστές. Δέν κρατήθηκε τό όνοµά τους, είναι 6- µως τα δημιουργήµατα πού µαρτυρούν τήν ύπαρξη δηµιουργού. ΕΠΙΛΟΓΟΣ "Ενα τόσο πλατύ θέµα, σαν το θέµα τής σύνθεσης τών πηλιορείτικων χωριών δέ µπορεί να όλοκληρωθεί, βέβαια, µέσα στα στενά όρια ένός άρθρου. Φιλοδοξία µας σήµερα είναι, απλώς, να ξεχωρίσου- µε τό Θέμα σαν αντικείμενο µελέτης καί να πούµε τίς πρώτες… µας απόψεις. Τό ούσιαστικό είναι πώς τό αντικείµενο ύπάρχει. Στόν καλό αύτό τόπο πού ζούµε, δυό βήματα έξω από τής πόλης τήν άχρωμη µονοτονία. μας περιµένει ένας κόσμος γεµάτος όµορφια καί ποίηση. "Ενας κό- σµος πού, ξέχωρα από τή χαρα πού προσφέρει στήν καρδιά µας, ξυπιάει καί στό µυαλό λογής έρωτήματα καί µας ξα- νοίγει σέ απέραντα πελάγη λογισµών. Κι' αν ακόµα οί απαντήσεις μας στα έρωτήµατα δέν είναι παντα ίκανοποιη- τικές, µας µένει το µεγάλο κέρδος πώς τούτα τα τόσο κοντινά καί τόσο οίκεία µας πράγµατα µας προσφέρουν αφορµές γόνιµου πνευµατικού µόχθου. Καί είναι γόνιµος καί µόνο πού ύπάρχει. Εύλογη- µένος ό τόπος πού αναπαύει τήν ψυχή καί παρακινεί τό µυαλό πάντα κάτι να γυρεύει. 85

χΝ' κ: ΔΗΜΟΣ ΕΑΓΑΣΩ.Ν (ΒΟΛΟΥ) ΜΑΝΕΛΛαΝΙΟΣ ΔΙΑΓΜΝΙΣΜΟΣ OPOI AlAKBPYEEQZ Διά την έκπδνησιν Αελ!της κατασκευΏς Δηµοτικοδ Θεάτρου Εν Βδλψ Π ε ρ * ε χ δ-µ 8 ν α; Γενιπδτητες Τεχνικδν πρ6γραμμα Τ! Θα ΌποΒΞλοΌν οι διαγωνιζόµενοι "Οροι διαγωνισμ€6 Βραβετα 22 'Ελλανδδικος 'Επττροπή Β. 3. 4. 01: A: PE NIKC‘I‘dTEZ ‘H πδλις τοΒ Βδλου,Ξν προκειµβνγ & Δήμος Παγασδν,προπηρΒσσει πανελµ ληνιον προκριματτκδν αρχιτεκτοντκδν διαγωνισμδν μετας6 'Ελλήνων αρχιτεκτ8νων δια τήν εκπδνησιν µελέτης Θεάτρου,υπδ τούς δρους του κατωτέρω τεχντκοΒ προγράμματος. Τδ θεατρον θα ανεγερΘΏ εις την πλατεταν Ρήγα Φερρατου πα! ε%ς τ6 µέρος αυτής τΈ περεβαλλδµενον &πδ τ&ς δδοΌς Βδλου-Λαρξσης,9ας Heep βρϊου,;ενοφδντος και τ3ς προεκτάσεως τΞς δδοΒ Θρακών,δπως έμφα(ι 'νοντατ ε%ς τδ συνημµένον τοπογραφικδν σχεδιάγραμµα. Ε%ς τους μελετητ&ς αφτετακ πλΏρης έλευΘερ!α δουν αφορς τήν ακριβπ τοποθέτησιν tot κτιρίου τοΈ Θεάτρου,υπδ τόν δρον τΉς μή ασπδπου πατασπαταλπσεως πολυτξμου χώρου,τδν τρδπον προσπελάσεως α%τοΌ κατ γενικα την'Βολεοδοµιπήν διαµδρφωσιν τοΒ µέρους αυτου τΞς πδλεως. 'Αντικε1μενον κρ(σεως Θα είναι η προσφοραπέρα τοποθέτησις τοΒ Άτι- ρ(ου κατ ή προσπέλασις αυτόΒ,αυτδ τόΌτο τδ κτίριον έσωτερικΏς Mai tgwm80tumc nut h αρτιωτ€ρα πολεοδομιπΏ διαμδρφωσις το€ χώρου. Λέον να ληφΘπ Βπ'δψτν Βτι η Θ€σις anon σήµερον τδ παλαιδν κττριον το6΄ Θεάτρου,αποτελεΐ τδ πλέον εύα€σΘητον συγκοινωνιαΜδν σηµε?ον τΞς πύ- λεως. ΤοΒτο ξχει ανάγκην ε!δικΏς µελέτης καί λύσεως ριζιιζς κα! Βρ- θολογιστικΉς. ΔιασταυροΌνται ινε! & συγκοινωνία πρδς τεν ΔΗμον Νεας 'Ιωντας κα! τούς Στρατ5νας (δδδς Ζας Νοεμβρτου),η συγκοινωνϊα πρδς τ6 έσωτερι. "δν τΞς πδλεως κα! τδ πηλιον (δδδς Δημητριάδος πρδς &νατολδς),Ώ συγκοινωνία ups; Λ&ρισαν - 'Αλµυρδν = 'ΑΘήνας (πρδς δυσµας) "Η! η συγκοινωνία πρδς τεν λιμένα κα! τήν προβλήτα με αφετηρ!ας 8λας τας amt ρω πατε … Twas ιζ .… Β'. ΤΕΧΝ IKON IAPUPPMM 1. 'H πδλις το6 ΒδλοΌ έχει πληθυσμδν 75.000 κατο!κων,έκ τδν δποϊων 60.000 έν τΞ πδλει τοΌ Βδλου καί 15.000 sic τδν συνοικισµδν Νεας "Μπας. Tb Θέατρον πρδπειται να εξυπηρετήσπ: . / . €2- α) Θεατρικ&ς παραστάσεις εν γένει hub Θι&σων έπισκεπτομένων την πδλΛν. β) ωαραστ4σεις υπο δµ1λων έρασ=τεχν5ν Υ) Διαλέξεις a) Κ4νηματογραφικας μορφωτικάς προβολας να! 8) Συναυλ1ας ‘Ev &ντιΘέσει προς Θέατρον μεγαλουπδλεως,τδ υπο μελέτην συγκρ6τηµα. δέον να παρουσιαζΠ τοιαύτην έλαστικδτητα συνθέσεως,&στε να ε;υπηρε… τήσπ μοινωνιπ&ς &ν&γκας site κατα τας παραστάσεις,ε!τε ε%ς περίµτω- στν κοτνωνιππς συγκεντρώσεως τΞς πολεως. Δεδοµένου οτι τα έξοδα αμοιβπς το€ προσωπιποΒ θα βαρΌνοΌν κατά τε πλεΐστον μέρος το6 έτους τον ΔΏµον,δ!ον να καταβληθξ προσπάθεια Όπως η σύνθεστς δπλουστευυΞ ε%ς το έπακρον &πδ ξπ6ψεως ανάγκης προ. σωπικοΒ. . 'Η μελέτη.δεδομένου οτι τα οικονομικά pica τοΒ ΔΏμου είναι περιω- ρισμένα.ε€ον να &πλουστεΌΒΞ κατ απο αποψεως συνθέσεως πα! κατασκευης θα περιλαμβδνη &! εκτέλεσιν κατά χρονικ&ς περιδδους,τΞς πρ&της με προΌπολογισμδν κατ'αν&τατον Βριον 1.500 χιλ.δραχμ3ν, . "Εκα0τον στΐδιον εκτελέσεως τΞς μελέτης οφετΛετ νά είναι αΜτοτελ€ς, οΒτω, ώστε να Επιτρέπεται η οµαλή λειτουργία ακοµη κατ είς το πρδ. τον σταδιον. το θεατριπδν συγπρδτημα διά 1.000 άτοµα 63 περιλαμβ&νµ: Ι/ Είσοδον κα! πώληστν εισιτηρίων 2/ Atoiunatv 3/ Φουαγιέ µετά πυλ1πετου,Ώποχωρητηρτων καί βεστιαρ!ου 4/ Αίθουσαν Θεάτρου χωρητικδτητος 1.000 &τδµων,μετα ΘαλδµοΌ κινη. ματογραφικΉς προβολ3ςο 5/ Σπηνήν &πλΉς μορφ6ς 6/'πργαστήριον σπην4ς 7|'Λποθήκην σπηνΞς Ρ/'κργαστπριον ένδυµασι5ν . | . 030 9/'&ποΘήπην ενδυμαστδν 10/ Βαφεΐον !νδυμασιδν ΙΙ/'Εξ ενδυτήρια ηθοποιων 12/'λποχωρητΏρια και λουτρά Ι3/ Διευθυνσιν σκηνής.- : *1 ΞΞιΥΏΟΒΑΛΟΣ! 91 ιαοζΞ&ζ;0ΜΒΗΩΙ ο! διαγωνιζυμενοι Θα υποραλουν: I/ Psvsnfiv πατοψιν Ι/500 πολεοδομικαν,περιλαµβανουσαν κα! ταν τροπον προσπελασεως τοΒ κτιρΐοΌ τοδ Θεατρου,παδώς καί τήν γενικήν διαµορφο- σιν το!! χώρου πέριξ το8 κτιρίου μέχρι να! ταν δδδν. '…φτεται,ώς ελέχΘη ε%ς τας Γενικ6τητας (παραγρ.4),πλήρης ελευθερ!α εις τον μελετητήν δια τήν αρμονινην τοποθέτησιν τοΌ Θεατρου εις τον διαΘ€σιμον χωρον,υ δπο€ος θα πρέπει να μελετηβξ πολεοδομικδς κα! που κλοφοριακΞς. Ξ/'…ρλιτεκτονικήν μελέτην bub πλ1μαπα 4/200.Ξτοι: κατδψεις τοµας προσδψεις ταπογραφιπδν 3/'&κΘεσιν και περιγραφήν του αντικειμένου 4/ ωροΐπελογισμδν βασει κυβισµοΒ 5/ Λαταλογον τΞν Όποβαλλοµ€νων σχεδίων κατ έγγραφων. 'Η έκπδνησις των σχε6ϊων Θα είναι απλπ,σαφης κατ μέ σινιπήν μελανην. .ο%ς τον τρδπον τΞς παραστασεως τδν προοπτικδν αφ!εται πλήρης £350- Θερ(α. 'Ξπιτρ€πεται κα! η υποβολή φαπογραψι3ν ενδεχομένων προπλασματων. &ε)έται,αί δποΐαι ξέν εκπληρώνουν τους δρους τΞς παρούσης συγγραφΏς, αποκλείονται τ8ς πρ!σεως δι'αποφασεως τΞς 'Ελλανοε€που 'ΒπιτροπΏς. Εις τας πατδψεις πρέπει να σχεδιασΘοδν και αι σειρα! ταν Θέσεων,εις δε τα διαφορα διαμερίσματα και η ο€σις τΞν έπϊπλων. ΣπΕε1ωσις: Ώρ€ππι να λ:ψοξ υπ'δψτν οτι η σταΘμη των υπογείων υδατων 4. 5. 6. .4- ευρίσκεται ε€ς το -0,50 µ.πιρ!που παξ οτι το ανεκτδν φορ- ττον τοΈ εδαφου5ειναι 0,50…χλγρ./έκ. &. σε OI ΔΙΑ… N1 & ' Ωχ Δεκτοί εις τον διαγωνισµδν είναι παντες οι 'Ελληνες το γ!νος,δπου- δήποτε να! αν ευρτσπωνται,ή παντες οι εν 'Ελλαδι διαμένοντες ορχ…. τακτονες και μηχανικοί. οι µελΕται πρ!πει να €χουν παραδοοξ επί αποδεξςει µέχρι τΗς εις το Ταχυδρομεΐον προς αποστολήν. οι συναγωνιζδμενοι Θα παραδώσουν µαζι pt τήν μελέτην τα! φακελλον κλεισμένον και μη διαφανή τπτ τοΈ οποίου θα αναγρ&φεται & !διος αριθµος που φέρει και η μελέτη.'οντδς δέ τοΌ φσµ€λλου το περιέχε- ται το ονομα και η διευθυνσις του συντακτου τΗς μελέτης. Εις τον ΐδιον φάκελλον Θα περιλαμβανεται και δηλωσις υπογεγραμμένη υπο του συντακτου τής μελέτης,8τι & υποβαλλοµ€νη μελέτη ειναι ϊδιον προσωπιπδν του έργον & οτι έξετελέσΘη Όπδ την αµεσον Επίβλεψιν στο τοΒ. κάθε υποβαλλομένη µελέτη Θα φέρη κα! απδ ένα διαπριτικδν αριθµ5ν αναγραφδµενον εις δλα τα σχέδια. '0 αριομδς αυτος θα αποτελΞται απο 1 5 ψηφ!α κατ Θα αναγράφεται εις έκαστον φθλλον καί έγγραφον ξπανω δεξια. o εςαψηφιος ούτος αριΘμδς θα καταλαμβανη δψος I έκατοστοΌ κα! ολι- κδν πλατος & έκατοστών. . Σχέδια & έγγραφα επί ταν οποϊων να διαφαίνεται οπωσδήποτε το 5νομα τοΌ συντακτου θα απορρίπτωνται κατ'αρχπν μή υποβαλλδμενα εις την πρ!σιν τξς 'Ελλανοδζκου επιτροπΞς. 0υ6εμϊα μελέτη Θα λ1ρΘΞ Όπ'δψπν: α) τον είναι ατελής β)εαν & 'Δλλανδδικος επιτροπή πρτνμ ετ… τα €ςοδα κατασκευπς Όπερ- βατνουν το παοορισΘ€ν ανατατον ποσδν τεν τριΞν (3) δισεκατοµμυ- ρίων δραχμ3ν. γ)έαν δέν ανταποκρ1νεται εις τους δρους τοΈ παρδντος προγραμµατος.. . / . ιδ. ε' ΒΡΑΒυΙΑ Δια τήν βραβευσιν ταν μελετ5ν Θα διατεΘπ συνολικδν ποσδν 35.000.000 δραχμαν,ποτανεµυµενον ως ακολοΌοως: 1/ πρωτ… βραβετον δραχμαι 19.000.000 2/ Δε1περον ' 9.000.000 3/ τριων ' ' 5.000.000 4/ το αγορασΘοΌν και δύο ακ6μη µελέται προς δρχ. 1.500.000 έκαστη. το ολικδν ποσδν δύναται να διατεοΞ και κατα διαφορετιπδν τρδπον,εαν τουτο αποφασζσΏ 'Η 'Ελλανδδιπος επιτροπα,Ώ οποια επιφυλασσει το δικαιω- μα εις εαυτην "ο! να μή απονετμη βραβεΐα,νατα τον απολυτον κρίσιν αυτΞς. Α! µελεται αι οποΐαι Θα βραβευοουν & Θα αγορασΘοΒν'γτνονται κτπμσ τοΌ Δημου. 'Ο Δήµος έχει τδ δικαιωμα,αλλα οχι και την υποχρέωσιν,να χρησιμοποιΐµ σς τας μελέτας αυτας,εν μέρει & εις τδ συνολον αυτών,δια τήν ανέγερσιν τοΌ ΔημοτικοΌ Θεάτρου. 'Ο Δήμος δηλώνετ οτι την !Μπδνησιν τΞς δριστικΏς µελέτης και τήν!:;Ξ. βλεψιν Θα αναΘξσρ εις τον λαβ6ντα το α! βραβετον "οι συµφ&νως προς το ισχδον διαταγμα "περι αμοιβών ωηχανιπΞν & 'μρχιτεκτδνων". …! τήν δια… φοραν οτι κατα ταν αναΘεσιν το ορισυξ και &ν&τατον δριον δαπάνης,επ1 τξ βασει του οποίου Θα υπολογισοζ η τελική αμοιβη,ανεςαρτήτως του τε-΄ λιποΒ πραγματιποΌ κοστους τοΒ έργου. τις τε συνολον τΞς αμοιβ3ς του μελετητοΈ περιλαμβάνονται και οι τμη- ματικαϊ αμοιβαί τας οποίας αυτος θα π0τ0βαλµ εις γνωστούς και πεπειρα- μενους µηχανικούς τΞς εκλογΞς τοΒ εργοδδτου,δια την συνταςιν τών στα- τιπών υπολογισµδν και τΞν μελετΞν υδραυλικών,πλεκτρικαν Θερμ&νσε…ν κλπ. εγκαταστάσεων. ‘0 Afipoc δύναται να ζητήσΏ οι0σ8ήπστε δΘελε κρίνει σκοπ€µους τροπο- ποιήσεις και τΞς μελέτης ακόµη η οποία Εοελε τύχει του πρ&του βραβείου & τήν συγχώνευσιν τδν πλεονεκτημάτων πλειυνων μελετ3ν εις µιαν. meta τήν δημοσιευσιν τΞς αποφάσεως τΞς 'υλλανοδΐπου επιτροπής αι με- λέται το έπτε608ν επι οδο εβδοµάδας. …ετα το!πα αι μα βραβευΘεΐσαι και .΄/ . μη αγορασΘεΐσαι μελΕται επιστρέφονται δωρεαν εις τους συνταπτας αυτ5ν. ουδεμ€αν αναλαμβανει & ΔΞµος έγγΌησιν δια φθοραν & απώλειαν τΞν με- λετ3ν. οι δια(ωνιζδρενοι,υποβ&λλοντες τας μελ€τας των,αναγνωρτζουν τους δρους τξς παρούσης διαπηρ66εως και παραιτοΈνται προκαταβολικΞς πάσης ένστασεως εσον αφορα τήν αποφασιν τΞς 'µλλανοδικου 'ΕπιτροπΉς.- LE "' &……Ε΄3ώ?.& ELITE 'Η 'Ελλανδδικος "Επιτροπή αποτελείται σκι τους: 1/ Δημαρχσν µαγασΞν ?ε&ργ.εοντοστανον ε/'Λρχιτ!κτονα Δημήτριον Φωτιαδην 3/'…ρχιτέχτςγα κων/νσν υπ!ρην,παοηγητήν πολυτεχνε€ου ι|'Αρχιτεμτονα: εκπροσωπσν του Συλλογου '…λλήνων Αρχιτεπτδνων 5/ Πολιτικδν εηχ/κδν Δημ.Ξορπν3ΐσν,καυηγητήν του Πολυτεχνείου. 'Η 'Ελλ0νΌδικος 'Επττρ0πή: "΄'ν' " "΄΄. " "λ' " " …το- ΌΜΨ…&τήψ-πρξσιγ της,ανταποπρϊνονται καλυτερα εις τους δρους του npovpdpparoc mat ικα- νοπΌ08ν κ"πάτερα τ80ον &πδ καλλιτεχνικΞς 500v και ατο πρακτικΞς επι. νεως. β) 00 απονεΐΡΠ τα βΡ6β€ΐα και τους επαίνους Υ, Θα αποφασξσΏ άν δ διαγωνισµ6ς εδωσ€ τδσον ικανοποιητικα αποτελεσµα. τα ώστε να συστησΏ τήν εΜΤ€λΕσιν ένδς απο τα υποβληΘ€ντα σχέδια. &) ed bfloadA“ €"Θεσν τής δπΟΐας 08€ ένδιατεΡδµενος δύναται να λΞβπ Υν3. σιν, ε) αι αποφάσεις τής 'ρλλανοοϊκου 'επιτροπ3ς ειναι αν€κπλητοι.- 'Δν Βολφ τπ Ο ΔιΜοΛΡΧΟΣ ΙΑΓΑΣΜΝ Γεώργ.&.Κοντοστανος

Με & 9313-85 Η & Βιοµηχανίας… 'Ερε ιι Τ: ογίας κυρία Noun δ- on mum“ τον ανδριόντα του Ρήγα Βελεστινλή, έργο του "όρου Μακρή. στον Βόλο. Το όγαλμα του Ρήγα είναι στηµέ- νο στη που…" πλατεία της πόλης. Κατα την τελετή των αποκαλυ- πτηρίων ο ιστορικός Μανδρος Βρανώσης. διευθυντής του κι- … ντρσυ Μεσαιωνικά και Νεοελληνι- κών Ερευνών της Ακαδηµίας της Αθήνας. τελειώνοντας το λόγο του, πρότεινε να γίνεται ετήσιο µνηµό- συνο του Βελεστινλή κι από τ ν πα- τρίδα του. το Βελεστίνο. απ την Κύπρο (όπου είχε δει το ως ο Νικο- λίδης) καθώς κι από τις πατρίδες των όλλων συνεργατών… του. πορεία ειρήνης με τέρµα το ΜΜΜ όπου µαρτύρησε. O διευθυντης τις Εθνική Πινακο- θήκης Δηµήτρης "σπαστά… µίλη- σε για τον γλύπτη Μακρή και ο ηθο- ποιός Γ ιαννης Βόγλης απήγγειλε αποσπόσµστα από τον θούριο με τη συνοδεία της δηµοτικής χορωδίας. Εκτός των εκπροσώπων της το… κής Αρχής παρέστησαν o "ένας Μακρής, o Βολιωτης λαογράφος Ki. Από την τελετή των αποκαλυπτηρίων. Από αριστερό, η κ. Β. Παπαν- ΄δρόου. ο µητροπολίτης Δηµητριόδσς Χριστόδουλος. ο νοµόρχης κ. Πανοι'ιτσος, παρακολουθούν την οµιλία του δημάρχου Βόλου κ. ". Κουντσι'ιρη. Κότω δεξιό, ο "δρώντας, έργο του Νόμου Μακρή τους "πως. o ο… της Ε…- τροπής Πανεπιστηµίου θεσσολίας και οι Βουλευτός Πιτσιωρης και Δο- λόπουλος και οι εκπρόσωτισι των πρ… των χωρών. που verb χουν στη Βαλκανική Πολιτιστική Θ…. ' Στο πλαίσιο της τελετής µετα τ' αποκαλυπτήρια του ανδριάντα του "να. η… τα εγκαίνια της 4ης Έξι… Βαλκανικής Χειροτε- XV ….. οι,

Βοήθεια µεταναστών * mtm'mm Υ!!! "(W8 I µετανάστες µας δεν ξεχνούν τον τόπο της καταγω- γής τους και κάνουν ό,τι περνάει απ' το χέρι τους για την προκοπή του. 0 οµογενειακός σύλλογος της Νέας Υόρκης «… …, που τα µέλη του κατάγονται από το νοµό της Λάρισας, φιλοδοξεί να συµβά- λει αποφασιστικά: . Στην υλοποίηση της εξαγ- Εώς 'για την ίδρυση Ο… ο… . Στην αξιοποίηση της Καρύ- Μ της όµορφης αυτής πα- ραλιακής περιοχής του Κίσ- αφου. Και .Στη δηµιουργία βιβλιο- 'ν στο νοµό, αλλά και σε άλλες περιοχές της …. Αντιπροσωπεία του συλλό- . γου επισκέφθηκε αρµόδιους παράγοντες στην Ελλάδα και συζήτησε µαζί τους πώς είναι δυνατόν να επι υλο- ποίηση της ιδέας για την ηυδρο- ση του πανεπιστηµίου. Στην Ελλάδα ει συσταθεί ένα κοι- ρυμα µε την επώνυ- m τα» … Π…», µε στόχο να γίνουν οι απαραί- τητες επαφές µε όλους τους ενδιαφερόμενους. για να πω χωρήσει το θέµα. Εκπρόσωποι του «Ρήγα ωραίου» και άλλων λαρι- σινών συλλόγων από τον Κα- ναδά επισκέφθηκαν εκπρόσω- πους του ιδρύματος αυτού και κυβερνητικούς παράγοντες και εξέτασαν το πρόβληµα. Οι οµογενειακοί σύλλογοι είναι διατεθειµένοι να καταβάλουν κάθε προσπάθεια, ώστε να συγκεντρώσουν χρήµατα, για την ενίσχυση της προσπά- θειας αυτης.

16.12.82 ....-"- .-….- - . ""Μα-…ιΜ- … 'ΑπΜώκ Μι ΔηµΐΣυµΜυλίου Βε%τωΞ ξ ΜΜΜ-…] 83000qufigfltlvanmmuiou y: ," ' & "Μ΄/Μ Ψι"-. '-'Ή"'Ν ..-.-. .... ΤΟ ΘΕΜΑ TOY GEIIAI‘ Ι…ΚΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ Γιά τό θίµα τν]: Μάρως το Θισααλ…οδ πανιτιιστηµίου καί τή &γκυτα΄στασής you 114 Βιλιατϊ τό δηµοτικό σνµδούλιο όποΦόσι 'όμόφ…α, νά διαµαρτυρηΘιϊ Έντο Μι Ιγγραφα και" τνλιγ…ήµα ] πρός τή Κν6ίρνηση ύπνθνµίζοπ τήν πρόταση γαι"; Αώου γιά 509: v παραχώρηση ("όπως 1000 στρ µι µάτων, ια! "ίσης τό πιο; " ς τή µιγάλη µορφή τα": Γένους 6v Ρήγα. …. τό ΐδιο θέµα, τής Ιδρύα ως Θωσαλιιο& Πανιττιστηµΐον, τό δούλιο Νάσια! νά γίνω 0 Ir τρωση στό Β…?" µ΄ "µµ τα χή δλων τόν κοινοτήτων καί δρ α- γι.΄:σιων τής "περιοχής στήν &" v θα κληθούν καί ol δουΜυτι΄ς τ * 1 νοµου].

• ) ξΔΐ΄ , ΟΥδιλ…ς Μίνι ο… οι)ηζοξ΄5€Θυ "Τον ...Χ(/ & οκ? Πάντε)…' ( ΑΣΖα&΄ 01 ΑΝΆΠ'Ι'ΥΞΙΑΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΟΜΟΥ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ Η Συµβολή του Πανεπι,στημι΄,ου Η εισήγηση αυτή δεν έχει καθόλου το νόηµα ενός απολογισµού δρά- σεων από την ίδρυση στα χαρτιά του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας το 1984 έως την έναρξη λειτουργίας του το 1988. Ωστόσο μια ιστορική αναδρομή είναι περισσότερο από απαραίτητη. Η εισήγηση αυτή δεν έχει επίσης καθόλου το νόημα ενός καταλόγου προθέσεων. Ωστόσο μια αναφορά στις προοπτικές, τις φιλοδοξίες και τους μελλοντικούς στόχους θα μπορούσε επίσης να θεωρηθεί αναγκαία. Τέλος η εισήγηση αυτή χωρίς να αγνοεί καθόλου τον εθνικό και πε- ριφερειακό χαρακτήρα του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας που είναι εξάλλου ακρογωνιαίος λίθος της αντίληψης στη βάση της οποίας οικοδομείται, είναι υποχρεωμένη να παραμείνει στα πλαίσια του Νοµαρχιακού αυτού Συνεδρίου και να σχολιάσει κυρίως τον αναπτυξιακό χαρακτήρα του Πανε- πιστημίου σ'αυτό το επίπεδο: το Νοµαρχιακό. Είναι φανερό ότι αληθινή φυσιογνωμία του αναπτυξιακού ρόλου του Πανεπιστημίου θα προκύψει κατά τη διάρκεια της λειτουργίας του και θα είναι συνάρτηση και του δηµιουργικού παλμού με τον οποίο θα σκέφτο- νται, θα εργάζονται και θα συνεργάζονται οι άνθρωποί του. Είναι συνεπώς πολύ νωρίς για εκτιµήσεις και προβλέψεις αναλυτικές αφού η λειτουργία του Πανεπιστημίου θα αρχίσει ακριβώς τον επόμενο μήνα. Ωστόσο υπάρχει ήδη προεργασία για το αρχικό του υπόβαθρο πάνω στο οποίο θα μπορεί να στηριχθεί η μελλοντική αναπτυξιακή λειτουργία. >Τα…παρακάτω αναφέρονται αποκλειστικά σ'αυτό το αρχικό προκαταρ- κτικό υπόβαθρο κυρίως στον θεσμικό και τον κτιριακό-πολεοδομικό τοµέα αλλά, και στο επίπεδο της αρχικής ακαδημαϊκής οργάνωσης και της δια- σύνδεσής της µε ανάγκες της κοινωνικής ζωής και της παραγωγής. 'Οπως είναι γνωστό το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ιδρύθηκε μετά από μα- κρά ζύμωση, συμβιβασμούς και πλήθος αντιφατικές ή και ανιστόρητες εν- ΄διάμεσες επιλογές που ευτυχώς δεν ολοκληρώθηκαν. Πιο χαρακτηριστική είναι εκείνη η μικροκομματικήςαφ€ΤΠΩύΞςδήθεν Σολομώντειος λύση, να έχει διοικητική έδρα το Βελεστίνο και τα Τμήματά…του να είναι σκορπι- σμένα στο θεσσαλικό χώρο, καθώς και η αδικαιολόγητα περιοριστική για τις αναπτυξιακές δυνατότητες της περιοχής πρόθεση, να γίνει μόνο Παι- δαγωγικό Πανεπιστήμιο. . To Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας αποφασίστηκε να ιδρυθεί ήδη αµέσως μετά το 1981, να είναι συγκεντρωμένο και όχι διάσπαρτο, έδρα του να είναι ο Βόλος,με τις δραστηριότητές του να καλύπτουν το σύνολο των αναγκών του θεσσαλικού χώρου και ο χαρακτήρας του να είναι ευρύς, δηλαδή να µην είναι ειδικό αλλά γενικό Πανεπιστήμιο που να καλύψει σταδιακά τις περισσότερες περιοχές γνωστικών αντικειμένων και να αποσυμφορήσει μελ- λοντικά με τη δυναμική του λειτουργία, τα δύο μεγάλα Πανεπιστήμια της Άθήνας και της Θεσσαλονίκης. Αυτές οι προθέσεις και οι πολιτικές επιλογές που επανειλημμένα διακηρύχθηκαν δημόσια δεν βρήκαν δυστυχώς το αντίκρυσμά τους στις πρώτες θεσμικές πράξεις που αφορούσαν στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. ΄Ισως από διστακτικότητα, ίσως από άγνοια ή στιγμιαία αβελτηρία, ίσως και από αντιδράσεις ποικίλης προέλευσης που εξάλλου δεν έχουν σταµατήσει… ούτε ως σήμερα, ίσως κι απ'όλα αυτά μαζί. Χρειάστηκε ριζική παρέμβαση με νέα νομοθετήματα για να επιβε- βαιωθούν οριστικά οι παραπάνω κενπΜκές επιλογές, και όσοι συμβιβασμοί έγιναν υποχρεωτικά είχαν μια λειτουργική πια και λογική αφετηρία που συμπλήρωνε τον αναπτυξιακό περιφερειακό χαρακτήρα του Πανεπιστηµίου χωρίς όμως να καταλύει την εντελώς απαραίτητη συνοχή του τόσο στο λειτουργικό, το επιστημονικό και το κοινωνικό επίπεδο όσο φυσικά και στο επίπεδο της πολιτικής του υποστάσεως. Με το Π.Δ 302/85 που συμπλήρωνε το ιδρυτικό Π.Δ. 83/84 ιδρύθη- καν και νέα Τμήματα που συμπλήρωσαν τα ήδη ιδρυμένα έτσι ώστε να αποκαθίσταται μια πρώτη ενότητα που ν΄αντιστοιχεί στην έννοια των, Κύκλων Επιστημών, και θεσμοθετήθηκαν Σχολές που ν΄αντιστοιχούν σε τέτοιους Κύκλους. Με νεώτερο Νομοθέτημα αποφασίστηκε η κατανομή στο χώρο έτσι ώστε να υποστηριχθεί η αρχική κεντρική επιλογή για ένα Πανεπιστήμιο όχι διάσπαρτο αλλά μεσυνοχή ακαδηµαϊκή, οργανωτική αλλά και κοινω- νική. Παράλληλα υπήρξαν πλήθος άλλες ρυθμίσεις σε επίπεδο Διαταγμάτων, Υπουργικών Αποφάσεων και Αποφάσεων της Διοικούσας Επιτροπής καθώς και ενέργειες διοικητικές και οικονομικές (ιδίως αγορές και αποκτήσεις ακινήτων τόσο κτιρίων όσο και εκτάσεων) οι οποίες θεµελίωσαν όλες τις βασικές επιλογές έτσι ώστε λογικά δεν πρέπει να αναμένονται επι- κίνδυνες αποκλίσεις. Σήμερα το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας αποτελείται από δύο Σχολές με αρχικά τρία Τμήματα η καθεμία που αντιστοιχούν σε ισάριθμους Κύκλους Επιστημών, και επίσης από το Τμήμα Ιατρικής και το Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισµού. Η "Σχολή Ανθρωπιστικών Επιστηµών" έχει ως αρχικό πυρήνα το Παι- δαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης, το Παιδαγωγικό Τμήµα Νηπιαγωγών και ένα Γενικό Τμήμα. Η "Σχολή των Επιστημών Παραγωγής" έχει ως αρχικό πυρήνα το Τμήµα Γεωπονίας Φυτικής και Ζωϊκής Παραγωγής, το Τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών και το Τμήμα Χωροταξίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης. Το Τμήμα Ιατρικής θα λειτουργήσει στη Λάρισα επειδή εκεί έχει επιλεγεί να εγκατασταθεί η μεγάλη περιφερειακή Νοσηλευτική Μονάδα που θα υποστηρίζει και θα υποστηρίζεται από το Τμήµα Ιατρικής. Τα άλλα Τμήματα θα λειτουργούν στην έδρα του Πανεπιστημίου που είναι ο Βόλος. Εκτός από τις δραστηριότητες του Πανεπιστημίου,που ασφαλώς θα αφορούν το σύνολο της περιοχής και θα έχουν περιφερειακό και εθνικό χαρακτήρα,προβλέπονται Κέντρα ΄Ερευνας και Εξειδίκευσης στα Τρίκαλα, την Καρδίτσα και τη Λάρισα,για την Κτηνοτροφία, τα Βιομηχανικά Φυτά και τις Μεγάλες Καλλιέργειες, ενώ οικοδομείται ήδη το συνεδριακό κέντρο της Αργαλαστής, και στο Βελεστίνο αρχίζει η λειτουργία των αγρόκτημάτων που καλύπτουν συνολικά παραπάνω από 2.000 στρέμµατα για τις ανάγκες του Τμήματος Γεωπονίας Φυτικής και Ζωϊκής Παραγωγής. Αυτή είναι σε πρώτη φάση η υλοποίηση της βασικής επιλογής που αφο- ρά στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και που συνδέεται αυτονόητα με την αναπτυξιακή του λειτουργία. Η επιλογή αυτή που στηρίχθηκε τόσο στην εκτίμηση γεωγραφικών, οικονομικο-κοινωνικών και πολιτιστικών παρα- γόντων όσο και στις δυνατότητες που διαθέτει ή μπορεί να αποκτήσει ο ./. θεσσαλικός χώρος, καθώς και σε ανάγκες εθνικού επιπέδου, είναι το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας να αναπτυχθεί ως πλήρες Πανεπιστήμιο. Δηλαδή με επιστημονικούς κλάδους που αλληλοσυμπληρώνονται και με µία προο- πτική επιστημονικής ολοκλήρωσης ώστε να καλύπτονται όσο το δυνατό περισσότερες πλευρές του επιστητού. Στόχος η ολοκληρωμένη δική του λειτουργία ως πνευµατικού και αναπτυξιακού πόλου αλλά και η αποτελε- σματική αποσυμφόρηση στο μέλλον των άλλων δύο μεγάλων Πανεπιστημίων της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης. Υπήρξε μία γενικότατη συναίνεση ως προς την επιλογή αυτή που υιοθετήθηκε τόσο από την Πολιτεία και τους φορείς της Τοπικής Αυτο- διοίκησης όσο και από ολόκληρο το φάσμα των παραγόντων της κοινωνι- κής ζωής- Απομένει η επόμενη φάση που θα ξεκινήσει με τη λειτουργία και την παραγωγική δραστηριότητα'των πρώτων Τμημάτων και θα συμπληρώνεται με νέες δραστηριότητες και νέα Τμήματα. Μια άλλη θεμελιώδους σημασίας επιλογή που αφορά την εγκατάσταση του Πανεπιστημίου στο Βόλο και που έχει αρχίσει να αναδεικνύει τον πολυσήμαντα αναπτυξιακό χαρακτήρα της είναι να αποφευχθεί η λογική ενός ιδρυµατικού και αποµονωμένου Campus, αφού, ειδικά για την πόλη αυτή υπάρχουν πολλές δυνατότητες μιας ιδιαίτερα δυναμικής χρήσιμης κοινωνικά και σαφώς συμφέρουσας οικονομικά ένταξης του Πανεπιστημίου στον ιστό της πόλης. Η ένταξη του Πανεπιστημίου στον αστικό ιστό έχει ως πρώτη απαραί- τητη προυπόθεση την ύπαρξη κατάλληλης κτιριακής και κοινωνικής υποδο- μής. Φυσικά δεν μπορεί να γίνεται λόγος για ένταξη όταν οι αστικές υποδοµές δεν έχουν την αντοχή, το μέγεθος, την προοπτική ανάπτυξης, και την ωριμότητα (και την ιστορική ωριμότητα) που είναι απαραίτητες για να "παραληφθεί" ένας πανεπιστημιακός σχηματισμός αυτής μάλιστα της κλίμακας. Ούτε μπορεί να γίνεται λόγος για ένταξη όταν δεν υπάρ- χουν διαθέσιμα κτίρια ή όταν το ιδιοκτησιακό τους καθεστώς όσο και η θέση, το μέγεθος και η κατάσταση στην οποία βρίσκονται καθώς και το συμβολικό περιεχόμενο που έχουν αποκτήσει ιστορικά μέσα στην πόλη δεν είναι κατάλληλα. Η πόλη του Βόλου όπως αποδεικνύεται, είναι ειδικά ευνοηµένη απ' αυτήν την άποψη. Και είναι σχεδόν "πρόκληση η ιδέα ενός γρήγορου στην εγκατάστασή του, οικονοµικού, κοινωνικά ενταγμένου και τελικά αποκεν- ./. τρωτικού περιφερειακού Πανεπιστηµίου που θα μπορεί να λειτουργεί σαν διαρκές έναυσμα για αναπτυξιακές δραστηριότητες πνευµατικού, κοι- νωνικού, οικονομικού και τεχνικού χαρακτήρα αλλά και σαν πόλος συσπεί- ρωσης δυνάμεων. Για να αποφευχθεί η ανάπτυξη κερδοσκοπικών τάσεων γύρω από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας -πράγμα δυστυχώς συνηθισμένο- αλλά και για να δημιουργηθούν οι προυποθέσεις μιας γρήγορης εγκατάστασής του στον ιστό της πόλης του Βόλου επισημάνθηκαν έγκαιρα ορισμένα καίρια κτίρια στην έδρα του Πανεπιστημίου και αποκτήθηκαν άμεσα ενώ έγιναν παράλ- ληλες ενέργειες που ολοκληρώθηκαν με την παραχώρηση εκτάσεων απαραί- τητων για τη λειτουργία ορισμένων Τμημάτων ή για την κάλυψη άλλων ανα- γκών. Το κτιριακό δεν είναι βέβαια τεχνικό μόνο θέμα αφού στη συγκεκρι- µένη περίπτωση συνδέεται καίρια με τη φιλοσοφία της εγκατάστασης ενός Πανεπιστημίου μέσα΄στον ιστό της πόλης. ίΗδη, μετά τις αποκτήσεως ακινήτων που έγιναν, ολοκληρώνεται η πρώτη φάση του ρυθμιστικού πλά- νου του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας για τα επόμενα χρόνια και προβλέπονται διάφορες λύσεις για την ολοκλήρωση της ένταξης του πλέγματος των πανεπι- στημιακών δραστηριοτήτων μέσα στην πόλη,του Βόλου και στον περίγυρό της καθώς και στη Λάρισα.. ΄ Στη σημερινή φάση της ανάπτυξής του στο χώρο, το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας διαθέτει την παρακάτω υποδομή της οποίας η αναπτυξιακή "ακτινοβολία" θα χρειαζόταν ίσως πρόσθετο αναλυτικό σχολιασμό, και ασφαλώς μπορεί να ολοκληρωθεί μόνο με τη συνεργασία με άλλους φορείς τόσο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης όσο Νομοαρχιακού Περιφερειακού αλλά και εθνικού επιπέδου. Στο Βόλο που είναι η έδρα του Πανεπιστημίου η υποδομή σε ακίνητα του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας περιλαμβάνει τα εξής: 1) To συγκρότημα των παλαιών αποθηκών Παπαστράτου, ένα σύνολο δύο κτιρίων συνολικής επιφάνειας 7.000 τ.μ. περίπου που τόσο η μορφή …του όσο και η προνομιακή του'θέση και η σύνδεσή του με την ιστορία της πόλης το καθιστούν ιδανικό ως κεντρικό κτίριο του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Η ένταξη του Πανεπιστημίου στον αστικό ιστό σηµατοδοτείται εντυ- πωσιακά αλλά και αποτελεσματικά με το κτίριο αυτό ./. 2.΄Ενα ημιτελές 7όροφο κτίριο σε άμεση γειτονία με τα προηγούμενα, αντίστοιχης περίπου συνολικής επιφάνειας. Είναι χαρακτηριστικό ότι το σύνολο των κτιρίων αυτών μπορεί να εξυ- πηρετείται για τη διακίνηση των φοιτητών από την ήδη υπάρχουσα αστική υποδομή, η οποία με τη σειρά της θα αναζωογονηθεί από την πρόσθετη νέα χρήση της. Ο τεράστιος παραλιακός πεζόδροµος του Βόλου μήκους µερικών χι- λιομέτρων, αφενός λύνει τα λειτουργικά προβλήματα και αφετέρου επιτρέπει τεράστια οικονομία αφού δεν είναι απαραίτητη η αγορά γης που θα ήταν αναγκαία σε άλλη περίπτωση. Αυτονόητο είναι ότι το Πανεπιστήμιο παύει να είναι "γκέτο", και οι φοιτητές παύουν να είναι "ειδικός πληθυσμός" ενώ η οικονομική προώθηση της περιοχής δεν χρειάζεται σχολιασμό. Στο κοινωνικό επίπεδο η "ένταξη" είναι μια πρόκληση προς όλες τις κατευθύνσεις και σηματοδοτεί την προο- πτική αλλαγών χρήσεως σημαντικών. Το συγκρότημα των τριών αυτών κτιρίων θα στεγάσει μεταβατικά τη Διοίκηση, Σχολές και Τμήµατα του Πανεπιστημίου έως ότου το καθέ- να τους εγκατασταθεί οριστικά στον τελικό τους προορισμό. ΄Ηδη έχουν αρχίσει οι εργασίες οι οποίες αν διατεθούν οι απαραί- τητοι πόροι (που για την πρώτη φάση υπολογίζονται σε 500.000.000 δρχ.) θα ολοκληρωθούν σε 16 μήνες. 3. Το συγκρότημα του παλιού καπνεργοστασίου Ματσάγγου στην καρδιά της… πόλης συνολικής επιφάνειας περίπου 12.000 τ.μ. που αποκτήθηκε από την ΕΤΒΑ και του οποίου η αξία θα αποπληρωθεί σε 15 ετήσιες δόσεις. Είναι ένα κτίριο που συνδέεται επίσης με την ιστορία της πόλης, και προσφέρεται για τη στέγαση πολλών λειτουργιών. Οι εργασίες αποτύπωσης και στατικής επάρκειας έχουν ολοκληρωθεί. Η μελέτη μετατροπής και αξιοποίσηης του συγκροτήματος αυτού είναι μία πρόκληση για κάθε αρχιτέκτονα..΄Ισως υπάρξει διεθνής αρχιτε- κτονικός διαγωνισμός ή μια πολύ πιο ρηξικέλευθη αντιμετώπιση καθα- ρά αναπτυξιακού χαρακτήρα. Εξίσου σηµαντική µε την απόκτηση του κτιρίου είναι η αποφασισμένη απαλλοτρίωση 3 οικοδομικών τετραγώνων για τη δημιουργία Κεντρικής Πλατείας. Η συζήτηση για το υπόγειο parking είναι ενδεικτική της σημασίας αυτής της προοπτικής. 4.΄Ενα ενδιαφέρον νεοκλασικό κτίριο 450 τ.μ. περίπου στο οποίο στε- γάζεται ήδη µεταβατικά η Διοίκηση του Πανεπιστημίου και η Τεχνική Υπηρεσία και όπου τελικά θα στεγαστεί κάποια αυτόνομη υπηρεσία ή Κέντρο του Πανεπιστημίου. ΄Ισως η Εταιρία Αξιοποίησης και Διαχεί- ρησης της Περιουσίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, ένα Νοµικό Πρόσω- ./. πο που έχει ήδη συσταθεί για την αποτελεσματικότερη οργάνωση του Πανεπιστημίου και την πιο αποδοτική του σύνδεση με την παραγωγή και τη διαχείριση. Το κτίριο που είναι ακόμη εγκαταστημένο το ΚΤΕΛ πριν μεταστεγαστεί. Το κτίριο αυτό που αποκτήθηκε από την Εθνική Τράπεζα καλύπτει ένα ολόκληρο οικοδομικό τετράγωνο και θα αποπληρωθεί σε δύο δόσεις. Προο- ρίζεται να καλύψει βασικά τις ανάγκες της Κεντρικής Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου και πολιτιστικές δραστηριότητες. Πρέπει να επισηµανθεί ότι με την παρέμβαση αυτή, αφενός διευκολύ- νεται η απομάκρυνση μιας λειτουργίας που δημιουργούσε προβλήματα στην πόλη και βρίσκεται λύση για την εγκατάστασή της αλλού και αφε- τέρου ολοκληρώνεται στην περιοχή αυτή όπου υπάρχει ήδη το Ωδείο, το Θέατρο, το Δημαρχείο, η Πλατεία Ρήγα Φεραίου κλπ. ένα Πολιτιστικό Κέντρο μεγάλης κλίμακας, διευκολύνοντας παρεµβάσεις αναβάθμισης… όπως π.χ. οι πεζοδρομήσεις που έχουν ήδη αρχίσει. Η εικόνα της πόλης στο σημείο αυτό θα αλλάξει ριζικά. Η περίπτωση αυτή για την οποία συνεργάστηκαν το Πανεπιστήμιο, ο ΕΟΤ, ο Δήμος Βόλου και η Νομαρχία και η Εθνική Τράπεζα είναι χαρα- κτηριστικό δείγμα δυναµικής αναπτυξιακής παρέµβασης του Δημόσιου Τομέα. Στο Πεδίο του ΄Αρεως το συγκρότημα του εργοστασίου της Μεταλλουργι- κής στο οποίο τελικά ολοκληρώνονται οι εργασίες για την έναρξη λει- τουργίας του Πανεπιστημίου. Το συγκρότημα αυτό αποκτήθηκε από την ΕΤΒΑ και θα αποπληρωθεί σε 10 ετήσιες δόσεις. Εκεί στο ένα από τα κτίρια μπορούν να καλυφούν οι ανάγκες έως 1000 περίπου φοιτητών και του αντίστοιχου Διοικητικού και Εκπαιδευ- τικού Προσωπικού. Η παρέμβαση του Πανεπιστημίου στο σημείο αυτό έχει αποκτήσει ιδιαίτερη σημασία για την πόλη καθώς,εκτός από την αναβάθμιση που συντελεί- ται έτσι κι αλλιώς,με επιχωματώσεις στις αλυκές και τα τέλματα της περιοχής δημιουργήθηκε μεγάλο σε έκταση "νέο έδαφος". Το έδαφος αυτό ενοποιούμενο με τις άλλες γειτονικές δημόσιες και δημοτικές εκτάσεις επιτρέπει τη δημιουργία μιας τεράστιας έκτασης, ενός τε- ράστιου Πάρκου.το οποίο εκτός από τις λειτουργικές ανάγκες του Πα-* νεπιστημίου θα καλύψει επίσης συμπληρωµατικές ανάγκες της πόλης σε αντίστοιχες υποδομές. Δεν πρέπει να µείνει αμνημόνευτη η γεφύρωση του Κραυσίδωνα που συντελείται τώρα µε πρωτοβουλία του Πανεπιστήμιου πράγμα που θα συνδέσει την περιοχή με το Κέντρο της πόλης και θα εξυπηρετήσει τις άμεσες ανάγκες του ΚΤΕΛ στις νέες του εγκαταστάσεις. ./. Σε σχετικά μικρή απόσταση στη θέση Πευκάκια έκταση 200 περίπου στρεμμάτων που παραχωρήθηκε από το Δήμο. Οι προπαρασκευαστικές με- λέτες για να αναπτυχθεί εκεί ο σχεδιαζόμενος Βοτανικός; Κήπος έχουν ήδη αρχίσει. Το οικόπεδο της Παντείου Σχολής απέναντι από τη Γαλλική Σχολή που παραχωρήθηκε από την Κτηματική Εταιρία του Δημοσίου θα στεγάσει µελλοντικά Πανεπιστημιακές δραστηριότητες σε συνδυασμό με την αξιο- ποίηση ίσως και γειτονικών ακινήτων των οποίων η αξία για την πόλη θα μπορούσε έτσι να αναβαθμιστεί. Στην Αργαλαστή σε έκταση 580 στρεμμάτων που παραχωρήθηκαν από την Κοινότητα, στη θέση ΠΑΟΥ, το παλιό μοναστήρι μετατρέπεται τώρα σε μικρό συνεδριακό κέντρο, με βασικό στόχο ν΄αποτελέσει σημείο επα- φής με τη διεθνή ακαδημαϊκή κοινότητα. Παράλληλα εκτελούνται έργα οδοποιϊας και σχεδιάζεται η αξιοποίηση των εκτάσεων ως αγροκτήματα. Το συνολικό εγχείρημα γίνεται.με τη συνεργασία Πανεπιστημίου, ΕΟΤ και της Κοινότητας Αργαλαστής. Στο Βελεστίνο αποκτήθηκε με μεταβίβαση από το Υπουργείο Γεωργίας το οργανωμένο αγροκήπιο 100 στρεµμάτων που.η Πανεπιστημιακή του Λειτουργία θα αρχίσει από τη χρονιά αυτή στο πλαίσιο του Τμήματος Γεωπονίας Φυτικής και Ζωϊκής Παραγωγής. Στο Βελεστίνο επίσης στην περιοχή Χλόη περιέρχονται στο Πανεπιστή- μιο 2.000 στρέµματα για την ανάπτυξη πειραματικών καλλιεργειών και κτηνοτροφίας. Η αξιοποίηση των κτηνοτροφικών μονάδων που υπάρχουν στην περιοχή αποτελεί ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα περίπτωση. Στη Λάρισα αποκτήθηκε η μεγάλη κλινική Κατσίγρα στο κέντρο της πόλης η οποία θα στεγάσει μεταβατικά τις πρώτες ανάγκες του Τμήματος Ια- τρικής. Η οργάνωση του Τμήματος αποτελεί αντικείμενο μελέτης ειδικής ομάδας επιστηµόνων που εξετάζουν τη δυνατότητα αξιοποίησης της υπάρχουσας νοσηλευτικής υποδομής. Στη Λάρισα επίσης παραχωρήθηκε από το Δήμο έκταση 90 περίπου στρεμ- μάτων σε άμεση γειτονία με την περιοχή όπου θα χτιστεί το Περι- φερειακό Νοσοκομείο. Εκεί θα αναπτυχθούν οι μόνιμες εγκαταστάσεις του Κύκλου των Επιστημών Υγείας. ./. Αν το υπόβαθρο αυτό αποτελεί σημαντική αφετηρία αναπτυξιακών δράσεων ένα άλλο υπόβαθρο αποτελούν οι κατευθύνσεις που δίνονται στο ακαδημαϊκό επίπεδο, για τα Τμήματα που θα λειτουργήσουν αυτό το α- καδημαϊκό έτος και για τα υπόλοιπα που θα ακολουθήσουν. Σε όλα η έμφαση δίνεται εξαρχής στη σχέση τους με αληθινά παρα- γωγικά προβλήµατα ή με προβλήματα της κοινωνικής πραγματικότητας. Είναι χαρακτηριστικό ότι πριν ακόµη την έναρξη των µαθημάτων το Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας σε συνεργασία με το ΥΠΕΧΩΔΕ και την ΕΟΚ αναλαμβάνει τη διαχείριση δύο πολύ μεγάλων ερευνητικών προγραμµά- των από τα οποία το ένα αφορά την Κάρλα και το άλλο το Θαλάσσιο Πάρκο των Βορείων Σποράδων και ιδιαίτερα την προστασία της Φώκιας. Το ανθρώπινο δυναμικό για τη διαχείριση αυτών των προγραμμάτων έχει ήδη εντοπισθεί και σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Θεσσαλο- 'νίκης θα αξιοποιηθεί σε πρώτη φάση και ο εργαστηριακός εξοπλισμός που βρίσκεται εκεί. Αυτονόητο είναι ότι η συμμετοχή του Πανεπιστημίου στα προγράμ- ματα του Αχελώου θα είναι επίσης μεγάλη και στόχος πρέπει να είναι … να αποδειχθεί και ουσιαστική. ΄ 'Ενα άλλο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο προσανατολισμός που εξαρχής επιχειρείται να δοθεί στο Ιατρικό Τμήμα του Πανεπιστημίου, το οποίο θα συνδεθεί με τη λογική των απαιτήσεων του Εθνικού Συστή- ματος Υγείας με βασικό στόχο την παραγωγή εξειδικευμένου σ΄αυτή την κατεύθυνση επιστημονικού δυναμικού… θαμπορεί- επίσης να ενταχθεί και θα μπορεί να αξιοποιεί τις διαθέσιμες νοσηλευτικές υποδομές ιδίως πρώτου και δεύτερου βαθμού. Τα Παιδαγωγικά Τμήματα του Πανεπιστημίου, εκτός από τον αναπτυ- ξιακό ρόλο που θα παίξουν εσωτερικά μέσα στο Πανεπιστήμιο -αφού μαζί με το Γενικό Τμήμα θα λειτουργήσουν επίσης ως βάση για τη στε- λέχωση και υποστήριξη των άλλων Τμημάτων γλωσσικής και πολιτισμι- κής κατεύθυνσης της Σχολής Ανθρωπιστικών Επιστημών- προσανατολίζονται εξ αρχής σ΄ένα πολύ συγκεκριμένο "άνοιγμα" προς την κοινωνία, στους τομείς επιμόρφωσης και παιδαγωγικής έρευνας. Αυτός εξάλλου είναι και ο στόχος του "Κέντρου Επιμόρφωσης Επι- μορφωτών και Στελεχών Τοπικής Ανάπτυξης"(ΚΕΕΣΤΑ), του "Ακαδημαϊκού Κέντρου Παιδαγωγικής ΄Ερευνας" (ΑΚΠΕ) και του "Ψυχοπαιδαγωγικού ./. Συμβουλευτικού Σταθμού", που προγραμματίζονται. Ο Αναπτυξιακός ρόλος του Τμήματος Χωροταξίας-Περιφερειακής Ανά- πτυξης το οποίο θα ήταν λάθος αν δεν λειτουργήσει το επόμενο ακα- δημαϊκό έτος, είναι αυτονόητος. Το Τμήμα αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει το μοχλό για αναπτυ- ξιακές προσπάθειες όχι μόνο περιφερειακού αλλά και εθνικού επιπέ- δου μόνο του ή ιδίως σε συνδυασμό με το ανθρώπινο δυναμικό και τις υποδομές άλλων Τμηµάτων. Η ένταξή του στη Σχολή των Επιστημών Παραγωγής και η συνεργασία του με τα Τµήματα Αγροτικής Παραγωγής, Μηχανολόγων κλπ.ξΜαΨΞΜύΝ8ιτΠν κατ΄αρχήν δυνατότητα μιας εκρηκτικής αναπτυξιακής δυναμικής που θα εκδηλωθεί άμεσα, συσχετισμένη με τα συγκεκριµένα προβλήματα της ελληνικής πραγματικότητας. Μια από τις πρώτες εκδηλώσεις αυτής της δυναμικής θα πρέπει να είναι η δημιουργία εξειδικεύσεων Διαχείρι- σης Γεωργικών Εκμεταλλεύσεων, Αγροτικής Τεχνολογίας, Συγκοινωνιών κλπ. αλλά και η ενεργός συμμετοχή στα προβλήµατα που σχετίζονται με τα έργα του Αχελώου και τις επιπτώσεις τους. Ως τελευταίο (όχι όμως και ως λιγότερο σημαντικό) πρέπει να μνημονευθεί το υπόβαθρο ανάπτυξης που αποτελεί το Πανεπιστήμιο ως θεσμός που από τη φύση του σ υ γ κ ρ ο τ ε ί τις πνευματικές δυ- νάμεις. Ο βαθμός και η επιτυχία αυτής της συγκρότησης εξαρτώνται σε με- γάλο βέβαια βαθμό από τις αρχικές πρωτοβουλίες που θα αναληφθούν και από το ρυθμό "συμφιλίωσης" ή "αφοµοααπς" του "Πανεπιστημίου" με την "Πόλη" και την περιοχή γενικά. Κυρίως όμως αυτό εξαρτάται από τους ανθρώπους και από την κοινωνική τους λειτουργία που αναπό- φευκτα όμως θα συνδέεται και με τα μικροσυμφέροντά τους και φυσικά η πορεία θα είναι μεγάλη και ο δρόµος δύσκολος. Τα παραδείγματα µιας καθόλου δημιουργικής διχοτομίας ανάμεσα στο "Πανεπιστήμιο" και τσα;"Πανεπιστημιακούς"από τη μία πλευρά, και την τοπική κοινωνία με τα κατεστημένα σχήματα εξουσίας, με τα πρακτικά της προβλήματα, τα ειδικά συμφέροντα και τις συμβατικές αντιλήψεις της από την άλλη πλευρά, δυστυχώς δεν λείπουν και ασφα- λώς χρέος όλων είναι να διδαχτούν από την ιστορία και να εµπνευστούν από το στόχο της συσπείρωσης και του κοινού συμφέροντος. ./. Η συνεργασία του Πανεπιστηµίου με όλους τους φορείς που προω- θούν την πνευματική ανάπτυξη πρέπει να ξεκινήσει αμέσως χωρίς αντι- παλότητες αν κι αυτό έχει ήδη φανεί πως δεν είναι πάρα πολύ εύκολο. Η ένταξη του Πανεπιστημίου μέσα στον αστικό ιστό θα προσδώσει πάντως αμέσως μια ειδική δραματικότητα στις πρωτοβουλίες προς αυτή την κατεύθυνση, αφού όλα θα γίνονται, θα προωθούνται, θα αναχαιτί- ζονται, θα επιτυγχάνουν ή θα αποτυγχάνουν στο ανοιχτό κοινωνικό προσκήνιο. ΄Ισως αυτό ακριβώς, το ανοιχτό κοινωνικό προσκήνιο και η διαρκής έκθεση στην κοινή γνώμη διαμορφώσει γρήγορα και την αναγκαία αίσθη- ση του μέτρου που θα μπολιάσει και τους ενθουσιασμούς και τις αντι- δράσεις. Το Πανεπιστήμιο για να μπορέσει να αναπτύξει θα πρέπει επίσης να μπορέσει να αναπτυχθεί. Αυτή η δική του ανάπτυξη έχει ανάγκη από τη συνεργασία, τη συνδρο- μή,-την κατανόηση ή και την ανοχή όλων. …. να… … *

……- - μ' Ανάπλαση του εμπορικού κέντρου Βόλου ( της λεγόμενης πλατείας Πανεπιστημίου) Του Ρήγα Ρήγα, Αρχιτέκτονα Μηχανικού, Διευθυντή ΔΕΜΕΚΑΒ Η ΕΠΙΧΕ|ΡΟΥΜΕΝ Η ανάπλαση στον κεντρικό ιστό της πόλης του Βόλου και µάλιστα εκεί που χτυπά η καρδιά του εµπορικού κέντρου της πόλης , σναφέρε-… ται στην περιοχή που περικλείεται από τις οδούς Αλεξάνδρας - Π. Μελά - Δημη- τριάδος- Μακεδονομάχων και αφορά το βασικό κτιριακό όγκο του παλιού εργο- στασίου "Ματσάγγου" καθώς και µια σειρά από υποβαθμισμένα παλιά μικρότερα κτίρια. O όρος "Ανάπλαση" περιοχής καθορίζει το σύνολο των κατευθύνσεων, µέ- τρων , παρεμβάσεων και διαδικασιών πολεοδοµικού, κοινωνικού, οικονομικού, οικι- στικού και ειδικού αρχιτεκτονικού χαρακτήρα, που προκύπτουν από ειδική µελέτη και αποσκοπούν στην Βελτίωση των όρων…διαβίωσης των κατοίκων, την Βελτίωση του δομημένου περιβάλλοντος , την προστασία και ανάδειξη των πολιτιστικών, ι- στορι΄κών, μορφολογικών και αισθητικών στοιχείων και χαρακτηριστικών της περισ- χής. Κάτω από τον γενικό όρο "ανάπλαση" εµπεριέχονται όλες οι δράσεις που ανα- φέρονται στις εννοισλογικές ενότητες της αστικής ανανέωσης, αναβίωσης, αναζω- ογόνησης, αποκατάστασης, ανακατασκευής, αναπαλαίωσης, αναδόµησης, αναστύ- λωσης, επισκευής, επανασχεδιασµού, επανάχρηοης, επαναπροσαρμογής , επανά- κτησης, εξυγίανσης, εκσυγχρονισµού κ.λπ. Στόχος της ""ανάπλασης είναι n κάλυψη επιτακτικών αναγκών επίλυσης πολε- οδοµικών προβληµάτων που αναφέρονται κατά κανόνα σε υποβαθμισµένες περιο- χές µε έντονα προβλήματα τόσο στο κέλυφος του πολεοδοµικού ιστού ( σµένος και άκτιστος ελεύθερος χώρος), όσο στην διάρθρωση του ανθρώπι- νου υναµικού, ( αναφέρεται κυρίως σε οικονοµικά και κοινωνικά δεδοµένα, που o- φείλ αι στην υποβάθμιση ή αναβάθμιση µιας περιοχής) καθώς και σε προβλήµα- τα συνύπαρξης ασυμβίβαστων χρήσεων που για διάφορους λόγους, προέκυψαν δια- χρονικά στην ουγκεκριμένη περιοχή. Επίσης ανάγκες πολιτιστικής αξιοποίησης, ό- .. πως. η προβολή ενός ιστορικού αξιόλογου κέντρου, ο επανακαθορισµός της μορφο- λογικής ταυτότητας ή της διατήρησης της φυσιογνωµίας ενός τόπου, που οδηγούν σε εξειδικευµένες παρεµβάσεις προστασίας, διατήρησης ή ανάδειξης του συγκε- κριμένου τόπου. - Αναφερόμενοι στην µέχρι σήμερα εµπειρία από αντίστοιχες παρεµβάσεις ανά- πλασης στον Ευρωπαϊκό και Ελληνικό χώρο Θα παρατηρήσουµε τα εξής: Στον Ευρωπαϊκό χώρο ο όρος ""ανάπλαση πρωτοεµφανίστηκε μετά τον πόλεμο * κατά αρχήν για να εξυπηρετήσει τις ανάγκες της ανασυγκρότησης του πολεοδομι- κού ιστού µετά τις καταστροφές από τον πόλεµο. Στην συνέχεια διακρίνουµε την … περίοδο της κοινωνικής στεγαστικής πολιτικής µε την κατασκευή κατοικιών σε ορ- γανωµένα κτιριακά συγκροτήµατα. Χαρακτηριστικό των… δυο αυτών, πρώτων περιό- &… είναι η µεγάλη συµµετοχή του Δηµόσιου τοµέα τόσο στην σχεδίαση όσο και… στην χρηµατοδότηση των µεγάλων αυτών παρεµβάσεων, που γενικά ακολούθησαν την λογική της ανακατασκευής του αστικού τοπίου. Τέλος, στην σημερινή εποχή. χαρακτηρίζεται από τις προσπάθειες "επανακατάκτησης των αστικών κέντρων" µε ήτηες µορφές παρεμβάσεων που στηρίζονται κυρίως στην κοινωνική διάσταση του όρου "ανάπλαση" παρά σε μεγάλες τεχνικές και χρηματωικονοµικές παρεµβάσεις που βαρύνουν κατά κύριο λόγο το Δημόσιο προύπολογισµό. Η εξελιγµένη αυτή µορ- φή ανάπλασης απαιτεί νέους τρόπους και µεθόδους που µπορούν να προσαρµόσουν τα νέα δεδομένα στις σύγχρονες απαιτήσεις. Είναι, εποµένως. απαραίτητη n άµεση συµµετοχή των κατοίκων µε τον φορέα ανάπλασης, προκειµένου ο όλος προγραµ- µατισµός και οι μελέτες να εξυπηρετήσουν τις πραγµατικές ανάγκες σε µια επιτυ- χή και αρµονική ανάπτυξη της υπό ανάπλαση περιοχής. Συνήθως την μελέτη και τον προγραµματισμό της ανάπλασης επωµίζεται μια πολυσυµμετοχική επιχείρηση του Δήµου και στηρίζεται σ΄ ένα µεγάλο ποσοστό στην χρηματοδότηση του Ιδιωτι- κού τοµέα, που τελικά ωφελείται από την συγκεκριµένη παρέµβαση. - Χαρακτηριστικά παραδείγματα η επιχείρηση ανάπλασης στην κεντρική αγορά ' στο Παρίσι (ZAC των ΗΑΙ.Ι.Ε5), στο παλιό λιμάνι του Λονδίνου (ΟΟ€Κ[ΑΝΟ5), στο κέντρο της Γένοβας, Βερολίνου κ.λπ. Στον Ελλαδικό χώρο ο όρος "ανάπλαση" άρχισε να πρωτοεμφανίζεται µε τις µε- πι …….|,,-.'…ψ' ;… * Ψ":- $3.- +~Lufir,.r€i µονωµένες προσπάθειες Δηµοσίων επιχειρήσεων, όπως η ΔΕΠΟΣ, ο ΕΟΤ, ο ΕΟΚ κλπ. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι την ανάπλαση των αστικών κέντρων των Ελλη- νικών πόλεων αν έλαβε να υλοποιήσει n ιδιωτική πρωτοβουλία με την μαζική ανέ- "γερση των πολυκατοικιών στην δεκαετία 1960,1970 κυρίως, µε µοναδικό περιορι- … σμό τον Γενικό Οικοδοµικά Κανονισµό, χωρίς κανένα άλλο κανονιστικό θεσµικό πλαίσιο. Έτσι αποκτήσαµε την πολυλειτσυργική µορφή της σημερινής ελληνικής πόλης και την πιεστική, πλέον, ανάγκη για επανακατάκτηση των αστικών κέντρων με βασικό στόχο την σναβάθµιση της ποιότητας ζωής και των περιβαλλοντικών ό- ρων. Χαρακτηριστικό και επιτυχές παράδειγμα οι παρεµβάσεις στην περιοχή της Πλάκας στην Αθήνα. Μετά τους παραπάνω καθορισµούς και την διεθνή εμπειρία , η αναγκαιότητα για την επιχειρούµενη παρέµβαση ανάπλασης στο κέντρο της πόλης του Βόλου στην "λεγόμενη πλατεία Πανεπιστημίου" είναι καταφανής. Πρόκειται για μια "µαύ- ρη τρύπα" στην ουν έχεια του πολεοδομικού ιστού της πόλης του Βόλου, µε βασικά χαρακτηριστικά την µεγάλη κτιριακή πυκνότητα, την παντελή έλλειψη κοινοχρή- . στων χώρων και τις συγκρούσεις χρήσεων γης. Η ύπαρξη της παλιάς µεγάλης ε- γκαταλειµμένης καπνοβιομηχανίας που αγοράστηκε από το Πανεπιστήµιο Θεοσο- λίας και προορίζεται για τις εκπαιδευτικές ανάγκες του, τα εµπορικά καταστήµα- τα και η κατοικία συνυπάρχουν στον συγκεκριµένσ χώρο, δηµιουργώντας μια ασυ- νέχεια χρήσεων και λειτουργιών στο κέντρο της πόλης. Χρειάζεται µια αναδιάρ- θρωση των χρήσεων γης και λειτουργιών και δηµιουργία µιας ενότητας λειτουργι- κά εντάξιμης στον πολεοδομικό ιστό της πόλης, που θα εξασφαλίσει την συνέχεια του εµπορικού χαρακτήρα της περιοχής µε την παράλληλη οικονομική αναζωογό- νησή του, την ποιοτική αναβάθµισή του με την παρουσία του Πανεπιστηµίου και τέλος την επανακατάκτηση των απαραίτητων κοινοχρήστων ελεύθερων χώρων µε τη δηµιουργία πράσινου και υπόγειου σταθµού στάθµευσης αυτοκινήτων. Η ουγκε'κριµένη παρέμβαση ανάπλασης της περιοχής έχει τον χαρακτήρα της ανασυγκρότησης της δοµηµένης περιοχής των οικοδομικών τετραγώνων 395, 398, . 392, nou συνεπάγεται την αναδόµηση της περιοχής (άρθρο 8 παρ. 5 του Ν 2508). To σύνολο των προτάσεων, δράσεων και παρεµβάσεων στην συγκεκριµένη περιοχή αποτελεί αντικείμενο σοβαρής τεχνικοετηστηµονικής μελέτης, που επί σειρά ετών (σχεδόν 15ετία) επεξεργάζεται το Πανεπιστήµιο θεοοαλίας σε συνεργασία µε τον - Δήµο Βόλου. Η πρόσφατη παρέμβαση του διευθυντούτης 5ης Εφορείας Νεώτερων Μνηµείων, κ. Παλιούρια Δηµήτρη, µε την προσπάθειά του για κήρυξη του κτιρίου Ματσάγγου ως διστηρητέου, ουσιαστικά ανατρέπει τις προσπάθειες ετών, που σή- µερα ετητέλους έχουν φθάσει σε ένα στάδιο ολοκλήρωσης. Και Με… το ερώτηµα- ΄ τικά είναι πολλά. Πού βρισκόταν τόσα χρόνια ο κ. Παλιούρας, Ποιο ήταν το ερέθι- ΄ όρο για μια τόσο καθυστερηµένη και ξαφνική πρωτοβουλία, Δεν αισθάνεται την α- ναγκαιότητα να πείσει την ετηστηµσνική κοινότητα και τους ενδιαφερόµενους φο- ρείς της πόλης, για την αναγκαιότητα διατήρησης µιας εγκαταλειµµένης καπνό βιοµηχανίας στο κέντρο της πόλης; Δεν αντιλαμβάνεται ότι οι ατυχείς προσπάθει- ες ενι'σχυοης του κτιρίου το 1959, µε τοπικές σκυροδετήσεις, έχουν αλλοιώσε ουσιαστικά τις όψεις και την γενική φυσιογνωµία του, παραµένοντας ένα επικίνδυ- νο για κατάρρευση κτίριο; Αναλαµβάνει άραγε την ευθύνη για την ασφάλεια των πε ριοίκων από μια πιθανή κατάρρευση; Πόσα δισεκατοµµύρια χρειάζονται για rm στερέωση και αναστήλωσή του και τί προοπτική υπάρχει για την χρηµατοδότη… και υλοποίηση ενός τέτοιου µεγαλόπνοου προγράµµατος; Και για να σοβαρευθούµε. Η µελέτη ανάπλασης. σύμφωνα µε την ισχύουσα Nor μοθεσίο, λαµβάνει υπόψη όλα τα τεχνικά, οικονοµικά, κοινωνικά και πολιτιστικτ στοιχεία της υπό ανάπλαση περιοχής, αναγνωρίζοντας την αναγκαιότητα διατήρη σης ή επαναπροσδιοριοµού της λειτουργικής και µορφολογικής ταυτότητάς της, µι ενδεχόμενη διατήρηση σηµαντικών µορφολογικών στοιχείων, όπως τμήματα αξιό λογων κτιρίων. Πρσύποθέτει την ύπαρξη συγκροτηµένης και τεκμηριωμένης µελέ της, αποτέλεσµα κοινής προσπάθειας ετών΄και όχι το ξαφνικό "ξέσπασµα" κάποιοι Δ/ντου.Πιστεύω ότι η συµμετοχή του Πανετηστηµίου Θεσσαλίας, του Δήµου Βόλσι καθώς και "των άμεσα ενδιαφεροµένων πολιτών της περιοχής, στα πλαίσια της ι σχύουοσς Νοµοθεσίας του Ν.25Ο8, εξασφαλίζουν την επιτυχή έκβαση της επιχει ρούµενης προσπάθειας ανάπλασης της περιοχής . λα Έλο-φα …':.*΄ο '΄'2',-΄'ι . .…. . . .

& νι μεοιξ 0. Με... Βόλο & Από τις 4 έως και τις 6 Νοεμβρίου Πραγματοποιείται το 7ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ακαδηµαϊκών Βιβλιοθηκών στο Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας, στο Αμφιθέατρο "Γ ια'ννης Κορδότος" του κτιρίου "Αλ. Δελµούχου". O τίτλος του Συνεδρίου ει΄ναι: "Οργάνωση και Συνεργασία Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών στην Ψηφιακή Εποχή". ην ευθύνη για τη διοργάνωση του συ- νεδρίου έχει αναλά- βει η Υπηρεσία Βι- βλιοθήκης του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας …με επικεφαλής τον κ. Γιάννη Κλαψόπουλο, Οργανωτικό Υπεύθυνο της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστη- μίου Θεσσαλίας, Πρόεδρο της εντεκαμελούς Οργανωτικής Επιτροπής η οποία έχει συ- σταθεί από τον περασμένο Φε- βρουάριο για τις ανάγκες του Συνεδρίου. Συνολικά θα συμμετά- σχουν περίπου 350 σύνεδροι, εκπρόσωποι όλων των Ακα- δημαϊκών Βιβλιοθηκών των ΑΕΙ και των ΤΕΙ της χώρας, της Βιβλιοθήκης του Πανεπι- στημίου Κύπρου και επιστή- μόνες πληροφορικής και βι- βλίοθηκονομίας από Ακαδη- μαι"κές Βιβλιοθήκες των ΗΠΑ και της Αγγλίας. Θα παρουσιαστούν 26 ει- ,ήσεις, ενταγμένες σε ανά- "Μ εςς θεματικές ενότητες. Οι ηρε- τα; θεματικές ενότητες έ- ' Με" 'νδιάµορφωθεί οριστικά * έ…… 24 Η Θεσσαλία >> Τετάρτη 4 Νοεμβρίου: "Αξιοποίηση της Τεχνολογίας Πληροφόρησης". Πέμπτη 5 Νοεμβρίου: Προοπτικές Ανάπτυξης και Συνεργασίας Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών και στρογγυλό τραπέζι με θέμα: “O ρόλος των Βιβλιοθηκών στα Ακαδη- μαϊκά Ιδρύματα του 2000". Παρασκευή 6 Νοεμβρίου: "Ψηφιακές Βιβλιοθήκες - Πληροφοριακά Συστήματα". Οι σύνεδροι θα επισκε- φθούν τη Μακρινίτσα την Πέ- μπτη και το Λαογραφικό Κέ- ντρο Κίτσου Μακρή, ενώ θα έ- χουν την ευκαιρία να παρακο- λουθήσουν εκδήλωση αφιερω- μένη στα “200 χρόνια από το θάνατο του Ρήγα Θετταλού - Φεραίου", που θα πραγματο- ποιηθεί την Τετάρτη 4 Νοεμ- βρίου στις 17.20 στο χώρο του Συνεδρίου. Παράλληλα, η Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Θεσσα- λίας διοργανώνει 'Εκθεση χα- ρακτικών έργων ex-libris (βι- βλιοκτητορόσημα) στο Κέ- ντρο Τέχνης Τζιόρτζιο Ντε Κίρικο, υπό την αιγίδα του Καλλιτεχνικού Οργανισμού Δήμου Βόλου. Τα εγκαίνια θα γίνουν την Τετάρτη 4 Νοεμβρίου στις 8.30 μ.μ.. Την έκθεση θα πα- ρουσιάσουν ο κ. Βασίλης Ζευ- γώλης, ο οποίος προσέφερε τα έργα και ο κ. Μανώλης Γιαν- ναδάκης, χαράκτης, επικου- ρος καθηγητής της ΑΣΚΤ του Α.Π.Θ., ο οποίος δημιούργησε το σήμα του Συνεδρίου. Η έκ- θεση θα διαρκέσει από τις 4 έως και τις 20 Νοεμβρίου και θα είναι ανοιχτή 10 - 1 και 6 - 9, το Σάββατο και την Κυρια- κή μόνο το πρωί. Τα 380 περίπου έργα που έχουν επιλεγεί παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον τόσο από θεματική και ιστορική ά- ποψη, όσο και από καθαρά καλλιτεχνική. Ανήκουν στην ΄ιδιωτική συλλογή του Βασίλη , 3Χ ΟΜΤιυξοιου .Η38. …΄΄ζ.΄"΄ζ΄ΐ…ΐζΐ…΄ΜΕτοΧΗ ΕκΠΡοΣοπΩΝ TQN BIB/\IOGHKQN AEI TEI THE X? ISVIo Συνέδριο Ακοδηµο'ι'κ* Βιβλιοθηκών ορχίιει στο Βολο ΄ Ζευγώλη, ενώ αξίζει να σημει- ωθεί ότι έκθεση με έργα ex- libris γίνεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Μια άγνωστη téxvn Av και δεν είναι γνωστό από πότε και πώς ξεκίνησε η δημιουργία και η χρήση των ex-libris, όλες οι ενδείξεις μαρτυρούν ότι η συνήθεια να παραγγέλνει ο κτήτορας μιας ιδιωτικής συλλογής το προ- σωπικό του ιδόσημο, βιβλιο- κτητορόσημο σε κάποιο καλ- λιτέχνη και να το τοποθετεί ύ- στερα στα βιβλία του, ξεκίνη- σε από τη Γερμανία, που έχει άλλωστε την πρωτοπορία στην τυπογραφία και την τέ- χνη της κατασκευής του βιβλί- ου, γύρω στα 1460. Τα πρώτα 250 χρόνια της ύπαρξής τους, τα περισσότερα ex-libris απει- κόνιζαν θέματα εραλδικού (οικοσημολογικού) χαρακτή- ρα, κυρίως γιατί οι κάτοχοί τους δεν ήταν άλλοι από τους ευγενείς και τα μέλη των βα- σιλικών οικογενειών. Έτσι, αν κάποιος διέθετε 100βιβλία, ήταν δύσκολο να ζητήσει από έναν καλλιτέχνη να ζωγραφί- σει εκατό φορές το οικόσημο του, προκειμένου να το τοπο- θετήσει στα βιβλία του. Ήταν ασφαλώς ευκολότερο να τυ- πωθεί ένα οικόσημο, οδηγώ- ντας έτσι στη γέννηση της τέ- χνης του ex-libris. OI κάτοχοί . … - J !; 1314, γελία σε κάποιο χαράκτη με το θέμα που τους ενδιέφερε και .. σιγά - σιγά τα ex-libris, προς σαρμοσμένα πλέον στις βασι+. κές τεχνικές της χαρακτικής εξ'-':- ξελίσσονταν από απλές ετικέ-ζ τες σε έργα τέχνης. Ονομαστά για την καλλι-… τεχνική τους αξία είναι τα εκ-Δ libris του Albrecht Durer, του Hans Holbein, του Lucas Kronach κ.ά. Με την πάροδο του χρό- νου, τα ex- libris εκτός από τον " καλλιτεχνικό τους χαρακτήρα αποκτούν και συλλεκτικό εν… διαφέρον. Έτσι πολλοί βι-… … βλιόφιλοι εκτός από τα δικά τους ex-libris, τα οποία προο- …. ρίζονται να ενταχθούν σε βι- βλία της συλλογής τους, συ-' γκεντρώνουν και ex-libris άλ΄- λων, δημιουργώντας αξιοθαύ- μαστα σύνολα. Σήμερα υπάρ- * χουν μεγάλες ιδιωτικές συλ-… λογές, όπως του Ολλανδού Jos Waterschoot, του Ιταλού Mario de Filippis (με περισσό- τερα από 200.000 έργα), του Ελβετού Benoit Junot και no)»— λών άλλων Ευρωπαίων κυ- ρίως συλλεκτών. Παράλληλα, υπάρχουν βιβλιοθήκες με συλ- ' λογές ex-libris ανυπολόγιστης% αξίας, όπως αυτή του Μονά- χου, του Βρετανικού Μουσεί- ου και της Εθνικής Βιβλιοθή- κης στο Παρίσι, αλλά και σύλ- λογοι συλλεκτών και καλλιτε- χνών ex-libris (30 σε ολόκληρο τον κόσμο), οι περισσότεροι των οποίων βρίσκονται στην Ευρώπη, την Ιαπωνία και τη Βόρεια Αμερική. O παλιότε- ρος σύλλογος είναι ο γερμανι.- . κος, με έτος ίδρυσης το 18913 και ο νεότερος εκείνος του Χονκ Κονγκ..Οι σύλλογοι υ"… πάγονται στη Διεθνή Ομο- σπονδία των Φίλων του Εκει-. libris (FISAE) υπό την αιγίδα… της οποίας διοργανώνονται, συναντήσεις και συνέδρια, _ … μαντικότερο των οποίων, ….. ναι το Διεθνές Συνέδ ' βιβλίων έδινανλοιπόνπαραγ-ζχ . - '