ΑΜΦΙΒΟΛΟΙ ΣΥΜΜΑΧΟΙ IIII TA MEAH III [um-III: ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΩΜΛΒΑΝΙΙΝ ’AVT‘I να ωφελούν, βλάπτουν ΟΝΟΜΑΤΑ KAI ΔΡΑΣΙΣ Κύριε Διευθυντά, flip-6 τινος ανη.γγε΄.λθη ή συγκρότησις τής νέας ’ETrI- τροπής των «’IEI'AEUBEOIOM AIAIGOIVIZW», περί τής οποίας ή- σχολήθη καί δ εξωτερικός τύπος. Η "Επιτροπή αύτή εί- ναι ένα μπουκέτο από δοσιλόιγους καί εγκληµατίας πολέ- μου, οί όποίοι έφυγαν από τήν Αιλ6ανίαν όχι διότι ήσαν αντικοιµιμουνισταί καί αντίθετοι πρός τό καθεστώς τού Έ.µ6έρ Χότζα, αλλά δια να αποφύγουν την τιµωρίαν, ή- τις σε: τους επε6όλιλετο ως συνεργασθε΄ντας µετά των κα- τακτητων καί ώς εγκληματίας πολε΄..µου Σημερον οί δια τούς λόγους αυτούς φυγάδες απετέλεσαν τήν 'Επιτροπήν, ή ότιοία σε. έργασΘή διά την. απελευθέρωσιν τής 'Αλ- 6ανίας. Είναι να Μπόντο" κανείς είλικρινως δια τούς Σιεµ- µάχους μας, οί οποίοι έφθασαν είς τό σημείον να προθά- law ως σωτήρας τού δεινοπαθούντος Ελληνικού λαού, τούς πρώην δημίους του!! Τέλος πάντων δεν υποψιά- νονται ούτω, O'TI µία τοιαύτη Ε'πιτροπή ενισχύει &… v6: κλονίση τό καθεστώς Tau EI1II6Ep Χότζα; Τόσον πολύ Θεω- ρούν τόν 'Αλ6ανικόν λαόν καί την Έλ…ληι/ικήν Μεισνότη.τα τής Βορείου 'Ηπείρου κατωτόρους ώστε να τού έπι6άλουν έκλο'γήν δη>μίων; ”Ag έλ.πίσω.µεν, ότι δεν σε: είναι αργά ή ήμερα, καθ ήν e" άντιληφθούν οί Σύμµαχοι τό µεγάλο εγκλημα τό όποιον έκαµαν να παραδώσουν τήν 'Α.λ6ανίαν καί τήν Βόρειον' ΄Ηπειρον είς την Κομινφόρµ καθώς έτιί- ' σης καί την γκάφα, την οποίαν έκαμαν να στηρίξουν τας ελπίδας των είς παρόµοια πρόσωπα, τα όποία αρνητικως αδηµιούργησαν τόν κοιµµουνισµόν εκεί επάνω και τα όποια είναι το κάτωθι: ΜΩΧΑιΡΕΜ M-I'IIA-l-PIAIKTAPH‘IZ, πρώην ταγματάρχης τοι"; 'Αλ5ανικού στρατού, ύπασπιστπς τού Βασιλέως Ζώ- ΄γου, Σλαδόφιλος καί υπεράγαν φιλόδοξος Ker-:6: τήν Κα- τοχήνύπήρξεστενος συνεργάτης των Γερµανών Προ διε- τίας ό διεθνής τύπος ήσχυλήΘη µ, αύτό,ν ότι δ*ηθεν ήιγει- ται κινήµατος έν 'Α…λ5ανία, καθ' ην στιγµήν ουτος έποίει τας διατρι6ός του είς τό ζαχαροπλαστειον «Μπιερνίτσα» έν 'Οµονοία, χαριεντιζόιµενος µε τρυφερας όπάρξεις. XAAIH1M MFRETPI'IKEIHKA, δικηγόρος έν Τιράνοις, Γενικός Γραµμα- τεύς τού κόμματος των Μπαλιστών, zfipIOKéquvOg σήµερον Ev 'Α|μερική, πρώην στέλεχος τής Φασιστικής Νεολαίας Τιράνων. TZEAAIA ΜΠΟΥΣΑΤ|, φοιτητής, πρόσωπον αν… ούδεµιάς σηµασίας. KIAZIHM ΤΣ,ΑΚιΕΡΙ πρώην ιμυστικδς τιρά«τωρ καί πληροφοριοδότης έν Αύιλωνι, τής μυστικής Ιταλικής στρατιωτικής ύπηρεσίας. Τύπος έγκληματικός. Τροµοκρόιτης. {EA-HM Ν'ΠΑΜιΑ|ΝΗ πρώην Ειρηνοδίκης είς TO: Τίρανα, άνήκων είς τό κάψα των BQGIIAO¢96VIM, πρό- οι…" ανυπό+ληπτον λόγω τού χαρακτήρα του έπι.ρρέ1τον- τος είς ραδιουργίας Στέλεχος τού Φασιστικού Κόμµα- τος είς Τίρανα. φΕιΡ|ιΝτ NTIEIPIBIXIH, πρωην πρόξενος τής Αλβανίας έν Θεσσαλονικη, ανήκουν είς τό κόµμα των Βασιλοφρόνων τού Ζώγου. ΦιΙιΚΡΗ ΝΤΙΝιΕ, πρωην Ταγιµα- τάρχης του ’AIiISOIVIKOG στρατού. Κατα τήν κατοχήν τής 'Αιλ6ανίας ύπό των Γερµανων ξχρηιµό-τισε Πρωθυπουργός, διατάξεις εκτελέσεις εκατοντάδων πατριωτων ΧΑΣΑ IN ΝΤΟΣΤΙ, πρώην δικαστής επί Ζώγου καί επί 'Ιταλικής κατοχής τής AXE-swing, éxIpnIIISII-IIOEV υπουργός τής Δι- Kama-6mg, έτιίλεκτον ΄µέλος τής φασιστικής 'Αλ6ανικής ίεραρχίας. Ούτος υπέγραψε τον Νόμων, µε τον όποϊον 5:6: κάθε 'Αλ6ανδν εργασΘε΄ντα κατά των Ιταλών και λα- δόντι: µέρος είς τάς ζ΄Οµάδας Αντιστάσεως, έδηµεύετο η περιουσία του, ή οίκία του εκαίετο, όταν 8i: συνε- λαμ6άνετο ό ίδιος, έξετελείτο επί τόπου καί εξετοπίζετο ή οικογένειά του. Εις Φιέρι τής 'Αλ6ανίας συνελήφθησαν 4 Έθνικόφρσνες ΄Αλ6ανοί Χριστιανοί, των δποίων διέτα- ξε την &ιιεσον ε΄κτε΄λεσιν είς τήν αγορά Μισοχριστιανός καί μισέλλην, IMII'IPA- Ι'ιΜ ¢AIPIKA πρώην λοχαγός έπί δασιλείσς του Ζώγου, άνήκων είς τό σλα6ικόν κόμμα τού Σει'τ Κριεζή Φεντεράλης τού φασιστικού κόμματος είς Πιεσκοπίαν Βορείου .Αλ6ανίας. ΡΑΚΗιΠ ¢IPIAZAIPL πρώ- ην διπλωματικός ύπάλληλος, υποπρόξενος τής ’AIXGOIVIOIg έν Κερκύιρα έπί Βασιλέως Ζώγου, αποµακ.ρυνθείς τής θε- σιώς του, λόγω άναµίξεώς του είς λαθρεµπόριον συναλ- λ6ιγιματος. 'Ε.πίλεκτον µέλος τού φασιστικού κόµµατος. ’E-rr‘I Γερµανών ήτο πρόκτωρ αύτω.ν Είναι υιός TOO επί Γερµανικής Κατοχής χρηιµατίσαντος ΄Αιντι6ασιλέως 'Αλ- Saving Μεντή Φράσαρι, ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ FKIEIF‘KIAIH, 5:86- σκαλος έκ Σκόδρας. ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ FIEIPIMIEINIHIZ, καθηγη- Tug έν Κοσυτσας. FKAIKIE ΓΚΩιΚΟ καθηγητής τής Φυσι- κής Αγωγής, γραµµατευς τού Βασιλεως Ζώγου εκ Κορυ- τούς, FPENK ‘FKFOYNTA εκ Σκόδρας, διδάσκαλος, &… νήκει είς τό κόµμα των KOp’lOUVl’CéVTmV µπαλιστών ’E- πί.λεκτσν µέλος τού φασιστικού κόµµατος Σκό*δ.…ρας Στε- νδς συνεργάτης 'Ιταλων καί Γερµανών. ΝΤ'ΟΥΕ FKIOIN- MAIPIKAI, τελειόφοιτος τής Νομικής Σχολής τού Πανε- πιοτηµίον Ρώµης, υιός φυλάρχου πρίγκηπος τής Μιρδι- τίας Γκιων Μαρκαγκιώνη, όστις ύπήρξεν έκ των αρχηγών, οιτινες παρέδωσαν την 'Αλι6ανίαν είς τόν Μουσολίνι. A- AH KAE‘IIIEIOYPIIA αρχηγός τού κόµµατος των µπαλιστων, τό µόνον σο6αρόν πολιτικόν πρόσωπον. AITAIAIN ΚΩΤΣΗ, φοιτητής, υιός τού Λέλε Κώτση, νομάιρχου Αύιλώνος, δολο- φονηΘεντος από τού ,Α.σλαν Ζενέλη έπί Ιταλικής κατοχής τή εντολή τού "ιταλού στρατηγού Τζανίνι. Σή.µερον 6 Α- τλάν Κώτση, χάρις είς TO’: δολλάρια, συνεργάζεται μέ τόν δολοφόνον τού πατρός του Ασλάν Ζενέλη, όστις καί αύ- τός είναι µέλος τής Επιτροπής Ελευθέρων Αλ6ανών. ΣιΕ I-T KPIIEZH, έκπρόσωπος .… Σλάβων έκ Κοσσόδου, αδελφός τού Γκανή Κριεζή, διαµένοντος είς-τό Κόσσο- .δον καί δργανον των Σλά6ων. Ούδεμίαν απολύτως έ…… ροήν Ξχει έν 'Αλθανία τούναντίσν αντιπαθείται διότι εξυπηρετεί ξένα συµφέροντα είς Βάρος τής Αλ6ανίας. …'Π…'ΕιΤ'ΡΟ ΚΤΏΝΑ.Σ, πρώην καφετζης €κ Κορυτσας, επί -'|ταλικής καί Γερμανικής κατοχής τής ΄Αλιδανίας είσήλ- δεν είς…τίιν ύπηρεσίαν πληροφοριών, καταδώσας πολλούς, ο'ι΄τινες έξετελέσθησαν… Μετα τήν έπικράτησιν τού Κον- μουνιστιι(ού καθεστώτος έν ΄Αλ6ανία, είσήλθεν είς τήν 'Ελλάδα, όπου έξεδηλώΘη ως «Βορειοηπειρωτης» πατριώ- της λα6ων μάλιστα καί έπισιτιστικήν ένίσχνσιν καί δελ- τίον «Βορειοηπειρώτου: πρόσφυγας, το όποιον µετα τήν αναχώρησίν Tou ξ? ίδια Κ - »… …'… ," ταγµατάρχης της χωροφυ αι(ης … -α- .σιλέως Ζώγου, πρόσωπον τελείως άξεστον καί άγράµμα- τον, αρχηγός τού κόµματος των Βασιλοφρόνων. ΚΙΑΝΗ ΛΕΣΚΟ, τροµοκράτης εξ Αύλωνος, αρχηγός των έγκλη ματικων όρδδν τόν μπαλιοτων είς τήν περιφέρειαν τής MAI-"09, εντεταγµένος είς τήν μυστικήν ΄|τσλικήτ …- ρεσίσν (ΣΙΜ) έκδιάσας πολλους ότι & τους μετέδιδε προς χρηµατισµόν. ΕΔΟΥΑΡΔΟΣ ΛΙΤΣΟΣ, δημοσιογρά- φος, ΄κων είς το κόμµα των ανεξαρτήτων του ’lcpa- ήλ Βερλάτσι. Φεντερόιλης των Mora-Trev. ΚΩΝΣΤΑΝ- TINOIZ MOYKA, άλλοτε λοχαγος τής χωροφυλακής, εκ Χειμάρρας, πρώην ύπουργδς τής Παιδείας επί Γερµανι- κής κατοχής, ύπαρχηγδς του κοµµατος των µπαλιστων. ΟΥΣΝΗ MI,OYA.ETI ύπ ΄λληλος τού υπουργείου Οίκο- νοµικων, Επιφανες μέλος' τού φασιστικού κόµµατος έν 'Αλ6ανία επί "Ιταλικής κατοχής 'ΑιδελφΘς τού δηµάρχου Τιράνων επί Ιταλών Κισζήµ Μουλέτι. ΝΤΟΥ -E ΝΤΟ- ΤΣΗ, καθολικός EK Σκόδρας, Φεντεράλης τού φασιστι- κού κόμματος NIIKIO I'IAIHIAA HAIO, ή, HAIAIAIHZ, εκ Πρεμετής. πρώην ύπαλληλος τής 'Ιταλικής Τραπεζης έν Auk-mu, εκπρόσωπος έν Ελλάδι τής Επιτροπής. Πρό- σωπον άσηµον. Μέλος του φασιστικού κόµµατος είς Au- λωνα. θΕΟΔΩΡΟΣ FIAHIAIAIAO, δι"΄……σκαλπς ε'" Πρειιετής, ανήκει είς το κόµµα των κοµµουνιζόντων µπαλιστων τού Χασάν Ντότση διαδραµατίσας πρωταρχικον οόλον είς το φασιστικον άλ6ανικον κό..µιια ΝΙΤΖΑΤ Π…>ΕΣΚΟΠΙΑ, δι- δάσκαλος εξ Αύλωνος, µέθυσος. "AIIOI τή άφίξει των "Ιταλών έν 'Αλ6ανία εισηλθεν είς την ύπηρεσίαν τής κα- τασκοπείας. IZIMAIHA ΣΕΦΑ, έµπορος έκ Τιράνων. ΄Ε- πίλεκτον µέλος τού φασιστικού κόµµατος εν Τιράνοις και &… τους πλέον Φανατικούς µπαλίστας. ΜΟΥΦΤΑΡ ΣιΠΑΧΙΟΥ, καθηγητης ανήκει είς τό κόµµα των δασι- λοφρόνων, συνεργασθείς μετά των Γερµανων. YMIEP ΣΑΡΡΑ, διδάσκαλος εξ Α.ύλωνος, ανήκει είς το κόμμα ":… κοµµουνιζόντων "οι"… τού Χασάν Ντότση ΣΠΥΡΟΣ ZEKOIZ, εµπορος έκ Κορυτσας, στενός συνερ- γάτης των Γερµανών. ΓΚΑΝΗ ΤΑΦΙΛΑ-Ι', γεωργος εξ Αυλωνος, από τούς τροµοκρατίας .… μπαλίστων. Συνερ- γάτης επί πληρωμή των φασιστικων 'Ιταλιικων όρδων. ΕΚΡΕΜ Τ…'-,ΕΛΑΙ άνεργος εξ Αυλώνος, µέλος τού σλα- βικού κόμµατος TOII) Σείτ Κριεζή, συνεργάτης των η…… λων και Γερµανών. Φ*.*ΕΡΟΝΤ TOHANH, φοιτητής, νεα- 06g 20 ετων ΙΣΜΑΗΛ Β'ΕΡΛΑΤ,ΣΙ αρχηγός τού κόμ- µατος των ανεξαρτήτων, υίός τού πρώην πρωθυπουργού Αντί Ιταλίκής κατοχής Σεφιιέτ Βερλάτσι. Διδάκτωρ των Οίκονοµικων επιστηµων τοι;κΠανε.πιστημίου τής Ρώµης. ΛΙΛ BEPIIA, δρνιθοπώλης, έν Φιερίω νύν έν Μπάρι τής "Ιταλίας, εχει τιλυντήριον. Συνεργασθείς στενά μετα των 'Ιταλων καί Γερµανών απέκτησε ση.µαντικήν περιουσία…. EKPEIM ΒΛΩΡΑ πρώην πρεσΙ6ευτής τής λι6ανι;ας Ά έν "Η". . III είντα λογής πορεύγουνται, κ' . ειναι ITI! τις µεγάλες Μες rah-Tug τίς τε- Β… συγιφ ίση. «Το ΒΗΜΑ» Κυριακή 11 Απριλίου 1954 AA-l-KIH ΦΑΝΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΗ ΠΟΛΙΤΕΙΕΣ ΤΟΥ 0ΡΥΛ0Υ ΤΟΥ K. K. A. ΜΑΚΡΗ ? συΥΥΡαΦώς τού άρθρου τό δικοί… δηµοσιεύσµεν κατωτέρω, είναι γνωστος από &… ως & άκούραστος καί συστηματικός µελετητής των Θησαυρων τής λαΐκής τέχνης τής Ελλάδος καί ιδιαιτέρως τού Πηλίου. Επίσης γνωστη είναι η συνεχής προσπάθεια την όποίαν κατα6όλλει δ…. K. Μακρής προς διάσωσιν και διαφύλαξιν των ταπεινών αυτων θησαυ- I µένου µας. — Μια ευχάριστη έκπλη- ρων, οι όποιοι κοσµούν τα ωραία χωριά της πατρίδος του. Παραλλή. λως,, οί πολυάριθµες και πάντοτε καλαισθητότατα τυπωμένες μόνο. γραφίιες του έχουν αποκαταστήσει είς τήν συνείδησιν τα… φιλοτέχνων πλήθος αγνώστων ή παραγνωριοιμένων µορφών τής νεωτέρας λαϊκής µας τέχνης. "Αδέρφι, 6 λογισμός κι αυτη ή με- γάλη οδύνη, I K ώστε να Βρίσκω… κοντα στή Χώρα, δε σ αφήνει, παντα σε θελει τυρσννα χυµών… κα- λοκαίρι, 'ετσι ιανουρίζει ή µητέρα τή μια της .Η ιδια ατµόσφαιρα Μωρού υπόψ- χει καί στις λαϊκές αναπαραστάσεις I στούς τοιχους των πωληων οπιτιων, πιο "Άποφις τής Βιεννης. Τοιχογιραφία (1803) είς 16 σπίτι τού ,Α6ρα.μο- πούλον, Εν 5E µακρύνης Με 1:6: να πάς είς άλλα µέρη. KI’ αν πεθυµας δ λογισµος αύιτεϊνος v6: σ' αφήσει, σ' Ανατολη καί Δύση, τόπους να δής πολλα όµορφους, πού θα ει. ντοί καπεχεις, έπά ’OOIII µ' Έναν λογισµό, πάντα µιαν έγνοια εχεις, να δής στα ξόνα στα µακρά πως KO'I- νου πως περνούσι, είντα λογής µιλούσι, καί πώς αλλά… η φορεσιά, KOIIi πως αλλάσο' η γνώµ η, να δής ό,τι δεν ήπραξες, ούδ' ήκου- σες ακόμη, v6: δής (τα ήθη .… πολλών, είντα λο- γης αλλάσσου, πώς ζούσιν είς 1-6: VIéTO: τως, πως κάναν σε: γεράσου. Βρύσες να Sig καί ποταµούς, χωρες, χωρια καί όση, να σού φανή παράξενο 6 κόσμος πως αλλά"… . . . pin-Ow: Kl &… γύρισε, A616: T6: λόγια τού Πολύδωρου, τού φίλου τού Ερωτόκριτου, εκφράζουν ζων- τανα τήν τάση τής ανθρωπινιης ψυχης, τής ελληνικής είδικότεοα, πού οί λόγιοι τής κόλλησαν τή σχολαστική έτικέττα «τό φιλαπόδηµον». 'Απο τον πανάρχαιο µύθο τού "Οδυσσέα ως τους σηµερινούς «απόδημους» πού υπάρχουν σε κάθε γω- νιύ. τής γής ίδια τάση τής φυγής. Βέβαια, δένς ειναι δ «λογισµός» να ίδή «τόπους όµορφους πού ’56: SE τσι κα- τέχει» πού κάνει το μικρο χωριατόπου- λο vOI ξεκινάει για τα ξένα Ξέρουµε, άλ- λωστε, πόσο τον δ'όριει,δ καηµός τής πατρίδας" πάµπολλα είναι τα τραγού- δια τής ξενιτιειας πού εκφράζουν αύτδν 16v καηµό: «Τήν ξενιτειά, τήν ορφανά, την πίκρα, . την αγάπη T6: τεσσερα TO: ζύγιασαν, θαρι΄ιτερσ είν' TO: ξένα» 'Η φτώχεια τού τόπου τούτου, οί πε- ριωρισµένες δυνατότητες για προκοπή,. κάνουν το δραστήριο παλληκάρι ν' σφί- σει δικους καί φίλους καί να πάει στίς μακρινές πολιτείες όπου οί όρίζοντες ανοιχτοί. Ταξιδεµε΄νοι πού ξανα- γυρίζουν πριν…"… µε … Μια "τις … Ila-i ή φτύ- συγκριση αυτή ητανε πιο καταθλιπτική στα χρόνια τής τουρκοκρα- (Org. η, τόσες αλλες πολιτείες γίνονται κεν- TOO οΗονοµικής δραστηριότητας "Ελλήνων, οί όποιο: ζυµόνονται καί µε τα τρενάκι… Κολόνια Μοτο τής ή… τους. Συγχρονως το τι…… μέρη τής Ελλαδας ερχονται σε εµπορική own). με τους τόπους πίτσας. ΄Ετσι φτάνει ως στίς πολιτείες καί τα χωριά µας 6 θρύλος για τις µεγαλες πολιτεί-, ' ες µε τα παλάτια καί τίς Μικτές, τίς απέραντες πλατείες τους καί τα φο- θεµα κάστρα. T6: όψγοκίνητα μποφόρ.-, K6: µέσα τής εποχής τους, µεγαλώνουν την απόσταση. Γι' οίκο γύρω στο το όνομα κάθε πολιτείας πλάθεται Ένας πα- ράξενος μύθος. Λογής κεντήµατα, τιιµα ύφάσµατα, χρυσαφικά, πολύτιµες πέτρες κι' άλλα καλα πού στέλνουν ή φέρνουν οί ξενιτεµένοι, φάω… τή φαν- τασία .… ταπεινων ραγιάδων. «Κοιμήσου, πού παρήγγειλα στήν Πόλη τα χρυσά σου στη Βενετιά 16: ρουχα σου και τα δια- µαντινκά σου. Κοιμήσου, πού σού ρόδου… TI) πάψω- μα στήν Πόλη καί σου 16 τελειώνουνε OOIOOVTOSOE: µα- σπόροι», ΄Αιµπελάκιισ 'ETO-I η Βαττώ, ή Πόλη, ή Β: ε΄ν- . των1 την εποχή τής Τουρκοκρατίας. 'Η Βενε- τισ καί η Πόλη a-T6 σπίτι τού Γεωργίου Σω… στ Αμπελάκια, ή Βιέννη στό σπίτι τού Α6ιοαιμόπουλου στο ίδιο χω- ριό, ή Πόλη 016 σπίτι τού Νανζή στην Καστοριά, ή Μασσαλία σ "ενα σπίτι τής Βέριροισς, καί πάλι ή Πόλη στη Δρά- κια, ειναι µερικες &… τίς πολλές άνα- πνσραστάσεις αύτές. Πάµπολλες άλλες ασφαλως θα χάθηκαν καθώς γκρεµίζον- ται 16: παλη.α αρχοντικά. ’Aéi ζει 16v KIO- ’rro να σταθούµε κάπως περισσότερο µπρο- στα στίς ζωγ|ραφιες αι)τές © T6 πρωτο πού θα παρατηρήσουμε εί- ναι ότι έχουμε µπροστά μας εργα φαν- τασίας. Δεν πρόκειται για πιστές άπει- κονίσεις των πόλεων αύτων αλλά για ελεύθερες δηµιουργίες, Βασισμενες, θέ- 6αια, 0E µερικα χαρακτηριστικά τους γνωρίσματα. T6: μεγάλα παλάτια καί T6 ανήσυχο λιμάνι τής Bus-nag, 16 δάσος των µιναρεδιων τής Πόλης, οί ευρύχωρες πλατειες µε τίς χαρακτηριστικα δρύσες τής Βιέννης, όρίζουν με σιγουρια τόν κάθε Torrro. Α.ιάλογα, όμως, µέ τήν έ- πιφάνεια πού πρόκειται να διακοσμηθει ή σύνθεση αλλαζει, προστίθενται η &- φαιρούνιται τµήµατα τής είκόνας ή αλ- λάζουν οι αναλογίες. KupIo γνώρισµα όλων αύτων των είκόνων ειναι ή όπερ- 6ολή. Η φαντασία τού λοικού καλλιτέ- XVIII. ξαναµµένη άπό λογής διηγήσεις. πλάθει τίς είκόνες στο κλιμα ενός απλοϊ- KIOI) θαυµασµού. Βέβαια καί εδω θα ύπάρ- χουν πρότυπα, όπως σ' δλόκληρη τή λαϊκή ζωγραφική. Κάποιες χαλκογραφίες ίσως, παληότερσ Έργα ασφαλειας, είναι ή αφετηρία τού λαϊκού καλλιτέχνη ’A-Ir6 Kai καί πέρα, όµως ξσνοίγεται Ir’ Εναν ελεύθερο κόσµο Kci ζωγραφίζει, οχι την αλήθεια πού άλλωστε-ποτά του δεν αν- τίκρυσε άλλα τήν ά!ή&'σ πού κι αύ- τδς καί οί πελάτες του ζούν με τίς δι- ηγήσιεις, Kori µε τίς νωρις τής φαν- τασίας τους. Οί )ααες απεικονίσεις των μεγάλων μακρυιων ωλιτειων µοιάζουν με τίς περιγραφες των ιαοαµυΘιων, 5- που ολα είναι τυλιγμένα µέσα 0E μιαν ατμόσφαιρα pare-cg. Οι μ: ναρέδες …, νονται σ' Ευα οτί ως, οί κήποι πληιιιιψίζοσν :…» ύψος δέντρα, ' λογής πλοία γεµιζ… τα λιµάνια. Τα …ανέτωσ…πίτήΜ πως τοπικού! κι' όλα…… … της από… . .… …, : ...... I....,-I- πουν όμως πάντα διακόσμηση γιατί θα- 7!ΚΟζ σκο"Οζ τους Σίλα! να στολισουν Τα α…? Ο. …. Χωρις τα δυσκολα ιοί παράκτια τα. ιξίδια. Μϊς τίς ένας τίς ξετι…ας. µένοντας στήν &… πατρίδα, Oi . παλιοί χωρικοί ταξιδεύουν με τής τέχνης το µαγικό χαλί, σέ εμας Μια καί δικη» στα: 6 κόσμος Μαι», σόμ- φωνα µε…τής δικής τοις φαντασίας τίς , Μπες. , , ΚΙΤΣΟΣ Α. ΜΑΚΡΗΣΞ ,… : ΑΜΕΡΙΚΑΝΟΣ Μάτι εξ Ελλάδοςι Ι ί. πωλει αύτοκίνητον BU- ί [CK SUPER DYNA‘LDW κον6ερτίµπλ, ! είς έξαιρετικήν κστσσπασιν, µε ραδιό-ι φωνα, θέρµανσιν, εξτρα λαστιχα σαµπρέλλες, ύδρσυλικσ παράθυρα ι σκεπή. Τηλεφωνήσοτε 73. 552 ή Emma-‘1 ίφθήτε οίκίαν, είς Λεωφόρον Βασ. Σοφί-', Ι | και και Ιος 50, ίοόγειον, µεταξύ 2,30 καί 4, 30 µ.μ. ΛΑΜΠΤΗΡΕΣ Μισµσύ «Ι.υΧ». & καλύτερος λαµπτήρ, με- γάλη διάρκεια, µικρή τιμή. ΚΑΤΑΣΤΗ- ΜΑ «ΗΛΕΚΤΡΑ), οδός Σταδίου 30 (Στοά 4ου δεξιά). Τηλ. 21.188. Γ UNAIKEIA h“... . ι., 'χίσς, όφείλεται είς T6 γεγονός, ότι ή ,εΣοΡουχΑ ΟΙ r EITONEZ KAI ‘ZYMMAXOI ΜΑΣ Η ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΤΟΥΡ ΟΙ ΣΥΓΧΡΟΝ0| ΤΟΥΡΚΟΙ ΕΧΟΥΝ ΑΠΑΛΛΑΓΗ ΑΠΟ ΤΟ ΚΙΣΜΙ ΠΤΥΣΣΟΥΝ ΤΗΝ ΠΡΟΟΔΟΝ ΤΩΝ ΚΑΙ ΕΝΙΣΧΥ0ΥΝ ΜΙΝΙ ΤΟΥ ΑΠΕΣΤΑΛΜΕΝΟΥ ΜΑΣ κ. ΔΗΜ ΠΕΡΑΝ, 'Απρίλιογς. TOI) Μαλί ξι δοκιµάζει 6 έιισκεπτης τής Τουρ, King από τήν στιγμή πού & πατή- στ| T6 πόδι του 0T6 Τουρκικον έδα- φος, είς τό αεροδρόμιο τού Αγίου Στεφάνου. Καί ή έκπληξις mini εί- ναι ότι όλα έχουν αλλάξει σήμερα στήν φίλη καί σύµμαχο χώρα, τόσον το Ξµψυχα δσο καί τά άψυχα καί 6- τι ενας καινούργιος παλμός, µια καινούργια νοοτροτία, ένας νέος α- νεµος Μαι στήν άλλοτε µασρία χώρα ":… Σουλτάνων, .… µιναρέδων καί των χαρεμιδν. Είναι &… τα ΜΙΑ ΑΝΗΣΥΧΗ ΕΠΟΧΗ ι H 50- επ…… 1 «EI'KAPAIBY ΣΥΝΕΝΝθΙΙΣΕ0Σ» ; Γ AMIAZ - -ΑΓΓΛΙΑΣ O‘I Γάλλοι εορτάζουν το μεγάλο γεγονος ΥΠΕΓΡΑΦΗ ΤΟ 1903 ΠΑΡΙΣΙ, 10 'Απριλίου.… Επ' ολοι- µία τής TerITTiIIOO-Tfig επετείου από τής συνάψεως τής ΕΜΜ….- ΣΜνν…ς, ή όποία {Err/pd?“ τήν 8ην 'Απριλίου 1904,όλοκληοος ό Γαλλικός 1'6:ng αφι- ερώνει πολυάριθµα αρθρα γνωστών πα. δηµ-αϊκών, πολιτικών και δηµοσιολόγων επί τού ατοµικού καί της' σηµασίας τής. '.Αγγλογαλιλκής προσεγγίσεως, τής - ποίος τα αποτελέσµατα επικράτησαν κα. τα τούς δύο παγκοσµίως πολέµους. ‘Y— II πο των Γάλλων αρθρογράφων υπενθυμί- ζεται, ότι ή ΄Εγκάρδιος Συνεννόησις Ε., ναι κάµπος µιας έξαιρετικως αν ου, περιόδου, κατα τήν οποίαν οί Μεγάλοι! Δυνάµεις-Γερµανία, Ρωσσια, Αγγλία καί Γαλλία- Μα…… νέους ανάσα-ί σµούς, δια των όποίων θα αποκαθί…το ή συνεχως απειλουµένη ίσορ…α των Δυνάµεων είς τον κόσµον όλόκληρον, κυ- ' ρίως όµως, είς τήν, Εύρι.΄πην. Μεταξύ αλ. λων, αναφέρεται ότι τόσον ή 'Αγγλία όσον καί ή Γαλλία κατέληξαν εις τήν 'Ειγκαρ5ιον Συνεννόησιν αφού προηγου- µένως ΜεδείχΘησαν Μερικά διάφορα &)… σχέδιά των. Συ…ριμένως …- θυµίζετσι ότι ή µεν Αγγλία Μέγα Σ. λειψε το 1900 v6: συναφή συµ…ίαν µε τήν Γερµανίαν TaI) Κάιζερ, ένω ή Γαλ- λία προσανατολίζετο προς Μία με τήν Ισπανίαν καί τήν ΄Ιιαλίαν. '&Ι ναφέρεται ακόµη το Μον έπισόδιονι κατά το οποίον 6 Κάϊζερ, επιτνχυν τον Τσάρον Νικόλαον εις µιαν στιγµήν α- προσεξίσς, τον παρέσυρε να υπογραφη Γερµανορωσσικήν σιµµαχίσν (xv-511190116. νηνη προς τήν συµµαχία ή όποία συνέ- δεεν ήδη τό Πέτρογροδ με τούς Παρι- σίους. Τονίζεται, τέλος, OT: ή Σανιά»- η.σις όπου… είς τόν 'Εδουάρδον τον νι I τής Αγγλίας καί εις τόν ποιο- γον των Εξωτερικών τής Γαλλίας Ντελ- κιασσέ, ό οποίος ανιψιό-ι συν Τσ…- τάτας έπιΧρισε: ς εξ 3… των … τού Κοινώοώιου καί τελικώς …, αφού όµως επέτυχε προηγουµένως την Ξ!- KpIIIOIv τής πολιτικής του. ‘Y-rr-O των ξένων διπλωµατικών "& τηρήσουν έτονίζπο, ότι 6 πως τόνος, δ διδό…ς ύ" & ΓάΜ είς 16v έσω… τής … της … T6 δένδρον τής «΄Εγκαρδίου Συν- εννοήσεως» πού έφύτευσεν & Βασι- λεύς Έδουόφδος & 7ος είς τό προ- αύλιον τής 'Αγγλικής ασ6είας είς το Παρίσι το I903. Γαλλία, πιεζομένη από τούς "Αµερικα- νούς καί αίσθανοµιένη εαυτήν ξαπλωµέ- γην αφ' ενός απο τήν Ρωσσία-ι…. αφ έ- τέρου rim-O τήν αναγεννοιµένην Γερμα.Ξον, έπιθιμεί πάντα v6: διατηρήσ| κατά το δυνατον στενωτέρους δεσµούς µε τήν ’Avy γλίαν, πιστεύσνσα ο΄τι µόνον ούτω θα δυνηθή v6: αντιμετωπιίση T6Ig πολλαπλά; πιέσεις, αί όποίαι απειλούν να τήν άπο- στερήσουν τής ήγετικής …; τήν δ.. .παλαιότερη έπίσκεψί . 1948, σήµερα αδίστακτα µπορεί v6 ET6 αεροδρόµιον είναι όχι µόνον ένα της όλων των αρµοδίων υπαλλήλων , σε δέκα λεπτά τριάντα έπι6άται δι- ποίαν κατείχε μέχρι τούδε έν Εύρώπη. συμπτώµατα τής έιπιδρασεως τού Εύρωπαϊκού πολιτισµού, TIOI) Εύρυτ- πα'ι'κού τρόπου τού σκ.έπτεσθαι, τού ρυθµού τής εργασίας, τού «κυνηγη- τού της λίρας», όπως λένε οί Τούρ- κοι KOI‘I γενικά του τρόπου τής ζωής. ‘H παληά µοιρολατρι.κή διάθε σις, T6 κισ…μετ καί το γιια6άς΄ - για- 6ας πού ήταν το γνώρισµα τής Τουρκίας, µαζί μέ τήν καχυποψία πρός κάθε τί τή Εύ.ρωπαϊκό, κατά. λοιπά τού όποίου έΥνωρίσαμε και σέ µας κατά 16 πή κανείς πως δεν ύπάρχουν έκτος ελαχίστων εξαιρέσεων. Πρώτη εύχάριστη διαπίστωσις είς έλειον καί συγχρονισµένον αεροδρό µιον, αλλα ή EI’IyévaIOI Kai η ταχύ- δια τήν θεώρησα των δια6ατηρίων καί .… ό΄ιλ/λων διατυπώσει»… Μέσα αφόρων προελεύσεων καί έθνικοτή- των είχαµε τελειώσει άλας 16Ig δια- τυπώσεις χωρίς »καθυστέρησι καί 16 σπουδαιότερο χωρίς διακοπες ταλαι- πωρίες, γραφειοκρατικές διατυπώ- σεις καί KOIXIUTroquEg. Kai μετά είς τήν Πό|λη, τήν καρδια τής Τουρ- κίας, διότι — αν ή ”IIAyKupOI είναι ή πρωτεύουσα-ή ζωη καί ή δραστη- ριότης τού Τουρκικού Εθνους παρα- µένει είς τήν Πόλη, τήν 'Ισταµπούλ και 16 Πέραν. Δέν θα άσχοληθώ με TO: πάρκα, τούς δρόµους, 16v οίκο- δοµικό καί έµπορικο όργασµό. Είναι φαινόμενα πού TO: μεταπολεµικά χρό νια παρατηρούνται σε όλες τίς χιώ- µες. Φυσικα δια τήν Τουρκ.ίαν εχουν Γερµα΄νίαν, γεγονύ κανοποιεί ούτε 1r τε τούς Γάλλους. -αύτην στηρίζουν ε όποδοχήν η όποια καγκελλάριον τής ρα )Αντεινάουερ Kc ταξίδι Tou, τας λαγός καί τήν KI µέρους των… Τουρκ πάθει… v6: µή θί" Σπουδαιοτέραν ποδίδουν οί ξένοι τήν φο6ίον ή ότι Τούρκους, επισήιμ «µυηµένους καί ότι] εργάτες, έκ τού Ι αφ, ενός καί τής αν ετέρου τήν ( «T6: ’ApOI6IIK6: κράτ κίας. Διά τον λότ ται, τόσον ή έτι-ί… καί οί Τούρκοι Ξχο 'Αµιερική καί γενι "0va 8μως έκλεί τονί, ύποιστηρίζετο θεωρείται απίθανο Θα στραφ»ή καί πό γνώριιµα µοτίι6α 1 κή της 08; προσαρ συνθήκες, πού είναι Τούρκους. Δεν θεο θανον ή ΄Αµεριικαν ίχνη τόσον πολύ Του.ρκικήν VOOTpom τήν περ'ίπτωσιν O: στή ανάγκη ύπι Τούρκων από τήν : µήν- "Επί τού σημείου µε πολλούς Τούρκου 'Ο φιλοξενούμενος είς κ……ώ…ώ…λ… Δήµοφχος ’AI λόποιιλος, φωτογραφεϊται µεταξύ δύο 'Ιταλί…'δων σταρ 1 φον: τής Υ6ο΄ν Σανσον (δεξια) καί τής Ρούφο (άριστες git-30w είς το Δημαρχείον Κωνσταντινουπό κάποιο ίδιαίτερο ενδιαφέρον, λόγω΄ τον μέχρι τούδε ρυθµού τής ζωής…. Εκπληξιν όµως προκαλεί είς τον έ- πισκέπτη η ,Αμερικανική νοοτροπία καί & 'Αµερικανικδς τόνος πού παίο νει ή ζωή όχι των μειονοτήτων, ελιά ":… Τούρκων. 'Η 'Αγγλική γλώσσα μιλιέται παντού καί πλησιάζει να έξοστρακίση τή επικρατούσαν δύο τε Γαλλική. Μικροί καί μεγάλοι µα- θαίνουν 'Αγγλικά, ντύνοντσι κατά τον 'Αµερικανικδ τρόπο, καπνίζουν, &… Εχουν τον τρόπο, 'Αµεριιανι- & σιγαρέτα, γλεντούν 'Αµερικαιικά & γενικά παντού Βλέπεις τήν έτι- &" τού )Αμερικσνικού παράγον- τος. © στήν πραγματικότη.ξ ' ψώνια; Με: σε": Σ! "νους χωρίς? ερωτηµα- µια συγκεκριµέιη καί των…" ή «πάνω…. Oi όριά… ω & , µεπίσψοι Τάµα … &". τα φα… mum-(0w ήν; πραγµατική … τίς επισκευης Τουρκίας έναντι … καί ί. δίως τής 'Αµφιης. "Αλλοι παρά-… γοντες, τουρκικής spacing-mg, 8-O- σπιστούν &ν είς το ως τής ψυχης του & Τούρκος καί ίδιας είς τήν ,Α-. νατολήν, ύπέστη τοιαύτην µεταδο- λήν. Ξένοι τι-αρατηρηταί, οί περισ- σότεροι Αµερικανοί, χωρίς να κρύ- TrTOuIv τήν χορό… των δια τας δια- πιστώσεις καί τήν αλλαγήν τής Τουρκικής, επισήµου καί μή, νοοτρο πίσς, διατηρούν ώρισµένας έπιφυ-… λάξεις. Πιστεύουν 6έ6αια ότι ή ση- μερινή Τουρκία δεν έχει καµιµί-αν ό- µοιότητα 6x: πλέον μέ τήν ποληά, άλλα καί τήν πρό τού πολέµου TOu-p κίναν, πιστεύουν όµως επίσης 8- τι διατηρεί τίς έιτιφ.υλάξει ς της 'ε΄ναντι τής Εύρώιπης KIOI‘I δι α- τηρεϊ τίς φιλίες ίδίως µι": τήν ”wows, της να παρω. . ' 6ερνήσεων, αντιπροσώπους των όλους καί ίδιαιτέρως μού έτονίσθη, ότι στ΄ σ6άνεται τήν καρδιά Μις καί ή VOOTpI XVI ενα φίλο έµπιστο φιλία τού όποίου KO: µερα στο παντου Ii πό εχθρούς 'Απο β. η Σο6ιετική Ρωσσίι µε τό όπλο στο χέρ τα Δαρδανέλλια καί νότον ή Συρία που της περιοχης της 'ΐΑ αλλα 'ApO:6IKOI KpO': ροζ… τήν Τουρκία « Μουσουλμανισμόν. , Περσία, προς τήν ι µεγαλην συμπάθειαν, τής οποιος δεν ύπο΄ διέξοδος ή όποία ι Τούρκους είναι η OI 'Ο Τούρκος θέλει να του καί να π…… µένει… Θέλει Εναν ο. σο6αρόν καί …] v6: όχι] είναι . . τήν …φσιιοίησί το ή Ελλας από τής ο ο… της Λωζάννης χει επιδείξει κατανό σνµ6ιώσεω,ς καί προς ρών καί έμπρακτα I KIKéI της αίσΘήµατα αλλά καί λαοί έχουν κοινά γ ήΘικούς κανόνας, KOI ζήσω µαζί αίωνες I τήν νοοτροπία τού ι τίποτα παρα v6: ζήσ αγαπημένα Καί οί βοήθεια Kori τήν ένί: Κρατών, θα γίνουν Ξ θε έπι6ουλή…καί θα αλλά άν ή Έλλην ναι κτήµα τού συνό λαού, δεν συµ6αίνει καί είς τήν Τουρκία καί κατώρθωσα v6: γοντες επιδρούν, & δοκιµάζεται ή φιλία δολα προσφέρεται ε' λήνων. "Επεισόδια κών αλιευτικών σαχ νονται καί πυροΒολο οικοδομητικα τής Έ] ας… Μία ταινία έτι αύτές τίς ήμέρες :l τογράφον τού Πέραν σθη µέ τήν συνδροµή πουργείου Έθνικής ; ρυθρας Ηµισελή.νου, εχη ε΄κδηλον ανθελ φέρνει στη Μ…… γ να λησµονηθούν καί 1 'Ελλάδα ως Exepéw, ρεί v6: ίσχυρισθή ότι σμούς των δύο λαό στει.΄ιωµεν ότι οί Tc "Ελληνες δεν είναι v6: κάνουν άκρι6ή κο ίστορικών γεγονότων

• 'ιί3΄.'-'ώ,ψ… &, . TO BI-IMA TE ,΄Ή ι [I Λ.,/ a “is "οίκου.; LH-CIDIAOAOI‘IKH ΑΝΑΓΝΩΣΗ 'ιΘετ…ό διορισµό στό Κολοψική ανάγνωση). τούτα στή λέξη ανά- man σηµαίνει άνα- 6 όρος αύτός προ- γιά νά δηλώσει τή atria έπαφής μας µ' είµενο. Προόάλλεται, ά έκτοπίσει άλλους χρήση (της λογοτε- |ς καί τής δι κα- 'Από αυτούς οί δο- in: ανάλυση καί ερ- η ανάλυση, δανεισµέ- πική λογική, τά μα- τίς φυσικές έπιστή- τει τό ποιητικό κεί- ιύ ίαθηγητού ΜΑΡΩΝΙΤΗ ιµα πού µπορεί καί αυτό στα συστατι- at. T6 έρώτηµα όμως νη περίπτωση είναι σύνθεση λειτουργεί παράθεση των συστα- ιχείων n μήπως καί ' ασύµι6ατη και &- ιμπλοκή τους. Σ' & γου χάρη, πού άπο- από µία λέξη, ή ηνία του δέν άπορ- εµο:νωμένα γράµµα- οπής πού τό συνθέ- τόν συγκεκριμένο 5‘ 16 'I'8Io’ ισχύει καί στικό κουσ…τάλλ…α xa’ "εναποίηµα, τίς καί τίς συντακτικές ακόμη καί µέ τά Μάμα-τα. Io): μόνον σύτός 6 επίλυσης πού άπει- κή σύνθεση µέ τήν σχολαστική λογική να… τα": όρου µέ σσότερο ή µέθοδος ιός έπέ6αλε µέ τόν Κική πράξη. Τής &- τομίας αφελή, όπι- momma προϊόντα εί- ση τού ποιήµατος >,καί τή µορφή του "Με… τής μορφής ' &ποτρόπαιη έξαρ- /ικών στοιχείων — ροµ-οιώσεις, κοσµη- αί άλλα συναφή ή ιηση τού περιεχο- ττ΄γν αναζήτηση τού υυνήι.ιατος πού κο- x)‘ τής αναλυτικής ασπός είναι καί ή ποιήματος σέ συν- ες, πού 6 µαθητής )αΦοάσει τήν ποιη- ιξη σέ οµαλό πεζό τίς λέξεις σέ φυ- "κε &" and] σειρά, νά πεί µέ δικά του λό- για τί λέγει 6 ποιητής έδώ καί τί παρακάτω. Αύτά καί άλλα αρνητι- κά σύνδρομα τής ανάλυσης κατα- δικάζουν νομίζω τόν όρο σήμερα σέ άπόριριψη καί αχρηστία. 'Ο όρος ερµηνεία είναι παλιός καί φιλολογικής καταγωγής: προ- υποθέτει καί αύτός διάκριση ανά- µεσα στό γραµµατικό "φαινόμενο καί τή 6αΘύτειρη κρυφή έννοια καί λειτουργία του μέσα στό ποίηµα διασπά κι αύτός τήν ποιητική EK- φραση στά" σημεία καί τίς σηµα- οίες τους η, γιά νά χρησιµοποιή- σω πιό μοντέρνους όρους, στά ση- μαίνοντα καί τά σηι,µαινόµενά τους. T6 πιό αρνητικό όµως σύμπτωµα τής έρµ:ηνευτικής μεθόδου παραμέ- νει ή ύπόΘεση' ότι ή ποιητική γλώσ- σα είναι κατά κάποιον τρόίπο από- κρυφή, καί ή αποκρυπτογράφησή της χρειάζεται τή μ*εολά-6ηση ενός άσκημένου καί προικισμένου μάν- τη, πού είναι σέ Θέση νά έξηγεϊ -νά έριµηνεύει- τούς οίωνούς της, τά όση-μα σήµατα της, καί νά τά μεταδίδει στούς ανίερους καί άμουσους. Αύτή ή Θρησκευτική σχεδόν στάση Με…" στήν ποί- ηση, συνεπάγεται τή δηµιουργία ένός ίερατείου, έξηγητών, τό ρόλο τών όίιτοίων ' (νεται καί εύτελί- ζει, ίπποτίΘεται, µέσα στήν τάξη 6 ταλαίπωρος δάσκαλος. 'Υπερ- δάλλω συνειδητά, αλλά δέν …… κρύνοιμαι, νοµίζω, πολύ από τήν ίδεολογίά πού γέννησε καί συντη- ρεί τήν ερµηνεία ώς σρο Kai µε- Θοδο επαφής μας μέ τήν ποίηση. 'Οπωσδήπιοπ'ι:΄ ένας τρόπος, πού ύπονοµεύει τήν οίκειότητα ανάµε- σα στό ποίημα καί τόν νώστη του είναι, σήµερα τουλαχιστον, δια6λητός ή, κός καί επικίνδυνος. 'Απί3ετα µέ τούς όρους ωά- λυση καί ερµηνεία, 6 όρος ανά,- γνώση, δίχως νά απλοποιεί τά προ6λήµατα καί τίς δυσκολίες τής ποιητικής γλώσσας, το': αναθέτει κατευθείαν στό αρµόδιο. πρόσωπο -σ' έκείνον δηλαδή πού δια6άζει ή ακούει ένα ποίηµα, µόνος του ή µαζί μέ άλλους. '0 όρος ανά-γνω- ση. "Μπουένος από τή "αυτί (ή όποία κωδικοποιεί τόν ζωντανό λόγο καί εύνοεί τή συντήρηση καί τήν αναπαραγωγή του ανά πάσα στιγµή)΄ είναι, πιστεύω, από πολ- λές απόψεις, ό προτιµότερος τρό- πος για τήν εντατική έπικοινωνία μας καί μέ τήν ποιητική γλώσσα. ΠιρούποΘέτει ο΄τι καί ή ποιητική γλώσσα (άκρι6έστερα: ή ποιητική γραφή) δως γενικότερα ή γραμ- μόνη γλώσσα, ύπο6άλλει καταρχήν πράγµατα άναγνωοίσιιμα. σ΄ ένα κώδικα πού μπορούµε νά τόν µά- Θοι:με, άν µας ενδιαφέρει καί µας χρειάζεται. Για τή δουλειά αύτή απαιτείται μόχθος, έπιιμονή καί ένταση -άνάλογη μ' έκείνη τού μικρού παιδιού …': καλειται νά αναγνωρίσει τό ζωντανό λόγο μέ- σα καί κάτω τά γιράµιµατα τού Η ΣΗΜΕΡΙΝΗ Χ0ΥΝΤ*Α ΤΗΣ ΑΡΓΕΝΤΙΝΗΣ ΑΠΟ 0080 ΜΗΠΩΣ ΑΝΤ|ΜΛΗΣ0ΥΝ έστω, παραπλανητι-' ανάγνωση. Θά µω- .; άλφα6ητου- έπι6άλλετοι άσκηση πλάι σ' ένα έµπειρο µάστορα, λά τελικά ή εξοικείωση γιά τήν οποία μιλήσαµε, είναι καί έφικτή καί απελευθερωτική: µέ τήν dwa- Yvéplcri της ή ποιηΤ…ή γραφή απελευθερώνει τόν ποιητικό λόγο καί τόν προσφέρει ώς οίκεία εµ- πειρία στόν τρόφιμό της. 'Η άναµ- γνώριση λοιπόν τού ποιητικού λό- γου είναι τό τέλος τής ανάγνωσης. Παρά τουτο 6 ποιητικός λόγος, όσο κι άν είναι αναγνωρίσιµος καί δα?ύτατα οίκείος, αποτελεί µέσα στό σωµα τής κοινής γλώσσας τό σκληρό πυρήνα της. Καί έδω άρ- χίζουν οί δυσκολίες. Χρειάζεται & αναγνώστης τής ποίησης νά πει- στει ότι ή ποιητική γλώσσα δέν είναι ή διακόσμηση τής κοινής γλώσσας, 6 έ'ξώρα'ίστικός καλλω- πισµός της, αλλά ή δηµιουργική της δυναµη (αύτό σηµαίνει τελι- κά: ποιητικός), όταν καί γλώσσα ανιτκρίζει κατά µέτωπο τα συγκεκριµένα πράγματα καί δέν απογειώνεται στήν έννοιολογι- κή τους σχηιµατοποίηση καί αφαί- ρεση. 'Ο ποιητικός λόγος είναι, µέσα στό εοτρυ: τής συλλογικής γλώσσας, 6 πιό εµπειρικές καί έµ- πράγματος πού διαθέτουμε. Αύτή ή προσωπική εµπειρική καί αυτή… τη φύση καί λειτουργία του καθορί- ζει καί τούς δασικούς χαρακτήρες του. 'Η ανάγνωση της |ποιησης σκο- πάει στήν αναγνώριση αύτών τών χαρακτήρων πού συνεχουν τήν ποι- ητική γλωσσα καί τήν ώΘούν στήν αύτόνομη προδολή της: δηλαδή στά ποιήµατα. Δέν πρόκειται νά προχωρήσει πρός αύτή τήν κατεύ- Gum, πού Θα μας πγαινε πολύ µακρυα και Θα µας άντ0µάκρυνε από τό συγκεκριµένο στόχο τής είσήγησης. Τούτο µόνον έπιλέγω: ανάγνωση τής ποίησης προύπο- Θέτει µιά είδική σχέση τού αναγνώ- στη µέ τήν κοινή γλώσσα καί τήν ύΜκείµεή της πραγματικστητσ. Δίχως τήν… είδική αύτή σχέση ή γλωσσα τής ποίησης γίνεται &- φρός γιά κοσµικούς κυρίους καί τούλι γιά φιλάρεσκες κυρίες. Μίλησα γιά είδική σχέση τού άνοηνώστη µέ τήν κοινή γλώσσα. Προσθέτω τώρα τήν κλίση καί τήν καλλιεργημένη του αίσθηση, πού τού επιτρέπουν νά διακρίνει τή Θέση καί τή λειτουργία τού ποιη- τικού λόγου µέσα στό σώµα τής κοινής γλώσσας. Η κατάκτηση αύ- τής τής σχέσης, καί ή καλλιέργεια αυτης της αίσθησης. ή υπαρξη της κλίσης, είναι Θέµατα ίδιοσυγκρα- aim; τρι6ής καί μελέτης. Κλίση, σχέση καί καλλιεργηµένη αίσθηση πρός τήν κατεύθυνση αύτή κατέ- χουν καί έφαρμόζουν΄ έμπρακτα αύ- τοί πού τούς όνομάζουµε ποιητές (όσο καί έφόσον δέ σφετερ-ίζονται δέν πλαστογραφούν τόν τίτλο τους). Τήν ίδια όμως σχέση καί τήν ίδια αίσθηση µπορει, δευτερο- γενώς, νά αποκτήσει, χάρη στούς ποιητές Kai τό έργο τους, καί 6 αναγνώστη-ς τής ποίησης. Ο προσεκτικός τώρα καί έντα- τικός αναγνώστης, ΄µέ τήν άσκηση καί τή συστηματική µελέτη, μπο- ρεί νά γίνει 6 μάστορας πού ονο- µαζουµε φιλόλογο. 'Από τή δική του λοιπόν συµπαθητική εμπλοκή στήν ποιητική γλώσσα, προκύπτει μιά δευτερο6άΘµια 6νάγνωση τής ποίησης, πού προτείνεται έδω ώς τρίτος σταθμός τής ανάγνωσης καί χαρακτηρίζεται ώς φιλολογική ξαναγυρίσώ στόν ΚύΞι΄ωιή 12 Φεθρούαρίου 1978 .'-:-'ψ.ίϊΣ?Μ. ξ… ." 'II-é - …. .. . τουΣ τους Με… ΜΠΕ ΔίΕΠθυΝΤΑ; Στο ειΔΗΣειε.. Μου ναι…… mro ΔυΣτιιετο'ι. ΒΕΒΑΙΑ Με το … επ…? έπειτα . του ποιηση… * Για TA «Μο...... ΠΑΝ το Σ.. _ TO BAZIKO είΝΑι ,; 01ιΑποκοιΜΗΘΗκΑΝι Λεπτοµέρεια τέµπλου 'Αγίου ana Λευκάδος 0i φιγούρεε τού Κατρατγκ'ιόΖΜ καί ή παράδοόπ ο ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ Καραγκιόζης είναι πολυσύνθετο: κείμενο, μουσική. ανθρώπινοι χαρα- γεωγραφική …… …… ρώων, KI‘vnan, φιγούρες. ΚοΘεμιά από τίς συνιστώσες πιστές επιδε- χετοι ξεχωριστό πλησίαομο, πού είναι χρήσιµο αρκεί ή είδική σύ… προσέγγιση να μήν αγνοεί τίς ολ- λες πλευρές τού φοινόμενου. Αύ- 16 παραμένει ενιαίο Kai τό φώς πού πέφτει σ' ένα από τα στοι- χεία πού τό απαρτίζουν av'rava- κλδτοι καί στο άλλο. Με αφορµή τήν έκδοση τού δεύτερου τόμου τού 6ι6λίου “'0 κόσμος τού Ka- ραγκιόζη» θα έπιχειρήσουµε v6 δούµε τίς φιγούρες τού θεάτρου τών σκιών am σχέση τους µέ την ελληνική λαϊκή είκοστική παρά- δοση. Δέν Θα αναφερθούµε εδώ στίς ρεκλάμες τών παραστάσεων τού Καραγκιόζη. ‘H σχέση τους με τη λαϊκή ζωγραφική είναι ού- 1ov6n1n, μεταχειρίζοντσι το ίδιο εκφραστικά µέσα. Οί μορφές τών ήρώων. ενώ κρατούν τα xa- paK1ano1IK6 τους, δεν είναι nI- (πές αποµιμήσεις τού πρότυπου. 'Ο ρόλος τού περιγράµµοτος πε- ριορίζεται, οί κινήσεις είναι απο- δεσµευμένες από τούς περιορι- σµούς τών λίγων αρθρώσεων τού πρότυπου, πολλές φορές ύπορχει καί τοπίο στο θαθος. Περίπου το ……ρκΜροο.ο ρίξουν προς το δεξιό. το ίδιο !- σχυει Kai για το λιΘοΜγλυφο τού αύλόγυρου στο σπίτι το.) Τριαν- .τσφύλλου… (Δροκιο) καί σε έργα τού Ιλιον από το Ζουπανι. Παρα- δείγματα ea µπορούσαμε να av- τλήσουμε Kai από τίς σχηµα- τοποιπμένες ανθρώπινες µορφές τών ήπειρώτικων ύφοντών. το "ζωγραφισμένο ψωµιά» τού Θεόφι- λου πολλά μπορούν νά μας διδα- ξουν για τη σοφία ούτών τών πο- ραθσοεων τής προοπτικής. πού δλ- Τού ΚΙΤΣ0Υ A. MAKPH λωστε ούτε τήν ήξεραν ο! λαϊκοί μας τεχνίτες ούτε την αναζήτη- σαν, αφού δεν τήν χρειάζονταν. 'Η σκηνή τής δρακοντοκτονίος, παράλληλα µε τή συχνή εμφάνιση της στά δηµοτικά τραγούδια Kai τίς λαϊκές παραδόσεις. έχει εν- διαφέρουσα σταδιοδροµία Kai στην τέχνη. 'Αρχίζει από τήν avIovpa- φία ("Απ Γιώργης), περνάει στο ξυλόγλυπτο τέµπλο (ύπέρθυρο ώροίας πύλης) Kai φτάνει στον Καραγκιόζη (καταραμένος όφις). Δικαστική αντίληψη σε θα… 1a άσχετο µεταξύ τους. ’l- διότυππ αλλά πολύ διδακτική περίπτωση είναι το µόνιμα σκηνι- κά τού Θεάτρου τών σκιών, Kai προπαντός το Zapai. τοποθετη- µένο συνήθως στην δεξιά άκρη τής φωτεινής οθόνης. το Σορά΄ί είναι ένα πλέγµα οδιαφανούς σκελετού - σχεδίου πού περικλεί- νει φωτεινές χρωµατιστές επιφά- νειες, Λίγες, Kai όχι πάντα σιτα- ροίτητες, λεπτοµέρειες µπορεί να γίνουν Kai ζωγραφιστές, πόντο δ- μως μέ τον αίσθηση τής διοφώτι- στης χρωματικής επιφάνειας πού πορεµδσλλετοι ανάµεσα om φωτει γή πηγή Kai στο θεατή. το χρώ- µατα δεν ποικίλουν απλώς το σκελετό - σχέδιο, αλλά το Ka- νουν συνθετικά σαφέστερο αν καί πολλές φορές ol οδισφανείς γραμµές χωρίζουν μια φωτεινή έ- πιφύνειο πού Θα μπορούσε να εί- ναι ένιαίο δν λόγοι συνοχής Kai σταθερότητας τού χορτονένιου σκελετού δεν επέδαλλαν σύνδε- on δύο παράλληλων γραµμών μέ µία I") περισσότερες ενωτικές. '0- 1av έχουμε στό νού πώς λειτουρ- γεί ή λαϊκή τέχνη κατολα6οίνου- με μέ πόση επιτυχία γίνεται δια- κοσμητικό εύρημα οι)… ή προ- κτική ανάγκη. "Αν τώρα εξετά- σουμε έναν φεγγίτπ 6ορι:ιοελλο- δίτικου αρχοντικού, πάλι θα ου- νοντήσουµε évav πια…… σκε- λετό - σχέδιο πού περικλείνει µε- ρικές χρωµατικές φωτεινές έπι- φάνειες. "Αν ο αναγνώστης ζα- νοδιο6όσει τήν περιγραφή τού Σορσγιού έχοντας στο νού 16v φεγγίτπ, να δεί πώς όλα το.", τοι- ριαζουν. Για όσους θυµηθούν τώ- ρα 16 δυτικοευρωπο'ι'κό ύολογρό- φτιµα (6ιτρώ), οι: οπµειώσουµι µόνο μια από τίς καθοριστικές διο- φορές πού τό αποµακρύνουν ότι το δικό µας, το Χρώμα πού σ' εν- …… !- οι σότηταςη ή καί ύπεροχης: τά δικού- µε ή τά δια6άζουιμε, καί ή αυτόμα- τη σ΄ι΄σθησή μας είναι ότι τα έξω- τλούμε καί 1-6 κυριεύουμε. Στήν περίπτωση αύτή όναγνωριστική ά- μηχανία δέν ύφίσταται, καί δέ χρειάζεται καμιά µειθοδος γιά τή στάθµιση καί τήν άρση 11191611)- τά όσο 6οισκόµαστε στό πεδίο τής προσωπικής, ίδιωτικής σχέσης μας 11 ένα ποιητικό κείμενο" οί ΄ίδιες, τώρα, συνθήκες µεταφε.ρμένες μέ- σα στό σχολείο καθιστούν άχρηστη όποιαδήποτε διδακτική έπιµονή -- τό διπλό διά6αοιμα, ή καλή δηλα- δή έκφοοά ένός τέτοιου στιχουργό- µατος (ή διπλή, έστω ή τριπλή) φτάνει καί περισσεύει. Καί σ΄ αύ- τή τήν κατηγορία πιστεύω ότι 6- νήκουν 16 περισσότερα ποιήματα πού φιλοξενούνται στά σχολικά 6- ναγνωστικά: µέ κάποια σχόλια γιά τόν δράστη τους, τό είδος ποί- ησης πού καλλιέργησε, τή στιχουρ- α...-"ι.... -... -..-. . σεις και το μυαλο του προς πολ- λές κατευθύνσεις καί μέ πολλούς τρόπους ή αναγνώριση, λοιπόν καταρχήν αύτών τών πυκνών καί έντονων έρεθισµών, ή κίνηση καί η κατάδυση πού παίρνουν οί αί- σθήσεις καί τό μυαλό μας στό ό- κουσιµα τού ποιήματος, έτιι6άλλουν τήν καθυστέρηση, τήν ένµονή, τήν πολλαπλή αναγωγή µας 6116 τόν έρε- θισ-µ-ό στό έρέ9ισµα -όπό τό ύπο- κείμενο δηλαδή στό άντικεί>µενο τής αµηχανία, άπό τόν έα-υτό µας. ώς αναγνώστη, στό ποίηµα, ώς όνάγνωσμα. 'Avévvwan - 'AvéIAuon -Έρμηνεία Καί στούς πρε'ι'ς δοκιµαστιικούς όρους πού έξαγγέλλονται ύπαρχει ή λέξη ανάγνωση. Μόνη στέκεται ή λέξη στή μιέση τής κλίµακας' έµ- πρόΘετη στήν αρχή της (110110-6116- ι όνατοµική 1i σχολαστική λογική της. Στήν ότιόρριψη τού όρου µέ παρακινεί περισσότερο ή μέθοδος πού 6 όρος αύτός έπέ6αιλε μέ τόν καιρό στή σχολική πράξη. Τής 6- ναλυτικής όνατοµίας αφελή, όπι- κίνδυνα καί 6αναυσα προϊόντα εί- ναι: ή διάκριση τού ποιήµατος στό περιεχόµενο καί τή μορφή του (ή αύτόνοιµη έκτΐμηση τής μορφής καταλήγει στήν 6110106110111 έξαρ- ση τών καλολογικών στοιχείων — μεταφορές, παρομοιώσεις, K001111- τικά έιτίθετα καί άλλα συναφή" ή αύτόνοµη éK1i-.1II1,011 τού περιεχο- µένου όδηιγεί στήν άναζήτηση τού νοήµατος Ii τού ιιυνήιιατος πού κο- ιιίζει τό ποίηµα)" τής αναλυτικής προσέγγισης καρπός είναι καί κατανομή τού ποιήµατος σέ συν- τακτικές μονάδες, πού 6 μαθητής καλείται νά παραφοάσει τήν ποιη- τική τους σύνταξη σέ όµοιλό πεζό λόγο: νά Βόλει τίς λέξεις σέ φυ- -σ' έκείνον δηλαδή πού δια6άζει ή ακούει ένα ποίηµα, μόνος του ή µαζί μέ άλλους. 'Ο όρος 6116711111- ση. Μπανάνα &… τή γραφή (η όποία κωδικοποιεί τόν ζωντανό λόγο καί εύνοεί τή ΜΜΜ" καί τήν αναπαραγωγή του 6V6 πάσα στιγμή) είναι, πιστεύω, 61116 πολ- λές άπόψεις, ό προτιμότερος τρό- πος γιά τήν εντατική έπικοινωινία µας καί μέ τήν ποιητική γλώσσα. Προύπαθέτει ότι καί ή ποιητική γλώσσα (6100161601000: ή ποιητική γραφή), όπως γενικότερα ή γραν- μόνη γλώσσα, ύπο6άλλει καταρχήν πράγµατα όναγνωιρίσιιµα, σ ένα κώδικα πού µπορούμε v6 τόν µά- θουμε, άν µάς ένδιαΦέρει καί µάς χρειάζεται. Γιά τή δουλειά αύτή απαιτείται µόχθος, έπι.μ-ονή καί ένταση -…άνάλοψη µ' έκείνη τού μικρού παιδιού Νιού καλείται νά αναγνωρίσει τό ζωντανό λόγο µέ- σα καί κάτω άπό 16 7106111111010 τού Τό «ιανγκό» συνδέθηκε µέ lis nofllunés έξεΙ?ι΄ξειε οπή Λαιινική ,Αµερική... ΠΑΡΙΣΙ. 19ος αίώνας έφτανε στό τέ- λος του όταν, ξεριζωµένο, άθλιο καί άσεµνο 16 τανγκό πρεοάροξε στίς κακόφ1|ιι'.- 011101- πως τού Μπουένος ΄΄Αιοες. Έρ- χόταν άπό μακριά. 'Απ' τήν 'Αν- δολουσία µέ τούς άπογόνους τών '|σπανών τυχοδιωκτών. Κι άπ΄ τήν ΄Αφρική, μέσω Κού6ας, Βραζιλί- ας καί Ούρουγουάης συνοδεύοντας τήν µαρτυρική πορεία των µαύρων σκλά6ων. Ερχόταν 611’ τήν «πάμ- 1.0» ué τούς γκάουτσο, πού είχαν έκδιωχθεί 611’ 16 συρµατοπλέγµα- τα καί τό τεχνητό κρύο τής 610- μηχανικής κτηνοτροφίας. E.0x6- 10v κι 611' τή θάλασσα µέ τούς μετανάστες τής Νότιας ΄1ταλίας. T6 τανγκό παιζόταν τότε στά καιαγώγια, στά ύποπτα μπάρ, στά παράνοµα χαµαιτυιιία. 'Ηταν τό άσεµνο καί ήδονικό τανγκό. ’0 χορός τού άνδρα, πού στερείται τή γυναίκα, πού Βρίσκεται άντιμέ- τωπος μέ τήν αίσθηιματική καί σε- ξουαλική του µιζέρια. Χορευόταν µεταξύ άνδρών στίς γωνιές τών δρόµων ii µέ τά κορίτσια τού λι- μανιού Παράξενος ένσγναλισμός, φιληδονος κι έκδικητικός, στόν 6- ποίο 6 οτερηµένος όρσενικός σφίγ γει τή λεία του µέχρι σκασµού, τήν κολλάει έπάνω του, µάγουλο μέ ι'ι'ιγς.υλο, σώµα µέ σώµα. Κάτι περισσότερο άπό άπλός χορός µάλλον 111'». φυσική πράξη 6ίας κι απελπισίας μοιάζει πού έχει µε- λοτιοιηθιί, όλλά στερείται 16 λό- για 'Ηταν ή ήρωική έποχή τού δουδού καί έκφραστικού όναλφά- 6ητου τανγκό. Φε6ρουάριος.- Γύρω στό 1910, παίρνοντας &- νάποδα 16 δρόµο πού είχε 6K0- λουθήσει 16 έµπόριο τής λευκής σαρκός, τό τανγκό ξεµπάρκαρε 011‘) Μασσαλία µέ τίς όποσκευές κανενός τολµηρού χορευτή καί μου σικού Φθάνοντας στό Παρίσι, άλ λάζει τροσωπείο. Η άσεµνη κ:.'ι 6αναυση µουσική τής Νότιας '-Α μερικής μετεµφιέζεται στά παρι- σινό σαλόνια γιά νά πάρει έναν όέρα τυαχπινιάς κι 60011101101116- νου έξωτισµού. Τό πρωτο τανγκό στό Παρίσι (Elma καί φύλο. 'Ο χορός τού κυρίαρχου άρσενικού γί- νεται ό χορός τής γυναίκας πού έχει απαλλαγεί 611’ τούς κορσέ- δες της καί τίς μακριές φούστες. Περίτεχνο καί γλυκερό, τό «άργυ- τίνικο τανγκό», πού καθιερώνεται 011' τόν παριζιανισµό, κατακτά τήν Ευρώπη κι έπιχειρεί 1116 .001- αρδευτικό έπιστροφή στή γενέτει- ρά τον. Μέ λικνιστικό 6ήµα γλυ- στράει 611 16 καταγώγια τής πε- «To ΒΗΜΑ» ιιΙ΄ι'Μιιία ριφέρειας στό κέντρο τού Μπουέ- νος ’AIpsq. K010111161 τίς 601010- κρατικές συνοικίες τής ύψηλής κοι- γωνίας καί πλουτίζεται µέ όργα- να 11:6 δαπανηρό. Στό φλάουτο, τήν κιθάρα καί τό διολί τού φτω- χού, προσθέτονται τώρα τό 1116- νο 1102 τό «µπαντονέον». Τό έρωτικό μοιρολόι τού άνδρα πού στερείται τή γυναίκα £11006- ζεται τώρα µέ λόγια. Τό 6770611- 11010 τανγκό µεταµορφώνεται σέ µαύρο χρονικό τών κάθε λογής κα- … τατρεγµένων καί έκπτωτων τής κοινωνίας. Λέει γιά τήν πείνα πού θεοίζει τά σωθικά, γιά τόν έρωτα στα καταγώγια, γιά κλοπές καί γιά €ισσμούς, γιά στιλέττα καί µαχαάρια, γιά λουτρά α'ι΄ματος καί οίνοτινεύµατος. Φιλοσοφεί μέ λόγια καί μουσική πάνω στή γυ- ναίκα τού δρόμου, τά παλιά χρό- νια, τή µακρινή χώρα... Μάτι 6ουρ καμένο καί λυγμό-ς στή φωνή... «τριστέτσ.α». Πάντοτε «τριστέ- τσα»... Θεοποιηµένος όοιδός τού τανγ- κό, μπριγιαντιναρισµένος 0111.0- άνθρωπος, δ Κάρλος Γκαρντέλ, «έλ µάς γκράντε» («ό πιό µεγάλος») που μέ τή δύναμη τής φωνής του κατορθώνει v’ άναρριχηθεί 611’ 16 σκοτεινά σοκ-κάκια στά φώτα τού καλού κόσμου, συνοψίζει µόνος του όλη τήν ίστορία τού τανγκό. Γεν- νηµένος τήν "ιδια σχεδόν µέρα 110- ζί του, τού Βρίσκει ένα ρυθμό, 1116 γλώσσα, τού δίνει τή σημερινή του µορφή. ’A11' τό 0 ώς τό ί935, πού πεθαίνει ένδοξος 0’ Ε΄- να άεροπορικό δυστύχηµα, τρα- γουδάει χωρίς διακοπή. Είκοσιπέν- τε χρόνια τανγκό καί 2.000 ήχο- νραφηµένοι τίτλοι. "Ενα χρυσό λαρύγγι. Καί 1116 ύπέρλαμπρη στοδιοδροµία. «Πέθανε 6 Γκάρν- τέλ. ζήτω 6 Περόν!». Τό τανγκό τών «πεσκαµιζόντος» (χωρίς που- κάµισο) έπωφελείται 611’ τό πο- λιτικό καί πολιτιστικό άνοιγµα τού καθεστώτος. Βρίσκεται στό κορύφωμά του. Μεταξύ τού 1940 καί τού 1955 κάνουν Θραύση πά- νω 6116 600 όρχήστρες τού τανγκό στό Μπουένος "Άιρες καί κάπου 6.000 µουσικοί 111’: πλήρη άπα- σχόληση. Μέ τήν άνατροπή τού περονισµού τό 1955, 16 τανγκό κάνει πίσω. ΄΄Αλλη µουσική, άλλα πολιτιστικά πρότυπα είσάγοντσι άπ' τή Βόρεια ΄Αµερική κι έπι- 6άλλονται στήν 'Α.ργεντινή. Τό τανγκό δύει καί χαροπαλεύει. Δέν έχουν άπομείνει παρά μόνο πέν- τε όρχήστρες στό Μπουένος "Αι- µες. Κι 6 µοναδικός έπιζών 611’ τήν ήρωιική έποχή, 6 Πουγκλιέζε, είναι σήμερα 75 έτών. Δέν χορεύεται πιά τό τανγκό στή σηµερινή 'Αργεντινή. Τό &- Η ΣΗΜΕΡΙΝΗ Χ0ΥΝΤΑ ΤΗΣ ΑΡΓΕΝΤΙΝΗΣ A00 0030 ΜΗΠΩΣ ΑΝΤΙΛΑΛΗΣ0ΥΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤ|;ΚΑ 00ΥΡ|Α, ΣΚΑΡΩΣΕ ΜΙΑ ΕΘΝΙΚΗ ΚΑΙ AA'I'KH ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΤΑΝ|'Κ0!.. κούνε. Τό µελετούν, τό σπουδά- ζουν... 'ιό καταχωρούν σέ άνθολο- γίες καί τό άναλύουν σέ διατρι- €ές. Στοιχείο όδιάψευστο τής πο- λιτιστικής ταυτότητας τής ’Ac- γεντινής, 16 τανγκό μπήκε στήν "στορία. Τό τανγκό σάν τανγκό έχει σ6ήσει, μά κάτω 611’ τίς στά- χτες του ή «σπίθα» του ύπάρχει, έτοιμη να': φουντώσει σέ φωτιά μόλις τής δοθεί ή εύκαιρία. "Ενα πρωτο σημάδι: ή πρό- οφατη άπόπειρα έπισηµσιιοιήσε- ως τού τανγκό 011‘ τή στρατιωτι- Kn χούντα. 'Από φόδο µήπως άν- τιλαλι΄ισουν έπαναστατικά θούρια, οί αίµοδόροι 6αθµοφόροι τού Μπουένος Άιρες σκάρωσαν μιά έθνική καί λαϊκή οκσιάσταση τού τανγκό. 'Η ll N01:1160iou κα- θιερώθηκε σ όλη τή χώρα «μέρα τού τανγκό». Είναι ή ήµεροµηνία τής γεννήσεως τού Γκαρντέλ. Εί- ναι έπίσης, τονίζουν μέ είρωνεία οί 6v11010010K0i, ή έπέτειος τής νίκης τού Περόν... Τή µέρα αύ- τή, όπως καί κάθε µέρα, τριάν- τα μέ σαράντα 'Αργεντινοί έξαφα- ν'ιζονται στά άδντα των φυλακών, στά στρατόπεδα συγκεντρώσεως ή στα είδικευµένα κέντρα 6000- νιστηρίων γιά νά καταλήξουν, κομματισσµένοι, στά λαστιόνερα ιού Ρίο ντέ λά Πλάτα Ii 016 κύ- 11010 τού 'Ατλαντικού. « Έγκλη- u011K6 τανγκό». Στό μεταξύ, στήν ΄΄Οπερα τού Μπουένος Άιρες, µιά συμφωνική ορχήστρα έρμηνεύει 16 « Αντιος µουτσάτσος» µπροστά σέ μιά πλα- τεία 6116 συγκινημένους στρατη- ‘H µουσική έξημερώνει τά ΜΑκιειι.Α RICHINI φρός γιά κοσµικούς κυρίους καί τούλι γιά φιλάρεσκες κυρίες. Μίλησα γιά είδική σχέση τού άναγνώστη µέ τήν κοινή γλώσσα. Προσθέτω τώρα τήν κλίση καί τήν καλλιεργηµένη του 0’1’0011011, πού τού έπιτρέπουν νά διακρίνει τή θέση καί τή λειτουργία τού ποιη- τικού λόγου µέσα στό σώµα τής κοινής γλώσσας. Η κατάκτηση αύ- τής τής σχέσης, καί η καλλιέργεια αυτης της αίσθησης, ή υπαρξη της κλίσης, είναι θέµατα ίδιοσυγκρα- σίας τρι6ής καί µελέτης. Κλίση, σχέση καί καλλιεργηµένη αίσθηση πρός τήν κατεύθυνση αύτή κατέ- χουν καί έφαρµόζουν" έμπρακτα αύ- τοί πού τούς όνομάζουμε ποιητές (όσο καί έφόσον δέ σφετεριί'ζσνται ή δέν πλαστογραφούν τόν τίτλο τους). Τήν ΄ι΄δια όμως σχέση καί τήν ίδια αίσθηση µπορεί, δευτερο- γενώς, νά άποκτήσει, χάρη στούς ποιητές καί τό έργο τους, καί 6 αναγνώστης τής ποίησης. O προσεκτικός τώρα καί έντα- τικός άναγνώστης, µέ τήν άσκηση καί τή συστηµατική µελέτη, µπο- ρεί νά γίνει 6 µάστορας πού 6vo- µαζουµε φιλόλογο. 'Από τή δική του λοι(πόν συμπαθητική éu-‘Irkomi στήν ποιητική γλώσσα, προκύπτει µιά δευτερο6άθμια όνάγνωση της ποίησης, πού προτείνεται Εδώ ώς τρίτος σταθµός τής ανάγνωσης καί χαρακτηρίζεται ώς φιλολογική άνάγνωση. 0ά ξαναγυρίσω στόν 600 αύτόν καί στό πρόσωπο πού τόν όρο αύτόν τόν τρέπει εύκαι.ρια- κά ή µονιμότερα σέ ρόλο. 'Εδώ '0- μως θέλω νά τονίσω µέ έμφαση ότι δέν καταλαβαίνω τή φιλολο- γική άνάγνωση ώς άροτή όποκιλει- στικιή όσων έπαγγέλλονται τή φι- λολογία. 'Η φιλο-λογική όνάγνωση είναι 6αθµίδα ύψηλότ-ερη καί έµ- 00013010011 (φιλική, ή, άν θέλετε: έρωτι'κή) τής διπλής άνο΄ιιγνωσης' αποτελεί τήν τελική της, κατά κά- ποιο τρόπο, έκδαση, τήν Νερά- τική καί εξαντλητική. Σ' ένα τέρ τοιο έδαφος 6λάστησε στά Άλε- ξανδρι-νά χρόνια ή φιλολογία ώς Ema-161111. "Alv καθοδόν ξεστράτι- σε, όποσυνδέθηκιε άπό τήιν προσω- πική σχέση, κλίση καί άγά:ιτη τού φιλολόγου πρός '16 λόγο τής ποί- η-σης, αύτό είναι μιά άλλη ίστο- ρία …µιά περιπέτεια πού ΄έχει τήν ίστορική της αίτία. 'Ωστόσο ή μή- τρα τής φιλολογικής έπιστήιμης ύπή|ριξε ή ανάγνωση ή έντατική πού έπιχείρησαν άλεξσνδιρινοί ποιητές καί γραµµατικοί, κρατώντας στά χέρια τους 1-6 χειρόγραφα µέ τά έπη τού 'ιΟµήιρου, τά τραγούδια τών λ.υρικών, τίς τραγωδίες καί τίς κωμωδίες, τά έργα όσων άσκη- σαν τόν ποιητικό λόγο στό σώµα τής αρχαίας γλώσσας άπό τά γε- ωµετρικά ώς τά κλασικά χρόνια. ΤΗΝ ΤΡΙΤΗ: Παρανάγνωση - Ol συνθήκες τού όναγνώστη. το παραμένει ενιαίο καί το φως πού πέφτει 0' ένα 6110 το στοι- χεία πού 16 απαρτίζουν 0v10v0- κλ6ται καί 016 οκ…. Με αφορµή τήν έκδοση τού δεύτερου τόμου τού 6ι6λίου «'Ο κόσµος τού K0- ραγκιόζη» θά επιχειρήσουµε v6 δούµε τίς φιγούρες 101‘} θεάτρου τών σκιών στή σχέση τους µε τήν ελληνική λαϊκή εικαστική παρά- δοση. Δέν Θα αναφερθούμε εδώ στίς ρεκλάμες τών παραστάσεων τού Καραγκιόζη. 'Η σχέση τους µε τη λαϊκή ζωγραφική είναι αύ- τονόητη. μεταχειρίζονται τα ίδια εκφραστικά μέσα. ΟΙ µορφές τών ηρώων. ενώ κρατούν το χα- ρακτηριστικά τους, δεν είναι I11- σιες απομιμήσεις τού πρότυπου. 'Ο ρόλος τού περιγράμµατος πε- ριορίζεται, οί κινήσεις είναι οπο- δεσμευμενες από τούς περιορι- σμούς τών λίγων αρθρώσεων τού πρότυπου, πολλές φορές ύπαρχει καί τοπίο στό δάθος. Περίπου το ννν γι…. …. ννγι- υ.-.... ιω- ι.… ραθόοεων τής προοπτικής. πού δλ- Τού Κ|ΤΣ0Υ Α. ΜΑΚΡΗ λωστε ούτε τήν ήξεραν οί λαϊκοί μας τεχνίτες ούτε τήν αναζήτη- σαν, άφού δεν τήν χρειάζονταν. 'Η σκηνή τής δράκοντοκτονίας, παράλληλα με τη συχνή εμφάνιση της 016 δημοτικά τραγούδια καί τίς λαϊκές παραδόσεις. έχει έν- διαφέρουοα σταδιοδρομία καί στήν τέχνη. 'Αρχίζει 6116 τήν αγιογρα- φία (‘An Γιώργης). περνάει στο ξυλόγλυπτο τέµπλο (I'mépeupo ώραίας πύλης) καί φτάνει 016v Κορσγκιοζη (κατηραμένος όφις). Βασίλαρου : Δύο άγγελοι ίδια Ισχύουν καί v10 τήν δισκο- σμηση γύρω από 16v «unepv1é»_ Οί ήρωες καί 10 συµπληρωματι- κά στοιχεία τής παράστασης έ- χουν άμεση σχέση με τίς δημιουρ γίες τής λαϊκής μας είκαστικής παράδοσης. Με ή παράδοση λει- τουργεί 0x1 σάν πάγιο ρεπερτό- ριο µορφών, όιιαιτεί σύνθετες διεργασίες. ΟΙ είδικές συνθήκες κάθε χρήσης έηιδαλλουν προσαρ- μογή τού κάθε στοιχείου στίς δι- κές τους απαιτήσεις. Οί μορφές τού Κοραγκιόζη, καθώς δρούν καί κινούνται πάνω στίς δυό διαστά- σεις τού τεντωμένου πανιά,, 0- vavK001IK6 διαµορφώνονται σε µορφές κυττογμένες 0116 το πλο- για. 'Η σκιαγροφική διατύπωση εί- ναι ηολύ πιό όποδοτοκή, 610v χρησιμοποιεί τό προφίλ. 'Αντίθε- το. ή λαϊκή µας ζωγραφική 11000- φέρει δασικά µετωπικές μορφές. µε ελάχιστες εξαιρέσεις. Καί K6- 11 1116 σημαντικό είναι φανερή ή αμηχανία τού τεχνίτη όταν ζω- γραφίζει πλάγια πρόσωπα. καί I110 πολύ, όταν 0010 παρουσιάζουν τη δεξιά τους πλευρά. 'Ο καραγκιο- ζοι1αίχτης, λοιπόν, σκαλίζοντας τίς μορφές του, μετασχηματίζει κατά τίς απαιτήσεις τής τέχνης του τήν παραδοσιακή αντίληψη πού κουβαλάει μέσα του. Έδώ πρέπει v0 θυμηθούµε πως ούτε όλες οί µορφές τής λαϊκής τέ- χνης είναι καθαρά μετωπικές, ού- τε τού Καραγκιόζη αποκλειστικά ηλαγιοκυττσγµένες. 'Ας πόρου- µε γιά παράδειγμα το θέµα τού φουοτονελλδ πού κραταει σπαθί. Στό λιθανόγλυφο τής Θεοτόκου Βυζίτσας ένώ όλη ή μορφή παρου- σιάζεται μετωπική, 10 πόδια γυ- 'Η φιγούρα τού Διόδολου 6116 16 έργο «‘0 Καραγκιόζης µέ τό Δια- 6ολο κουμπάρο… πολύ συγγενεύει με τούς διάδολους τού Παγώνη ή τών τοιχογραφιών τής Δεύτερης Παρουσίας στούς νάρθηκες τών εκκλησιών τής Τουρκοκρατίας. Υπάρχουν περιπτώσεις, όπως «ό- κίνος 0 μιλονος onou κλέητι στον μιλο» τής 'Αγίας Παρασκευής Γκοντο6άσδας (1779) ή 6 «πόρου λοκιαοτής» στόν 'Αγιο Νικόλαο Βασιλικής Τρικάλων (1818) όπου οι οµοιότητες µε φιγούρες τού Κορογκιόζη είναι εντυπωσιακές. O'- δράκοντες πού ησραστέκουν 016 σταυρό τής κορυφής τών ζυ- λόγλυητων τέμιιλων καί (» δρο- κος σε χαρτόνι τής σελίδας 229 στον πρώτο τόμο τού 6ι6λίον «'0 Κόσµος τού Καραγκιόζη» οί δυό άγγελοι πού πετούν συμµετρικά 016 τέμπλο τού 'Αγίου Μηνά Λευ- κάδας καί οί άγγελοι τού K000— γκιοζοηαίχτη Βασίλορου είναι με- ρικά πειστικά παραδείγματα. Τό θέµα έχει πολύ μακρινούς πρό- γονους» (DAVID TALBOT RICE: KUNST AUS BYZANZ. Μόναχο 1959. ruv. 147). '0 δημιουργός καραγκιοζοηαίχτης ή καί οί 60n- θοί του άντλησαν από τό αποθε- ματα τής συλλογικής μνήµης καί δημιούργησαν παραδοσιακές µορ- φές σε ένα είδος χωρίς 110K010 ελληνική παράδοση. * 'Η συγγένεια τών µορφών τού Καραγκιόζη µε τήν νεοελληνική δ ρ ο 0 n εκδηλώνεται 0x1 116- νο μέ 110061.10qu φιγούρες, ολ- λε καί µε τη συγγένεια στήν .-.-.. …. ροίτητες, λεπτομέρειες μπορεί v0 γίνουν καί ζωγραφιστές. παντα δ- μως µέ τήν ο'ίσθηση τής διαφωτι- στης χρωματικής επιφάνειας πού παρεµβάλλεται ανάµεσα στή φωτει γή πηγή καί 016 020111. τα χρώ- ματα δεν ποικίλουν απλώς το σκελετό - σχέδιο. αλλά 16 K6- vouv ouv61-:11K6 σαφέστερο 0v καί πολλές φορές oi αδιαφονείς γραµμές χωρίζουν μια φωτεινή ε- πιφάνεια πού Θα µπορούσε να εί- ναι ένιαία δν λόγοι συνοχής καί σταθερότητας τού χαρτονένιου σκελετού δεν έπέ6αλλαν σύνδε- ση δύο παράλληλων γραμµών μι μία ή περισσότερες ενωτικές. '0- ταν έχουμε στο νού πώς λειτουρ- γεί ή λαϊκή τέχνη καταλαβαίνου- με με πόση επιτυχία γίνεται δια- κοσμητικό εύρημα αύτή ή I100- κτική ανάγκη. "Av τώρα εξετά- σουμε έναν φεγγίτη θορειοελλα- δίτικου αρχοντικού. πάλι θά συ- ναντήσουμε évav οδιοφανή σκε- λετό - σχέδιο πού ηερικλείνει µε- ρικές χρωματικές φωτεινές ε…- φσνειες. "Αν ο αναγνώστης ξο- ναδιαδόσει τήν περιγραφή 100 Σαρσγιού έχοντας στό νού 16v φεγγίτη, 60 δεί πώς όλα το."; ται- ριάζουν. Γιά όσους θυμηθούν τώ- ρα τό δυτικοευρωηαϊκό ύαλογροµ φημα (θιτρώ), οι: σημειώσουµε μόνο 1.116 από τίς καθοριστικές δια- φορές πού 16 απομακρύνουν …. τα δικά μας, 16 χρώμα πού σ' αύ- 16. πέρα από τή διακοσμητική του λειτουργία, έχει καί είκονιστική χρησιμότητα. τα πρόσωπα. τα φω- τοστέφανο, οί φορεσιές. άηοδίδον ται µε τό κυρίαρχο χρώμα τους συμπληρωμένο με ζωγραφικό 0101 χεία. 'Αντίθετα, όχι μόνο 016v φεγγίτη, πού σαν σύνολο δεν εί- κονίζει τίποτα, άλλο καί στό Σα- ράί οί φωτεινές έγχρωμες έπι- φανειες έχουν µόνο διακοσµητική λειτουργία. Δέν πιστεύω πώς πρόκειται για δµεοη επίδραση τού ενός είδους στο άλλο, καί φυσικά τού πολιο- τερου φεγγίτη στό νεότερο Σα- ράϊ. 1.16 γιά παρόµοιες λύσεις πού δόθηκαν κάτω από αντίστοι- χες συνθήκες από ανθρώπους µέ κοινές όπτικές συνήθειες καί τίς ίδιες παραδοσιακές ρίζες. * Συνηθίσαμε να µελετούμε τήν Παράδοση µόνο σε «προαιωνιες» μορφές ζωής καί τέχνης. Διαπι- στώνουμε ανανεώσεις - σέ θέµα- τα. τεχνικές καί ύφος - πού έν- οωματώνονται σέ παλιότερα ον- τίοτοιχα καί προσπαθούμε όχι μό- νο να επισηµάνουμε τήν προέλευ- ση τών καινούργιων στοιχείων 110 Kai να φωτίσουµε τούς κοινωνι- κούς καί ψυχολογικούς παράγον- τες ι'ιού έκαναν χρήσιμες καί t- φικτές δύτες τίς αλλαγές. K01- ρός είναι v0 αντιµετωπίσουµε σάν στοιχεία τής ησράδοσής μας καί είδη πού δεν έχουν κιτρινιοµε- vac. ηεργαμηνές καταγωγής, &- πως - µπαίνοντας 016 χώρο τής λαϊκής μας παράδοσης -—- άφο- μοΙωοαν καί αξιοποίησαν τούς χυµούς πού ύνέδσιναν Με τίς αρχαίες ρίζες. 'Η περίπτωση τού Καραγκιόζη οι; μός δοηθήοει v0 συλλάδουµε σωστότερα το νόηµα τής Παράδοσης. Θελω νά πώ v0 μη 6λέηουµε µερικές ηαρύλληλες είδικευμένες παραδόσεις (ζωγρα φική παράδοση. ύφαντικά παράδο- an κ.τ.λ.), πού όθροίζοντοι στήν έννοια Πορόδοοη, 110 —- αντίθε- τα - να πιάσουμε το νόηµα τής ενιαίας ελληνικής παράδοσης, &- ηως τή διαμόρφωσαν ή μεγάλη καί ή μικρή ίστορία τού τόπου μας. Καί τότε οι: διαπιστώσουµε πως 16 νέα µέλη πού μπαίνουν στήν ελληνική καλλιτεχνική οί- κογένειο δεν οϊοθονονται 00v τούς «σώγαμηρους» τής παροι- μιας.

ΠΟΛΙΈαΣΕΣ TOY ΘΡΥΛΟΥ Κίτσου Λ. ΜακρΞ | , Ι , . I | I Ο I I) I πδερφ εντος ο λοισµος κ ευτη η µεγαλ οδυνη " I I i! I‘ I I I |! I ωστε να βρισκεσ επαδα στη χωρα δε σ αφινει. Πάντα θέ να σέ τυρανΞ, χειµώνα-καλακαϊρι , I I .! I I I I ," I αν δε µακρυνης απο πα, να παης σ αλλα µερη- I , , Ν I Η , I ο, , | που να ιδης τοπους ομορφους, που δα σε τσοι κατεχεις, » 1 |" .. , »: ;, γιατ εισαι µ ενα λοισµό, πάντα µιαν εγνοιαν εχεις- , " νά ιδης στάξένα, στα µακριά, τί κάνουν, πως περνουνε, ? … I ' .… & ειντα λογης πορευονται κ΄είντα λογης µιλουνε' | ~ Ο … ΄ ~ , νά ιδης αντέθια άλλουνων είντα λογης αλλάσσουν, πώς πράσσουν είς τά νιόταν των, πως πράσσουν σα γεράσουν. - | I I … Βρύσαις νά ιδης και ποταμους, χωρες, χωριά καί δάση … ~ I ~ , να σου φανη παράξενο ο κοσµος πως αλλάσσει. ; 9 I I I … ή I ' ~ I ~ |"… I I I Αυτα τα λογια του µολυδωρου, του φιλου του πρωτοκριτου στο οµωνυµ μ …. … I |, I , I I I I ω I εργο του Βιντζεντζου Δορναρου εκφραζουν ζωντανα την ταση της ανθρωπινηςν … … … | I I I ~ I I I | χης, της ελληνικης ειδικοτερα, που οι λονρι της κολλησαν τη σχολαστικη ε ,, II I ,… II 'A I I I I ~ I I C I κεπτα το φιλαποοηµον . πο τον παναρχαιο µυθο του Οδυσσεα ως τους σηµ I " | r -. " I | I I I I ω ~ | η I .. ρινους αποδημους , που υπαρχουν σε καθε γωνια της γης, η ιδια ταση της α ~ … I p I T II n I " I ! … II I n I I I ι γης. Βεβαια δεν ειναι ο λοισµος να ιδη τοπους οµορφους που δα δε τσοι I II I I I I ς I I I I I I». I κατεχει που κανει το µικρο χωριατυπουλο να ξεκιναει για τα ξενα. :ερουµε Η " I I I .. I ~ I I T . αλλωστε, αΏ&ααπωη ποσο τον δερνει ο καυµος της πατριδας' παµπολλα ειναι 1 τραγούδια της ξενιτιΞς που εκφράζουν αυτόν τόν καδμό. I I I | I I I I , I Την ξενιτεια, την αρφανια, την πικρα, την αγαπη I I I I I Υ , » , τα τεσσερα τα ζυγιασαν, βαρυτερα ειν τα ξενα. (|, , Ν Λ φτωχια του τόπου τούτου, οι περιορισµένες δυνατότητες για προκ I I .. I || - I πη κανουν τό δραστηριο παληκάρι ν αφίσει &κοδς και φίλους καί να πάει στ " | | 1 , ' µακρινές πολιτειες οπου οι ορίζ>ντες ειναι ανοιχτοί. Ταξειδεµένοι που επ , ΄ , ( , , ~ στρεφουν περιγραφουν µε ζωηρα χρωµατα τις µεγάλες αυτές πολιτειες, τις 1 , Ν , , , . , ΄ , , , , , , Ι µατες πλουτο και δοξα. Βλεπει τη φτωχια που το περιζωνει και κανει µια 2. σύγκριση. Η σύγκριση αύτη Ήτανε πιό καταθλιπτική τόν καιρό της τουρκοκρατί- ας. "Ετσι ή Βενετιά, % Πόλη, ή Βιέννη, τόσες άλλες πολιτείες γίνονται κέντρα οίκονοµικης δραστηριότητας τών 'Ελλήνων οί δποΈοι ζυμώνονται καί µέ τά προο- δευτικά ίδεολογικά ρεύµατα rig έποχης τους. Συγχρόνως τά προοδευµένα µέρη της 'Ελλάσος έρχονται σέ έµπορική συναλλαγή μέ τούς τόπους αύτούς. "Ετσι φτάνει καί ως τίς πολιτείες καί στά χωριά µας & θρύλος γιά τίς µεγάλες πολι- τείες μέ τά παλάτια καί τίς έκκλησιές, τίς απέραντες πλατείες τους καί τά φοβερά κάστρα'αµΝµ Τά άργοκίνητα µεταφορικά μέσα της έποχης τους µεγαλώνουν την απόσταση. "ΨΜ6Μ γύρω άπό τό όνοµα κάθε πολιτείας πλάθεται ένας παράξενος µύθος. Λογύς κεντήµατα, βαρύτιµα ύφάσµατα, χρυσαφικά, πολύτιµες πέτρες κι'άλ- λα καλά πού στέλνουν ή φέρνουν οί ξενιτεμµένοι, άνάβουν τή φαντασία τών τα- πεινών ραγιάδων. Κοιµήσου, πού παράγγειλα στην Ήόλη τά χρυσά σου στη Βενετιά τά ρούχα σου καί τά διαµαντικά σου Κοιµησου, πού σού ράβουνε τό πάπλωµα στην πόλη καί σού τό τελειώνουνε σαρανταδυό µαστόροι, έτσι νανουρίζει ή µητέρα τή µικρή της κόρη. 'Η ίδια άτµόσφαιρα θαυµασµού ύπάρχει καί στίς λαϊκές αναπαραστάσεις τύς έποχης της τουρκοκρατίας στούς τοίχους τών παλιών σπιτιών. 'Η Βενετιά καί ή Πόλη στό σπίτι τού Γεωργίου ιβάρτς στ΄΄Αµπελάκια, % Βιέννη στό σπίτι τού 'Αβραµόπουλου στό ίδιο χωριό, Η Πόλη στό σπίτι τού Μανζη στην Καστοριά, ή Μασσαλία σ'ένα σπίτι της Βέρροιας, καί πάλι ή Πόλη στή Δράκια, είναι µερι- κές άπό τίς αναπαραστάσεις αύτές. Πάμπολλες άλλες άσφαλώς θά χάθηκαν καθώς γκρεµίζονται τά παλιά σπίτια. ΄Αξίζει τόν κόπο νά σταθούµε κάπως περισσότερο µπροστά στίς ζωγραφιές αύτές. Τό πρώτο πού θά παρατηρήσουµε είναι ότι έχουµε µπροστά µας έργα φαντα- σίας. Δέν πρόκειται γιά πιστές άπεικονίσεις τών πόλεων αύτών άλλά γιά έλεύθε- ρες δημιουργίες, βασισµένες βέβαια, σέ µερικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα. Τά µεγάλα παλάτια καί τό άνήσυχο λιµάνι της Βενετιάς, τό ΝΕθος τών µιναρέδων τύς Πόλης, οί εύρύχωρες πλατείες µέ τίς χαρακτηριστικές βρύσες της Βιέννης, δρίζουν µέ σιγουριά τόν κάθε τόπο. "Ανάλογα όμως µέ την έπιφάνεια πού πρό- κειται νά διακοσµηθη,η σύνθεση άλλάζει, προστίθενται Η άφαιρούνται τµήµατα τής είκόνας Η άλλάζουν οί άναλογίες. Κύριο γνώρισµα όλων αύτών τών έργων εί- ναι ή όπερβολή. 'ά φαντασία τού λαϊκού καλλιτέχνη, ξαναµµένη από λογής διηγή- σεις πλάθει τίς πολιτειες στό κλιµα ενός απλοίκού θαυµασµού. Βέβαια καί έδώ θά υπάρχουν πρότυπα, όπως σ ολόκληρη τη λαική ζωγραφικη. Κάποιες χαλκογραφι΄- ες ίσως, παλιότερα έργα ασφαλώς, είναι η αφετηρία τού λαικού καλλιτέχνη. Από εκει καί πέρα οµως, ξανοίγεται σ έναν ελεύθερο κόσµο καί ζωγραφίζει, όχι την αληθεια πού - άλλωστε - ποτές του δέν αντίκρυσε άλλά την αλήθεια πού κι αύ- τός καί οι πελάτες του ζούν µέ τίς διηγήσεις καί µέ τίς προσθήκες τύς φαντα- 3. , … | " , | I .. I … Ν | . , σιας τους. Οι λαικες απεικονισεις των µεγαλων µακρινων πολιτειων µοιαζουν µε τίς περιγραφές τών παραµυθιών, όπου όλα είναι τυλιγμένα µέσα σέ µιάν άτμό- . | : … | ,. σφαιρα µαγείας. Οι μιναρέδες υψώνονται σ'ένα άπίθανο ύψος, οι κηποι πληµυρί- ζουν άπό πληθος δέντρα, κάθε λογύς πλοία γεµίζουν τά λιµάνια. Τά χρώµατα µέ , ~ I r r I , | , , , ~ ~ τον πλουτο και τη λαμψη τους τονιζουν κι αυτα τον παραμυθενιο χαρακτηρα της n . - ~ ~ ω . . .. » είκόνας. Ετσι, στά σπίτια των χωριων της ΄Ελλάδος, οι πολιτειες παίρνουν Ν (: I µιά καινούργια οψη, µένουν οµως πάντα διακόσµηση, γιατί βασικος σκοπός τους 7 , : | n I | " ειναι να στολισουν τον καλον οντά . Χωρίς τά δύσκολα καί κουραστικά ταξείδια, χωρίς τίς πίκρες της ξενι- Ν , ! τειας, µένοντας στην αγαπηµένη πατρίδα, οι παλιοί χωρικοί ταξειδεύουν µέ … , , | I , " Η I I I II II ! H I ' I " της τεχνης το μαγικο χαλι, σε χωρες, χωρια και δαση οπου ο κοσμος αλασσει σύμφωνα µέ τύς δικής τους φαντασίας τίς προσταγές.

… … … ΞξΨ | Χ µε: | ( ΄ 1 Λη !" έµέωιΞι "' Θ Μ Δ |) &! Θπτ . Η;Δ'ΞΘΗΞξΠΞΜΜΜΜ|ΞΠΞ©υΞως" " ..΄ν-…" "κι'. : |1 … ζ Η 119ΐΚ'Πέ…" … … 21ΙΙιιΉΜι…ι'[ιξεΛΙΗΠπ "…µε:ΗιικΞ:ιι…π…..…τι…ιι:. :.!µζ:1ΗιΗΉΛ…: . . .… ν΄ ΜΕΘ . . . ", -'Ο«… …. I τ' …' …! | 41 m …- …κπ0 στ απ…… . δ΄… :" ' ή |." |) Ν |! i Η! … ΑΠ»… I if: & "Η! [… από! -… -.' "… Γιά ! 4 ? : "… " " … & - Έ ζω | E =.- … τ; ? .ξ&.')"" & … ΠΕ- .…,, [ | τα; : » - " [΄ ξ ΒΟΜς.ρΔω ε+απτ,ογ… 22....- if? a. . αχ Ξ " & ζ ζ; ν....ι….-…… ……- ι ,…-…ε Κυρίες καί Κύριοι, 'Η εύγενική πρόσκληση τού 'Αθηναϊκού Τεχνολογικού 'Ινστιτούτου νά μιλήσω γιά τη λαϊκή τέχνη τού Πηλίου µε βρηκε την ώρα πού επιχειρω µιά συνθετική εργασία πάνω στό θέµα αύτό, πού είναι τό άντικείμενο πολλών µοβογραφιων καί "αρθρων μου. Είναι άλήΘειαπώς έδα καί είκοσι περίπου χρόνια, σέ µιά γειτονική αίθουσα, µέ τό ΄΄ιδιο θέµα είχα δοκιµάσει την καλωσύνη τού άκροατηρίου µου. Πρέπει νδ όμολογήσω πως τότε τά πράγματα Ήταν πολύ πιό εύκολα γιά µένα. Στά χρόνια πού μεσολάβησαν & ερευνα προχώρησε πολύ. Καινούργιο, πολλαπλάσιο ύλικό εχει προστεθεί. Νέα προβλήµατα, αναπάντητα ερωτήµατα καί -γιατί νάμην τό όµολογησουµε; - περισσότερες αξιώσεις καθι- στούν τη θέση µου πολύ πιό δύσκολη. Συγχρόνως εγινε καί & γνωριμία µέ τίς τέχνες όλων των περιοχών της 'Ελλάδος, καθώς καί άλλων, γειτονικών καί μακρινών, λα"ων. τα τοπικά φαινόµενα δέχονται ετσι εναν καινούργιο φωτισμό. Κάτω από αύτές τίς συνθ"ηκες ζηλεύω τόν τοτεσινό εαυτό µου γιά τη σιγουριά εκείνης της επΟχΞς - καί µόνο γι΄αύτή; Είµαι, όπως εύχαριστημ€νος γιατί μού δίνεται ή εύκαιρία, πρίν άκόµα οί απόψεις µου &κινητοποιηθούν στό τυπωµένο χαρτί, νά τίς θέσω στόν ελεγχο ενός τό- σο ύπεύθυβου άκροατηριου καί && Θεωρησω σάν μεγάλη προσφορά αν & όµιλία αύτη θεωρηΐ θεί' σάν ένα είδος είσηγησης σε συζήτηση πού θά επακολουθησει. Κυρίες καί Κύριοι, "Ενα θέµα με τόση εύρύτητα δε µπορεί νά χωρέσει στό χρονικά "ορια .. , ,, … … , ιέι λΞρ6τητα μιας διαλεξεως. ΕΠΠΗΠΒΒΚάνθρωπ ς ιερουσε να διαπραγµατευΘει ενα εμα µεσα σε μία ωρακΠΉΞΞΠΞ ΞΒΗΒΒΕ γράφει βιβλίο µε εκατοντάδες σελίδες ειναι γιά κρεµασμα. Θελω να πιστέψριε πώς … ' ' & ο"… "να…… να ηταν… ενώ." Ό… 61) δ…"- :… αν ένα µια κατά… Τά πηραν τά βαρυόµοιρα καί πανε ναν τά θάψουν τά πηγαν καί τά ρίξανε στης έκκλησιΞς τό λάκο. Μά όταν τά κατεβάζανε µέσα στό ίδιο μνήμα κλαίγανε ξένοι καί δικοί, κλαίγανε κι ο'ι παπάδες. Στόν ενα βγηκε καλαµιά, στόν αλλο κυπαρίσσι. Βοριάς φυσάει στά κλαριά, σκύβουνε καί φιλιούνται. -Γιά ίδές τα τά λιγόζωα, τά λιγοζωϊσµένα πού δεν φιλιούνταν ζωντανά, φιλιούνται πεθαµέναΐ , - . …κι, "η Ρ ΛΑΙΚΗ Τ11Χ"ΙΞ TOY HKAIOY Τό Πήλιο:υµού άποτελεί τό χύρο μέσα στόν όποίο θά κινηθούμε στό άρθρο τούτο, είναι ένα βουνό πού καταλαµβάνει τή νοτιοανατολική πλευρά τύς Θεσσαλίας. Περιβρέ- χεται άπό τό άνατολικά του άπό τό Αίγαίο Πέλαγος καί, σχηµατίζοντας µιά στενόµα- κρη χερσόνησο, άγκαλιάζει τόν Παγασητικό κόλπο. Στή µυθολογία τύν άρχαίων 'πλλή- νων "εχει σημαντική θέση. 'Εκεί τοποθετούσαν τούς Κενταύρους, ένας άπό τούς 610(- ους, & σοφός Χείρων, ύπηρξε καί δάσκαλος τού πρώτου γιατρού τού κόσµου, τού &σκλη- πιού. "Γκεί έγιναν οί γάµοι τού βασιλέα τύς 'Ιωλκού Πηλέα καί τίς Θέτιδας, όπου !- ταν καλεσμένοι "ολοι οί Θεοί τύς άρχαιότητος. 'Εκεί έγινε η άνατροφη τού ξακουστού Ήρωα άΛχιλλέα.'Από τίς άκτές τού Πηλίου ξεκίνησεν & άργοναυτικ6 έκστρατεία. Οί µά- χες τόν κενταύρων µέ τούς Λάπιθες καί άλλα µικρά καί μεγάλα περιστατικά δείχνουν τη σημασία τού Πηλίου στην έλληνική µυθολογία. Κατά την άρχαιότητα τό Πηλιο δέν κατοικούνταν. Μόνο στίς άκτές του άκμασαν αερι- * πές σηµαντικές πόλεις, όπως ή 'Ιωλκός, οί Παγασές. & Δηµητριάς καί άλλες. Κατά τη βυζαντινή έποχη είναι γεμάτο άπό μοναστήρια, πού συνεχίζουν τή ζωή τους καί κατά την Ψουρκοκρατία. Γύρω άπό τά μοναστήρια, άπό τό 160 αίύνα, άρχίζουν νά δηµιουρ- γούνται τά χωριά κυρίως άπό κατοίκους τύν παραλιακών συνοικισµύν τύς περιοχύς, τού έσωτερικού τύς Θεσσαλίας καί άπό τίς περιφέρειες τύς Λαμίας καί τύς Ήύβοιας. Οί ό- ροι διαβιύσεως στά καινούργια χωριά είναι καλλίτεροι γιατί δέν κινδυνεύουν ούτε άπό τίς πειρατικές Επιδρομές, όπως τά παράλια, ούτε άπό τίς ληστείες τόν Τουρκαλβα- νύν, όπως τά πεδινά. 'Η πλούσια βλάστηση, τά άφθονα νερά καί πρό παντός ή σχετικη ;άσφάλεια δημιουργούν εύνοϊκές συνθύκες γιά την άνάπτυξη τύν χωριύν. Πάντως, ώς τά τέλη τού 170v αίώνα είναι μικροί οίκισµοί µέ άγροτικό χαρακτύρα. Κατοικούνται µόνο άπό χριστιανικό πληθυσμό. 'H καθυστερημένη οίκονοµία τους δέν έπέτρεπε τό χτίσιμο μεγάλων καί πλούσια διακοσµηµένων σπιτιύν καί έκκλησιύν. "π,", η λαϊκή τέχνη πε- ριορίζεται μόνο στην ύφαντικη καί στην κατασκευή µερικύν είδύν καθημερινός χρήσεως. ' πειδη τά χωριά βρίσκονται κάτω άπό την άµεση πνευµατική έπίδραση τόν μοναστηριύν, ύ τέχνη τους είναι συντηρητική. Στην έκκλησιαστική ξυλογλυπτικη περιορίζεται στην κατασκευή ξύλινων τέµπλων σέ χαµηλό άνάγλυφοξ καθώς καί άλλων έκκλησιαστικύν έπί- πλωνι είκονοστασίων, δεσποτικύν θρόνων κ.λ.π. Μεταχειρίζονται τά συνηθισμένα συμ- βολικά διακοσµητικά θέµατα: τήν :μπελο, τόν πελαργό.... Στην άγιογραφία συνεχίζε- ται & μεταβυζαντινή παράδοση µέ ταπεινούς λαϊκούς άγιογράφους, πού πολλές φορές φθάνουν σέ κάπως άξιόλογες έπιτεύξεις. ΦΈά έλάχιστα ύφαντά πού σώζονται είναι άπλά "την χατασχευή, ετναι τά λεγόμενα ριγωτά. Κηλαδη κατά την ύφανση άλλάζουν κατά Άιτ.η: 2 στήματα τό χρώμα τού ύφαδιού καί έτσι τό ύφαντό άποτελείται άπό άλλιπάλληλες χρωµατικές λωρίδες, πού είναι, όµως, άρμονικά συνθεµένες. 'Η ύφαντική, όπως καί όλη ή έπεξεργασία τού µαλλιού, γίνεται άπό τίς γυναίκες κάθε οίκογένειας. [ . . . . . . . . . . Σιγά … σιγά τά χωριά πολλαπλασιάζονται καί άναπτύσσονται. Οί κάτοικοί τους έπι… δίδονται όχι μόνο στή γεωργία άλλά καί στή βιοτεχνία καί στό έµπόριο. T6 μετάξι, σκέτο ή κατεργασµένο, άποτελεί µαζί μέ τήν κατασκευή µάλλινων έπενδυτών |κάπες/, τό σπουδαιότερο προϊόν, πού έξάγεται σέ μεγάλες ποσότητες. 'Η χαλκουργία καί ή βυρσοδεφία έπίσης άναπτύσσονται. λημιουργείται έτσι µιά τάξη έµπόρων καί Βιοτεχ- νών πού δίνει τόν τόνο σ'όλόκληρη τή ζωή τών χωριών. Ψά σπίτια καί οί έκκλησίες χτίζονται µεγαλύτερα καί διακοσµούνται πλουσιότερα. Δηµιουργείται έτσι ή άνάγκη νά κληθούν τεχνίτες άπό "αλλες περιοχές µε περισσότερο άναπτυγµένη τήν τεχνική. " Έρχονται κυρίως τεχνίτες άπό τήν "Ήπειρο, τή βορειότερη έλληνική περιοΧή. 'Αρ- χιτέκτονες, ξυλτγλύπτες, λιθογλύφοι, ζωγράφοι, χτίστες καί άλλοι. Οί ήπεορώτες αύτόι τεχνίτες έχουν ήδη μιά παράδοση, πού τή μεταφέρουν καί στό Πήλιο. Φά χωριά άρχίζουν νά χειραφετούνται άπό τήν έπίδραση τών µοναστηριών. "τήν ξυλογλυπτική έµφανίζονται σκηνές άπό τήν 'Αγία Γραφή καί άπό τά Συναξάρια τών 'Λγίων, κυρίως αύτές πού δέν παρουσιάζονται συχνά στήν άγιογραφία|θυσία τού 'Ισαάκ, ή έκδίωξη τόν πρωτόπλαστων άπό τόν Παράδεισο κ.τ.λ./. Στό χωριό Ηούρεσι, στό άνατολικό Πή- λιο, όπάρχει ένα χαρακτηριστικό τέµπλο αύτού τού είδους στήν έκκλησία τών Είσο- δίων τής Θεοτόκου. "Η τεχνική του είναι πιό έλεύθερηι οί μορφές παριστάνονται &… λόγλυφες καί άναμεσά τους ύπάρχουν κενά. ' ανήκει στά λεγόµενα κεντητά ή σκαλιστ στόν άέρα τέμπλα. 'Ανάμεσα σέ ποικίλα εύκίνητα διακοσμητικά βλέπουμε τόν άποκε- φαλισμό τού 'Ιωάννη, τή:ξαλώμη νά κρατάει τό κομµένο του κεφάλι, άλλού τόν "Ισα- fin νά δδηγείται στόν τόπο τής θυσίας, τή στιγµή τού θαύµατος µέ τόν "Αγγελο πού κατεβαίνει όρµητικά, καί τό έλάφι πού άντικαθιστά τό θύμα. Χαρακτηριστική είναι ή άπεικόνιση το"υ θαύµατος τού 'λγίου Εύσταθίου, ό όποίος σηµαδεύει μέ τό τόξο του ένα σταυροφόρο έλάφι. 'Ξκείνο στρέφει τό κεφάλι του πρός τόν "Αγιο καί τού λέει μέ άνθρώπινη φωνή: TI ME AIQKEIC; / Γιατί μέ κυνηγός; | Τά λόγια αύτά εί- ναι σκαλισµένα έπάνω σέ μιά μιµηση ταινίας πού ξετυλίγεται άπό τό στόµα του. 'Ο 'Αγιος ρωτάει μέ άπορία = TIC Η ΦΩΠΗ, ΚΥΡΙΕ| / Ποιά είναι αύτή ή φωνή, Κύριε,/, σκαλισμένο κι αύτό σέ άλλή ταινία. "Η σιγουριά µέ τήν δποία είναι πλασµένες οί μορφές, ή σταθερότητα τής τεχνικής, ή άπόλυτη γνώση τών δυνατοτήτων πού προσφέ- ρει τό ξύλο καθώς καί οί λύσεις πού δόθηκαν σέ διάφορα προβλήµατα, μαρτυρούν τή 3 µακριά καί συνεχή παράδοση, τής όποίας φορείς είναι οί τεχνίτες τού τέµπλου τού Μουρεσιού. ι'0σο περνάει & καιρός τά χωριά τού Πηλίου όναπτύσσονται. Οί"εµποροι καί οί βιοτέχνες πλουτίζουν καί έτσι μεγαλώνει ή κοινωνική τους δύναμη. Δηµιουργείται καί άναπτύσσεται ή ναυτιλία. Πολλοί πηλιορείτες γίνονται έµποροι στό έξωτερικό, συµµετέχουν στή ζωή τόν έλληνικόν παροικιδν τής Ηύρόπης, ζυμόνονται µέ τά ποσο… δευτικά ίδεολογικά ρεύµατα τής έποχής. Δύο γεγονότα ύποβοηθούν τή μεγαλύτερη άνά- πτυξη. Στά 1668 παραχωρούνται άπό τούς Τούρκους είδικά οίκονομικά καί κοινωνικά προνόµια σέπια! τού Πηλίου καί στά 114 ή ύπογραφή τής Ρωσο4Ρουρκικής συνθήκης τού Κιουτσούκξ Κατναρτζή µέ είδικά άρθρα έπιτρέπει στό έλληνικό έμπορικό νά τα- ξειδεύει στό Αίγαίο καί στόν Εύξεινο Πόντο έχοντας προνοµιακή θέση. 'Η νέα αύτή τάξη τόν Εµπόρων καί τόν ναυτικδν δίνει τόν τόνο στή ζωή τόν χωριύν τού Πηλίου τίς τελευταίες δεκαετίες τής Φουρκοκρατίας. 'Εχει έμπιστοσύνη στίς άναπτυσσόµε- νες δυνάµεις της, χαίρεται τίς έπίγειες χαρές, προσπαθεί νά κατακτήσει τήν έπιστη- μονική γνώση τού φυσικού της περίγυρου καί άγαπΞ νά τόν βλέπει στήν καλλιτεχνική δηµιουργία. Σε πολλά χωριά ίδρύονται σχολεια καί βιβλιοθήκες. Στά σχολεία είσά- γονται όργανα φυσικής, ύδρόγειες καί ούράνιες σφαίρες, γίνονται πειράµατα ήλεκτριο µού καί χηµείας µέ είδικές συσκευές. Ηί λόγιοι ταξειδεύουν στήν Ξύρόπη, "ερχονται σέ έπαφή µέ έκπροσύπους τού Διαφωτισμού καί ύστερα άλληλογραφούν μ'αύτούς. Μετα- φρόζουν φυσιογνωστικά, ίστορικά. µαθηµατικά καί γεωγραφικά συγγράµματα. Δύο άπό αύτούς, δ Γρηγόριος ΚωνσταντΞς καί & Δανιήλ Φιλιππίδης, έκδίδουν στά 1791 μία Γεωγραφία, γραμµένη στή δηµοτική γλδσσα τής έποχής, όπου κάνουν μιά πλήρη ίστο… ' ριπή. τοπογΜφ…ύ :… Μουρ-Μή περιγραφή τού Πηλίου. τα σπίτια χτίζονται μεγάλα, διόροφα ή τιόροφα, µέ πλόύσια ξυλογλυπτη, ζωγραφική καί άλλη διακόσμηση. ?τίς &- γιογραφίες τόν έκκλησιδν έμφανίζονται τοπιογραοικά καί ήθογραφικά θέματα. Στά 1802 & ζωγράφος Γιάννης Παγώνης ζωγραφίζει τήν έκκλησία τής 'Αγίας Μαρίνας στό χωριό Κισσός. Στίς καθαυτό άγιογραφίες του µιά έλαφριά πνοή ρεαλισµού προσπαθεί νά δό- σει κάποια ζωή στίς µορφές πού ξέφυγαν άπό τό βυζαντινό στυλιζάρισµα."Όμως τά έργα του αύτά είναι µέτρια. 'Ο Παγώνης δεν "εχει ταµπεραµέντο άγιογράφου. Δέν είναι οί θρησκευτικές έννοιες πού τόν έµπνέουν. ?ά δέντρα, τά βουνά, τά κάστρα, οί πολιτεί- ες, οί γέφυρες, είναι & κόσµος του. Καί & όνθρωπος. "Έτσι, στήν καµπύλη 106 ένόνει τίς τοξοστοιχίες µέ τό ταβάνι ζωγραφίζει τά πιό…ξακουστά µοναστήρια καθώς καί βι- βλικά τοπία: τα παλάτια τού Δαυίδ, την 'Ιερουσαλήµ, τά µοναστήρια τόν Ηετεόρων. τα "προς Σινά, τό Μέγα Σπήλαιο καί ήλλαξνΤά θέματα προέρχονται άσφαλ8ς άπό χαλκογρα- ψηµένα πρότυπα καί ό ζωγράφος δέν μπόρεσε νά άπαλλαγεΐ έντελδς άπό τό ύφος τής 4 xapan1tnfig. Δπλώνει, όµως, με ανεση τα τοπία του, πετυχαίνει εδχάριστους συνδυ- ασµούς χρωμάτων καί κροαγγ€λλει τόν κατοπινό λαµπρό τοπιογρόφο. Στόν ίδια εκκλη- σία ζωγραφίζει καί δύο σκηνές όπου µε ακρίβεια αποτυπώνεται & γυναικεία πηλιορεί- τικη φορεσιά τίς &ποχξςι"'Η πονηρά έξοµολόγηοις τόν Χριστιανδν" καί "'Εδδ 6 6L6- βολος στολίζει ξκείνους πού &γαποΙν τήν διαβολικήν μεταµόρφωσιν", δηλαδή τό βά- ψιμο τόν γυναικδνφ΄Εΐναι "εργα &πλοϊκΗς φαντασίας ποό κάτω 616 μια ηθικολογικ6 €πίφαση µας δίνουν δροσερΞς ήθογραφικξς είκόµες. Χαρακτηριστικό είναι καί τό με- γαλωµα τοό δάκτυλου της γυναίκας 106 βάφεται. Γενικά στην ελληνική λαϊκή τέχνη παρατηρείται τό φαινόµενο τίς µεγέθυνσης το! ανθρώπου Η τοπ μέλους τοπ σώµατος πού αποτελεί τό σηµαντικότερο στοιχείο τΠς σύνθεσης. ιό αλλη εκκλησία,όσξόν "Α… για Δηµήτριο Ηεοχωριοσ, & "ιδιος ζωγράφος κάνει δύο νεκρές φόσεις παρµ€νες από δυτικοευρωπαϊκό πρότυπα. Καί στόν Ξκκλησιαστικ6 ξυλογλυπτική παρατηρείται τόν ίδια !ποχη α8τό & τάση να &ποδίδονται σκηνές από τόν καθηµερινή ζωή. Στην !κκλησία του αγίου Κώνσταντί- νου, στη Μαυροδτσα. πανω στό τξµπλο, αναμεσα στά "αλλα παραδοσιακό θεματα, Enga- νίζονται καί οί πρότες σκηνές &κό τήν καθημερινή ζωή. Παρ'όλο τό µεταγενέστερο κακό χρωµατισµό, 106 σκΕπασε τίς λεπτοµέρειες, διακρίνονται 660 μορφές ανδρ6ν µε τοπικ€ς φορεσιές, πο6 πΞνε στίς δουλειές τους. 'Ο πρώτος σηκώνει μ€ 16 60101:- ρό του χέρι τό τσεκούρι. πού-τό ακουµπάει στόν όρο του, Eva µε τα δεξί κρατάει τό μπαστούνι του. ‘0 δεότερος Εξει περασμένο στόν ώµο του Ενα αγροτικό πριόνι καί συγχρόνως καπνίζει µέ τό µακριά πίπα του.'Η ζωντάνια τΞς κίνησης, & πνοή &- λόθειας καί ή &κρίβεια στα σχήµατα ταν εργαλείων καί των φορεσιδν µας περνο€ν σε Ενα καινούργιο κλίμα. Στό ίδιο τέµπλο εµφανίζονται σκορπισµΞνες καί λίγες &- κόµα μορφξς από τό ζωή καί από τή μυθολογία, όπως Ένας κένταυρος. T6 πιό λαµπρό δείγµα, τό κορόφωµα ατΗς της τάσης είναι τό τέµπλο της Εκκλησί- ας τοδ ϊταυροδ, στό δόση 'Ανεμοδτσα, κοντά στό χωριό Δρόκια. Έτό γενική του διά- ταξη τό τέμπλο αδτό δεν παρουσιάζει τίποτα 16 ίδιαίτερο. T6 µεγάλο του ξνδιαφέ- ρον βρίσκεται στίς λεπτοµέρειες."Ενας δυνατός παλμός ςωΞζ δονεΓ τό θαυµάσιο αό- τό ξυλόγλυπτο. Παλμός ζωής με τίς αντιθέσεις της, τόν πόλη της καί τή φρεσκάδα της.΄Λγρια ζδα συµπλξκονται σ'!ναν θανόσιµον &γ6να. Φείδια, πουλιά, φυτό. αγωνί- ζονται να ζήσουν παλε6οντας 16 "ενα µέ τό αλλο. ' Ένταση ζωης χαρακτηρίζει τόν κίνηση ενός πουλιοσ πού ραµφίζει σταφύλια. "Αγρια δύναµη εκφράζουν τα σώµατα δύο τσακαλιδν, καόώς τό Ένα δαγκώνει µε µανία τόν τράχηλο τοπ αλλουζΞ'λνθρωποι κυνη- γοδν "αγρια ζδα μέ Εντονες κινήσεις γεµξτες αλήθεια#νΦοροδν τίς πηλιορείτι;ες ! ! φορεσιές τΞς Εποχής τους. 'Ξνας πηλιορείτης σφάξει ένα άρνί πού τό κρατάει άπό τό κεφάλι.Διάκοι µέ Θυµιατό, πουλιό, έρπετά, λουλούδια, άπειρες µορφές συνθέτουν ένα πίνακα διαφορετικό άπό τή βιβλικό άτµόσφαιρα τού τέµπλου τού Μουρεσιού. Πάνω στό ύπέρθυρο τού ίερού βήµατος ένα παληκάρι σκοτώνει έναν τεράστιο δράκο. Νά συµβολί- ζει την πάλη τού κακού μέ τό καλό; "Ισως. 'Η προσωποποίηση, όµως, είναι τόσο έντο- νη πού περισσότερο είκονίζει τήν πάλη τού παληκαριού μέ τό θηρίο, όπως Εµφανίζεται σέ παλιότερες έλληνικές παραδόσεις καί όπως θά τό συναντήσουµε άργότερα σά µιάν έλληνικό προσθήκη στό θέατρο τόν σκιών | Καραγκιόζη/. 'Ακόμα κι όταν έµφανίζονται τά γνωστά Θρησκευτικά διακοσµητικά θέµατα, κι ατά έχουν αδειάσει άπό τό συµβολικό τους περιεχόμενο καί ξαναγύρισαν στήν άπλή τους φύση. 'Η άµπελος π.χ. δέν "εχει πιά τό γνωστό της συμβολισμό/"'Εγό είμί δ όµπελος..."|. ΥΕ τόν τρόπο πού &ποδόθηκε ξανάγινε τό κλίµα πού µάς δίνει τά γλυκά σταφύλια καί τό κρασί. Οί μορφές περιορίζονται στίς κύριες έπιφάνειες, άδρά σκαλισµένες, μέ µιά τάση όπερβολύς στό χαρακτηριστική λεπτοµέρεια.'Εκείνο πού συµπληρώνει τόν έντύπωση καί κάνει πιό έντονη τόν αίσθηση ξωΕς είναι η προσθήκη χρωµάτων στό κάτω µισό τού τέμ- πλου. Οί φορεσιές, τά πρόσωπα, τά ζύα, τά φυτά είναι χρωµατισµένα μέ τό χρόμα πού κυριαρχεί σ'αύτά. Χρώματα ζωηρά. καθαρά καί αρμονικά, χωρίς λεπτοµέρειες κα'ι δια- κυμάνσεις τόνων. Κόκκινα, λουλακιά, πράσινα, κίτρινα.Ά99 Οί διακυµάνσεις, όµως, τόν τόνων πραγµατοποιοόνται άπό τό ποσοστό φωτός πού πέφτει σέ κάθε σημείο. τά ση- μεία πού προεξέχουν δέχονται περισσότερο φός καί & τόνος γίνεται άνοιχτότερος. T6 άντίΘετο γίνεται µέ τά βαθύτερα σηµεία, πού δέχονται λιγότερο φδς κι & τόνος γίνε- ται πιό σκούρος. 'Ξπειδη οί όγκοι είναι πολυεδρικοί, δέν έχουµε µαλακές µεταβάσεις άπό τόνο σέ τόνο, άλλά σαφύς περιγραµµένες χρωματικές έπιφάνειες, άντίοτοιχες µέ τίς έδρες τού 'ογκου. "Έτσι, χρώµα καί όγκος, µέ τήν ίδιον άντίληΦη όποδοµένα, &… ξεχύριστα τό ένα άπό τό άλλο, &ποτελούν 'ενα σύνολο γεµάτο άλόθεια καί δύναµη. με την ίδιαν άντίληΦη, κάπως πιό συγκρατηµένη, είναι σκαλισµένο καί τό τέμπλο τής Εκκλησίας 'Δγίας ΠαρασκευΞς, στό Ζαγορά, καί άλλα τέμπλο. Χαρακτηριστικό είναι η περίπτωση τόν τοιχογραφιών πού ύπ6ρχαν σε φρςςα στήν α'ιθουσα όποδοχ6ς |άρχονταρίκι/τού µοναστηριού τού 'Αγίου λαυρεντίου, γιατί συν- δέει τόν έκκλησιαστικη ζωγραφικό μέ τό ζωγραφικό τόν σπιτιύν. Τό έργο καταστράφηκε κατά την κατοχή. Παριστάνει την ποµπό πού πηγαινε άπό τά Πατριαρχεία στά Σουλτανιξ κά άνάκτορα γιό νά πάρει Ο Πατριάρχης την έγκριση τής έκλογύς του από τα πουλτενο. Πρόκειται γιά ένα βυζαντινό έθιμο πού διατηρήθηκε, κάπως τροποποιημένο, καί κατά ΄ τόν Φουρκοκρατία. 'Ξπειδη η ζωγραφιά προέρχεται όπό έµµετρο κείµενο έχει διατη- ρήσει τό ρυθμό τού στίχου. "ιό µακριά φιγούρα, ύστερα υιό Βραχεία, πάλι υιό µακριά Ξ τονισµένη καί ούτω καθεξύς. Τό ίδιο έπαναλαµβόνρται καί στό δέντρα τού πατριαρ- x ι κού κήπου .!) &! ,… . . . . . . . . . . . . , . τα σπίτια τού Πηλίου "εχουν τά δύο πρύτα τους πατώµατα χτισµένα κατά τρόπο φρουριακόΞΒζβχουν χοντροός τοίχους µέ μικρη &σφαλΞ πόρτα καί έλξχιστα σιδερδφρα- χτα παράθυρα. Δέν πρέπει νά ζεχνούµε πώς δ όσφ€λεια τΞς εποχύς έκείνης δέν όταν καλή. T6 κάτω π€τωμα, τό "κατόϊ", χρησιµ1ποιεΐται γιό τόν &ποΘηκευση τόν προμη- 8ειύν καί τόν κατεργασία τύν προϊόντων. Στό δεύτερο πάτωμα όπάρχουν τά "χειµωγιξ- τικα" γιό τη χειμερινή διαµονή τύς οίκογένειας. 'Έκεί ύπόρχουν τζάκια, φαρδιοί καναπέδες/"µεντέρια"/ καί πολλά ντουλάπια. πιο επάνω πάτωµα, πού προεξέχει, είναι χτισµένο μέ έλαφρότερα ύλικό καί Εχει πολλά παράθυρα. 'Η στέγη του προεξέχει μ€ πλατύ ξύλινο γείσωµα καί σκεπάζεται &πό ντόπιο γκρίζο σχιστόλιδο. 96 πηλιορείτικα σπίτια &νόκουν, μέ τίς όναπόφευκτες παραλλαγές, στόν τύπο τόν σπιτιύν τύς βορείου 'Ελλόδος. Πάνω &πό τό κύρια παράθυρα τού έπανω πατώµατος, Ξµέσωςξµετό τό γεΓσο τύς στέγης, είχαν φεγγίτες µέ γύψο καί χρωµατιστό τζαµόκιι. Πρόκειταΐ γιό εξέλιξη τύς βυζαντινύς φωτιστικύς θυρίδες. πε τό πέρασµα τού χρόνου τό παρέσυρα τού Επάνω πα- τώματος έποχτούν τζάμια καί Ετσι καταργείται & οεγγίτης. 'Ξπειόύ, όµως, διατηρεί- ται ό όρχιτεκτονικός τύπος τού σπιτιού, στη Θέση τού φεγγίτη µπαίνει ζωγραφιστή δποµίµησό του, τό ψευτοπαρξδυροΞΞιΑπό τόν &πλοποιηµένη όποµίµηση τού σχέδιου τού φεγγίτη, τό ψευτοπαοόθυρο περνάει σέ καινούργιες, δικές του μορφές. "Οπως κόθε εί- δος πού μπαίνει στό θέση ίνός παλιότερου, στόν &ρχή είναι ίπηρεασµΞνο όπό τό οχύ- µα τού παλιού. Σιγά-σιγά, όµως, ξεµακραίνει όπό τό παλιό καί Ξποχτόει δικό του ύ- φος. Σχηµατοποιημένα φυτικό καί ζωτκξ µοτίβα, όνόσυχα μπαρόκ στόµατα πού προερχον… ται &πό &πιδρόσεις τόν βιεννέζικων βιτρό, Ηρεμο γεωμετρικό σχέδια. πού & έλαφριά όσυµµετοία τους τα σώζει όπό κάποια ψυχρότητα, χρώματα µέ κυρίαρχο τό µαύρο, βαζουν τη σφραγίδα τύς τέχνης πάνω στα λευκά μέτωπα τον πηλισρείτικων σπιτιύν. ολλ€ς φο- ρές όνόμεσα στό φευτοπαρόθυοα μπαίνει ζωγραφικός διάκοσµος µέ βίζα λουλουδιύν, . λιοντάρια, καράβια καί δέντρα. "Ας περάσουµε τώρα στό ίσωτερικό, καί κυρίως στό έπξνω πάτωµα, όπου βρίσκονται καί οί χώροι όποδυχύς. ?ό πάτωμα αύτό "εχει τόν πλουσιότερο καί τόν όραιότερο διό- κοσµο. τό ξύλο είναι τό όλικό μέ τό όποΐο διαµορφώνουν τό έσωτερικό τού σπιτιού τους οί πηλιορείτες. Ti ντουλάπια, µέ πλ68ος όνάγλυφα διακοσµητικό, έχουν πολλές 7 φορές στό Ξπ&νω τους μέρος ξυλόγλυπτη καφασωτή διακόσµηση καί συνοδεύονται από "παραΘόρες", ανοιχτό ντουλαπόκια για πρόχειρη τοποθέτηση διαφόρων &ντικειμξνων. τα κάγκελα, με την όφόνταστη ποικιλία τόν σχηµάτων τους, δίνουν την εδκαιρία στούς λαϊκούς τεχνίτες να παίξουν μέ τίς γραµμές καί νά αξιοποιήσουν αίσΘητικό τόν 6E- . ρα καί τό φαξ πρό κυκλοφοροδν &ν&μεσα στό ανοίγματα τους. Τό ταβάνια είναι ξύλινα. Οί &ρµοί ταν σανιδι3ν σκεπόζονται από δρμοκαλόπτες, πού διασταυρώνονται µε αλλους &ρμοκτλ6πτες ε'ιτε κάθετα, δπότε σχηματίζουν τετράγωνα, είτε loaf, δπότε σχηματί- ζουν ρόµβους. Στό κέντρα τα ταβάνια "εχουν όκτ&γωνο ξυλόγλυπτο κόσμημα, πραγµατι- κό κέντηµα μέ φδλλα σχηματοποιηµ€να, ρόδακες παλι "αλλα διακοσµητικό δίματ8ξ2'Έ- να ταβάνι στό χωριό Ψρίκερι "εχει στό κέντρο ανθρώπινη µορφή. Πολλές φορές ι ξυλο- γλυπτικη τόν ταβανιπν συµπληρώνεται με απλή ζωγραφική διακόσµηση. Θαυµαοτίς σε πλοδτο διακοσµητινΞν µοτίβων καί σό σόνΘεση είναι οί σκαλιστξς πόρτες. Γύρω από Ενα ρόδακα συντίθενται, σέ π ικίλους συνδυασμούς, γεμότΩυε κίνη- ση καί Ευναυισμό,σχηματοποιηµξνα φυτικό διακοσµητικά. Στοάς τοίχους, αναµεσα στό ταβάνι καί σ'Ένα ράφι ποό περιζόνει ψηλό 16 δωµατιο δποδοχ6ς, σε πολλά σπίτια υπηρχε ζωγραφική φρίζα. Πάντοτε παριστοσσε διάφορες µε- γάλες µακρινός πολιτείες: την Κωσταντινοόπολη, τη Βιέννη, τη Μασσαλία "η πιό κον- τινός, όπως τη Χαλκίδα καί τα περίχωρα της στό παρόσπιτο τοπ *ριανταφόλλον στη Δρόκια. 'Η ζωγραφική αδτή δεν είναι πρωτόγονη. Οί ζωγρόφοι της δεν αρχίζουν από τόν εαυτό τους. πίνει φανερή & "υπαρξη καλλιτεανικΞν προγόνων. 'Η λιτότητα «αν πε- ςιγραφικ6ν τους στοιχείων διατηρεί παντοτε ζωντανή την αίσθηση της φύσης, χωρίς να γίνεται νεκρή σχηµατοποίηση.'Υπόρχει καί τό στοιχείο τοπ Θαυµασµοσ, ξκφρασυ€νο, όπως καί στό δημοτικό τραγούδι,µ€ την όπερβολήι τα φηλ6λιγνα"κυπαρίσια !χουν five απίθανο δώσε, καθώς καί οίμιναρξόες, πού Εχουν 8φος περίπου "οσο καί τό µΞκος το8 χωριοδ. Τά κάστρο, καί πιό πού τό κάστρο της άαλκίόας µέ τίς Φοβερές πολευηστρες του, τούς πύργους καί τίς επάλξεις, δείχνουν τό θαυµασμό τοδ ζωγράφουυ."€ό χορτα- ριασµξνα κοµµότια της γης δίνονται µε ανοιχτούς πράσινους τόνους, €νΞ τα χ€ρσα µε 'ωχρα Ξ µονοι DE VEVISSE fl μέ ποικίλους συνδυασµούς τόν χρωµάτων αδτδ:49Ψό κυπα- ρίσια ζωγραφίζονται µε σκέτο μα6ρο, αλλά, καθώς συνορεύουν µέ τα πράσινα, φαίνον… ται πράσινα οποδραΣΞ ‘0 ζωγράφος Θανάσης Παγ6νης, γιός του Ριξννη Παγ6νη πού συναντήσαμε προηγουµέ- νως, ζωγράφισε στό σπίτι του μιαν &νάλογη φρίζα πού παριστάνει τοπία 105 κάμπου. Διαφορα ζδα είναι έραδιαοµ€να στό ίσιωµα µπροστά ο'ξνα χωριό. να σκορπίζει Ξπό…η στό ανοιχτόχρωμο φόντο σΞν κεντηδια σέ τσεξτο. "Όλα, µικρό καί μεγάλα στό φυσικό τους, στη ζωγραφιά Εχουν περίπου 16 "ιδιο μέγεθος, ύκριβδς γιά να µείνουν κεντ65ια. "Ωστόσο ξεχωρίζει μέ όξυδίρκεια τη φιγούρα τού κάθε ζώου καί τονίζει µέ κέφι τα ίδιαίτερα χαρακτηριστικό του. "Η κότα, δ σκύλος, & όλεπού, 16 βόδι, τού Θανάση Πα- γώνη, µε τό χαριτωµίνο τόνισµα τόν χαρακτηριστικδν τους καί τό ζωηρό τους κίνηση προαγγξλλουν τό κινούµενα σκίτσα τού σύγχρονου κινηματογράφου.έΞ) Με διαφορετικη διαθεση ζωγραφίζει στό νότιο τοίχο τού δωµάτιου δύο εθνικούς ηρω" ες, τό Ρξγα Φεραίέμ3αί τόν 'Υφηλόντη. Πρότυπί του πρέπει νά είναι οί λι€ογραφίες πού κυκλοφορούσαν τότε. 'O Παγώνης, όµως, κάνει µια δική του δηµιουργία. T6 σίγουρο πλύσιµο, & λιτός χρωµατισµός καί κ ΕπιμελημΕνη ξκτ€λεση καθιστούν τίς δύο αίτξς είκόνες λαµπρό δείγματα λαϊκΞς προσωπογραφίας. Τό ζωηρό τους μόαύρο µάτι καί τό λεπτό φρύδι θυµίζουν τό στίχο τού δηµοτικού τραγουδιού. " πδχει τό µότι σαν ξλιά, τό φρύδι σε γαϊτξνι......." Βυζαντινές &ναµνήσεις, λαϊκή αντίληψη, προσωπική &ξιοσύνη, συναντιΕνται καί συνεργά- ζονται στίς προσωπογραφίες αύτΞς. ' … 'ϊλόχιστα 'επιπλα χρησιµοποιούσαν οί πηλιορείτες22τδ στόλισμα τόν οπιτιδν τους καθώς καί µερικό χάλκινα σκεύη?Ηπροϊόντα της τοπικΞς βιοτεχνίας πού εκµαζε κυρίως σε δύο χωριό, στόν Πορταριά καί στύ Μακρινίτσα. "Ολοι οί χώροι ξταν ορωµΩξν0ι µέ μάλλινα ύφαντό, Θαυμαοτό Εργα των γυναικ8ν πού τό ύφαιναν σε ξύλονους &ργαλειούς. Τό σκόρπια δείγµατα πού ύτόρχουν δείχνουν τό δεξιοτεχνία καί τή µορφοπλαστική ίκα- νότητα τδν κατασκευαστριδν τους. ψΞ ύφαντό α3τό &νηκουν στην κατηγορία τεν κεντητΞν γ στόν &ργαλειό. Είναι µιά τεχνική πολύπλοκη καί δύσκολη όλλΞ δίνει αξιόλογα όποτελύ- σµοτα. Υό διαφορα διακοσµητικό δέματα δηµιουργούνται µέ τόν κατάλληλη συνεχή ίναλ… λαγη τού χρώματος του ύφαδιού στήν ίδια σειρά. Προσεκτικό µετρύματα €Ήιτρ€πουν στήν ύφόντρια νδ δημιουργοί πάνω στην Επιφάνεια τού ύφσντού ποικίλα πολύχρωµα σχέδια: γλάστρες, πουλιό,&ν0ρόπους καί γεωµετρικό σχήµατα. T6 µάλλινα ν6ματα β€φονταν μέ φυ- τικίς βαφές, σύµφωνα με πανάρχαιες συνταγξξ;ςξέξζί2ζύ"χξξ;ατα ξταν όνεξίτηλα καί είχαν μια καταπληκτική λάµψη καί φρεσκάδα. Χαρακτηριστικό δείγμα της τάσης της πη- λιορείτικης τέχνης να απεικονίζει τόν "ανθρωπο καί τί γύρω του ζωή- όπως τή συναντή- σαµε στό ζωγραφική καί στην ξυλογλυπτικη- είναι ένα πολύ φθαρµένα σήµερα κιλίμι, πού βρίσκεται στό μοναστήρι τού "Αγίου 'Δθανασίου, κοντό στό χωριό ΛαύκοέΞΖ, Διάφορα µικρό ξυλόγλυπτο &νήκουν στόν ποιµενικό τέχνη. Κατασκευάζονταν από βοσ- κούς µέ &πλ& έργαλεία καί είναι Εργα ύπομονϊς καί ξπιµονης. Οί πηλιορείτες βοσκοί. όπως όλοι οί βοσκοί της 'Ελλόδος, µεταχειρίζονται την 9 όγκλίτσα, µακριά ξύλινη ποιµενικό ράβδο µε Συλόγλυπτη λαβή. 'Η &γκλίτσα Εχει μιά βασική χρησιµότητα για τήν ξργασία τού βοσκού. σε τό µακρί της ραβδί συγκεντρύ- νει τό πρόβατα πού άτομακρύυονται &πό τό κοπάδι καί & λαβύ της είναι κατάλληλη για να πιάνει τό πρόβατα από τό πόδι. Τό σχύµα τύς λαβύς Ξθυπηρετεί τό χρήση του καί είναι στίς γενικές του γραµµές στερεότυπο. 'Ρνα οχύµα &πλό πού θυµίζει µιοανοιχτό 5 γαλλικό. 'Αλλό πόση ποικιλία οτί διακόσµηση αύτού τού βασικού σχηµατος: 'Απειρα είναι τό διακοσμητικό εύρξµατα. Γεωµετρικά εχύκατα, δρόκοντες, περιστέρια, ξλόφια, λαγοί, άνθρωποι, λουλούδια, κουλουρίτσες, όστξρια, καθένα μέ τό δικό του τρόπο κα- μωµ€νο, σέ Επειρους συνδυασμούς:2 Ενας φτάνει σε όξιόλογη γλυπτική !πίτευξη ιαµορ- φώνοντός το σέ δλόγλυφη µορφη δράκοντα µε μισανοιχτό τό στόµα, δπ'8που προβξλλουν τό μυτερό δόντια καί & γλύσσα. "Αλλος κάνει υιό πρωτόγονη πυρογραοία, πυρακτύνοντας Ενα µεταλλικό όντικείµενο καί δκουμπώντας το ύστερα στό ξύλο. Κοµμάτια &πό πολύχρω- μες χόντρες κοσμούν μιά Ξλλη &γκλίτσα. 'Ρθθετα πετραδόκια, παλιό νομίσματα καί λο- γύς Ξλλα μικρά &ντικείαενα χρησιμεύουν γιό τό διακόσµηση των λαβύν.0ί όγκλίτσες, παρά τίς µικρές τους διαστάσεις "εχουν κάτι τό ξπιΒλητικό. 'Η όμορφιό τους δεν ε!. ναι χαριτωµένη. 'λκόµα κι όταν τό Θέµα τους είναι εύ0υυο, ύπξρχει μεσα στα µικρά αύτί κοµυξτιε ξύλου κΞτι άπό τη μυστικό σιωπή των δασωµξνων βουνύν. 'Επίσης οί βοσκοί κάνουν ρόκες γιό τό γν€σιµο τού µαλλιού όπό τίς γυναίκες. Χα- ρακτηριστικό είναι τό σκαλιστό όνθρύπινα χερια τύς κορυφύς τους καί τό µικρό κου- δουνξκια στην κάτω τους Ξκρη. τό κουδουνόκια αύτέ, µέ μιά όξιοσηυείωτη δεξιοτεχνία, είναι σκαλισµξνα &πό τό ίδιο κοµμάτι ξύλου µε τήν δπόλσιπη ρόκα. '?τσι, καθώς & ρό- κα κινείται µέ την ξργασία, παράγεται Ενας οιγανός Έχοξτ"?τό Ξντικείµενα τύς ποιµε- νικύς ξυλογλυπτικύς περιλαµβάνονται, ξπίσης, τά ξύλινα κουτάλια καί πειρούνια. 7τύ. λαβή τους σκαλίζουν διάφορα σχήματα, όμοια περίπου μέ τό κουτάλια τού 'Αγίου "Όρους, καί Ξλλων περιοχύν. Ψτό χρόνια τής Ψουρκοκρατίας κυριαρχούν στην ξκκλησιαστική &ρχιτεκτονικό τού Πηλίου τρείς τύποι ξκκλησιδνι οί µονόκλιτες ξυλόστεγ:ς βασιλικός, οί τρίκλιτες Συ- λόοτεγες βασιλικές καί οί µονόκλιτες μέ θόλο. Καθένας &πό τούς τύπους Ξχει πολλές παραλλαγές. κάθε πηλιορείτικη ξκκλησία είναι καί μιά παραλλαγή αίύν τον βασικύν τύ- πων. Πολλοί παρόγοντες Επιδρούν στό δημιουργία αύτύς τύς ποικιλίαςι οί οίκονομικΞς δυν(:ύτητες τόν κτητύρων/ πού Επηρε&ζουυ τίς διαστάσεις καί τό ίλικό/,η διαμόρψω… ση τού Ξδξφους/ δν είναι σέ κορυφή λόφου, σε πλαγιό, στό κέντρο µιξς πλατείας, σέ πολύ κατηφορικό έδαφος/, η θέση τους σχετικά μέ τό χωριό καί τίς προσπελάσεις/ πού 10 καθορίζουν τή Μόρια όψη τΞς εκκλησίας μιά πού τό ίερό πρΞπει νδ είναι πάντοτε πρός τόν όνατολή/, γειτονικές προΌπ&ρχουσες οίκοδοµ€ς/ πού επηρεάζουν τά φωτιστι- κό &νοίγµατα καί τήν τοποθέτηση τος &νοιχτοδ έξωνάρθηκα/, & χρήση /Ξν είναι καθο- λικό μοναστηριοδ, ξωκλήσι 5 κεντρική εκκλησία χωριοσ|. at µονόκλιτες ξυλόατεγες βασιλικές !χουν μικρές διαστάσεις καί είναι συνήθως ξωκλήσια. "Εχουν δίρριχτη στέγη σκεπασµένη μέ σχιστολιθιπές πλάκες. “Evan χτισµέ- νες σε &σοβάτιστη λιοοδοµή"κοί δεν εχουν &ξιόλογο γλυπτιπό % ζωγραφικό διάκοσµο. 'Γξαίρεση αποτελεί & μικρή εκκλησία τοσ &γίου 'Ιωόννου, στή Μακρινίτσα, πού "εχει Επιµελημ€νη ίσοδομική τοιχοποιία καί πλούσια γλυπτική διακόσµηση. Ξυόοτεγεέ τρίκλιτες βασιλικές είναι οί περισσότερες καί μεγαλύτερες εκκλησίες τών χωριών τοδ Πηλίου. 'Βξωτερικξ φαίνονται σΞν µονόπλιτες γιατί & δίρριχτη στέγη τους σκεπάζει καί τό τρία κλίτη. Τό μεσαίο κλίτος είναι πάντοτε ψηλότερο καί φαρδύ- τερο άπό τό δύο πλαγινά. Τά πλίτη χωρίζονται µέ δυό σειρές χτιστ€ς κοΚονες. Οί κι- ονοστοιχίες συνδέονται με τοξοστοιχίες. Γονόπλιτες βασιλικές μέ θόλο είναι 5 µικρά ξωκλήσια Η καθολικά μοναστηριδν. Ο! Θόλοι κατασκευάζονται µε ελαφροσς πωρόλιΘους. Λπό τό λίγα συµφωνητικό πού σώζονται, άπό εξοδολ6για εκκλησιΞν, &π6 λογαριασ- μούς ίδιωτικδν σπιτιδν καί &π6 επιγραφξς µπορο6με νά σχηματίσουµε τόν είπόνα τον όρων Εργασίες ταν μαστόρων. Συνήθως &ποτελοδνταν άπό δµάοες 30450 &τ5μων µέ επί κεφαλΞς εναν &ρχιτ€κτονα. ϊ6ριζαν από χωριό σέ χωριό φέρνοντας μαζί τους καί τα δποζόγιά τους. Διάφορα Ξθιμα συνόδευαν τή θεμελίωση, τό χτίσιµο καί τήν &ποπεράτω- ση τΞς οίκοδοµ5ς. Σφάξιµο κόκκορα κατά τήν τοποθέτηση τοδ Θεµέλιου λίθου, αµοιβή ταν µαστ6ρων, τά "θεμελιάτικα",κατά τό χτίσιµο τα» θεµελίων, προσφορά ρακιοδ κατά τή διάρκεια ταν κυρίων οίκοδομιπδν έργασιδν, προσφορά δώρων κατά τή ζεύξη τής οτε- γης, "μαντηλόματα",.'Βκτός άπό τούς χτίστες, οί διάφορες δµάδες είχαν καί τεχνίτες με διάφορες είδικότητες, όπως τούς λιΘογλύπτες|πελεκόνους/γι& τήν κατασκευ6 ταν γλυπτδν΄όπέρΘυρων καί &λλων διακοσμήσεων, τόός τεχνίτες 106 γιαλιοδ /τζαµιτζπδες/, γιό τά υιλόµατα, τοός ξυλουργοός/µαραγκοός| γιά τήν κατασκευή τΞς στέγης, τόν Θυ- ρΠν καί τόν παράθυρων. ' Κάπως ίδιαίτερς πρεπει νά έπιμείνουµε στήν τεχνη τ6ν λιθογλόφων /πελεπάνων|.. Τά &νάγλυφα σέ πέτρα Ξ ντόπιο µάρµαρο είναι συνηθισμένη διακόσµηση σε πηλιορείτικες εκκλησίες, βρύσες καί &ρχοντικά. 'Ενδιαφ€ρον παρουσιάζουν οι επιγραφές μέ &ραία !- ζξϊλυφα Ξ Ξσώγλυφα γράµματα καί µε λογής κοσµήµατα πού βρίσκονται σε πολλές ξκκλη- stag. 'Ξκτός άπό τό διακοσµητικά μοτίβα πού συναντοδμε στήν ξυλογλυπτιπή, & λιθο- € 1 … τ…… … . … γλυπτική…παριστάνει καί δγίους σε προτομή. 3τ5ν εκκλησία τον 'Αγίου Γικρλάου στήν .…Πορταριά, στόν "Αγιο Ιωάννη της Μακρινίτσας, στόν "Αγιο Γεώργιο, κοντά στόν "ι σ- …σό καί σέ πολλές αλλες ξ πκλησίες, στόν άνατολικό -συνήθως- τοιχο βλέπουµε χαµηλά΄ - άνάγλυφα µ€΄ µορφές άγίων. T6 σκάλισμα συµπληρωνονταν παλιότερα νξ χρωµατα που τώρα Έ΄τά Ξσβυσ.ε & ηλιος καί η βροχή. 7Ξ έλαχιστες περιπτωσεις σωζονται ιχνη τους. "Η πιό΄ ΄&ντιπροσωπευτική µορφή λιθογλ6φου τ5ς έποχξς αύτ5ς είναι τοπ Πίλιου…Ζουπανιοπολίτη.΄ ΄ζνΞπε΄στ5ν…ποµπανία ενός'λαττοΞ &ςχιτξκτονα…;οδ"Ξχτ τισε πολλές έκπ λησίες στό ……5λιο ΄τδν είΞοσαετία'179Ό-Ξ1Ό, το? µαστρο…15μου……'?.τ:νη του "ί?.ιου. Ξι "τοτε ει ένα C) πετά της λαι΄πης 'γλυ1τιεης, We: τήν ' ΄.Κ ζξεχωριστό'φαινδμενο. ΞιΓτ5'στ5'πν:ΐππ .'αί-στ .πι5 ΐρτια Έκφραση επί έξαντλει τίς δυνατότιπ τ…ες…των στοιχείων της...ι" τό γλ5πτη µί-… , …Χ…ιο βασικά τό |ν-ρωπι"ο σωµα ε:ει ΄σχημ" άσί…ς, επάνω στήν Άτρία'Ξτουμπϊει & πνπλος του.πεφαλιυυ… νξπ.'|΄ στά "χ:;μτ αδτ… πεντξει τίς λε πτταξ1ειε. "ίναι,,Ρ€ΒαΞα, Ενα σχ5… σε πιό ΐίνει τήν ΄.1ίεΘησ΄ή της άκαμψίπςξπαίςτΞς=Ππρδτητας. 'Χλλά Έπριβδς γι'τ5τό΄μπον ' ρει νά συγκρατει αίσθητικΞ τόσο πλοΉτς Ξτι διΐφορα κεντ54ια πςύ:τό΄γεμίζουν. τ΄ίν…. ΄π…ι1Ρλρντιν5 η σοσί πεί… τό γν5σιο αλα στικι αίσΘηπα πού κυριτρχοδν "τή σύνθεση τόν ( ο λεπτομερε-ιΒν….3 , Ηπως…"…΄'κό;εληρη τή λαϊκή τέχνη, τό κύριο πρόσωπο 5 τό µέλος τοπ σώυατος από κά- ν…νει τ5 νσρσκτηςι τι.5 κίνηση τονίζοντ αι νε τό μέγεθος. 'Ό' Άγιος σπαλ΄ίζεται πολυ ' ΄ μεγ:Χ61επος άπό τούς …γγξλονςι Τό χξρι τό... Αγίου΄ που εύλογει γίνεται μεγαλύτερο άπό -τ8 ντε !! λο πού στέπετ" ι άν ίνητο στ… στηθος. 'Οταν. 5 κύρια σηµασία της παράστασης βρί- ΄σπεται ;'Ξνα 5ντικείνενο, τ5τε Ξμψπνίιετ1ι ενα χέρι, που τε 5ιναιολογει΄τσι άπό ΄κανξ+ να σδµ ,κ ί κρατ.€:ι τό άντι κείμσνο, σκάλισµ€νο σέ υτερφυσιν… µέγεθος. και; συχνά-σέ εκκλησίες το? πηλεόυ, κυρίως στήν κόγχη τοΞ ίεροδ, πάντοτε ΕΈωτερι- (" ", ΄κά, είναι ξντοιχι μένα 5ντ(λυοα που παρπτ.Ξνουν ξεκλησίες. Ψίς άναπαραστάσεις σότξς -χαρακτηρ€πει…εντονη σϊηματοποίηση, πρό συνοδευετι τπτ !πδ άλλα γνωρίσµατα τ5ς λατ- π5ς τΞχνης,.δπως Ξ,Ξξαρση µε τό µέγεθος της χαρακτηριστιπ5ς λεπτσνξρειας. Οί σταυροί ε.χ… .…π βρίσκονται στ5 στέγη΄τους5σπαλίζσνται σ'Ξνα'άτίοσνο.µξγεδος, σχετικά µέ τίς… '-fit;fiff«5Lg τετ Ξργου,'Π΄πχετιχ5 5 &;1λυτη συγντταίΗ Ξ…άνσγωγή δρισµξνων΄&ρχιτεπτονιµ -π3ν «"οινειων 1€-Μοτρητιν εδοη;ω ., & προσΒ5πη…8λλων …εµάτων ναί χάιιττα "! άλλη πλί- ανα.…Νευουν.κσΘαρά…οι…κοσµητιπ6 ν…ρα#τ5ρα στα !ργτ-αότ€. ΄"=λλωστε π:σοδισυδς.τους , νει|τι ν-ΐ τοσπ5τουν µιά στγαεκρινµ΄ντ ΕπιπΨντι.τ πεί ν-' ξ.ντνχΘουν σε Ενα΄σάν.ολο. πού είς …. ΄ναι…τοπλεµξν αξ΄ την ισι1ν ντίληνη. Ρό 35 μτ 8! μπτρονπε- νά τς ΞντάϊΞ ουμ: στ5ν κατηγο- . , ' … .' ? Φίπ ετ.ευ…ν…:…υ τά π5ραν ο'ι…λα'ιτοί τεχνίτες άπό τ5…ααεσο περιΒάλλον τους. "Αν…ηταν 1? ππςπε-νΞ πάρουν…γι€"πρδτυπξ-τουςζτρβς "υγχρτνους…Ή τούς λίγο τσογεν51τε… Β= ετ:ι Θΐ ΄ρους τύπονς-Ξκκλησι6ν.-ΐΉν8, 5µως, στ5.Π5λιο ξχυυµε, πιω έΐ54πε, µ5νόι3απιλιπ€ςΐ- )…. μέ δερ ιντεζ ττξνΕς,ζστξ &ν5γλνφα Μ?.έπ1υμε πξντοτε παλι5τερηυε΄τ5πους µξ…τρζλοξω'΄ … Α= παρζνυρα, µέ ψηλοτυµν…νους τρσ.ύλλους, µέζψηλ5.πλευριτΞ καμπαναριξ %… -λλα γνωριομα τα.έν ντε ελδς Ξ -…χετ: µέ τήν πη.ιµ…ξτιιη * *1"ιτ("ικ' ργιτε"τονικ5 Ψδ΄Θέμα΄5ν5κει… στ5ν1κατηγορξπ τΠν'παλι5τερων επξξνυν"ματίβυν πού παιουι…ξη'νν μέ Άφ€ςημζτ τήν Ξ.… . να ρνστα.η της πραγµατιπ ::ς.…'λπό γενιά, δµώς, ΜΞ γ:νιΐ'πςζ Ξζπ.τ το τΞν:Ξπο… …. ,. ,… …. …. …. '… . .… . ,, … ….. χπυαν.΄την επεφή=τους…μξ τ5 πι…ρς,τ…Ξ,πχοιπτΞνουν Μαξ εγιναν'ππλ5€ ι'""γ….ιγδ …Θξµπτ:.ζΐ…5λεβξολικ' ωσιιΓρ… καί ι'"" ζηιη τρτέρχ'υτ ι…5ΦΦιΞΞζ . ΄ .ε€.1 την 5ργ5.πατεργτσζα…στΈ…χρ»νο-πνζ ?15 Χΐΐ…ιε 'λλισµζοΩΐς…πολ; 5µ11ζ€.ξµµ΄7…ν Ex …;..ηπςα !ζ I! a l Ι΄…- a . … . η - | ." … …γιατί εγύπν Ξζελι:3εϊ Ξ (5ν>εεη . το Ξρυµνες… ευνειες και πάµ=µ… .πει …στ 6 δι 'ο(νπτιγ Ξπο έλεσμυ με! οχι στήν΄ω…,.γ:ν ή. &ινλονννι κδ'αΞτ5 Ά€-΄ Jua Ξκει αέε..ρές .…ραλλ4ν ';-αξση τού πτ5 *ρχιτεΜτσντι6΄μξλος,΄>ΐ εν λογζΞσ τ€ς έπιοΞνειαΏ πού Ehwryrlcf;115 Υειτ…νια5.Θ€μεττζπο6 16 περιΡδλουν 5 που υντιΘ-… '! : ' . ΄ ….- - , . ... . …µ τ536 ς.ηΓ.….1υν τις ια"τ&ρει(, ς μνααογίες καί τ5. …ι€πλ:ν5 εαν. “MFQX5 τον , [, ΄γνόριομα, σ ΄Ξλει τίς πευικτν εις, ναι " …υμμετμζα γύρω - ' Έναν ιεντ µι::΄ "τΞονα; " Π…», ' . .. … … | | … .…. . . .… ,, . | … …;…" ΄… - Ο πενεριπ€ς πντΞς…αςΩνας:τον(ρεται ο µ…; το ΉψΌζ…ιύΩ ;ςγ5υ. . . ΄. ' ι… …. υ…… …ι΄ . ι ' . ΄… σ΄ . ο . ΄ . ΈΞ χωρι5…τυΠ Ππλζυυ…έόκοΞνΐίι ιΞν ϊιεζ τον γοητεία ττ8ν ε.ιννπ του: 'ϊ5τ8 ……βξ3αια,.5γ;Ελςτει'στξν Ξ…αί αργιτςκτονικ τιν «πιτι5Ό τους, …τες tuna-1E: ΞππΆπ… ο€ες 15€ στίς σκαλιστ"σ γρασΓςι ο 'λες τίς… 1 …χ.νές ……6- J ελετ 5r σμε Μυν5Ητιπΐ'ντδ σηιερι ιν5 5ρΘρο. …υφε€λεται, 5κξμπ,."τ5µαγεζ;…τΐς ……5 .1…ς τους, μέ τήν ι ιπιττη , … . . υ… . … .… …. … … . "χάρη κάθε Ξ? .:χ5 το!! ετόυς. πέρα, ομως, π5…τίς λεπτοµέρεις.1.:ς κ5τές .µ…α"ι ,χ.5 .πηλιςρεζςιχΩ'χωρ;ΐ Ex ει µ΄ιΞ ΄ξεµοοιοτ5 ?ιµο;ήιξ'σ; ν5νολο. πρ? νΐ.5ςε0λετ€ι σδτξι. ι… ,5πλ8ς, ξ΄γραωικδτητα ποξ νηµιουργέΐτάι.παΘ€ς τ6 χωρι5 Έναπτδσοετάι χωρίς… νά "λουΘ=ι δ.ρισυενους ξιοΞ € Ψς κπν…νετ; ?€1τ9µερής'µελ€τη… τΞς π0>εύδ€µί ας τδν λωβΉν τών …ηλι"ΐ εώς Ε΄ ?ΐε….π :εΈι …ΐ…ιε ν΄ωτι…ν. :5ν ΐπλ 5;; ,ποξ 53&Ξ΄€ΈέΐτΏι !Έδ… 'ξνά …τ1'….Ξ …με πεντώιΞΐ εν 55; ((5ν δρυί?΄ "ν;εντ.ννΓοι 5 -..9Ψτευτιπ5ξ΄ο!ππνρνι4 .κΞ΄ξςΐχώμχ#γμγικ5.κίνητ;5τ!Ξ΄ξώριοδ.…"ω οι δ'τ ".: … τ-"υεξ ζϊ…τεία, δις; κςί δ…τξνζ τ'ιΑ΄ …. ,΄…-'΄΄ρι΄!.".'… ]" ';.ζαςι'ε;Ξ ΄…'.…: 5-5 ."΄ζ,'.'-λ…=1.… τ'ε'μ;΄΄ &… 'ζ:;.€:;.λτζ.=-ΐι',΄ ;;." :" τις ( "… τ1΄,"τ'ς΄':'.τ…. "fir-05:15.1“) .… ΄πυρξκρ΄μ!τΞχ΄5Ξξµζξυ΄5…;ΞΞσξτΞν…… Μι ιΡ>ω ζξ…πτευΏ€΄ Φιν-€ν ΄5΄πτισ|τ! 5….΄ τή. :λ:τεΞπ…κυ(:τµοχω"ζ5ν…ξυΐλ:5ε…µ5…τ5 ΐι1µδντΩση'τνΞ.ξ?ξφους.Ε'Γ3τξποΚ"Θδ'8ε ε έτάι5ξ&Αεντρ! ονο3ιντ.ι…..5ς…τΞ ??… τα 'τ?ιγέΐα…:φρ !νυ'4 :..«…'µ, ..- .-.. #5……. ΄5.ταν "€πλ στ" ΄ΨΨ9ι3 ,"! τΠν 8ν8ντ"Ρ8 'ου. 811!!ϊ€…ΞΐΩ!!ξξι &ΐΞ΄"Βΐ€'΄ΐάΌ!!ξζέ1α΄% μεζ… ……»τα009ΐ τ"ν ν:νηοτμ…»ιυν ΄το…7- 3.640" ηπζ ξ|- ";…χριψξτ"σς. ΄δΐδν…Ψ""=Χ!΄ξ ξΚλτ'εµπδζ΄ … =ξπΌ0εΞο ουν τδγ δµδπςνταη΄ ωνΞπτυξ1ρ… άπω: δύαυ…δπΐπγει΄ξπΑτούη |λΏΥιξ-Ξ Υ!0&δρα,…΄ :1μεγ"ει κνλη"ι1στινς ΐςιοκτνπε '.ς ίέ.;……… -&… . … … … … . ΄ ωε6εορς' ΄σπ"ξ εΐναι ΄8 κ6…πετοκ,΄"ο… ξεΜψνξ.΄& ΐπ6 Ξνη…ζδχιπ8 Ηδτ1αρδ fiat, éfitf, ν΄! &)'11΄'΄ΡΚ.θ:ι … σε -δ'΄…΄'…'ε-…΄)ΐΐΓυι",. Μδ'4,΄….ο.΄')€ι ΄ εΥ-1?.΄178.ςτ… ς….) …-ψΙτ;ςπηι…-ς8΄ τδ&:…ο ΦΔΧ 1΄λ'ιΠι΄ΚΜΌσ|΄ 15 ΐΕρξΞ"8 "Τέρι τδ.!ώΛιΐ Ξπότψ1ξΐτπι.ά€1-Ξ……:ι…π……ξωαπ8µ:νπ κ6τπππ !!! !8ια€τευπυς ΄5υΌΞΏ"ΐ 1εόΞ…;8 ΧΜΏισ%8…τουι; 'υ΄ τξ Ψυήιξ ψποεΉσσ: ΐ':ιαζ " σνο…ο κα! τ! .Rvfltgn1 ΄ ΄…ιδΡδµατξ΄΄""'΄ ,ζυ…ϊ "'ν8΄΄ … Ήζτος΄ 1fl1oc ειναι « ξνζνε΄ιο,… ΄""'1…διά!!'οψΠνται κατ΄ …ησπ…1# ,ξ ΗτΡΧ!ας,-.ξέι ΧΏδ?α85ζ .Ρτ. τ"'Γ€Ω'σ 3ν-ώ"" «τρν…-'εν…η ΐΐ"΄π€αιΘΖΚώή τπυς 1Ώ…ς τή θάλασσα. υνξυ: δως τ€ ξπ ίνες… εα[σκςνςρι "18ν 1ιδ ι…;τ- Έλι1λε γι… 1ιηρν#πυδ δημ… της1€Πι"κξε. ΄΄"ΧΑ΄……=πωπι€;…χςς:τ…ν τ…"Ρδ" ?ΐ!ν",…Ξτπεταλλε8=ντ…ι τΠ'φυ…ιπ6 δι…µ6…ιω…6 εΘπ… . ΐδΞζΐύς…γι: "":ηυ"'κΡΧ8… ι""1 επ…! :ΚξϊΠΕ8 δεοιπ!!δ Βξναι στααη!!Ριη "ας! «8 νδ…- 1 ΄΄΄ό 8΄΄΄"΄ "΄το΄€' ΄΄τ"ς ΄Ξΐτξ'ΥΨΏι5 ΄ΆΨΐΚΒΟ, 108 Ξλδκει κατ! τ6.56έή-;τξ%!!ι΄ ?ποσ!€η; ΄5 ΏιΞτ!τ5 τ' 5ν>να τ…? "ηριπδ… αδτοΌ- 898Χιο… !!ρδ…!!ξ τεν ξέτςµεμη…πΌσ…χ68ει]ΐ€ΐ??ευ . ΐ6 ""Ό"ΐΐδΐ γιά ΐ΄"ω€΄ξ.ΞΆιππ25΄άπό…πηλιορεζτιπμν,κυαι3ν. >ξδ.ικξς λςπεις * .4 λζνιατ…ι σέ… ηΛηΓΆ πατα κυιΧοοα»Τπε η πσ0"ιολοα#ξρ?υ| "Πήακξυ…΄ ,τιπΠ΄"… τελετΜν ΠαρτυΡηπυ' €ι??λΔεπ ννωνπ τΕΝ 1"λεο5ουιπΠυ πσοΞχη…8τ…,, Άπω, τε λπΜ|……… ΄ 0ν0γα!!€ε Άντσ€πας,'ζωπς… '…Β Λι1"""€"η τησ "ΐΓυε τ8" …Χωοιων. Ψελεψταζα,. σε κπΑιο 618γειο΄σπιτιοσ…βρξΆ1.τ: !εέ?"Υ7"?!΄!35€ δτπδΓ5«!του…).αϊ68΄τολε…8πυυ. τ"! Φζξιτ…ΐ που…ψέιέομπτσξ…;Έ5 τή…Η.πριν€τσ…!…µξ…έρ…γμήτιπξ κ,τσ1ΉΉκτινξΡ π"Απ?σεις λΨσεωρ'πε-…-΄ ΄Χεα51µιω3γ """ΐ1!!€ξτ"?= δ?δ…τϊς:ΐπσΐΡ€ "':ιγξς εζκα…ν ξ……ιο"οο 32? »! !"ιτυι( …"΄ ' '΄- ζ'ΐζ|΄΄΄!!;΄…΄€=΄!!ζ΄΄΄΄Ξψτ?χΞ.ι΄έξΐ΄ϊ%… …." "ε€ξ €ΐν ξπτλευΘΞΏ…ση'δΐπτ6κη τξξ λ"έΚΐξ…Π!!ς!!τΞξ!!!!ξ΄εζναζ ξαγδσΐπ. ξν&έΞύ- ΄!!ξη… ιε,ξλ;.»υ …πι|σν κ€ν…π'ν,'6 πηχπνικ! ξΡ""ξυμάτιΚ6'?".πνώγ6ς:τ5?!8…σιοσ#ν τ6νΗδζ ,; ΄λική΄!!ξ"" 8Ψ"πτδξε…ζ"΄ ΐ"Πζ€ Ξτως- " ε-?υς τους. τυπτ…ΐς τ5ς πνε…µν…ιγ? ασ! γ.λΆι-…. .τΓΐνικΐς ΐωϊ€α΄5 δπηνεπ# 3Φ€ ςΓ(]λ"΄ΐµξπ πΐζς΄ς int “x éxvt’ π"πΐδοση .'νοζ.νει? τό ζ.δρξ… ο νι… τΞκ ε'πΡ.ι# τη? ξέ!!"ι γοΒ"του. 1'δ !λς66ς΄…Ό ξλξτνικ6 κράτος… περιφρ#χςβ 1…ξ … …δην΄στι! Υ΄…7ζΐ' "α΄ lit-CI ΄τδ΄ν τεχνη της "(…: >.ότ΄ριγ΄ξ, Μπους,…" "&? ιου……ωρΜς ……ζ.… …… ………ηΡΓ…Ώι. .…ου 831: δ…Ρθμ(ντιπνδΘ'τΓε… νς)πζ τ…σ …ον…;Έ…υ, & νεΓχ,€Ό(ιΆιΓ"6Γ ττ€ν ;θ"ιτεκν…νιγπ… ..…ςΕ… ": γλυπτικ6,΄ εν#οπ(ζουν τόν ξθνικι΄ ΄……ι,ε πολιτζσ"δ Ρερ,ια…"…ζ…!……Υ…ει…ά…Ή,τ:…… …ξ€ν΄΄"ΐ"ιΐ€Έΐ ΐδτ…: 'Θ"ως. !! 5λισζα" ΥδγοΡα τα "cps κρεµ Γ τ.οδηπαλιόΞ πο)ιτ€πυαΠρ 45 ΄?6µξ … έ;ςουν ;υ.εΓ 3! ρΐζες µαρ.ζνει .ι δλ€ .λην&ς δ 3-µµ…ς. '?+ίκτ…Χει…ττ! ;;;α- νξι;΄τεχν.κή. '!! ει…π=λία δωηγΞ & πριχει…ι…λέ…ει:. ξ== & …υµµέτΞίπ, ξξίξτη π µπυ- ΄.Φδ€ξέας.΄#α!λιγ€αφΐα, Χαρακ€ηι€δουν τά Εργα τ5ς λαϊπΞς τέχνης τϊς΄Ξτ…χΞς…ε3τύζ… 14- ρια Ξέφρπση «ασ Ξεν6υς γίύεται΄μιέ ξ…εσοσω#υλ6 τέχνυ. ΄ ΄ &'&'?πηζΞξ΄δ΄φηµµουργιπΞς παλµΞς΄έοδ kaofl’&236z§u¢s£ac Ξπ3τςµα, ίεχξυμε ξκξμή-πι… βιώσει; στήν δ…αντικ6 ετζ χαλκουρ ία καί … S ζω ρσ(ιπτ,. ΐτΐν ΞΘ…όςικΐ &κτ€€ Ξπ€ 1 | … « » . |) , , > . ή: --- . η΄ ! ΄- επί-« ! . "!…, ΄΄ .», -,. » .-- - " : ":!: - Ώς… .…,-..…-…… ΐ'΄…-΄.΄… …. (, ,." Γι΄…Ι΄.ιεζ 1ιεΡι …ι-…'.…- εις , .ιιξ.ε (, «.… .I ι,-)Χωγι µις?! ζ.ζι" -'΄1΄.' ! 'η;- ΄.---'ι…---,Ε.ιΓ.,΄, -.,.....-ι -1 κ.α.,. "Η'., :…» µιτσιδν τ:6 .γωριΦι Ξ'γ…λ(6ντσι με "8ν 8 ργαλ.εισ:. …?τη χαλκαυγζκ & ίΐπης ?ησΞέ…;,΄&- πό τέ χωρι΄5 .αν…λια,- ευνελζζει µε ..ι.Δ>€. .ξυ παράξενη. Στή ξ;τ1…=΄ι:ή α…ρ΄ζόνν "δέ… σπουδαίες πρ…>ιυ ιπδτη.τεςι νεό ιπ(ς αι…)νι ς…) ., νξυ:ιξ"υς µέ τ:ξ ξ"»ι" ?νΣυ- 'μαεζα:"υρι ε ιτά χωρις .οδ …ηλί ιν κ;ζ µ.ξ ξλ:χι: τι «ναι?? "γι.:ιιε τ'ιλ»κρ… CE; . … . καί φ6;ητΞς…εί;Ξνες. ωιψραμξνος &! τ! γη ια ζ…#»΄ ηµι δέ, ειλ5ς,.ψιαχυς #1ί ππΓυ- . , ΄ .. ΄- ΄. ,: . - ΄ . . " ," ΄. ζ'…'ΏνηιξενΌζ, δ.ΥΛπψε Xal: ι,αΥζ'ι΄ΐ-'ξ:ισε"΄υ΄ήν πα…:…1ιιιΐ.. .ξ γ…. 'ι(.ι'-ίΙς ευ',1/…'ι EU :C‘:l“..-'_’.‘ '3~.""L-- J’- ΄. __ .. |. ., . . . , ΄ .. . ΄ .χ , ., " όΐ πμ€…χοί;ετωι1;;«ξυυ»τπς «τίς Ξπιςπν;ι;ς ;ωηρ5,-κπςσς€ ;ω€ χσ;:6μενπ γ('ν'ι…. {an - "ο , ΄ .. ' .- ΄΄ .., α΄ ' . …. … , . 4… ξαναπΞνει παιυιά γιατι μας €ινει-ϊιΞ|αΐγη ωµά τη νυν τμΐ#τπ να ξιγΞστνυε "δν νανο- .. . ΄πη πεΐβα µες καί νά ξ;νά;; Ups τ€ν…κ;ρ#ενι η καί λαίµ…πγπ Ξς&πς & ς.΄ιυτ;;…τ εν; …µρωπας-δ :υνεμ€υος, &-τα…απµξν&ς,.δ μιά! :Ξ .…ύΐ, τ… -ςέηηξ, τήν ξξώµρσπζε. "can-5o λάβφις “up? τοδ .:6 Ξχ…περς" εΐπεν ? ε…"ι1νος. ι ', …νυ(, κ.α δ φτώχ8ζ φΗυ&τςνεΧλΞς'µΐς Χέρ€Έει Ξ;τι-€ύτ5ς ΐΠπΞς 3ξν έΐχε.'Άδτ5ς & :ειει95ς ΄πς'…ζ΄ ΜΓη΄-.|. '-…΄μξνως ,ξλ…ι'΄; θε !, εν: ν ως)… ζεί ;;..'.τ;ι΄,΄…'τΐ= ΄…ς..:'..?΄;:;-καρΐι".ι"ιι". ΄…΄".'΄ι. , ΞΓ'";!' ".! ΄ "."! "ι .:.'".ί L, "" ΄φα εμγων {fin ξ ;ζπηµης τεχνης, Ξ.! ίτ'; ιζνει, 3 ως, έν .ξν8:λ5ς.πάι:€6:γιά 3 -…τι- π5 .ζα .vnua. : Θεόφιλας…πξ9ενε 4τ΄ 193΄ ΄3)΄36 3 3! ,Θ'4") ΄ '…'εύτερος λάΈπδς ζωγρέφξς΄εΞνπξ'ΐ΄ΐιπυκπυς.ζ;ιετΐ.µνλας, ππξ fist .πΞµ,, εξ…ξζιη I ‘ . -" ., ,- ΄…ο ' «, …… ΄ , .κξα υ1 έτυν,,π'Ξυα…ναυ:ηγ;€ο €3ενιντι Ξ . τΐ ΄……. …ινπι υν. Πι -σ……ς…: - υ1;ϊ;ς και - . …΄ -,΄ . . . … . ;" … ; ζωγραφξςει πλαζρ και δαλ1σσινοδς.ύς6λυυς σΞ…Ξνγψ µικρδν »ιπστΞ;εων. ?δ επγ« τών . . . υ . ΄΄΄ ΄ , . . ν. µ΄ . ΄ …' .- .΄ ειν1ι Eva ;ρπγυυό; τής δςυλειΞς τπδ ύφυζηγξζ]υ,';υµιο ε,… ςπυ :Ενω; τς……;.ς… ώς | ) …τξ :γ τήν &µ6μφι€ τες φέρµας…τΟύ κ… ν'ποξη«ή ςξα €εε;€κ. μ που; Ξωγρ;ςίϊει τΐ έΧοΐα ΄ ΄ ΄΄ . . | - …- … . Ο … . ' [If :.3.΄";ε…λε:ινμξ' ε…. νά!) .'ιι΄ι «Με. Ξ.΄'ΐ-Ζ …'.'ι λ!ΐξ.΄:;'.΄'.µΞζ,=€βξζ. ειναι-..".….'.'…-7ζ.;'.;.1… ΐξι'.υ':΄.ΐζ€| …-,-'ι.α΄, , …Ξνάν Ξν8ρμτο ε;; E ζη:ε τψ-. πληΐυ,…τξν κατασκευή τού, φανζ?ι-"ανΕΐι, πφφ…Έ+κπ… (, πεύ…κέθε…πδμπος τΞν σκοινι€Ώ τ…υ…κά€ κΞξε Σαλέ της… ου -ξιιας ε. ν . €στισµΞν… εξ τ6ν […ρ8τ…. τευ, οι λεπ .ταµξυειες.ειναι πτέιχειε δα… ψιΞς .:.υ ζω . ιε…υ Ξ… τ…υ. ι .΄ …. ι, . τ΄ …: ΄ ΄- ΄ . .' … . * ΄ 'ψ…….γει µιΐ αυξηση κ οντΐ τί… …- ΐπη΄ µε. ' .δπ…ία &…υνί-ομτ:µ ; λειυυυρτ€π;των…Ξν- ΄ταρτιΠν, η φ5ρµα κ&ΐ ?… μυνινμηιη τί?-ν .1…πςέ:Εν. (""θι΄43,- .φοΏξας της.… ' αξτήµυ;π τα… συμπα;ρ΄ιυτων του. ΄ 16… ΄. σ΄ . … .. ΄ .' …." ΄. . … ". σ΄ … ΄. . ο … ιναι. πολύ δύσκσλο… νΞ πε΄ριώγρ ει κανένας τήν ποικιλία τόν μορφών καί των πλ΄αστο 18V & ιτεδξεων ;8ς τ€χνης τσδ Πηλίου. "ήµερα δίνούμε ενς &πλ6.καζ…€ναγκαστικά €λ-.. λειπ€ς διάγραµµα. €ν && Ηταν "ασκοπο ν€ …σημειώσουµε σύν;οµα τίς πηγές καΐ΄;Ός…ξΞι- -…Ξρ&σεις τίς λαϊκΞς τέχνης του ηηλίώυ. 'νλ6κληρη 5 €λληνιιή καϊ46 τέχνη δ€χε;αι κά- &θε ειζ avg. έ.ι…ρ σεις΄ …χωρ΄ίς νά ξάΛµπρίΚέιξΛδπώαΛξΛ1114Εέιλ31 χάνει ΄τδν €λληνικ6;ήτΙ ζ;ης 855g η δ&λασσπ δέχε;α.ι ;6 γλυκό ν…ερι χιλιάδων ποταμων χωρίς νά ξαλµυρβζει. Λύ- ΄όιξ πηγ€ της éCVALfi pfitflfUuavtavfi τέχνη. "Ο &γιογρΞφος… που ζωγραφίζει µέ ;1ν πατρο-. "παρέδδ;η τεχνι΄µη τούς τοίχους ταν ξκκλησ ι3ν καί τίς φορη;€ς εζ|δνες, ειναι δ΄ κυριος 4." & …µε;άναση .πδ ;ξς μορφ€ς.;Ξς µεταβυζαντινής µας τέχνης, που Εχαύν…πλού… σια €πω;ερι: δ;.;α 5 biota ο€ν γίνε;αι Ξν;ονή π Ή,η, στίς πληµµυρισμ€νες &16 ζωή .µορφ€ς τηι; λ…ϊ:ης μας ;€-χνης γίνεται µΞπψ 15V &νιπαρασ;&σεων ταν νεοµαπ;ύρων. 3ηλα-΄ 'Ξή οί .ιογπ€…πι ζωγρ&φιζαν για΄…αµα=ειγμΡ;ισµδ- « γιού-ς πού πέθαναν €π€ ?ουρποκρα… |τζα' ΦτερασπΠ ντας,µάζί µε τό χριστιανισµ& .κα6 τήν €€ νιπή δπόθεση." -€;πιος ειναι ΄΄καζ δ πηλιπρε€;ης :€υς 'Λ&6…τολος πού θανα;ω0ηκε στα 1686 όπερασπΐΓον;αε ο=κονομικι=; ' Αλλη €"€άραση-ερχε;σι &πδ ;ή δυτική Ευρώπη μέ τούς ναυτικούς πυ,Ξ΄;υ6ς €µτ6… ρους.| Από τό 18ο αζωνα ενα µε|ε.λο µέρος της ξλληνικΞς λα΄ϊκης -;€χνης γαρακτηρίΓε…" ; l &πδ ;ήυ&ν1µιεη ντδπιων ,ι€ διτιποευρωπα…ιν:ξ στοιχεια, &νάλογα µξ τίς σζιονομικ€ς πας πολιτιστικές σχέσεις πού ειχε κάνε ;όπρς μέ τή «want-61d ' "π;&νησα μέ Ιταλικ€ ς;0ι- χεϊα, στήν Κρ3;η gar ;&΄νηπιξ τυΞ άζγα€ου με βινετσιάνικσ έΣ5ικδτερά, στό Θεαααλ€ά ΄µ€ βιεννξκ;κα.… παρ&%ε=για 'νπ"€σαυε ;ή διαµδρφωση τόν ψευ;οπΛ;ράθυρων µ€ τες έπι4- δράσεις .;οΠ μπαρόκ. …'… … € σπγχρονη έπϊνη-ιη τέχνη ρήσιµε6ει γιέ τή λαΐι6 σα» πηγ6 θεμάτων.' ννόεΐ;Νι ..- . πώς δ€ν΄πΞνει αν; ίγραφα &λλ€, µ-Ξ .ϊφετηρια ;δ &ρχικδ …Ξργω npnxmoCL στό δηµιουργία. ΄ €ν8ς-…διτόό τη;…καλλι;εΞνήµµτος.' ίσ6νδεση τροαοποιει;αι΄…νιληγα µε :6ν έπισδνεισ ΄πο…6. πρ…-ζωη,ςαι… »! δια…µ…υήμηθεζ, πρ&σωπ….προστίθενται & ιιή'Μ!΄ιζΉυ"τΠι,' 8230 ε€…κ'ιν-ες σιγα-ι ΄;…€θεντ.αι σέ νία & µ€ι δια|ρει;αι σε δύ…. … Ήιιρ5;ερης. Εκ;ασης, ΞλΣ.& κι πδ;ή όημαν;ινη, ειναι ή-έπξΆυα"Ώ ;ϊς &ναΐΘλ€;;πη΄ τ€χνης.' & ταυρπιπδ;κα;&κ;ηπη της π&;ήΐυσς πως, ππδ…πρ&;ή…ε τέσσεοες…αζ6νες,-"εφε4;…; ρε (.€ γωνι,πς !πινσινων€α τή λαϊκή µας… ;Ξγνη-µ€ τίς δνατολ€τικες… ;€χνες. ' ΄ '΄Λς εξ νυμιπ-3εΐ, µε 869. ειπαµε παΡ'πδνω, πώς λαιπή µας ;€χνη ειναι΄-Ξνα κόµη"… " πο δτικο παζάρι. 'Ο έλληνικδς λαός Έχει δικά του πράγµατα νδ πετ. "Π &πξραντη έφο- μοιωτική του εκανδτητα προσαρμόζει κάθε ξένο στοιχεΓο στή ντόπια δραση. Κάνει πιά τ€χνη παθαρΞ έλληνική. B mm}: A. I'AKPHY ΙΒΑΙΟΡΡλΦΙΑ 32- 44: 'Εθνικοσ 'Ιδρσµατος /ξκδοσις/ι Σπίτια τϊα ΖαγορΞζ. ΞΛθΞναι 1949 Ehvavatvaén ’5n6ct. | ?! Ev 16 &ηλίφ Span παλαιά καί σύγχρονα χριστιανικ€ μνη- µεία. 'Λλεξάνδρεια 1960 "uxpfi Yttanut 'Ο ζωγράφος Θεδφιλος στ8 πήλιο.… Βόλος 1939‘ "Ηχος γίτσου Haunt": "Τα"… : Πηλιόρε€τιπα ψευτΩπαρ58υρα.- Ά5λος 1942 | Λαϊκές ζωγραφιές στό ξοχονταρ€κ; ποθ µοναστηριοδ το! "λη Λαυµ€ν… ΄ η στό Πήλιο.… Βδλος 1947 "απρΞ A(Mom 'Η πηλιοοε!τικη λαϊκή τέχνη./"ηγξς καί ΞπιδοΞσεις/.- "Αθήνα 1948 "ππρ€ ΐ€τσου Μηπρ3 Κξτσου "αποξ Υεταου ΒακρΞ Κίτσου "ακρϊ Κίτσου "& ,… αν"… 1%πσ€ Κίτσου "ακρ€ ΐξτπου ΗακρΞ Κίτσου "α!!ρΠ Κίτσου !!ακρΞ Κ€τπ0υ ΓιαπρΞ “Osman ι Πηλιορεξτιπες φορεσιξς.- Ε8λος 1949 : Παραλλαγές Ξν6ς ζωγραφικοσ θεµατος. - 'Ά85να 1950 z Δύο λαϊκοί ζωγοδφοι- Γιάννης καί Θανάσης Παγώνης.… Βόλος 1952 : "'να µεταβυζαντιν5 τέµπλο στό Πδλιο.… 'λθΉναι 1954 | 'Ο καπετάν Στξργιος "πασδΕπης καί & γλύπτης Ά€λιος.--4δΧσς 1955 : 'ιρχιτξκτυν Δπµος 2ηπανι6της.- 'ΑΘήνα 1957 : Ψευτοπαοάδυρα τοπ Πηλ!ου.- Β6λος 1957 .. ?υαβολ€ οτί πελ€τη τ8ς πολεοδοµζας ταν χωριών τοπ Πηλίου.-'Αθή- να 1958 ' 'Η ξυλογλνπτικ€ τοπ Πηλ€ου.- Βδλος 1957 I. Αϊ νεοελληυςκαζ λαΈκαζ τέχναι.- 'ΑΘΞναι 1959 Πικο& πελετήματα.# Βόλος 1960 'Υφαν1! τΞς Θεσσαλίας. …'ΑΘπναι 1961 Χατζημιτ8λη '4γγελιππς : "Ελληνική λαϊκ6 τεχνη. Ρουμλοδκι, Έρξκερι, 'Ικαρ€α.… 'Λ63να 1931 3'; 4,0640"; τα! "αξία.; 2ηεκαι«΄ Ν-…€µΜ μς:'€6…φηξ όψης… …να? "µε Μα…"; ω…………

Είμαι ιδιαίτερα συγκινημένος που μου δίνεται η ευκαιρία να ξαναμιλήσει στα άλλα είδη έχω μιλήσει αρκετές χώρες. παλαιότερα ηπειρωτική εστία πίστευε στην εταιρεία ηπειρωτικών μελετών και με την. σύγχρονη σκέψη. αρκούν έτσι ελληνική καρδιά πριν από 40 περίπου χρόνια. πάντως πριν από τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. μόνο εκείνος που είχε εγκαινιάσει τις διαλέξεις του πρώτου τάγματος ες ες. παρουσιάζοντας στο όλον τον τώρα κύριε. σκηνοθέτη του. τον ενώ το γαλάτσι μέλη. σε ένα διάλεξη που έδωσε στις εγκαταστάσεις του άρματος του. είναι υποδεέστερο το. και είναι και το τρίτο. ότι σήμερα συμπληρώνονται 500 στην διάλεξη. θα μιλήσουν φυλακής γραφική ύλη φυλακίζονται γραφική. έχει γίνει πιο κοινός τόπος ότι οι κινήσεις της ελληνικής λαϊκής ζωγραφικής. βρίσκονται στη βυζαντινή και στη μεγάλη μύτη φυσικά αυτό λέει ουσιαστικά τύπο. κα ποιες ν όπως και κάθε κατάσταση αρχίζει να δημιουργεί μέσα από τα σπλάχνα της ορισμένα στοιχεία. που άρχισε να έχει διαφοροποιούν. καθώς τα στοιχεία που να δείχνουν αποστέλλονται στοιχεία αυξάνουν τα ποσοτικά. έρχεται μια στιγμή που αυτοί οι βαθμοί μια ποσοτική αλλαγή δυνατή ποιότητα 1000 και τότε πια έχουμε την ανάγκη της μια από τις. κοινωνίας τέχνης από μιαν άλλη. πρέπει λοιπόν να ανιχνεύσουμε πάρα πολύ σύντομα νέος ποια είναι τα στοιχεία της σελήνης και της μεταβυζαντινής ζωγραφικής. που σιγά σιγά κλείνει εξελίσσεται για να φτάσουμε στην κινηματογρα εκείνη καθώς επίσης και να επισημάνουμε. έναν πιο χαρακτηριστικούς σταθμούς. φυσικά αυτό μόνον δεν μπορούσε να αποτελέσει το αντικείμενο. μιας διάλεξης χωρίς και αυτοί να είναι. ότι στοιχίζουν οι εισαγγελείς ζωγραφική η οποία είναι 9 12 διακοπή ρεύματος εν τέλει τα. εννοούμε πάρα πολύ συχνά. παραστάσεις με ποιες πως εδώ είναι από τον ανά πάσα των μετεώρων βλέπουμε τον παράδεισο όπου έχουμε την ίδια ώρα σου εδώ και πάρα πολύ καλά τα νέα. βλέπουμε τον είναι βέβαια το τι είναι για να μη βλέπουμε ένα πλήθος άλλα από το καταθέτει μια πάρα πολύ. καλά χαρακτήρισε δε. σε μια πλέον του μου. 17ο γεγονός που στο βιβλίο μου όχι εγώ είμαι βέβαιη ότι η Ελλάδα. το οποίο τον φίλο μου. τα PL βέβαια υπάρχουν λουλούδια υπάρχοντα κι αν. που είναι. ιδέα από τη ένα μ.μ. λιτότητα αυτό που είναι Ετσι των τοπίων των παλιών των δεινών είναι δυνητικά λίγα στοιχεία τα οποία καλώς προχωράμε πλέον στον. δέκατο ένατο αιώνα μπαίνει και ένα άλλο στοιχείο την εικόνα. βλέπουμε ότι. όπως ακόμα και το δικό σας αγώνα του θείου. ναι με τους σοκ από τα νέα κανάλια θέλω το 1800 μ.μ. εισιτήρια. γιατί άκουγα το ρεπερτόριό της είναι εντελώς ν ήσυχο αλλά εκείνο που κυρίως χαρακτηρίζονται. την εύστοχη καλλιτέχνες ζωγράφοι προσοχή ένα να κοιμάστε. οι διά όροι με τις παραστάσεις που έχω δει γύρω γύρω. παριστάνω ρίχνει προς κοινές. οδού που βιώνουμε από το μαρτύριο του αγίου ιωάννη Ευάγγελος απόστολος των νέων ένα μέρος από το Πήλιο θα δούμε μερικές χαρακτηριστικές δεδομένης. βλέπετε να γνωρίζει το ηλιακό τομή του αγίου δέχεται λοιμό 1000. του του έχουμε πάρα πολύ όταν ο ένα κατά του ιράκ οι ματ ντέιμον. πάρα πολύ όλοι οι λαοί είναι σχεδόν μπορούμε να πούμε λέει έχεις ζωγράφοι. γίνεται εύκολα. όπως και ένα. εδώ πού είναι το Λείψανο πολύ. τι λέει αλλά θα. κα το ένα τέσσερις κούπα. ένα ακόμα λίγο φως από την τότε. καθαρά το ΚΚΕ θυμίζει. τις λαϊκές μας κόσμου μας. αλλά ακόμη και η παραδοσιακά θέμα. όπως αυτός άγγελος που βρίσκεται το μοναστήρι. του ι Αναστασίου ένα τόπο που. μόνο σαν παράσταση πλέον έχει ξεφύγει από κάθε. μάχη αρχικά έχουν μεγαλύτερη. από μια αστική εταιρεία. άλλος ενας γείτονας από μια θεία. διάφοροι λίγα έχουμε. διάφοροι μύθοι αλλά μόνο μια. και ενδεχόμενες λύσεις σε ένα από τα πλοία της NEL lines αφού είναι. Προγρα μματα στην κινηματογρα. μου κυρίως ειδών κρέας και νησιών είναι μια εταιρεία. εδώ έχουμε έναν ιερομόναχο. ο ζωγράφος φοιτητών κατάγεται από την Άρτα οπότε θα δουλεύει στο ίδιο ζώδιο το γνωρίζει την αλληλογραφία σας. αλλά ακόμα περισσότερο χαρακτηριστική. είναι έννοια δυστυχώς πολύ ταλαιπωρημένη εικόνα αλλάζει εικόνα. που μήνες τώρα όλοι που χαρίζει. ένα χωριό βεβαίως βίλα Καζούλη. όπου στα 1988. ένα ζωγράφος Κωνσταντίνος ζωγραφίζει το λίστα έργου Καπετάν Διαμαντής πάρα πολλά. κινούμενες σε. δηλαδή διά της βίας. αλλά δεν μπορούν παρά ένα από τα μυστικά της για την τέχνη της δημιουργίας που πολλές φορές πέρα από τις προθέσεις του δημιουργού. είναι προφανές ότι πραγματικά ο Διαμαντής άγνωστα του ηττημένου διαχείρισης καθαρισμό. είναι καμωμένο μου πάρα πολύ και θα τα πούμε από το άγχος από τα καταπράσινα του όλα αυτά τα πράγματα δυστυχώς εκτυλιχθεί έχεις ήδη πριν από λίγα χρόνια οι σχεδόν ίδιο κατάστρεψε που δέχεται. λέει 9 Διάφοροι αιγαίο ωραίο τόπο μας. μειονότητα ζωγραφιστεί στο λιανικό. ας με συγχωρήσουν οι στόχοι των. Παπακωσταντίνου αλλά θαρρώ πως έλειπε επίσης. παραδειγματικά άρχισε να ζωγραφίσεις ιταλικό. αλά Παπακωνσταντίνου στάση ή ένα λαϊκός ζωγρα σπάει ποσά που ζωγραφίζεται έτσι λοιπόν. Διαμαντής πατούν έναν ειδικό ταμπελάκι δεν είπα. σιγά σιγά από ν Παππάς γεωγρα πως. χέρια μόνο λαϊκός άνθρωπος και το ζωγράφισε με πολιτική. όταν μετά τη δήλωση του έργου και σε πλέον δημιουργικός Ηράκλειας. ξαναθυμήθηκε τον παπά. ο Διαμαντής πατώντας πάνω στην ύλη της γ και πότε το Meizu γραφιστικής ιδανικό. επίσης σημείωμα πλήρη. ανάμεσα στους ισχύος εδώ έχουμε τον ίδιο μήνα το ποτό δεν θέλει να τον ιδιωτικό βίο των Ιωαννίνων ενώ η άλλη έγινε δεν μπορεί πια να το πάνε ένα ΤΕ ΠΑ. είναι δηλαδή πια πάρα πολύ κοντά στους πελάτες τους εγώ και των άλλων λαϊκών μας ζωγρα. θα περάσουν τώρα αυτά βέβαια πάρα πολύ σύντομα γιατί δεν είναι το χρέος μας θα το μερικές νύξεις άνω του. θα δούμε τώρα μερικές υγείας από τις πηγές από όπου πήρε μέτρα. και να δούμε. πως επεξεργάζεται τα θέματα που. ελέγχεται από ένα αλλαγή η έκδοση του Ερωτόκριτου έχουμε στείλει είστε πάνω στο νερό. μνημεία του χώρου είναι ότι σε θέλει παρά οπότε πάνω. από το έργο αυτό γίνονται πολλές λάθος θα ρίξω πάνω οι ολικές απαλλαγές. είναι διάφορες άλλες υποχρεώσεις και πάνε. δύο που συνταγογραφεί ποιο. μια ελίτ δηλαδή πρακτικά παρά μόνο ένα ταβάνι στην κέρκυρα. μια ακόμα κ αν τα είχα λοιπόν να βγει όσα. υπάρχει ένα. του και να τον λόγο είναι άνετο χώρο ενώ γύρω του. κατηγορούμενο για να. ο τι κάνει μια πλήρη αναδιάρθρωση της συζήτησης γιατί αν σας λέει πως μας αυτοτέλεια ως. το πόδι υπάρχουν συνεχώς πολλά πρότυπα είναι απλώς ένα ερέθισμα για να ξεκινήσει ωτογρα. θα δούμε σε μια δίκαιη και. τοπόσημα για να κριθεί η. εδώ έχουμε μια άλλη φωτογραφία παιδιά μικρότερα πλοία ενώ φτάνουν το πολύ τα είχαν ήταν πάντα ότι δεν πηγαίνουμε. Γι' αυτό είπα. στα 6800 32 ένα Παναγή οτι στη ν ήσαν Κουβέλης το. ποιοι δύο από τους πιο μια αίσθηση ότι. δεν παραλύει τους γύρω μου δεν με το γράμμα που βλέπουμε το έχουμε όλοι. παρά μόνο τα ψηφιδωτά που δημιουργεί ένα. Forum μου. ο νιλ. χορηγιών όμως για την χώρα είναι να σου πω. καν δημιουργώντας έτσι ένα πράγμα. ιδιαίτερη. είναι ένα από αυτά είναι τα νέα για το νέο του look. γέφυρας. ηχητικά και οπτικά εδώ ναι εννοούσα. ανεξάρτητα προοπτικά θα γίνονταν εκλογές το. ένα δεύτερο στοιχείο είναι η έλλειψη. ωτογρα πόσο δίνει περιθώριο βέβαια τα υγιή κύτταρα και τα απλούστερα κλινική και το. και κάνουν έκκληση για προφανώς είχε βέβαια στα οστά των the who κάπως αλλά να πω ότι ο ζωγράφος όμως σε ιδιότυπα. οστά από τα πάνω με 1000 λέξεις διότι σταύρος χαρακτηρίζει το κτίριο της εκκλησίας. σέβομαι ότι για το κλείσιμο των μεγάλων ιδεών παρά παράταση ότι ένα αυτό που πουλάει η προσφυγή στην χώρα δεν έμπαινε έβγαινε από το φράγμα. γέλιο γέλιο όταν είσαι μακριά μου μια μπάρα που βρέθηκε μπροστά σε ένα. θελω να το πάρω το οποίο θα κρεμαστούμε 9 ,. στη χώρα μας ανοίγει τη βεντάλια. φαίνεται ένα επικόλληση. του μοναστηριού του μεγάλου σπηλαίου συγχρόνως να 9 ισχύ παρά η οποία βεβαίως χωρά πολλές εκατονταετίες μπορώ τη Μοναστηρίου. δεν ισχυρίζομαι βέβαια ότι παγώνει στο Πειραιά πειραιάς. από την παράδοση αυτή. το πιθανότερο είναι ότι στη. τους την πόρτα της Εκκλησίας εκ Νέου τα 102 έφτασε μέσω μιας κάποιας χαρτογραφεί. εν πάση περιπτώσει αυτό δεν αλλάζει τίποτε από την κατάσταση. και τώρα περνάμε. τις εικονογραφήσεις των αρχοντικών αντικρίζουμε ποτού Μανούσης αριστερά στα 1762. στη χώρα στη φωτογραφία ΑΠΕ νέα. βλέπουμε να δει τα πόδια κα. του βλέπουμε και εδώ να γίνονται ακόμα. πάρα πολύ εγώ δεν μένω στα τεστ και εγώ δεν είμαι πολύ καλή εικόνα. δωρεάν μυθολογικά θέματα. αλλά εκεί που περισσότερο χρόνο στη συζήτηση περί ταιπεδ οικονομία και την εικόνα. που είναι χήρα από το σπίτι του νάνσι. γι αυτό μια. ακόμη πιο νόστιμη τη βίαιη πτώση του επιπέδου του κρατάει στη γενιά σε πάρα πολλά σπίτια αλλά επίσης θα θέλατε τα. είναι ένα παιχνίδι ένα πείραμα μια φυσικά. δένει μόνο πολιτεία παρά μακρινή πολιτεία φωτογραφίζεται. ξέρουμε όλοι όπως διευκρίνισε ειδικότερα στη Χαλκίδα. έχει ζωγραφιστεί φρανκφούρτη όχι του BYOD στην Σιάτιστα. η βενετία στη Μασσαλία η βίαιη και ένα πλήθος άλλων. διατηρεί το που άλλοτε αυτή δίδεται στον πατριωτισμό των ελλήνων θα πρέπει μάλλον. να το αποδώσουμε θάχει πυροβολεί τη βία που ασκούσαν να πέσει θύμα μιας πολύ βίαιης. και όπου υπήρχαν. ζωηρά και δραστήρια στην. είναι πραγματικά μια πάρα πολύ ωραία βέβαια. και επιπλέον με τη ίδια εικόνα παρουσιάζεται ακόμη και στην τεράστια. σε τούρκικα σπίτια. εδώ είμαστε πλέον στο Ζαγόρι χωριά μας τους. στοιχεία αυτό που όλοι κατά μια έννοια είναι από τα λίγα που διατηρούνται παρά να. είναι το ΚΚΕ δεν είναι α λα καρτ για να. οι νέοι CEO με θέμα ενώ η. βέβαια πολύ πάω καλά στη νέα εποχή και να έχω μια εισβολή πάνω στην Ελλάδα. το οποίο εργασία πλέον στον έτσι εγώ τον ελληνικό λαό επόμενης έχει τρεις από τα βασίλεια των μάρεϊ μάρεϊ. είναι βέβαια δεν. παρά ένα για τη. αλλά χωρίς ιδιαίτερα. είναι να περιμένεις καιρό εγώ. είναι το ήρεμο. σπίτι του τώρα πια που μέχρι και σήμερα αυτό βέβαια. έχω διαπιστώσει αρκετό κόσμο στην αρχή. είναι ένα μαρίνα στο βράχο από τους πελάτες της ηπείρου. τέτοιο ταλέντο μαρίνα ζωγράφος την εποχή όμως ότι ίσως γιατί στο δραχμή. αρνητικά σε σημείο χάρη σε δύο θητείες τους Πασχαλιά. καις τους μαρίνα. αυτό είναι ένα πολύ ενδιαφέρον θέμα που θα το δείξουμε και στιλάτη. στην. επαγγελματική τους σώματος. αυτή τη χειροτεχνία ζωγραφική συ πληρώ. την το κόσμο Κατατακτήριες κατά. υπήρξε μια εποχή. που οι έλληνες. είχαν εναποθέσει τις ελπίδες των πόλεων η. ακόμη ναπολέων άνηθο όταν τότε σαν εκπρόσωπος των ιδεών της γαλλικής επανάστασης. ότι κατέβαινε προς την μεσόγειο κλπ βέβαια κάποτε όλα τα παιδιά σε. ένα μου εγώ λοιπόν που είναι και έχει πάρα πολύ ωραίες τοιχογραφίες η οποία δυστυχώς. όλη τη μέρα από τη γη περισσότερο παρ' ότι 10 9. έδιναν εικόνα. εννοώ έχουμε παράλληλη ωμά από μια Κωνσταντίνου πόλη που βρίσκεται στο σπίτι του 30 φίλους αλλά και. πλεούμενο υπάρχει και. με κανόνια τα οποία κατά κανόνα. ήλιε κατέφθαναν ενώ ποτέ δεν χάνω τον αγώνα το. νέα εικόνα που έχω πάει από πολύ καιρό για να δει κανείς. κι ωραίο λόγο μπορεί και να έφευγα αλλά πλέον και ως. άγνωστου λαϊκού νούμερα. 1795 ολογία. είναι ένα είχε προηγηθεί ένα κόμμα είναι εκτός κι αν τη δω βέβαια εγώ δεν έχω. περίεργα καμωμένο με πάρα πολύ γιατί νέα ευημερία άμεση κίνηση της δουλειάς. την οποία δεν είχαν συγκεντρωθεί τα αιτήματα αλλά. και κατεβαίνοντας προχωρώντας ευχόμαστε στα κελάρια. αλλά μιλάνε περί. στοιχεία αλλά βλέπουμε και εδώ και λίγη. αυτά τα μπάζα που θέλουν όχι μόνο θετικό τώρα πληγές να προστατεύει και σε άλλα σημεία. ένα από τα κυριότερα διακοσμητικά θέματα συζήτηση της λαϊκής ζωγραφικής. είναι καλή περίοδος που. ταμπελάκια καθώς επίσης έως ολόκληρη σχεδόν την Ελλάδα συναντιούνται μια φορά με τα πρακτικά ήδη παραγωγικά κέντρα είναι 9 9 υπό χωρίς αστική τάξη. η οποία έχει πια κάποια εμπιστοσύνη σε αναπτυσσόμενες δυνάμεις στις. η οποία προσπαθεί να κατακτήσει την επιστημονική γνώση του κόσμου αρχίζουν στα σχολεία νέα όργανα φυσικής χημείας ιδεολογίες ρεστοράν λίγες μέρες. αρχίζουν να γίνονται μετάφρασης στο νοσοκομείο τα κι αρχίζει πλέον να αγαπά και να το δούνε και στην καλλιτεχνική δημιουργία για να μάθει την. κατά τον 10ο αιώνα π.Χ. κυρίως στο δεύτερο μισό του 18ου αιώνα. σαφή τάση για προς μια. 28000. περισσότερα κι εδώ είναι το σπίτι του και τα. τα μοντέλα. ένα όνομα τώρα για να δούμε από κοντά τον τίτλο από το πολύ ρύζι όλο το χρόνο ναι ναι τα έργα από την αγία μαρίνα σου. είναι σε πάρα πολύ μεγάλο ύψος. επόμενο Λετονία κάνουν καταλαβαίνει κανείς πόσο περιληπτικά ότι ενώ οι διάφορες μορφές. σας μερικά στοιχεία για την μα πουλάει κάνετε ένα. είναι σχεδόν τα. όπως επίσης και μια. τολμηρή καλλιεργεί κανείς ότι παρά τις. έχει κανείς πάρα πολλές πλήρη. δε νομίζω ότι θα ήταν πάρα πολύ ήσυχο. να αποφύγει κανείς ένα τέτοιο. εδώ μια μόνος τονίζει εκείνος ο γράφουν τη διαβολική να κάμω. παρά άλλον μια γυναίκα η οποία υπάρχει και. 1702. γιατί παρά τη λαϊκή ζωγραφική. ήσαν και είναι το μέγεθος. 20 γυναίκες από το να τονίσουμε να να επιστήσω την προσοχή. σε φυσικά οδηγεί σε κάθε τόπο. συνηθισμένα αμαρτήματα για το βλέπουμε στα βουνά να πουν πάρα πολύ δυνατούς αλόγου σουίτες. ήταν εκείνος που τους σώζει ανθρώπινες ζωές. αντίθετοι στον γάμο πολύ συχνά βλέπουμε τον παρά να πιαστεί εκείνο που χαλαρώνετε σύνορα αίματα. εκείνο που μεταφέρει τα φυλάκια των συνόρων προς όφελος του. λοιπόν αν έχει πονέσει το μια γυναίκα να. κι αν ακόμη δεν είχαμε τις μαρτυρίες των περιηγητών τι λένε πάρα πολυ τα φώτα η τρομοκρατία. θέλουμε και αυτοί οι ίδιοι είναι χώρου ενα άλλο ωραίο έργο έχει λέει διότι υπάρχει και. και το γάλα. το σύστημα του συζύγου. εκείνο που μου κάνει εντύπωση είναι ότι. μπορούμε να στηρίξουμε. θα μείνει για πάντα. μα πάντα αναφερόταν σε δευτερεύουσα μοίρα του. το μαύρο εγώ στοιχεία είναι πάντα για μένα αλλά επειδή είναι κοντά στο πράσινο ο την αίσθηση ένα κλασικού ως που. όποιος ήταν έως το 1886. παρά το σοκ των. εγώ εγώ τότε δηλαδή που ως κοινό. είναι σχεδόν ως εισόδημα πρέπει να. τη δική μας απόδοση και ενέτεινε. με τα χαρακτηριστικά τους. και εκκίνησε Κωνσταντίνου κάπως τα κινούμενα σκίτσα του νεότερου κινηματογράφου. πρώην ιερέας και οι βιογραφίες. αλλά μου πια είναι πολλές κι όπου Σύροι.