ΕΘΝ!ΚΟΣ ΟΡΓΑΝ|ΠΜΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ χΕιΡΟτΕχΝιΑΣ ΄ , , Έν'Αθήναις τς ..... 4η ...... Οκ,τω.βρ.ι,ρ.υ…1961 ,,,,,,,,,, '0805 Μητροπόλεως 9 Τηλεγρ. Διεύθυνσις ΄Άρι8. Πρωτ. ………………………… /|΄Ζ'%/1 … ΕΛΛΕΝΤΕ Κύριον Κίτσον ΜακρΞν ,Αφεντούλη 22 'Επιστολή σας άπό 30.9.61 'Αναφερδμενοι είς τήν έν έπικεφαλίδι έπιστολήν σας, γνωρίζομεν ύμΐν δτι, έγκρίνοµεν τάς διά ταύτης προτεινοµ€νας μετακινήσεις κατά τόν μΞνα ΄Οκτώβριον έ.ξ. Ήτοι, δέκα ήμέρας δι,,Αθήνας. Μετά τιµής ‘0 Κοινοποίησις= ΠΞρ,ήµΐν - ΤμΞμα Λογιστιποδ * Τμήµα Γραμματείας καί ΠροσωπιποΌ ΓΚ/φκ

' ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ | 93620… πως Ξο΄3-ΐ? Η αγιογραφία, ασφαλώς. υπηρετεί το δόγμα και στο- χεύει στην εκλαί'κευση ευαγγελι- κών περικοπών και στην προβο- λή του παραδείγματος των Αγίων. Στην απεικόνιση, όµως, της μεταθανάτιας τιμωρίας των αμαρτωλών, οι λαϊκοί ζωγράφοι … κυρίως των χωριών - βρί- σκουν την ευκαιρία να καυτηριά- σουν παραβάσεις που στρέφον- ται κατά των λαϊκών στρωμάτων και σε μερικές περιπτώσεις φτά- νουν σε σκληρή κοινωνική κριτι- κή. Μέσα, όµως, από τα αµαρτή- ματα που τιµωρούνται διαφαί- νονται και στοιχεία ιδεολογίας, όπως οι αντιλήψεις για τη θέση της γυναίκας. Ας μην ξεχνούμε πως, εκτός από μερικά ορεινά δραστήρια κέντρο εμπορίου και βιοτεχνίας, η,αγιογροφία είναι η μοναδική ζωγραφική εκφραση των ραγιάδ Του Κίτσου ΜΑΚΡΗ Το πρώτο που παρατηρεί κα- νείς, είναι πως για τους άντρες προεχουν οι οικονομικές παρα- βάσεις, είτε µε τη μορφή αι- σχροκέρδειας, όπως ο «παραζυ- γιστής», δηλαδή ο έµπορος που κλέβει στο ζύγι ή σκέτο «ο μπα- κάλης», «ο µυλωνάς οπού κλέ- πτ*ει στον μύλον», είτε µε τη μορφή αρπαγής. όπως «o νηδά- ρης οπού κλέπτη πρόβατα και γήδια» και άλλες. Είναι χαρακτη- ριστικό πως, εκτός από τις ανα- φορές που αφορούν αδικήµατα ευρύτατα διαδεδοµένα, κατά τις ιδιομορφίες κάθε περιοχής υπάρχουν και εξειδικευμένα αδι- κήματα, "όπως ο «αλογοσούρ- της», ο ζωοκλέπτης, στις ορει- νές περιοχές ενώ στις πεδινές «ο παραυλακιαστής εκείνος οπού χαλνάει τα συνουρέµατα», αυτός δηλαδή που µεταθέτει προς όφελος του τα αυλάκια που αποτελούν ορόσημα των πε- δινών γεωργικών ιδιοκτησιών. Σε μια περίοδο όπου ο ανορανομι- κός έλεγχος, όπως θα τον λέγα- με σήμερα, είναι ανύπαρκτος και η δημόσια ασφάλεια υποτυ- πώδης, η λαϊκή αγιογραφία κα- λείται'να αντιδράσει. Εδώ οργιά- ζει η λαϊκή φαντασία. Οι ποινές που παριστάνονται δεν πηγά- ζουν, βέβαια, από-κάποιο επίση- µο εκκλησιαστικό κείμενο. Ετσι… βλέπουμε ένα τεράστιο χωνί βυ- θισμένο στον πρωκτό του μπα- κάλη,' τεράστια μυλόπετρα κρε- ΄ µασμενη από το λαιµό του μυλω- O λαϊκός μας πολιτισμός νά, έναν σουβλισμενο ζωοκλέ- πτη να ψήνεται σα γίδα... Για πε- ρισσότερη έμφαση, ως μέσα βα- σανισμού χρησιμοποιούνται τα ίδια τα όργανα που χρησιμοποίη- σε o παραβάτης. ' ντίθετα στις γυναίκες KU- ριαρχούν τα αδικήματα ηθών. Εχουμε τις «πόρνησες γυ- ναίκες και εκείνες που παρακι- νούν ταις άλλες εις πορνίαν», καμιά φορά και στην πιο κατα- νοητή κυριολεξία «η ποτάνα», «οι µάγισσες», «εκείνες οπού κάνουν μαναφικλίκι», δηλαδή συκοφαντούν ή προκαλούν έρι- δες. Κι εδώ οι τιμωρίες επικεν- τρώνονται είτε στα γεννητικά όργανα είτε στη γλώσσα. Το µό- νο αντρικό παράπτωμα σχετικό µε τα ήθη που συναντούµε κι αυ- τό σπάνια, είναι o «apostKoi- της» που προσβάλλει την αντρι- κότητα. Ολα αυτά χαρακτηριστι- κά ανδροκρατικής κοινωνίας. Σηµειώνουμε ότι σε φορολογι- κούς καταλόγους και αλλά εν- γραφα ενώ οι άντρες γράφονται µε το όνομα και το επίθετό τους . ή έστω με το όνοµα του πατέρα τους, στις γυναίκες χρησιµο- ποιείται πολύ συχνά σκέτο το αν- δρωνυμικό «Μήτσαινα», «Γιώρ- γαινα>> κτλ. Το βάψιμο του προσώπου εί- ναι πολύ πιο διαδεδομένο στις γυναίκες της Τουρκοκρατίας από όσο σήμερα πιστεύουμε. Πάμπολλες είναι οι μαρτυρίες- περιηγητών. Ο ζωγράφος Παγώ- νης στην Αγία Μαρίνα Κισσού — 1802 — παρουσιάζει «Εκείνους οπού αγαπούν την διαβολικήν µεταμόρφωσιν» µε τη μορφή γυ- ναίκας που βάφεται ενώ ο Διά- βολος της κρατάει τον καθρέ- «fin-(1) Y ndpxouv, όµως, και περι- πτώσεις όπου η κριτική επεκτείνεται σε γενικότερες εθνικές ή κοινωνικές καταστά- σεις. Σε τοιχογραφία του Ιωάννη Πρόδροµου στο Ανω Λουτράκι Αλμωπίας … 190ς αιώνας με νεότερες επιζωγραφίσεις - εμ- φανίζονται «οι προδότις οπού προδήνουν τον χριστιανόν ης τους Τούρκους». Σημειώνουµε ότι η θρησκεία αποτελούσε το ορατό διαχωριστικό ανάµεσα σε εκμεταλλευτή και εκµεταλλευό- μενο. Εκμεταλλευτής δεν είναι μόνον ο Τούρκος, ούτε εκμεταλ- λευόμενος µόνο ο Χριστιανός. Σε άλλο σημείο της ίδιας τοιχο- ιτική γραφίας βλέπουμε να τιμωρούν- ται «η κοτζιαµπάσηδες οπού τρόγουν από τον χωρίον» που αντιπροσωπεύονται από γυµνόν άντρα κρεμασµένον από χέρια και πόδια. Στο ίδιο κλίμα βρίσκε- ται και δημοτικό τραγούδι από τη Σελιτσα - Εράτυρα όπου ο κο- τζάμπασης εξοµολογείται: Εγώ ήμαν κοτζιάμπαοης και προεστώς στη χώρα, στους πλούσιους εβανα εκατό - και στους φτωχούς διακόσια και µια χήρα κακόμοιρη την είχα πεντακόσια. Την άρπαξα τ' αµπέλι της και στο Βαρκό χωράφι.(2) Τελειώνοντας πρεπει να ανα- φερθούμε και στους ίδιους τους αγιογράφους. Αμεσες πληροφο- ρίες δεν μας παρέχουν οι ζω- γραφιές των εκκλησιών. Μπο- ρούμε, όμως, έμµεσα να σταθμί- σουµε την κοινωνική τους θέση από τις επιγραφές. Σε πάμπολ- λες περιπτώσεις μνημονεύονται τα ονόματα όλων των συντελε- στών της αγιογράφησης εκτός από του ζωγράφου. Πολύ χτυπη- τό παράδειγμα είναι η επιγραφή . στην Αγία Παρασκευή - Αρσένι Εδεσσας 1863 … όπου αναγρά- φονται τα ονόµατα του Αρχιερεα της περιοχής, του εφηµέριου, του επίτροπου, ακόµα… του καντηλανάφτη, όχι όμως του ζω- γράφου που «ανεστόρηοε» το έργο. Αλλού το όνομά του µπαί- νει στο τέλος της επιγραφής εί- τε µε μικρότερα κεφαλαία γράµ- … µατα είτε με ακόµα πιο µικρά πεζά. (1.) Κίτσος Α. Μακρής, Βήμα- τα. Αθήνα 7979, σελ. 283 (2.) Αθανάσιος Noun/lama, Τοπική Αυτοδιοίκηση στην Epc’z— τυρα επί Τουρκοκρατίας. Περιο- δικό Τα Χ vdpta, τεύχος πέµπτο, 7983, σελ. 37.

5 Ι . ) l & JTI "UAoo'fn —-LQJ 1Μϊ…Μλ & ί…ξΥπαιγιγ μοίΐκαι για με ΄Άναξιόπιστο. χαρακτήρισε τον προϊστάμενό της Ε' Εφορείας Νεω- τέρων Μνημείων K. Παλιούρα, ο Δή- …… μαρχος Βόλου κ. Μιχ. Κουντούρης. -΄βασιζόµενος στις συνεχείς αλλαγές των προτάσεών του για το χαρακτηρισμό του κτιριακού συγ- κροτήματος Ματσάγγου, ως διατη- …«…-ρ'ητε'ο και επισήμανε τους κινδύ- νους που εγκυμονούνται από οι ενέργειες του κ. Παλιούρα να παρα- μείνει στο κέντρο της πόλης ένα ετοιμόρροπο κτίριο. Παράλληλα, ο K. Κουντούρης, χα- ρακτήρισε ύποπτη την ενέργεια του κ. Παλιούρα να αποστείλει επιστολή στις εφηµερίδες της Μαγνησίας, στην οποία αναφέρει τις αποφάσεις της Υπηρεσίας του για το συγκεκρι- µένο κτίριο. διευκρινίζοντας ότι ο . Δήµος Βόλου. ο οποίος επανειληµ- μένα ζήτησε σχετική ενηµέρωση. . τ …' ;…οήΘηκεπροκλητικά. με συνέπεια σ ι . ," ,… Ψ &? ;.- && η."-.του έργου της Πλα- |΄ να.Μψ σα…… We) τείας Πανεπιστημίου να καθυστερεί και να,απειλείται ακόμη και µε πολύ… χρονη αναβολή. Ειδικότερα ο Δήμαρχος Βόλου στην εισήγησή του στην προχθεσινή συνε- δρίαση του Δηµοτικού Συμβουλίου, υπογράµμισε ότι η ενέργεια της E Εφορίας να ανακινήσει ζήτημα χαρα- κτηρισµού του κτιρίου "Ματσάγγου» ως διατηρητεου. 15 χρόνια μετά από την αγορά του από το Πανεπιστήμιο, γεννά ερωτηματικά και προκαλεί ανη- συχίες για τυχόν µεθοδεύσεις. Επιπλέον. ο κ. Κουντούρης ενημέ- ρωσε το Συµβούλιο για τους σχεδια- σμούς του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και του Δήμου Βόλου αναφορικά µε την κατασκευή. στο χώρο του συγκρο- τήµατος «Ματσάγγου», κτιρίου που Θα καλύπτει ορισµένες ανάγκες του Πα- νεπιστηµίου, καθώς και Πλατείας και υπόγειου γκαράζ τα οποία Θα κατα- λαμβάνουν συνολικά έκταση,9 στρεμ- δοδεύσεις στο "Θέμα υλοποίησης µάτων και θα συμβάλλουν ουσιαστικά ι '"… .... …. …. …' .; .…. . .. . & . . , .. 754 ΜΕ: :. ,??? #ΦΞ . ακι- , Έ? ". η. &… .Ξχ;:μ €. |… ; … 1! Wxa‘ir ..'.' ' στην αναβάθµιση του κέντρου της . πόλης και στην ελάφρυνση του κυκλο- φοριακού προβλήµατος. … - …. Ειδικότερα; τόνισε ότι΄το έξω μετά "Με… "ηταν. τα"… "* "3" … …. «σε, εζξ&Ψ…-ΞιξΕΥ . .; ,…'΄' ? &:%> 5435. € . «η… ., πμ:". …. …… ' αι.,… …', Αϊ; "€???" '; &" ' .? |" : , " ΜΨΚ » ' Ή &. Ψ…. .: . " θειάφι"- εψ % λ΄';Ξζ΄Θ| . ' 4% &? & . "! τη δέσµευση των οικοπέδων από το Δήµο Βόλου, το 1986. στα οποία προ- βλέπεται να γίνουν οι παρεµβάσεις. εί- χε εγκαταλειφθεί τόσο…από την προη- απ…»… …" υκ'.…Β΄Ρ]υ? "ένα γούµενη Δηµοτική Αρχή. όσο και τη Διοικούσα Επιτροπή του Πανεπιστη- μίου και επαναπρογραμµατίστηκε από την παρούσα Δημοτική Αρχή. σε συ- νεργασία με το Πανεπιστήµιο που είναι και o ιδιοκτήτης του κτιρίου. «Μετά την μονοµερή απόφαση του κ. Παλιού ρα να δεσμευτεί ολόκληρο το κτίριο. ως διατηρητέο», είπε κ. Κου- ντούρης, "δεν επιτρέπεται είτε η κατα δάφιση, είτε η υλοποίηση παρεμβάσε- ων… με αποτέλεσµα το έργο να παρα- µένει μετέωρα. μέχρι την εξέταση του θέματος από την Υπηρεσία». Οι θέσεις της δημοτικής Αρχής µε τις οποίες συμπορεύεται και η παράτα- ξη της μειοψηφίας του δηµοτικού Συµ- βουλίου, είναι να κριθούν διατηρητέες και να αναπαλαιωθούν μόνο ορισµένες από τις προσόψεις του κτιρίου Μα- τσάγγου και ειδικότερα αυτές επί των οδών Π. Μελά και Ερμού. ' γ΄ ( ;ή"… ένα . . . Η… . '. , 3811 -,4.΄.;' '. . ,. Ντι… Μπακ-; "ς . -','.';…?';…>"1'Μι=.Μα ϊ"- ' *, … r .?- τα .ι΄'μ .… Η… έ…… της Πλατείας flax/8mm] pious;,2???