0ΡΙί1|ΒΗ Μορόνι; ι ΚΙΤ?ΟΣ Α. ΜΑΚΡΗ? OI ΤΟΙΧ()ΓΡΑΦΙΕΣ ΤΩΝ TUITION ΤΗΣ" ΕΡΑΤΥΡΑΣ -?'ΕΛΙ'ΡΓΑΓ- Αυτή η "άγνωστη χώρα", η Ελλάδα, προσφέρει άπειρες ευχάριστες εκπλήξεις στον "ε- ξερευνητή" της, αλλά και Θλίφη μεγάλη από τη διαπίστωση πως δεν είναι µόνον άγνωστη, µα παει να γίνει και αγνώριστη µε το ρυθµό της καταστροφής όλων των στοιχείων που συν- θέτουν τη φυσιογνωμία της. Ιδιαίτερα της λαϊκής ζωγραφικής που είναι από τα είδη τα λι… γ6τερο ανθεκτικά στο χρόνο. Οι τοιχογραφηµένοι σοβάδες, είτε πάνω σε τσατµά είναι είτε σε λασπόχτιστους πετρότοιχους, ξεκολλούν εύκολα και σκορπούν στο δάπεδο. Και κάτι ακό- µα, οι πρώτοι μελετητές της λαϊκής μας τέχνης, ως τα 1939, αγνόησαν τελείως την τέχνη των χρωµάτων. Αλλά και σήµερα ό,τι έίναι γνωστό για την ελληνική παραδοσιακή ζωγραφική περιορίζεται στα έργα του Παναγιώτη Ζωγράφου και των γιών του, στις ζωγραφιές του Θεό- φιλου, στο ζωγράφο του Μακεδονικού Αγώνα Σωτήρη Ζήση, στις τοιχογραφίες των αρχοντικών της Σιάτιστας1, της Καστοριάς2, των Αµπελακίων3, του Μόλυβου και του Πηλίου. To πλού- σιο και ποικίλο έργο των Χιονιαδιτών ζωγράφων µόλις πριν από ελάχιστα χρόνια έγινε γνω- στό και ελπίζω πως δεν θ'αργήσει και η γνωριµία με την αγιογραφία των βλάχων ζωγράφων της ?αµαρζνας. Με βάση μαρτυρίες από αυτόπτες γέροντες χωρικούς σχημάτισα κατάλογο από 167 σπίτια τοιχογραφηµένα που είτε γκρεμίστηκαν, είτε ανακαινίστηκαν, είτε έχασαν το ζωγραφικό τους διάκοσμο από ασβεστώματα. Η φυματίωση, που μάστιζε την πλλάόα προπολε- μικά, έπαιξε και αυτή το ρόλο της γιατί o πιό προσττός τρόπος απολύµανσης των σπιτιών ήταν το γενικό τους ασβέστωμα. "την επιφάνεια των αγιογραφιών σχηµατίζεται λεπτό στα… µα λιπαρής αιθάλης από τα κεριά και το λιβάνι. ΄Ετσι, τα ασβεστώµατα μπορούν σχετικά εύκολα να αφαιρεθούν. Γτις τοιχογραφίες των σπιτιών, όμως, το ασβέστωμα δεν τις σκαπά- ζει, τις σβύνει καθώς καίει τη συνδετική ύλη. Σήµερα επιχειρώ µπα πρώτη παρουσίαση των τοιχογραφιών του χωριού Ξράτυρα του Βοΐου. Μάο δεκαπέντε τοιχογραφηµένα σπίτια σώζον- ται σήµερα, κι από αυτά τα περισσότ ρα σε άθλια καράσταση. Πολλά δεν κατοικούνται πια και είναι κλειδωμένα -αλλά αυτό δεν εµποδίζει την είσοδο γιατί κάποιος τοίχος τους εί- ναι γκρεµισµένος. ΄Λν η παρουσίαση αυτή γίνει αφορµή να εκδηλωθεί έµπρακτη κρατική µέ- ριµνα, τότε Θα έχει εκπληρωθεί ο σκοπός της. "τη σηµερινή εργασία Θα χρησιµοποιούµε το παλιό όνοµα του χωριού, Όέλιτσα, επειδή έτσι αναφέρεται σε παλιά γραφτά και σε υπογραφές ντόπιων ζωγράφων. To όνοµα 'ράτυρα της δόθηκε σχετικά πρόσφατα, χωρίς να υπάρχει σίγουρη µαρτυρία πως η αρχαία πόλη βρι- σκόταν στον ίδιο χώρο. Η σωστή, στη βάση της, µετονοµασία ξενικών και κακόηχων τοπωνύ- μιων παρέσυρε και µερικά που η βαρειά τους ι%ορική σηµασία θα έπρεπε να τα αφήσει άθι- κτα, όπως η Αλαµάνα, το Κιλελέρ, οι Κορυσχάδες. Η Σέλιτσα βρίσκεται στην επαρχία Ανα- 2 σελίτσας του Νοµού Κοζάνης, ακριβώς στην ευθεία που ενώνει δύο µεγάλα ζωγραφικά κέντρα της Ελλάδας, τη Γιάτιστα και την Καστοριά, πιό κοντά στην πρώτη. Ωστόσο, η ζωγραφική της δεν έχει τίποτα κοινό με τις µπαρόκ τοιχογραφίες των γνωστών αρχοντικών των δύο αυτών δραστήριων ορεινών οικισµών. Βέβαια, στα δύο αυτά κέντρα υπάρχουν και άλλα τοι- χογραφικά σύνολα, σχεδόν άγνωστα, µε δικό τους ζωγραφικό ύφος, όπως π.χ. τα σπίτια του Γκουγκουλίδη και του Μούρτζου στη Γιάτιστα. Η ζωγραφική της ?έλιτσας, αυτή τουλάχιστο που απόμεινε, ανήκει στην περίοδο 1796 … 1915. Η ΤΕΛΙ΄Τ'?Α ΄Αν και το όνοµα της Σέλιτσας -παλιότερα 7έλιτζας η Γέλτζας- εµφανίζεται από το 14ο αιώναΛ, μαρτυρίες για τη ζωή της έχουµε από το 17o, οπότε αναφέρονται εμπορικές σχέσεις της µε την Αυστρία, τη Γερµανία, την Πολωνία και τη Βενετιά. 0 Απόστ. Βακαλό- πουλος τοποθετεί την ίδρυσή της στο 16o αιώνα. "΄Ετσι οι ορεινοί και δασωµένοι όγκοι της Μακεδονίας, η Πίνδος µε τις παραφυάδες της...έγιναν οι προστάτες των πλησιόχωρων πληθυσµών...Παρόµοια συνοικίσΘηκαν στη Δυτική Μακεδονία, όπως αναφέρει η παράδοση, η Γαλατινή, το Μπλάτσι...η Σέλιτσα"5. Ακµάζει κατά το 18ο αιώνα, οπότε, εκτός από το εµ- πόριο µε την Αυστρουγγαρία, τη Τερβία και τη Ρουµανία, έχει αναπτυγµένη βιοτεχνία στη βυρσοδεψία, τη σαπουνοποιία, τη βαφική και την υφαντική. Η ανάπτυξη συνεχίζεται και στις αρχές του 19ου. 0 Πουκεβίλ αναβάζει τότε τους κατοίκους της σε δέκα χιλιάδες, υπο- λογίζοντας 300 πατριαρχικές οικογένειες µε τριάντα άτοµα ή καθεμιά6. Πρόκειται ασφαλώς για υπερβολικό υπολογισµό Κάνε άλλο παρά ειρηνική υπήρξε η ζωή της. Απανωτές οι καταστροφές. "ια τέτοια ανα- φέρεται, χωρίς στοιχεία, στα 1616. Ττα 1774 άτακτοι Φουρκαλβανοί προξενούν σοβαρές ζη- µίες και Θανάτους στο χωριό. Αυτόπτης µάρτυς, ο Καλλίνικος, περιγράφει πολύ παραστατι- κά το χαλασµό "αψοδ΄Απριλήου α'ήµέρα δευτέρα γράφο διά θύµησι οπου εγινε ο χαλασµός /λέξη δυσανάγνωστη/ άπό τους ζορπάδες τόν µισαρόν τά όνόµατα ησούφ ο νιβιτζας ό τζα- τζης και Οσµάν µπεκηκξής κέ ό καραµαχµούτης καί χοτοκούλης κε μπεχλούλης καί οί έπίλη- πρι µπαχουρμπασιάδες τό όνόµατα πιός τα ήξεύρη. ήρθαν χιλιάδες δισ κε µησή κέ έµπίκαν κε έσκότοσαν κε όλο το βηός το έμασαν κε έκαψαν όσπήτια κέ αργαστήρια 104 καί έκαψαν ανθροπους κε άπέθαναν κε έπίραν βιός πολήν φορτία άµετριτα και εκάθησαν µέσα ήµέρες 10 κε βγένοντας έπίραν ως σκλαβους τόν κυρ άναγνώστην αλεξιουν κοτζιάµπασιν και έπίλιπου 10 καί έκαψαν τήν έκλισήαν τής άγίας Παρασκεβής κε τόν άγίον Αποστόλον την έκλισίαν και εγινε θρίνος κε οδηρμός κε γραφο δια Θίµησι"7. ?τα 1804 ο Αλή Πασάς κάνει µε τη βία τσιφλίκι του τη Γέλιτσα. Θα την ξαναγοράσουν οι κάτοικοί της, στα µέσα του 19ου αιώνα, µετά το θάνατο του Αλή, από το Σουλτάνο για 228,000 γρόσια. Στα 1824 νέος χα- λασμός, χωρίς ανθρώπινα θύµατα αλλά µε τεράστιες υλικές ζηµίες. ?τα 1877 νέα επιδροµή 3 Γκέκηδωνπρσκαλεί νές καταστροφές στο χωριόΆ. Υτις συμφορές της Υέλιτσας ας προστεθεί και η δραστηριότητα των ντόπιων κοτζαμπάσηδων που, όπως παντού, ήταν άρπαγες και άσ- πλαχνοι. Χαρακτηριστικό είναι το σελιτσιώτικο δημοτικό τραγούδι που δηµοσίεψε ο Αθαν. Γιομπλάκης= -Γιατί είσαι τόσο αµαρτωλός, τόσο κριματισμένος το λάδι δον είναι νερό και το κερί σου ξύλο και το θυµιάμα όπου καίς και τούτο δε µυρίζει -Πγώ ήµαν γκοτζιάµπασης και προεστώς στη χώρα, στους πλούσιους έβανα εκατό και στους φτωχούς διακόσια και μια χήρα κακόµοιρη την είχα πεντακόσια. Την άρπαξα τ'αμπέλι της και στο Έαρκό χωράφι. Ο To τραγούδι είναι ασφαλώς νεότερο γιατί και λόγιες επιδράσεις έχει και οι στίχοι του δεν έχουν στρώσει από την οµαδική κατεργασία στο χρόνο. Είναι προβληµατικό αν μπορού- σε να τραγουδηθεί, ασφαλώς σε δοσμένη παραδοσιακί µελωδία, µε τις στιχουργικές τη" ανω- μαλίες. Μας παραπέµπει, όµως, στις πανάρχαιες δοξασίες για τους οιωνούς κατά τις θυσίει Πυκνές και οµαδικές οι µετοικεσίες των Τελιτσιωτών προς την Γυρώπη και προς διά- φορα μέρη της Τουρκίας, έτσι που o Αλής βάζει όργανά του να εμποδίσουν τις µεταναστεύ… σεις και να ξαναφέρουν τους φυγάδες, χωρίς πάντα να το καταφέρνουν1Ο. Αναφέρεται, μά- λιστα, ένας ζαµπίτης /αστυνόµος/ που επειδή δεν κατάφερε να βρεί τους σκόρπιου;Γείτσιώ τες εγκατέστησε με τη βία οικογένειες από το κοντινό χωριό Κοντσικό, τη σηµερινή Γαλα- τινή. Αυτή η λύση δεν ικανοποίησε τους προϊσταµένους του, που τον ελέγχουν αυστηρά και του συνιστούν: "ιδέ από τ'άλλα χωριά και τους κοντσιότες τράβα χέρι". Για ένα διάστη- µα η Γέλιτσα σχεδόν ερηµώνει. Οικογένειες ?ε ιτσιωτών αναφέρονται στο Κραγιούγεβατς, στο Βελιγράδι, στην Αυστρία11, στην Πόλη....Κατά το 190 αιώνα η μετανάστευση κατευθύ- νεται κυρίως προς τη Βλαχιά και την Πόλη12. Πολλοί από τους µετανάστες αφοµοιώνονται από το καινούργιο τους περιβάλλον13. Αυτή η δηµογραφική αιμορραγία αναπληρώνεται, ως έ να βαθµό.από συνεχείς εγκαταστάσεις κατοίκων άλλων χωριών. Απελπισμένοι απόκληροι κα- ταφεύγουν στη Γέλιτσα αναζητώντας κάποια καλλίτερη τύχη :" ΄Οποιον δεν τον κρατάει η Γη τον κρατάει η Γέλιτσα". Αργότερα, όταν επεκτείνεται η καλ'ιέργεια και επεξεργασία του καπνού, έρχονται και ειδικευµένοι εργάτες ντενκτσήδες, Επειδή η καπνεργασία είναι εποχιακή, οι περισσότεροι µένουν µόνο για ένα διάστηµα, µερικοί όµως εγκαθίστανται µό- νιµα. Αυτή η συνεχής ανανέωση του πληθυσµού δεν αλλοιώνει την πολιτιστική παράδοση τοι χωριού επειδή γίνεται βαθμιαία και σε µακρύ χρονικό διάστηµα και οι καινούργιοι κάτοι- κοι προέρχονται από κοντινά χωριά µε παραπλήσια παράδοση. ΄Έτσι, αφοµοιώνονται ομαλά στον καινούργιο τους κοινωνικό περίγυρο. Από τις πρώτες δεκαετίες του αιώνα µας σβύ- 4 νουν οι µεταποιητικές και μεταπραττικές δραστηριότητες του χωριού και η οικονοµία του γίνεται γεωργική-κτηνοτροφική. Τύµφωνα με τα στοιχεία της Κοινότητας, σήμερα υπάρχουν 6,000 ζώα, από τα οποία πάνω από 5,000 είναι πρόβατα, 500 γίδια και τα υπόλοιπα βοο- ειδή1Λ. Χαρακτηριστική της βελτίωσης της καλλιέργειας είναι η µέση στρεµατική απόδο- ση των καπνοχώραφων, που από 41,6 κιλά στα 1954 φτάνει στα 169,5 το 1980. Γήαερα ο πλη θυσμός του χωριού είναι γύρω στα 1,500 άτοµα, αλλά με µεγαλύτερη από το µέσο όρο ανα- λογία µεγάλων ηλικιών. Χωρίς να παρουσιάζει ιδιαίτερη έξαρση, αρκετά ζωηρή είναι η πολιτιστική ζωή του χωριού κατά το 190 και τις αρχές του 200ύ αιώνα. Οι κομπανίες των μουσικών που παίζουν στις γιορτές δεν είναι πάντοτε ντόπιες, µνηµονεύονται, όµως πολλοί αξιόλογοι παίχτες του κλαρίνου, που είτε συµμετέχουν σε ξενόφερτες κομπανίες15, είτε σχηµατίζουν δικές τους, που περιλαμβάνουν και χάλκινα πνευστά όργανα16. Τα πανηγύρια και οι γιορτές κατά τις τελευταίες δεκαετίες έχασαν τον παραδοσιακό του χαρακτήρα17. Τα σπίτια της 7έλιτσας ανήκουν στο "βορειοελλαδίτικο" τύπο που τον συναντούµε και στην περιοχή του Αργυρόκαστρου, στη νότια Γιουγκοσλαβία, στη νοτιοδυτική Ρουλγαρία ως τη Μακεδονία και την ανατολική Θεσσαλία. ΄"ργα ασφαλώς Δυτικοµακεδόνων µαστόρων, έχουν τον κάτω όροφο λιθόχτιστο, καθώς και ολόκληρο το βορεινό τοίχο, και τον επάνω µε ελαφρά υλικά, τσατμά ή μπαγδατί που προστατεύονται από τη βροχή με έντονη προβολή της στέγης. Υπάρχουν, όµως, και αρκετά σπίτια ολόκληρα λιθόχτιστα. ?τα ψηλότερα σηµεία του οικισμού που, κατά την αρχιτέκτονα Δέσποινα Αϊβαζόγλου-Λόβα, φαίνεται πως είναι και τα παλιότερα, υπάρχουν σπίτια με χαγιάτι, που ανήκουν σε παλιότερη αρχιτεκτονική φάση. Σ'άλλα σημεία συναντούμε σπίτια µε σαχνισί, που είναι εξελιγμένος τύπος των σπι- τιών µε χαγιάτι. Παλιότερες χρονολογίες σπιτιών που συνάντησα είναι 1711 στο σπίτι τοι Κεχαγιά και 1732 της Λαζαρίδαινας. Τα τέμπλα των εκκλησιών της Παναγίας, του Αγίου πικολάου και το νεότερο/μέσα 1901 αιώνα/ του αγίου Γεωργίου είναι αξιόλογα δείγµατα ηπειρώτικης εκκλησιαστικής ξυλογλυ- πτικής από το 180 αιώνα κι ύστερα. Αξιοσημείωτη είναι η ικανότητα των μαστόρων τους να συνδιάζουν στοιχεία από τη βυζαντινή παράδοση με τα επείσακτα μπαρόκ φυτικά διακοσ… μητικά , όπως π.χ. στις ποδιές του τέµπλου της Παναγίας το συνηθισµένο στα βυζαντινά θωράκια σύµπλεγµα πέντε κύκλων εδώ αποδίδεται µε περιστρεφόµενα σαρκώδη φύλλα που πε- ριβάλλουν ρόδακα. Το µεγαλόπρεπο τέμπλο του ΄Αη Γιώργη1?, πλουσιότατο σε θέματα, σχη- ματίζει στο κέντρο του τεράστια κόγχη. "τα θέµατα δαίνεται επηρεασμένο από τα ξυλόγλυ πτα του παλιού ναού, που βρισκόταν στην ίδια θέση, αν κρίνουµε από λίγα κοµάτια τους που φιλοξενούνται στο πολύ ενδιαφέρον "ουσείο της "έλιτσας. Λιθανάγλυφα λίγα και όχι αξιόλογα υπάρχουν, αλλά σε πεζούλι γύρω από δέντρο στο παλιό "Παζάρι" υπάρχουν πέντε λίθινα κεφάλια σε μέγεθος µεγαλύτερο από το φυσικό, που ! 5 προβάλλουν από τον τοίχο σε τεχνική ολόγλυφου και με φανερή την προσωπογραφική πρόθε- ση. Τα έργα αυτά, µε σίγουρο πλάσιμο και έντονο ρεαλισμό, πρέπει να μελετηθούν και να γίνει προσπάθεια να εξακριβωθούν τα πρότυπά τους, που ασφαλώς κάποια σημασία θα έ- χουν για την ιστορία, έστω τη "μικρή ιστορία" της Γέλιτσας. ?το Μουσείο του χωριού υπάρχουν και μερικά κεντήµατα , από τα οποία τα περισσότε- ρα ανήκουν στην περίοδο γύρω στα 1900 και είναι επηρεασμένα από τα έντυπα πρότυπα που κυκλοφορούσαν ευρύτατα τότε. OI ΤΩΙΧΟΓΡΑΦΙΕΤ Τα πολύτιµα στολίδια της Γέλιτσας είναι ασφαλώς οι τοιχογραφίες των σπιτιών της. Ωστόσο, και σ'όσα έχουν υπογραφή ή είναι γνωστοί οι τεχνίτες τους, δεν είµαστε βέβαιοι πως αυτοί είναι ντόποιοι εκτός από μία περίπτωση. Πάντως είναι εύλογο να υποθέσουμε πως θα είχαν ανατεθεί και σε ντόπιους ζωηράφους διακοσµήσεις σπιτιών. Αγιογράφοι Γελι- τσιώτες υπήρχαν αρκετοί, κυρίως κατά το 19ο αιώνα. Εικόνα της Γλυκοφιλούσας σε σανίδι, που βρίσκεται στο σπίτι του Μίλιου, υπογράφεται από τον Παναγιώτη Ζωγράφο, Τέλιτσα 1857. Ttnv εκκλησία του Αγίου Δημητρίου στο χωριό Βελίτσι, εικόνα των Τριών Ιεραρχών έχει µόνο τα αρχικά "Γ.Μ.Ζ. εκ Γελίτσης"19. Η κόγχη του καθολικού στο Μοναστήρι της Λα ριούς, κοντά στη Βέρβερη, τοιχογραφήθηκε από τον Πρωτοπαπά Θωμά Ζωγράφο "Τελίτσης" στα 18742Ό.΄Αλλοι ζωγράφοι είναι o Γεώργιος?1, ο Γεώργιος Μανουήλ22, o Αντώνης Καλέτσας, ο I. Καραμήτσος και o Παπαζήκος, που το κανονικό του όνοµα είναι Ζήσης Ζωγράφος, με τους δύο γιούς του Δηµήτριο και Θωµά, που τον συναντήσαμε πιό πάνω κι αργότερα έγινε κληρικός µε τ'όνομα Αγαθάγγελος. 0 Γεώργιος Μανουήλ είναι σύγγαμβρος του Παπαζήκου και εργάσθηκε μαζί του στη Λαύρα του Αγίου ΄0ρους. Ζωγράφοι είναι και οι δύο γιοί του Γε- ωργίου Μανουήλ, ο Ιωάννης και o Εµµανουήλ. Στο τέμπλο της Αγίας Παρασκευής Παλαιού Μυ- λότοπου υπάρχουν µερικές εικόνες λαϊκού ύφους που υπογράφονται από τον Ιωάννη τον εκ ?ελίτσης,1815. O Ιωάννης δεν είναι o γιός του Γεωργίου "ανουήλ γιατί αυτό τον συναντού με µετά µισόν περίπου αιώνα νέον να βοηθάει τον πατέρα του. Για τον Παπαζήκο έχουμε αρ κετά βιογραφικά στοιχεία επειδή o γιός του Θωμάς, ως ΑγαθάγΥελος, Αρχιερατικός Ρπίτρο- πος του Ψεβασμιωτάτου Αγίου Σισανίου, δηµοσιεύει τα "Αποµνημονεύµατά" του, χωρίς τόπο έκδοσης, ούτε χρονολογία, που πρέπει όμως να είναι γύρω στα 1909?Λ. Από αυτά μαθαίνου- με πως ο Παπαζήκος "δεν έσχε το ευτύχημα να αποκτήση μεγάλην παιδείαν, πως έκανε πέντε παιδιά, "διήλθε βίον πλήρη πόνων και βασάνων" και, εκτός από τα ιερατικά του καθήκον- τα και την άσκηση της ζωγραφικής τέχνης, αν και λιγογράμματος, δι ρίστηκε δάσκαλος στι Γέλιτσα. 'Εκανε και τον πρακτικό γιατρό. Παραγωγικότατος τεχνίτης, εργάστηκε στη Βλά- στη, στη Βελανιδιά, στην Καστοριά, στην Κλεισούρα, στο ΄Αγιον ΄0ρος και σε πολλά άλλα μέση. Από τα παραπάνω φαίνεται πως το επάγγελμα του ζωγράφου δεν ήταν αρκετό για να 61 σει την πολυμελή οικογένειά του, πράγμα που τον ανάγκαζε να καταφεύγει σε ποικίλα πα- 1 ραεπαγγέλματα. Οι αγιογράφοι αυτοί ίσως έκαναν και κοσµική ζωγραφική, πράγμα συνηθισμένο στην επτ χή τους, αλλά δεν έχουµε σχετική μαρτυρία. Υπάρχει, όµως, μνεία 7ελιτσιώτη κοσµικού ζωγράφου στα χρόνια του Αλή Πασά. Ο Ιωάννης Φωτόπουλος μεταφέρει αφήγηση γέροντα πως "ο Αλής ελθών εις την Γέλιτοαν εφιλοξενήθη εις την οικίαν του γαλίκη /νυν Γαλίκαινας/, όστις ων ζωγράφος εις τα Ιωάννινα, ήτο ζωγράφος και του Πασά"25. Ζωγράφος στην Αυλή του Αλή Πασά δε µπορούσε παρά να είναι κοσμικός. βίναι γνωστό πως ο νεωτεριστής Τουρ- καλβανός τοπάρχης έχτισε µεγάλα και πλούσια διακοσµηµένα παλάτια. Από περιγραφές ξένων περιηγητών ξέρουµε πως τα διαμερίσματα του Αλή και των γιών του είχαν πλούσια ζωγραφι- κή διακόσμηση µε τοπία, πολεµικές σκηνές, εκτελέσεις Ελλήνων, σκηνές κυνηγιού, προσωπα γραφίες, ουράνια σώματα και άλλα θέματα. Φυσικά, οι κρίσεις των ξένων για την καλαισθτ σία των διακοσµήσεων αυτών είναι συνήθως αρνητικές. O Πουκεβίλ τα θεωρεί έργα Αρμένη- δων "µπογιατζήόων"26. Οι σχέσεις του Αλή µε "Έλληνες κοσµικούς ζωγράδους επιβεβαιώνον- ται και από την αντιδικία του με τον Λευκαδίτη "προφεσόρο" ζωγράφο Υπ. Βεντούρα για τν πληρωμή μιάς προσωπογραφίας2 . Από τις τοιχογραφίες σπιτιών πρώτη έρχεται του σπιτιού ΑαΞαρΞδη, έργο καμωμένο στα 1796 από άγνωστο ζωγράφο. 0 τεχνίτης του φαίνεται πως ήταν αγιογράφος. Το χρώμα τι είναι λιτό και χαµηλότονο, σε συνδιασµούς διαφόρων τόνων του γκριζοπράσινου και του κο φέ σκούρου. Βέβαια, o τόνος των χρωμάτων μπορεί να έχει πέσει από τους καπνούς της θές μανσης και του φωτισµού του δωμάτιου. Επαναλαµβάνει γνωστά θέματα που βρίσκονται κυρί- ως σε εκκλησίες, όπως η αποµίμηση ορθομαρµάρωσης, και µάλιστα σε φρίζα ψηλά δίπλα στο ταβάνι, σε θέση δηλαδή που δεν υπήρχε ποτέ κανονική ορθομαρµάρωση, ο δικέφαλος αετός, το κομμένο καρπούζι µε καρφωμένο επάνω του το μαχαίρι που ήταν παλιότερα συµβολισµός της Αποτομής του Ιωάννη αλλά από το 180 αιώνα ξεχάστηκε το συµβολικό του περιεχόμενο" απόδειξη και το πηρούνι που είναι καρφυμένο στο καρπούζι. Το θέμα το συναντούμε όχι µε νο σε εκκλησίες αλλά και σε σπίτια του Πηλίου, της Γκούρας, της Καστοριάς, της Σιάτι- στας και των νεγάδων. Γυνηθισµένο είναι και το θέμα του δέντρου με καρπούς.΄0λες οι συνθέσεις στο σπίτι αυτό στηρίζονται στην τυπική τριαδική συμμετρία µε κεντρικό κάθε- το ξξονα. ?το δικέφαλο αετό κεντρικός άξονας…σε όλο το ύψος της σύνθεσης.είναι ο αετό. και το δέντρο που προβάλει ανάµεσα στα κεφάλια του. Δεξιά και αριστερά του από ένα δέ τρο. ΄Ετσι υπάρχουν τρία δέντρα με τρείς τούφες φυλλωσιάς το καθένα. 7τα καρπισµένα δ τρα άλλης σύνθεσης κεντρικός άξονας ο κορµός από τον οποίο ξεκινούν τα κλαδιά με τρεί καρπούς το καθένα τους. 7τη σύνθεση του κοµμένου καρπουζιού κεντρικός άξονας οι συνε- χόµενες μορφές του βάζου, του καρπουζιού και του πηρουνιού' δεξιά και αριστερά, συμμε τρικά από ένα πουλί και ένα τσαµπί σταφυλιών. Ανά τρία και τα δέντρα στα µικρά διάµε… σα των συνθέσεων. Το ίδιο ισχύει και για τα διακοσμητικά στα πλάγια του χαμηλού κουµ- , πέ στο κέντρο του ταβάνιού. Αεύτερη χρονολογικά είναι η τοιχογραφία στο ισόγειο του σπιτιού Καρανίτσιου, εκτε- λεσμένη στα 1864 από τους γιούς του Αντώνιου Γεωργιάδη, Αθανάσιο και Γπυρίδωνα. Κατά την τοπική παράδοση, που ενισχύεται και από άλλα στοιχεία, ο πατέρας Αντώνιος είναι ντε πιος και σκάλισε το τέµπλο του Αγίου Γεωργίου με τη βοήθεια των δύο γιών του. Ανάμεσα στις τοιχογραφήσεις των σπιτιών Λαζαρίδη και Καρανίτσιου µεσολαβούν 70 χρόνια. Εδώ θα πρέπει να θυμηθούμε πως οχτώ χρόνια µετά την τοιχογράφηση του σπιτιού Λαζαρίδη η Γέλι- τσα γίνεται τσιφλίκι ΧόΗΧΧΧή για σαράντα ολόκληρα χρόνια. ΄Αν σ'αυτό προσθέσουμε και με ρικές δεκαετίες για να αναλάβει η οικονοµία του χωριού από το αντίτιμο της εξαγοράς τοι το χάσμα εξηγείται. ?το μεσοδιάστηµα, όμως, αυτό η λαϊκή μας ζωγραφική έχει κάνει ση- µαντικά βήματα. 'Οταν, λοιπόν, συνεχίζεται η παράδοση τοιχογράφησης των σπιτιών,το ύφοι της ζωγραφικής έχει αλλάξει. Αυτό γίνεται φανερό και από την ωριμότητα που παρουσιάζου* οι τοιχογραφίες στου Καρανίτσιου, από την ποικιλία των θεμάτων, το πλούτο του χρώματος και την ατμόσφαιρα παραµυθιού µέσα στην οποία παρουσιάζονται πολιτείες, δέντρα, βουνά, σύννεφα, πουλιά, καράβια, γυναικείες μορφές, μουσικά όργανα... Η Σέλιτσα, ελεύθερη οι- κονομικά, ξανασαίνει και ρίχνεται µε Αζέφι στη δουλειά για την ανάκαμψή της. Γπειδή η ζωγραφιά απλώνεται σε όλη την επιφάνεια του τοίχου δεν υπάρχει η παρατακτική διάταξη που παρουσιάζεται στις ζωγραφικές φρίζες. ΄Ετσι οι συνθέσεις είναι περισσότερο ελεύθε- ρες αλλά και πιό οργανωμένες. ΄Ισως να υπάρχουν χαρακτικά πρότυπα αυτών των έργων αλλά οι τεχνίτες τα µεταπλάθουν σε γνήσια ζωγραφικά έργα. Οι εμαλλαγές του χρώματος στο έδα φος,που περνούν από το σκουροπράσινο στο κοκκινωπό, οι λόφοι, τα ανοιχτόχρωµο κτήρια που έχουν πάντα σκούρο φόντο, τα χόρτα και τα δέντρα που διαγράφονται καθαρά σε ανοιχτ χρωµο βάθος, οι σκιοφπτισμσί στις φυλλωσιές των δέντρων, στα πανιά των καραβιών και στις τούφες των σύννεφων, στοιχεία που επιδιώκουν την αληθοφάνεια, συνδιάζονται µε πα- ράξενα σχήματα γαλάζιων κυλινδρικών λόφων, µε πλήθος μικρών και µεγά)ων πουλιών στον ουρανό, με μεγάλα ψάρια που φαίνονται καθαρά μέσα στα νερά. 'Ολα αυτά, σ'ένα γοητευτι- κό σμίξιμο, δημιουργούν μαγική ατμόσφαιρα παραµυθιού και καθιστούν τις τοιχογραφίες αυτές λαμπρά δείγµατα ελληνικής παραδοσιακής ζωγραφικής. Οι δύο μικρές γυναικείες µορ- φές µε επιγραφή "κοκόνα καλή" και η αβακωτή επιφάνεια ενός καραβιού θυμίζουν έντονα ντ σιώτικα κεντήµατα. Τρία χρόνια αργότερα, στα 1867, άλλος ζωγράφος κάνει σε δωμάτιο του ισόγειου, µέ- σα σε περίπλοκο πλαίσιο που κορυφώνεται από γυναικείο μαόύστο, ένα τοπίο ψυχρό και χρι ματικά φτωχό. "ε άλλο δωμάτιο του επάνω πατώματος μερικά χρόνια αργότερα άλλος ζωγρά- φος φιλοτεχνεί μερικές τοιχογραφίες µε ρωµαντικές-νεοκλασικές επιδράσεις. Μέσα στη δεκαετία 1865-1875 διακοσµείται το σπίτι του Παπαθεοδώρου.Μαθητής ή οπωι δήποτε επηρεασµένος από τους ζωγράφους του σπιτιού Καρανίτσιου, κάνει µια στενόμακρη ! 8 τοπιογραφική φρίζα σε όλο το μάκρος των τοίχων του μεγάλου χώρου στο επάνω πάτωπα. Αυτ τον υποχρεώνει σε παρατακτική διάταξη των θεµάτων του που είναι µεγάλα κτήρια, γεφύρια δέντρα, τζαµιά, καράβια, ψάρια...πάντα µέσα στην ίδιαν ατµόσφαιρα παραµυθιού. Εδώ, ό- µως, µερικές σκηνές καθηµερινής ζωής δηµιουργούν κλίµα οικειότητας: ο γάϊδαρος δεµένος στο δέντρο, ο ξυλοκόπος, το κοµμένο δέντρο µε τα κλαριά του πεσμένα καταγής, ο καρπο- συλλέκυης επάνω στη σκΧέλα, ο πετεινός, άνθρωποι μέσα σε καράβια, το ειδύλιο στην εξο- χή. Ενώ στα τοπία του σπιτιού Καρανίτσιου απουσιάζει σχεδόν η ανθρώηινη µορφή, που µόν µέσα σε µερικές βάρκες εµφανίζεται, εδώ τον βλέπουµε ενταγµένο ενεργητικά μέσα στο το- πίο. Τε όλο το µήκος της φρίζας κυριαρχούν τρείς οριζόντιες ζώνες, η κάτω με τη γή, η μεσαία µε τη φωτεινότητα του ορίζοντα και η επάνω µε το βαθύτερο χρώμα του ουρανού. Οι άνθρωποι και τα γυμνά δέντρα αποδίδονται µε πλακάτο µαύρο χρώµα και προβάλλουν έντονα επάνω στο ανοιχτό γαλάζιο χρώµα που, άλλωστε,σε διάφορους τόνους κυριαρχεί σ'ολόκληρη τη ζωγραφιά. O ζωγράφος δεν περιορίστηκε µόνο στη φρίζα αλλά διαµόρφωσε χρωµατικά όλες τις επιφάνειες των τοίχων και της οροφής προσθέτοντας και μερικά ανθοδοχεία στα χαμηλό τερα σημεία. Είναι ασφαλώς o ίδιος τεχνίτης που έκανε, λίγο μετά το 1865, τις εσωτερι- κές τοιχογραφίες στο σπίτι του To ίκα στη Βλάστη και τις εξωτερικές στο σπίτι του …σ6γ κα στο ίδιο χωριό. *ε στενή φρίζα περιορίζονται και οι τοιχογραφίες στο σπίτι του ϊΞλιΞυ, έργο που πρέπει να έγινε γύρω στα 1870 με 1880. Εδώ, όµως, η συνέχεια σπάζει σε μικρές ενότητες µε άλλη διάθεση η καθεµθά τους και σε διαφορετική κλίµακα. ΄Ρτσι, χωρισµένη από τη λοι πή τοιχογραφία µε ηρικυκλικές πλαγινές πλαισιώσεις, έχουµε την ειδυλιακή σκηνή τεσσά- ρων περιστεριών που βόσκουν µπροστά σε ολάνθιστο βάτο ενώ στα πλάγια απλβ»εται ειρηνι- κό τοπίο. Τα περιστέρια είναι σε άλλη κλίµακα, µεγάλα όσο περίπου τα λιοντάρια που στι πουν αντικρυστά σε άλλο σηµείο της φρίζας. Αλλού, πάλι χωρισµένο με παρόμοια πλαισίωσ1 ένα ρωµαντικό τοπίο. Πάνω από το τζάκι εμφανίζεται το παμβαλκανι ό θέμα του ανασυρμέ- νου παραπετάσµατος, σε άλλα σηµεία µια οπλισμένη στρατιωτική περίπολος, ένα µικρό έ- φιππο απόσπασµα και παλι χόρτα, δέντρα, κτήρια, σύννεφα.. Από την άποψη της τεχνικής δεν διαφέρει πολύ από τις προηγούµενες τοιχογραφίες. 7το σπίτι του Χατζηγιάννη οι τοιχογραφίες ανήκουν σε δύο περιόδους. Οι εξωτερικέ που πρέπει να έγιναν κατά το χτίσιμο του σπιτιού, βρίσκονται ψηλά στην πρόσοψη, ανάµε σα στη σειρά των παράθυρων και στην προβολή της στέγης. Κύρια θέµατα τα αντικρυστά λιοντάρια και τα παγώνια. Λεν είναι εντελώς αβάσιµο να τις τοποθετήσουµε στην πριν απ την τσιφλικοποίηση της Τέλιτσας περίοδο. ?το εσωτερικό οι τοιχογραφίες είναι αρκετές δεκαετίες νεότερες, οπωσδήποτε μετά την εξαγορά του χωριού. Η µεγαλύτερη σύνθεση είνα ρωμαντικό τοπίο, όπου µέσα σε κλειστό κόλπο είναι αραγµένα πλοία ενώ στη στεριά υψώ- νονται βίλλες και κάποιο αρχαίο κτίσμα. ?την κάτω δεξιά γωνία του τοπίου ρωµαντκή σκη- νή βοόκού που παίζει τη φλογέρα του τριγυρισμένος από τα πρόβατά του. ΄Εργο ψυχρό και άχρωµο, pa σωστή όµως γραμµική και ατμοσφαιρική προοπτική. Σε άλλο δωµάτιο, νεοκλασικό σύµπλεγμα από δυό αγγελάκια-ερωτιδείς μέσα σε φυτικό πλέγμα και σε τεχνική που µιμεί- ται πλαστική διακόσμηση. οι εσωτερικές τοιχογραφίες του σπιτιού Χατζηγιάννη µάλλον εί- ναι έργα Κλεισουριώτη ζωγράφου. 'τα κατάλοιπα ενός από αυτούς, του Κώλτσου ΠαπαγιάνΉ, υπάρχει ευρωπαϊκό λιθογραφικό πρότυπο με το ίδιο σχεδόν θέμα και.ελαφρά τροποποιημένο, δικό του σχέδιο σε μεγέθυνση. ?τα 1878 o ντόπιος ζωγράφος Μπαλµάς τοιχογραφεί, σε µεγάλη ηλικία, το σπίτι του Λελήμπαση, καθώς και το παράσπιτο που χρησίμευε ως εργαστήριο γουνοποιίας. To έργο του ν… αυτό, αν κι έχει πια ξεφύγει από το αφελές μα τόσο γοητευτικό κλίμα των παλιότερων λαϊ- κών τοιχογραφιών και είναι πιό "σοφό", δεν παύει να έχει ποιότητα και δροσιά. Στο σπίτι χωρίζει την επιφάνεια των τοίχων σε μεγάλα ορθογώνια που τα γεμίζει pa ένα επαναλαµβα- νόμενο φυτικό διακοσµητικό που στο κέντρο του έχει κύκλο όπου εικονίζονται είτε μικρά φανταστικά τοπία είτε πουλιά επάνω σε ανθισµένα κλαδιά. To διακοσµητικό αυτό σε φόντο ώχρας περικλείνεται από κοιλόκυρτη πλαισίωση, έξω από την οποία το φόντο γίνεται καφέ σκούρο. fro ταβάνι ενός δωµατίου ζωγράφισε τις παράλληλες σανίδες µε φυτικά διακοσμητι- κά. Περισσότερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι τοιχογραφίες του παράσπιτου-εργαστήριου. Πά- λι µέσα σε φυτικό πλαίσιο, πλουσιότερο εδώ αλλά σε χρώµα γαλαζοπράσινο και μέσα σε ελ- λειπτικό σχήμα, ζωγραφίζει νεανικές γυναικείες μορφές ως τη µέση τους, ευρωπαϊκά ντυ- μένες και με περιπσιημένη κύρωση. Η µία, με λουλούδια στα μαλλιά, κρατάει µε το ένα τηι χέρι ανθισμένα κλαδιά και µε το άλλο ένα χαρτάκι΄ ίσως να πρόκειται για υπαινιημό κρυ- φού αισθηµατικού δεσµού. Η άλλη, πάλι pa ανθοδέσμη, κρατάει στην αγκαλιά της σκυλάκι. Η τρίτη, εκτός από τα λουλούδια στα μαλλιά και στο στήθος, κρατάει με το ένα της χέρι ανθοδέσμη και pa το άλλο βεντάγια. Πάνω από το τζάκι, σε αψίδα που σχηματίζουν διπλοί ζωγραφιστοί κίονες και τόξο, µία άλλη νεανική γυναικεία µορφή, σχεδόν ολόσωµη, περιπου είται κάποιο πουλί που το έβγαλε από το κλουβί του. Φιόγκος στα μαλλιά που πέφτουν πΡά σε χοντρές µακρυές πλεξούδες, φόρεμα με πολλές δίπλες, σφιχτό στη μέση. π σκηνή στο ε… τερικό αρχοντικού σπιτιού: σιδερόφραχτο παράθυρο, τριπλό χάλκινο κηροπήγιο, κρεμαστή λάμπα, πλουμιστό φαρφουρένιο βάζο, σκαλιστό τραπέζι... Θέματα και εκτέλεση εκφράζουν κοινωνική µερίδα που πέρασε στη μεταποίηση και το εµπόριο και αστικοποιείται µε δυτικό ευρωπαϊκά πολιτιστικά πρότυπα. Στη δεκαετία 1875 µε 1885, πιθανότατα, ζωγραφίζεται το σπίτι του ΞΞκρή,τώρα εκκλη σιαστική ιδιοκτησία. Οι ζωγραφιές του έπαθαν σοβαρές ζημίες στα χαμηλότερα σημεία του τοίχου. Αυτά που χαρακτηρίζουν τη διακοσµητική αντίληψη του τεχνίτη τους είναι η φρον- 10 τίδα να αναδείξει και να υπογραμμίσει τα αρχιτεκτονικά στοιχεία του χώρου /τζάκι, κόγ- χη/ και η ζωγραφική απομίμηση πλαστικών διακοσµήσεων /ανάγλυφα, φιλέττα/. ?ι εδώ υπάρ- χει η βεβαιότητα νεκλασικών προτύπων. Μερικά τοπία είναι χωρίς ιδιαίτερο ενδιαφέρον, εκτός από την απεικόνιση της Πόλης, που διαφέρει τελείως από τις γνωστές τοιχογραφίες της Τιάτιστας, της Καστοριάς, της Δράκιας, των ιμπελακίωυ και του Μόλυβου. Τ'αυτή, pa— ρικές αναστροφές της προοπτικής, όπως στις γέφυρες του Κεράτιου Κόλπου, και μερικά ζε- στά κόκκινα στις στέγες καθώς και στις τουρκικές σημαίες πάνω στον πύργο του Γαλατά και σε µιναρέ μάλλον του ?ουλεϊμάν τζαμί, ζωντανεύουν κάπως την άτονη τοπιογραφία. Ρί- ναι µεγάλη η πιθανότητα το σπίτι του "ακρή να διακοσµήθηκε από τον ίδιο Κλεισουριώτη τεχνίτη που ζωγράφισε και το σπίτι του Χατζηγιάννη γιατί και η τοπιογραφική αντίληψη είναι ίδια και το θέμα των αγγέλων-ερωτιδέων παρουσιάζει απόλυτη ομοιότητα και στη σύν θεση και στην εκτέλεση. ?τον ίδιο ζωγράφο, με κάποιες επιφυλάξεις, μπορούµε να αποδώ- σουµε και τις τοιχογραφίες στο σπίτι του ΞΞιαπακέ. Στα 1888 διακοσµείται το σπίτι του ΞήΞΞΞ µε μεγάλα συµμετρικά διακοσμητικά χβτς . παραστάσεις, εκτός από έναν αετό που κρατάει στα νύχια του ταινία με την επιγραφή "1888 ΙΟΥΝΙΟΥ 20". Ta χρώματα είναι βαριά κι έγιναν βαρύτερα από µεταγενέστερο βερνί- κωμα. To σπίτι του.Ξικ:-Ξιαφάρα στολίζεται pa απλά νεοκλασικά διακοσμητικά στα 1909 από τους Παπαφώτη και Μουστακλή, κατοίκους του γειτονικού χωριού Πελεκάνος. Τ**: αερικά ακόμα σπίτια σώζονται κάποια κατάλοιπα τοιχογραφιών. ?το σπίτι του ΞΞΞΞΧΞΞΞΖΞΞΞ διατη- ρείται σε κακή κατάσταση μία µόνο εξωτερική παράσταη δύο λιονταριών ανασηκωμένων στα πίσω πόδια τους. Πε το στόμα κρατούν κορδέλλες που ξεκινούν από στέμα με σταυρό. Η προέλευση του θέματος από ευρωπαϊκό πρότυπο είναι πιθανότατη. To σπίτι του Παστρακίλη ήταν κλειστό όσες φορές βρισκόμουνα στη Σέλιτσα, δηµοσιευµένη όµως φωτογραφία τμήματος των λίγων τοιχογραφιών του/περιστέρι/ δείχνει ζωγραφική μέτρια και σε κακή κατάσταση. Γτο σπίτι του &άτσκου,χτισµένο στις αρχές του αιώνα µας, υπάρχουν ενδιαφέρουσες τοιχογραφίες με τοπία και σκηνές αγροτικής ζωής, ανάµεσα στις οπόίες και αντίγραφο από τις "Σταχυομαζώχτρες" του Ζαν Φρανσουά Μιλλέ /1814-1874/ που κυκλοφόρησαν σε επιστο… λικά δελτάρια στην Ελλάδα τις δύο πρώτες δεκαετίες του 28ού αιώνα. 'Ενα από αυτά ταχυ- δρομήθηκε στις 2 Νοεµβρίου προς το Δημήτριο Τσιόπελα στον Πειραιά. βρίσκεται στο Αρ- χείο μου. Ο Μιλλέ έκανε και χαλκογραφία µε το ίδιο ακριβώς θέμα, αλλά είναι απίθανο να έφτασε αυτή στα χέρια του ζωγράφου της 7έλιτσας. Απ'όσο ξέρω , µόνο ένα αντίτυπο της χαλκογραφίας υπάρχει στην Ελλάδα και βρίσκεται στην Εθνική Πινακοθήκη28. 'Αλλωστε, o ζωγράφος της Σέλιτσας ακολουθεί το πρότυπο και στη χρωματική απόδοση. Δίπλα στις τρείς γυναίκες υπάρχει και αντρική µορφή, για να απασχολήσει το χώρο επειδή η τοιχο… γραφία είναι αναγκαστικά πιό στενόμακρη από το έργο του Γάλλου χωρικού ζωγράφου. "ε- ρικέςζωγραφιές στο σπίτι του Τσιουπλάκη pa ψυχρή απόδοση συνηθισµένων θεμάτων /ανθο… ' &… , 11 δοχείο, αµφορέας.../ και δύο μισοχαλασµένα τοπία µέσα σε κύκλους στο σπίτι της Μπακάλως συµπληρώνουν τα γνωστά µας κατάλοιπα της σελιτσιώτικης ζωγραφικής. Τέλος, σε δημοσιευ- µένη φωτογραφία της εποχής του ’30 που παρουσιάζει παστάλιασµα καπνού σε αίθουσα του παλιού Παρθεναγωγείου ?έλιτσας, διακρίνεται θαμπά στο βάθος ζωγραφιά που παριστάνει κά- ποια από τις γνωστές αλληγορίες της προπολεµικής ελληνικής Παιδείας - Ελλάδα, Ρλευθερία Λόξα ή κάτι τέτοιο. Λεν θα έπρεπε να κλείσει η αναδροµή αυτή στη ζωγραφική της ?έλιτσας χωρίς να γίνει απλή µνεία δύο θαυµαστών προσωπογραφιών των δωρητών της αγιογράφησης Κρεµαζόπουλων που βρίσκονται στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου, έργα του 1737. Παρόµοια προσωπογραφία του δωρητή Γεώργιου I. Κοεµτσόπουλου, έργο του 1736, στην εκκλησία της Ανάληψηςήπεριγράφει λεπτοµερειακά ο Ιωάννης Φωτόπουλος29. Από τις περιγραφές, και περισσότερο από τις φωτογραφίες που δηµοσιεύονται, γίνεται φανερό πως η ζωγραφική των σπιτιών της Γέλιτσας ακολουθεί, στις µεγάλτες της γραµµές τη πορεία της ελληνικής παραδοσιακής ζωγραφικής. Από την περίοδο της κυριαρχίας του µπαρόκ στη Σέλιτσα ξέρουµε µόνο τις τοιχογραφίες Λαζαρίδη, οι οποίες χαρακτηρίζονται από στα- τικότητα αντίθετη προς την ανησυχία του μπαρόκ. Μία, και χρονικά αποµονωµένη, περίπτω- ση δεν αποδείχνει τίποτα. Από τα 1880 και πέρα διακρίνονται επιδράσεις του νεοκλασικισ- µού και του ακαδηµαϊκού ρεαλισµού, όπως και σε άλλες περιοχές της Βόρειας Ελλάδας30. Τελειώνοντας θέλω να ευχαριστήσω θερµά τον κ. Βασίλη "τρέμπα για την πολύτιµη συμ- παράστασή του, την κ. Βικτωρία Νικήτα που µου έστειλε από το Παρίσι τις έγχρωμες διαφά- νειες pa έργα του Μιλλέ και τον κ. Αντώνη Βουρνά που φρόντισε ν'αποκτήσω τα επιστολικό δελτάρια που κυκλοφορούσαν στις αρχές του αιώνα μας. την… α. Μπο… Π Α Ρ Α Π Ο Μ Π Ρ Τ 1. Γεώργιος "έγας, "ιάτιστα, τα Αρχοντικά της, τα Τραγούδια της και η "ουσική της. Αθή- να 1963. 2. “Ln. Vovtoénovxoq, Καστοριά, τα Αρχοντικά. Αθήνα 1962. του ίδιου, Καστοριά, Ιστορία, Μνηµεία, Λαογραφία, θεσσαλονίκη 197A. του ίδιου, Καστοριά, Λεύκωµα. Θεσσαλονίκη 1977 .."-"----…"--…- Παντελής Ψσαµίσης, Η Καστοριά και τα "νηµεία της, Αθήνα 19A9. 3, Μιχ. "ουτσδτουλος, Τα Θεσσαλικό Αμπελάκια, Αθήνα 1966. "ιχ. λ8ραμόπουλος, Τα Θεσσα- λικό Αμπελάκια, Θεσσαλονίκη 1961. πγήνωρ Αστεριάδης, To VKCIL του "βάρτς στ'Αµπελά- -…-------- κια, Αθήνα 1928. 4. Βασίλης ?τρέµπας, Υυνοπτική Ιστορία της Εράτυρας /Υέλιτσας/, Περιοδικό Τα Χνάρια, τετ χος πρώτο, Καλοκαίρι 1980, σελ. 2. 5. Απόστολος Ρ. Βακαλόπουλος, Ιστορία της Μακεδονίας 135A — 1833, Θεσσαλονίκη 1969, σελ. 100. 12 6. F. POUQUEVILLE, 70YAGE DANS LA GRECE, PARIS 1820, σελ. 420. 7. Αθανάσιος Γιοµπλάκης, Οι "Χαλασμοί" της Σέλιτσας/Εράτυρας/, Ανάτυπο περ. Μακεδονικά. Θεσσαλονίκη 1968, σελ. 86. 8. Κώστας E. Χασιώτης, Επιδροµή Γκέκηδων στην Εράτυρα το 1877, περ. Τα Χνάρια, τεύχος δεύτερο, Φθινόπωρο 1980, σελ. . 9. Αθανάσιος Γιομπλάκης, Τοπική Αυτοδιοίκηση στην Βράτυρα επί Τουρκοκρατίας, περ. Τα Χνάρια, τεύχος πέμπτο, 1983, σελ. . 10. Κ. Σιµόπουλος, Ξένοι Ταξιδιώτες στην Ελλάδα 1800 — 1810, τόμος Γ1, Αθήνα 1975, oak. 392 και 395 /απδ το βιβλίο του Ψ.Μ. LEAKE, TRAVELS IN NORTHEN GREECE, LONDON 1835/. 11. Απόστολος Βακαλόπουλος, όπου παραπάνω, σελ. 357 και 360. 12. Βασίλης Στρέµπας, όπου παραπάνω, σελ. 4. 13. Απόστολος Βακαλόπουλος, όπου παραπάνω, σελ. 394. 14. Γιάννης Κάτανος, Προτάσεις για Ανάπτυξη και Βελτίωση της κτηνοτροφίας και ειδικό- 15. Ιωάννης Φωτόπουλος, Ιστορία της Σελίτσης |Εράτυρας/, Αθήνα 1939, σελ. 13o. 16. Ομάδα 'Epauvaa Πολιτιστικού, Δηµοτικές Κομπανίες στην Εράτυρα, περ. Τα Χνάρια, τεύ- χος δεύτερο, Φθινόπωρο 1980, σελ. 15. 17. Αθαν. Γιοµπλάκης, Οι Γιορτές στην Εράτυρα, περ. Μακεδονική Ζωή, τεύχος 25. 18. Δέσποινα Αϊβαζόγλου-Δόβα, Το Τέμπλο της Εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου Εράτυρας, περ. ΄Επιπλο και Φως, τεύχος 8, Αθήνα 1982, σελ. 70. 19. Λουΐζα Συνδίκα-Λαούρδα, Μία Εικόνα του Αγίου Νικάνορος, ανάτυπο από το περ. Μακεδο- νικά, Θεσσαλονίκη 1958, σελ. 430. 20. Κωνσταντίνος Σιαµπανόπουλος, Αιανή, Θεσσαλονίκη 1974, σελ. 159. 21. Κλεόβουλος Τσούρκας, Σισάνιον, το Μοναστήρι της Παναγίας, περ. Μακεδονική Ζωή, τ.2' Θεσσαλονίκη 1968. 22. Βασίλης Στρέμπας, Λαϊκό Ζωγραφική της Βράτυρας, περ. Τα Χνάρια,τεύχος πέμπτο, 1983 σελ. 39. 23. Στη Χώρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, Τουριστικός Οδηγός Νοµού Πέλης, 1973, σελ.212. 24. Αποµνηµονεύματα του Πανοσιωτάτου Κου Αγαθαγγέλου Αρχιερατικού Επιτρόπου του λεβά- --.… ..-- µιωτάτου Αγ. Σισανίου. Χωρίς τόπο έκδοσης και χρονολογία. 25. Ιωάννης Φωτόπουλος, όπου παραπάνω, σελ. 93. 26. Κυριάκος Σιμόπουλος, Ξένοι Ταξιδιώτες στην Ελλάδα 1800 - 1810, τόμος Γ1, Αθήνα 197' σελ. 474. Σπ. Αραβαντινός, Ιστορία Αλή Πασά του Τεπελενλή, Αθήνα 1895, oak. 480, 6. 13 που αυτός τις χαρακτηρίζει "ωραιοτάτας ζωγραφίας". 27. Δ. Θεµελής-Κατηφόρης, Ο Τπυρίδων Έεντούρας και η Αντιδικία του pa τον Αλή Πασά, Επτανησιακή Πρωτοχρονιά 1960, Αθήνα 1960, σελ. 203.0 ?. Λε Βιάζης, αντίθετα, σηµει… ώνει πως όχι µόνο δεν υπήρξε αντιδικία για την αµοιβή αλλά πως ο Εεντούρας " τοσού- τον επιτηδείως την έγραψε /την προσωπογραφία του Αλή/ ώστε ο τύραννος έδωκεν άΧώΧΧΧ αυτώ διπλασίαν τιµήν της συµφπνηθείσης". Υπ. Λε Βιάζης, ΝεοελληνικαίΔξ λπυρίδων Βεντούρας, περ. ΕβδοΞάς, Αθήνα 8 Ιουνίου 1884, oak. 149. 28. Υπουργείο Πολιτισµού και Επιστημών, Ξένοι Χαράκτες στην Εθνική Πινακοθήκη, Αθήνα 1984, πίνακας 1Δ3. 29. Ιωάννης Φωτόπουλος, όπου παραπάνω, σελ. 94. 30. Κίτσος Α. Μακρής, Η Ελληνική Λαϊκή Ζωγραφική και οι Ευρωπαϊκές Καλλιτεχνικές Σχο- λές, Ανακοίνωση στο 1ο Τυµπόσιο για την Τέχνη που οργάνωσε το Τελλόγλειο ΄Ιδρυμα του Αριστοτέλειου Πανεπ. Θεσσαλονίκης 12 - 14 Οκτω ρίου 1984. Θα δηµοσιευθεί στα Πρακτικά του Ρυμπόσιου.

τ4κνΔΡομο1 οι- (0- 85 Ξκορποχώρι η περιουσία του ΟΔΕΠ, όµως... -| Αργολοοτή Βόλου προσφέρει το Μοναστήρι της στο Πανεπιστήµιο Θα γίνει αναδιαρυθµιση των κελιών του µοναστηριού. για να µένουν o αυτό οι σύνεδροι. πι ερευνητές, οι φοιτητές. Η Πολιτεία αποφάσισε ν' αξιοποιήσει τα µοναστηριακά κτήματα. Ορισµένα να τα περιλάθει στην κυριότητό της κι άλλα να τα διαθέσει στους (ακτήµονες) αγρότες. To σύνολο της μοναστηριακής περιουσίας είναι 2 εκατομμύρια στρέμ- νατα. Η Εκκλησία αντέδρασε στο μέτρο. O Προκαθήμενός της πήγε κατ' ευθείαν στον κ. πρωθυπουργό, στο Καστρί. Με την ελπίδα, ότι θα μπορέσει να κρατήσει στην κυριότητα τής Εκκλησίας τουλάχιστον το 1/5 της περιουσίας της. Κι ενώ συµ8αίνουν αυτά, µια µικρή Κοινότητα του Πηλίου, ) Αργαλαστή, παραχώρησε στο Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας ένα µοναστήρι (µε τα κελλιά του και το κτήµα του, συνολικής έκτασης 250 στρεµµάτων) για να γίνει εκεί πανεπιστημιακό συνεδριακό κέντρο και πρότυπο αγρόκτημα μικρών και µε- γάλων καλλιεργειών. Το µοναστήρι Πάου της Αργαλαοτής, θα είναι το μοναδικό στην Ελλάδα. που θα έχει αυτή την αξιοποίηση. Κι αυτό συμ6αίνει. γιατί είναι το µοναδικό που δεν ανήκει στην Εκκλησία. αλλά σε µια µικρή (και φτωχή) Κοινότητα. Το παράδειγµα της Κοινότητας αυτής είναι µια πράξη, που θα τη ζήλευε και η Εκκλησία... ." . Αν o τεράστιος πλούτος, είχε χρησιμοποιηθεί σωστό και όχι σύµφωνα με τα µικροσυµφέροντα κάποιων ιερωμένων, που τον διαχειρίστηκαν όλο αυτό τα χρόνια, τότε, η Εκκλησια θα είχε προσφέρει ένα σηµαντικό έργο στο κοινωνικό σύνολο, όπως επιτόσσουν οι Γραφές. Της ΣΟΦΙΑΣ ΠΑΠΑΔΗΜΑ να εγκαταλειµμένο µονα- στήριτου 15ου αιώνα Θα ξα- να6ρεί τη ζωντάνια του. Αυ- τή τη φορά. όμως. οιπόρτες του δε Θ' ανοίξουν σ' αυτούς που Θα ΄θελαν να μονάσουν εκεί, αλλά στους επιστήμονες, φοιτητές και καλλιτέχνες, που επιθυμούν v' ασχοληθούν εντατικότερα µε τον κόσμο του επιστητού, τα Γράμµατα και τις Τέχνες. Πρόκειται για το µοναστήρι της Πόου΄ που Θρίσκεται κοντό στην Αργαλαστή, στο Πήλιο. Το μοναστή- ρι αυτό θα µετατραπεί σε κέντρο συνεδρίων και επιστηµονικής έρευ- νας και Θα λειτουργήσει με την ευ- Θι΄ινη του Πανεπιστημίου Θεσσα- λίας και του ΕΟΤ. Η πρωτοτυπία σ΄ αυτή την περί- πτωση δε Βρίσκεται απλά και μόνο στο γεγονός ότι ένα μοναστήρι με- τατρέπεται σε Ελεύθερο Πνευµατι- κό Κέντρο. Σημασία εδώ έχει ότι αυτή η αλλαγή χρήσης διευκολύν- θηκε, και τελικά πραγματοποιήΘη κε επειδή το κτίσμα του μοναστηριού και η περιοχή του ανήκει όχι σε κά- ποια Μητρόπολη ή στο 'Aylo "Ορος. αλλά σε μια Κοινότητα. Την Κοινό- τητα Αργαλαστής. Πρόκειται ίσως για το µοναδικό µοναστήρι, που έχει αυτό το καθε- στώς ιδιοκτησίας. Και ίσως γι' αυτό το λόγο το µοναστήρι θα ξαναζω- ντανέψει. Τ' άλλα μοναστήρια, που είναι σκορπισµένα σε πολλές και προνο- µιακές περιοχές της Ελλάδας, κα- ταρέουν. Εκτός αν η Εκκλησία θε- λήσει να μιμηθεί το παράδειγμα της μικρής και προοδευτικής Κοινότη- τας Αργαλαστής. Η παραχώρηση του μοναστηριού από την Κοινότητα Αργαλαστής στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας γίνεται για 99 χρόνια. Τον επόμενο αιώνα η Κοινότητα Θα μπορεί να το ξαναπά- ρει στα χέρια της ή να το παραχωρή- σει για άλλα 99 χρόνια στο Πανεπι- στήμιο Θεσσαλίας. Το συµ6όλαιο για την παραχώρη- ,ση µοναστηριού στο Πανεπι- στή πογράφτηκε τον προηγού- µενο µήνα. Το υπέγραψαν ο πρόε- δρος της Διοικούσας Επιτροπής του Πανεπιστημίου' καθηγητής κ. Παντελής Λαζαρίδης και ο πρόε- δρος της Κοινότητας Αργαλαστής κ. Στάθης Γιαννούτσος. Στο σκεπτικό της ομόφωνης από- φασης του Κοινοτικού Συμθουλίου αναφέρεται: «To Συµθούλιο ύστερα από µακρά διαλογική συζήτηση, αφού έλαθε υπόψη την πρόταση του προέδρου και σκέφτηκε ότι το όφελος γενικά της περιοχής της Κοινότητας Αργαλαστής από την αναστήλωση του μοναστηριού Αγίου Νικολάου Πάου Αργαλαστής και ειδικότερα από την παραχώρη- ση της χρήσης για επιστημονικούς σκοπούς του Θεσσαλικού Πανεπι- στηµίου είναι μεγάλο[...]». Αυτό το πιστεύει όχι μόνο η Κοι- νότητα αλλά (κυρίως) το Πανεπι- στήμιο, που έχει µεγάλους στόχους για την αξιοποίηση του ιστορικού µοναστηριού. Το µοναστήρι της Πάου έχει κη- ρυχθεί το 1983. με απόφαση του υπουργείου Πολιτισμού, ως ιστορι- κά διατηρητέο µνημείο. Γιατί «uno- τελεί αξιόλογο δείγµα µοναστηρια- κής αρχιτεκτονικής». Βρίσκεται στη θέση Πάου Αργα- λαστής, γι΄ αυτό είναι γνωστό ως μονή Πάου. Απέχει από το χωριό της Αργαλαστής 3 χιλιόµετρα. Περι6άλ- λεται από έναν απέραντο ελαιώνα που φθάνει «Βαθιά ως τη θάλασσα». ΄Εχει μέτωπο τον Παγασητικό και το νησάκι Τρίκερι. Αναστήλωση µε δαπάνη του ΕΟΤ Το μοναστήρι αποτελείται: 1. Από το καθολικό του Αγίου Νι- κολάου. Εσωτερικά το τμήμα αυτό είναι κατάμεστο από τοιχογραφίες που χρονολογούνται στα 1778- 1794. Τα μάτια των εικονιζομένων αγίων ειναι λογχισμένα από τους Τούρκους. Η γενική κατάσταση του κτιρίου αυτού είναι σχετικά καλή. 2. Από τα κελλιά που συγκροτούν ένα διόροφο κτίσμα σε σχήμα Γ και συνεχίζονται με υψηλό µαντρότοι- χο. Το συνολικό εμβαδόν των κελ- λιών είναι 450 τµ. 3. Από το ελαιόκτηµα που περι- 6άλλει το µοναστήρι. Πρόκειται για ένα εκπληκτικό 1o- nlo όπου τα λιτά κτίσματα συµπλη- ρώνουν την εξαίσια φύση. ΄Εχειγίνει ήδη µια προκαταρκτική μελέτη από τον EOT, nou µε δαπά- νες του θα γίνει η αναστήλωση του μοναστηριού. Η εποπτεία για την προώθηση του έργου αυτού ανίκει στον αρχιτέκτονα του ΕΟΤ κ. Ξε νο- φώντα Ελοσίτη. Στην "τεχνική περιγραφή», που έχει γίνει από τον αρχιτέκτονα κ. Κώστα Παρασκευά, αναφέρεται: «H επέµθαση στο µοναστήρι πρωταρ- χικό σκοπό έχει τη διάσωσή του. αφού και από την Πολιτεία έχει χα- ρακτηριστεί ιστορικό και διατηρη- τέο μνηµείο. Η επέμθαση αυτή, όµως, για να έχει νόημα πρέπει να δώσει χρήση στο συγκρότηµα τέ- τοια. που και στο κτίριο να αρµόζει και τις ανάγκες της περιοχής να κα- λύπτει. Η χρήση του από το θεσσα- λικό Πανεπιστήμιο σαν κέντρο συ- νεδρίων υψηλής στάθμης, που να παρέχει τη δυνατότητα διαμονής κάποιου αριθµού συνέδρων. η διορ- γάνωση σεµιναρίων σε φοιτητές με θέματα που ενδιαφέρουν την πε- ριοχή (γεωργικά, πολεοδομικά), σε συνδυασµό µε τη χρήση του κέ- ντρου για τη διοργάνωση πολιτιστι- κών εκδηλώσεων, θεωρείται ότι κα- λύπτει τις παραπάνω απαιτήσεις και θα γίνει πόλος έλξης για την Αργα- λαστή και την περιοχή γενικότερα». Η δαπάνη για την αναστήλωση και διασκευή του μοναστηριού θα κα- λύψει ποσό 75 εκατοµμυρίων. Η πρώτη φάση των εργασιών θα τελειώσει το φθινόπωρο. Η ολοκλή- ρωση του έργου θα γίνει το 1986. Φυτώριο πνευματικής ζωής Στο µοναστήρι της Πάου το Πανε- πιστήμιο Θεσσαλίας θα οργανώνει συνέδρια και σεμινάρια. Θα λει- τουργήσει εδώ και μια κλειστή αί- Θουσα πολλαπλών χρήσεων µε 80 θέσεις. Σ' αυτή την αίθουσα θα υπάρχει και σκηνή θεάτρου. Στο μο- ναστήρι θα υπάρχουν, άλλωστε. δύο θάλαμοι μεταφραστών για τα συνέδρια. όπως και ένας θάλαμος προθολών. Στο ισόγειο της πτέρυγας των κελλιών θα διαμορφωθούν δύο αί- θουσες σεµιναρίων για είκοσι σπου- δαστές. Ακόµη. στο μοναστήρι θα λει- τουργήσει μια μικρή 6ι6λιοθήκη για την εξυπηρέτηση των δραστηριο- τήτων του Κέντρου. Εξ άλλου, στην αυλή του µοναστηριού Θα διαµορ- φωθεί υπαίθριος χώρος εκδηλώ- σεων με 150 Θέσεις. Σ' αυτό το θεα- τράκι θα δίνονται συναυλίες ή Θα οργανώνονται άλλες καλλιτεχνικές εκδηλώσεις προς τιμήν των συνέ- δρων, που θα µπορεί να τις παρακο- λουθεί και το κοινό. Για την εξυπηρέτηση των συνέ- δρων, των καθηγητών και των ερευ- νητών Θα λειτουργεί ξενώνας στα κελλιά του μοναστηρίου με δυνατό- τητα φιλοξενίας 19 προσώπων. Ακόµη΄ θα λειτουργεί τραπεζα- ρία. που θα μπορεί να εξυπηρετήσει ταυτόχρονα 30 συνέδρους ή σπου- δαστές. Για πειραµατικούς και ερευνητικούς σκοπούς Το ελαιόκτημα που περιβάλλει 1o µοναστήρι Θα αποτελέσει τον χώρο όπου το Πανεπιστήμιο θα κάνει καλ- λιέργειες «για πειραµατικούς και ερευνητικούς σκοπούς». Αυτό το κτήμα θα αποτελέσει και τον χώρο άσκησης των σπουδαστών του Γεω- πονοδασολογικού Τµήµατος του Πανεπιστηµίου. 'Εχει διαπιστωθεί ότι στο Πήλιο υπάρχει όλη η ποικιλία της ελληνι- κής 6λάστησης. Το κτήμα αυτό θα αποτελέσει τον ιδανικό χώρο για τη μελέτη και την ανάπτυξη της ποικι- λίας των καλλιεργειών, που υπάρ- χουν στη χώρα μας. M' αυτές τις προύποθέσεις το μο- ναστήρι της Πόσο θα είναι µια πρώ- τη πετυχημένη αλλαγή του προορι- σµού και μετατροπή ενός παλιού χώρου χριστιανικής μοναστικής ζωής και λατρείας, σ' ένα σύγχρονο Πνευματικό Κέντρο. Το µοναστήρι αυτό του Πηλίου ακολουθεί το παράδειγμα των Δελ- φών, που από αρχαϊκά χώρος Θρη- σκευτικής λατρείας έχει σήμερα µετατραπεί σε πασίγνωστο κέντρο εθνικών και διεθνών διοργανώ- σεων, εκδηλώσεων του πνεύματος και της τέχνης. . από"… [Ξ

Εκ μέρους της Διοικούσας Επιτροπής, του Αντιπροέδρου, Καθηγητή κ. Κουκιάδη, της Καθηγήτριας κ. Ηλιού, των Καθηγητών κ.κ. Ακριτίδη και Κωτσιόπουλου, του Αναπληρωτή Καθη- γητή κ. Τζεκάκη, του Λέκτορα κ. Σταυρακάκη, των Δημάρχων Βόλου και Λάρισας κ.κ. Κουντούρη και Λαμπρούλη, του Οικονομολόγου και Προέ- δρου της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας κ. Παπανικολάου, του Δημοσιογράφου κ. Φάτση, του Γιατρού και Προέδρου του Νοσοκομείου "ΑΓΙΟΙ ΑΝΑΡΓΥΡΟΙ" κ. Ευαγγελόπουλου Εκ μέρους του Νομικού μας Συμβούλου, Καθηγητή κ. Καλαβρού, του Αναπλη- ρωτή Καθηγητή κ. Χρ. Αλεξίου που είναι υπεύθυνος για τη βιβλιοθήκη μας και τώρα είναι επίσης Ειδικός Γραμματέας στο Υπουργείο Παιδείας για τα θέματα Ειδικής Αγωγής, και του Επίκουρου Καθηγητή κ. Διονύση Κλάδη, Συμβούλου για θέματα Οργάνωσης και Διοίκησης που ήταν Προϊ- στάμενος Γραμματείας του Πανεπιστημίου Αθηνών και Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Παιδείας Εκ μέρους των "ιστορικών" πρώτων υπαλλήλων μας του Λευτέρη Λουκάκη, του πρώτου που μας ήρθε με απόσπαση από το Πανεπιστήμιο Κρήτης της Μορφούλας Αντωνάτου, από το Ελεγκτικό Συνέδριο, που είναι σήμερα Πάρεδρος της Σόφιας Αθανασόπούλου του Δημήτρη Τσετσενέκου του Αλέκου Παπαδόπουλου της Νέλλής Ζήση … της Νατάσας Βακαλόπούλου της Ελένης Δερμιτζόγλου της Εφής Τζανόγλου της Δανάής Λέκκα της Βίκυς Παναγιωτοπούλου της Μάγδας Ευαγγελοπούλου της Ελένης Αρετουλάκη του Ντίνου Προγγίδη, του Προϊστάμενου των Τεχνικών Υπηρεσιών που συντόνησε αποτελεσματικά με κόπο υπεράνθρωπο τις εργασίες για όλο αυτό το συγκρότημα ./. της του της εκ μέρους της της της του της του της της του του της του Του του Του του του της της της της της της Λιλίκας Κουρή, της Γραμματέως των Εκλεκτορικών Σωμάτων και από τους πιο βασικούς συνεργάτες Κώστα Καφετζόπουλου Ελένης Παπαδημητρίου Σοφίας Θεοδώρου Μαρίας Μανουρά, που μας ήρθε από το Πανεπιστήμιο Κρήτης, της Γραμματέως της Διοικούσας Επιτροπής που χρόνια στηρίζει τη λειτουργία της Μαίρης Λουκάκη Γιάννη Κιάφα, που είναι ο οδηγός αλλά και σύντροφος στις μοναξιές και στη διαρκή μετακίνηση Ματίνας Τσαγγούρη Βαγγέλη Πεπόνη Κατίνας Βέργου Αίας Σιμοπούλου Αλέκου Χαρμάνη Αντώνη Κουρνούτου Μάρης Γκίκα Απόστολου Διαμαντή Γιώργου Κατσαρού Βαγγέλη Μπεζάτη, που μας ήρθε από το Πανεπιστήμιο Πάτρας Χρήστου Κωστόπουλου, που τον πήραμε από το Παν/μιο Αθηνών΄ Γιάννη Δασκαλόπουλου από το Παν/μιο των Αθηνών επίσης ΣτέλαΧ>Δακόπουλου, από το ΠΙΚΠΑ, του βοηθού Γραμματέα της Δ-Ε- Κικής Κλειαρά Χαρούλας Γεωργακόπούλου Τέρψης Τσικάκη Νίκης Παπαρίζου Πόπης Πιτσιάβα ΄Εφης Λιάντζουρα της Μαρίας Αλεξιάδου της Τασούλας Χριστοδούλου Εκ μέρους του διδακτικού προσωπικού και των φοιτητών μας που γεμίζουν αυτούς τους χώρους με τη δημιουργική τους παρουσία Εκ μέρους της του Κώστα ομάδας των μελετητών αυτών των εγκαταστάσεων Αδαμάκη της Ελένης Γαλλή της Δήμητρας Νικολάου του Δημήτρη Φιλιπιτζή Εκ μέρους των κατασκευαστών που με ενθουσιασμό και ικανότητα έφεραν σε πέρας αυτό το ασφαλώς δύσκολο έργο σε χρόνο ρεκόρ Εκ μέρους όλων αυτών των "ιστορικών" προσώπων του Πανεπιστημίου Θεσσα- λίας που άλλοι ήρθαν κι έφυγαν κι άλλοι έμειναν μόνιμα ή προσωρινά μαζί μας Σας ευχαριστώ όλους θερμά για την ανταπόκριση και τη συμμετοχή σας που μας τιμά ιδιαίτερα και μας δίνει δύναμη να συνεχίσουμε .... Θέλω να χαιρετίσω ιδιαίτερα την πολυπληθή παρουσία των εκπροσώπων και των απλών πολιτών αυτής της πόλης που τονίζουν τον ενωτικό ρόλο του Πανεπιστημίου μας. Ρόλο ενωτικό που πάντοτε αλλά ιδιαίτερα στη συγκυ- ρία που έχει διαμορφωθεί μπορεί να αποτελέσει καταφύγιο αλλά και αφετη- ρία δράσης δημιουργικής. Θα ήταν παράλειψη αν δεν ευχαριστούσαμε ιδιαίτερα τους Νομάρχες των τελευταίων περαΞΕΝ που όλοι μας στήριξαν και μας βοήθησαν, το Γιάννη Πανούτσο, τον Ευριπίδη Καφαντάρη και το Θανάση Σιάτρα, τους Δήμους Βόλου και Λάρισας για τις διευκολύνσεις τους, και τις παραχωρήσεις εκτά- σεων, την ETBA, την Εθνική Τράπεζα, την Κτηματική Εταιρία του Δημο- σίου, το Υπουργείο Γεωργίας και ιδιαίτερα τον Υφυπουργό κ. Πιτσιώρη για τις παραχωρήσεις ακινήτων, τον Υφυπουργό κ. Παυσανία Ζακολίκο που βοήθησε να βρεθούν οι πόροι για την αποπεράτωση των έργων, τους Προέδρους της Κοινότητας Αργαλαστής και Μηλεών για τις παραχωρήσεις σημαντικών ακινήτων και βέβαια τον Μητροπολίτη Δημητριάδος για τη συνερ- γασία και τη διαρκή στήριξη του Πανεπιστημίου μας. 'Ωφείλουμε τέλος να ευχαριστήσουμε την Κυβέρνηση για τη συνεχή αρωγή, το ενδιαφέρον και την κατανόηση που έδειξε αφήνοντάς μας να κάνουμε τη δουλειά μας και στηρίζοντας τις επιλογές που διαμορφώνονταν με αντικειμενικά κριτήρια ακόμα και όταν αυτές είχαν εμφανές πολιτικό κόστος. Αυτή η στιγμή είναι το τέλος πια μιας πορείας δύσκολης και σηµατοδοτεί ένα νέο ξεκίνημα που χρειάζεται παραπανήσια ορμή αλλά και συμπαράσταση για την κατάκτηση της συνέχειας και της σταθερής προκοπής.

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ . ' .]… Δ .. . . - . ."- r. -… :. - - '-' [11 ' "' " ' "-:. . " i ' τ '" - .…|΄' ΠΡΥΤΑΝΕΙΑ ΤΙΜΠΤΙΚ0 ΨΗΦΙΣΜΑ Το Πρυτανικό Συµβούλιο κατά την έκτακτη συνεδρίασή του της 12 Μαϊου I989 χαιρετίζει την επίσημη έναρξη λειτουργίας του ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ και εύχεται σε όλα τα µέλη της Πανεπιστηµιακής του Κοινότητας επι- τυχία στο έργο τους. Ακόµη, προσβλέπει στη στενή συνεργασία των δύο γειτονικών Ιδρυµάτων µας, στον επιστηµονικό και κοινωνικό χώρο. | Γ µ | | Σ']. -1 Ιωάννινα. 12 Μαϊου 1989

εφηµεΡζξα ζιΗ Θεωαλζα >> Έόλ05) Τρ"… 16 Λυπάμαι 11111 Αλ ΒΟΥΛΓΑΡΗΣ Επιλύεται to πρόβληµα της Πανεπιστηµιακής Βιβλιοθήκης Με ηρωισβουλ/α όλων των βουλευτών του Νοµού Μαγνησίας και τον συντονισμό του Αλέκου Βούλγαρη, to πρόβλημα της θεσμικής κατοχύρωσης για την ανέγερση της βιβλιοθήκης του Πανεπιστηµίου Θεσσαλίας στο Βόλο, επιλύεται οριστικό. Στη συνεδρίαση της Διαρκούς Κοι- νοβουλευτικής Επιτροπής Οικονομικών της 11.12.97, ο υπουργός ΠΕΧΩΔΕ Κώ- στας Λαλιώτης δεσμεύθηκε να συμπερι- ληφθεί στο σχέδιο νόμου "βελτίωση των διαδικασιών ανάθεσης Δημοσίων Έργων και άλλες διατάξεις", τροπολο- γία - προσθήκη και των έξι βουλευτών Μαγνησίας, σύμφωνα με την οποία κα- θορίζεται συγκεκριμένος συντελεστής δόμησης σε οικοδομικό τετράγωνο του σχεδίου πόλεως Βόλου για να είναι δυ- νατή η ανέγερση της Κεντρικής Βιβλιο- θήκης του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας στο Βόλο. Παράλληλα βρίσκεται στο Συμβούλιο της Επικρατείας σχέδιο Π. Δ/γματος του ΥΠΕΧΩΔΕ σύμφωνα με το οποίο τροποποιείται το συγκεκριμένο ρυμο- τομικό σχέδιο Πόλεως Βόλου και χα- ρακτηρίζονται τέσσερα οικοδοµικά τε- τράγωνα σε χώρους Πανεπιστηµιακών εγκαταστάσεων, στις οποίες περιλαμ- βάνονται τόσο το κτίριο της Κεντρικής Βιβλιοθήκης όσο και οι απαραίτητοι KOINOBOYAEYTIKA κοινόχρηστοι χώροι και χώροι πρασί- νου, για τη λειτουργία και ανάδειξη του κτιρίου της Πανεπιστημιακής Βιβλιο- θήκης. ΄Ετσι τόσο με την προτεινόμενη νομοθετι- κή ρύθμιση όσο και εν το υπό έκδοση Π. Δ/γμα, δίδεται τέλος σε ένα μακροχρόνιο πρόβλημα που αφορούσε στην ανέγερση της βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου Θεσ- σαλίας στο Βόλο και σκόρπισε ανησυχία και αγωνία στην τοπική κοινωνία του Βό- λου. Η Διοίκηση του Πανεπιστημίου Θεσσα- λίας και ο Δήμος Βόλου με την επιμονή τους και όλοι οι βουλευτές Μαγνησίας με την ενιαία στάση τους, έδωσαν τη λύση στο πρόβλημα. Εξάλλου ο βουλευτής Μαγνησίας του ΠΑΣΟΚ Αλέκος Βούλγαρης με επιστο- λή του της 9-12-1997 προς τον υπουργό Γεωργίας κ. Στέφανο Τζουμάκα, πα- ρε μβαίνει για την παραχώρηση έκτασης του Δημοσίου στην Κοινότητα Βρύναι- νας. Πιο συγκεκριμένα, ο βουλευτής Αλέκος Βούλγαρης στην επιστολή του αναφέ- ρει ότι η Κοινότητα Βρύναινας Νομού Μαγνησίας, με ομόφωνη απόφαση του Κοινοτικού της Συμβουλίου, ζητά να παραχωρηθεί ή να διατεθεί δωρεάν στην Κοινότητα Βρύναινας δημόσια καλλιεργήσιμη έκταση 99 στρεμμάτων της επονομαζόμενης περιοχής “KEM- ρια". Επειδή η έκταση αυτή του Δημοσίου σή- μερα παραμένει ανεκμετάλλευτη και α- ναξιοποίητη, ο Βουλευτής Αλέκος Βούλ- γαρης, καλεί τον υπουργό Γεωργίας κ. Στέφανο Τζουµάκα, να συναινέσει για την παραχώρησή της, σύμφωνα με τις δια- τάξεις του άρθρου 260 του Π.Δ/γματος 410/95, γιατί η γεωργική αξιοποίηση και εκμετάλλευση από τους κατοίκους της Κοινότητας, θα συµβάλει ση μαντικά στην ανάπτυξη της ορεινής αυτής Κοινότητας του Νομού μας.

ΕΦ… ζ΄άΞα αµ? ©€-δ…λ… &φλΌ; Η [κατά Ήξερε… λ Ά%Β Σπύρος Βλιόμος: ΄Ετσι οραµατίτοµαι το Πανεπιστήμιο Ο καθηγητής κ. Σπ. Βλιόμος, που είναι υποψήφιος πρύτανης, αναλύει Πώς οραµατίΖεται το Πανε…ατήµ|ο Θεσσαλίας KaI row’zer: ίναι πεποίθησή μου ότι το . Ελεύθερο και Κριτικό Πανεπι- στήμιο όπως οραματίζομαι το Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας, για να λει- τουργήσει σαν βασικός παράγοντας της πνευµατικής και πολιτιστικής ανά- πτυξης, χρειάζεται: …) (δεσμούς. οι οποίοι να έχουν διάρκεια και προοπτική. Να δημιουρ- γούν ένα σταθερό λειτουργικό πλαισιο και, το σημαντικι΄)τερο. να διασφαλί- ζουν την Αυτοδιοίκηση των Ιδρυμάτων αυτών. Να κατοχυριί)νουν τα δικαι(ι΄)… ματα της Πανεπιστημιακής κοινότη- τας. να εξασφαλίζουν την ελεύθερη διακίνηση των ιδεών και των δυνατο- τήτων καλλιέργειας και προσφοράς κριτικής γνώσης. Θέσεις μας είναι: O σεβασμός στη συνταγματική ε… πιταγή της Αυτοδιοίκησης των Πανε- πιστημίων. - O καθορισμός του θεσμικού πλαισίου των Πανεπιστημίων με τη σύμφωνη γνώμη της Πανεπιστημιακής Κοινότητας. . O αποκλεισμός των περιορι- σμών και των παρεμβάσεων της Πολι- τείας - που μόνο σκοπό έχουν την (1- σκηση επιρροής στην ίδρυση Τμημά- των και στην αύξηση του αριθμού των εισαγόμενων φοιτητών. (β) Πόρους, οι οποίοι να διασφα- λίζουν ικανή υλικοτεχνική υποδομή και αξιοπρεπείς αποδοχές στους εργα- ζόµενους, ώστε να αφιερώνονται απε- ρίσπαστα στα καθήκοντά τους. Θέσεις µας είναι: … Η αύξηση της κρατικής επιχορή- θύτης… . Ο αποτελεσματικός αλλά όχι α- σφυκτικός δημοσιονομικός έλεγχος που σήμερα παρεμποδίζει την αντιµε- τώπιση των συνεχώς αυξανόµενων υ- ποχρεώσειι)ν των Πανεπιστημίων. και . Η μετακίνηση πόρων του κρατι- κού προ΄ι΄ιπολιυ|ι(ηιού προς την Παι- δεία, ώ…- οι αντίστοιχες δαπάνες να φθάσουν στο 6% του ΑΕΠ. Στα πλαίσια των παραπάνω θέσε- ων θα κινηθεί και η πολιτική μας για την ανάπτυξη του Πανεπιστηµίου Θεσ- σαλίας. Το Πανεπιστήμιο μας έχει την ιδιομορφία του περιφερειακού Πανε- πιστημίου με Τμήματα που έχουν έδρες σε διάφορες πόλεις της Θεσσαλίας. Επιδίωξή μας θα είναι: . Η ισόρροπη ανάπτυξη των Τμη- μάτων, με ορθολογική κατανομή τόσο των πιστώσεων, όσο και των νέων θέ- σεων ΔΕΠ. - Η βελτίωση της υλικοτεχνικής τους υποδομής. - Η περαιτέρω ανάπτυξη του δι- δακτικού και ερευνητικού έργου. - Η εν γένει ενίσχυση της οικονο- μικής θέσης των μελών της Πανεπιστη- μιακής Κοινότητας, και . H δηµιουργία νέων Τμημάτων, όπου η κρίσιμη μάζα το επιτρέπει μέσα από τα υπάρχοντα Τμήματα. Άμεση προτεραιότητα θα δοθεί στην ολοκλήρωση της ακαδημαϊκής υ- πόστασης μη αυτονομημένων Τμημά- των. Βεβαίως είναι γνωστό ότι η διά- σπαση του Πανεπιστημίου σε πολλές πόλεις δηµιουργεί κάποιες υστερήσεις αποτελεσμάτων στη διοίκηση και στη συνεργασία συναφών επιστημονικ(ί)ν πεδίων. Η λύση δεν μπορεί να είναι η αµφισβήτηση της έδρας του Πανεπι- στημίου ή των Τµημάτων που εδρεύουν σε άλλες πόλεις. Η έδρα του Πανεπι- στηµίου και οι έδρες των Τµημάτων εί- ναι δεδομένες και νομικά κατοχυρωμέ- νες. Τα προβλήματα που προκύπτουν από τη χωροταξική κατανομή των Τμη- µάτων του Πανεπιστημίου, θα αντιμε- τωπιστούν με τη δημιουργία ευέλικτων δομών που θα αξιοποιούν σι΄η|χρονες τεχνολογίες (τηλεματική, δίκτυα) και θα δίνουν λύσεις. Προβλήματα χ(ι)ρο- ταξικής ανάπτυξης που θα προκύψουν στο μέλλον… θα αντιμετ(ι)πιστοι΄νν με ρε- αλισμό και γν(ί>μονα το γενικότερο συμφέρον και την αποδοτικότητα του Πανεπιστημίου. 'Ενα επίσης μεγάλο ζήτηµα που οι- πασχολεί την ακαδημαϊκή κοινότητα είναι η επίθεση που δέχεται έµμεσα ή ά- μεσα η τριτοβάθμια εκπαίδευση, με στόχο την αλλοίωση του δημόσιου και δωρεάν χαρακτήρα της. Χωρίς να εί- μαστε εκ προοιμίου αρνητικοί σε νέες δομές, που θα πρέπει όμως να θεσμο- θετούνται μέσα από διεξοδικές διαδι- κασίες και προσεκτική προετοιμασία στη βάση των πραγματικών αναγκών της επιστήμης και της κοινωνίας, θεω- ρούµε ότι η Πανεπιστημιακή Σύγκλη- τος, σε συνεργασία με τα µέλη της ακα- δημαϊκής κοινότητας, πρέπει να αντι- µετωπίσει με κατηγορηματικό τρόπο κάθε προσπάθεια αλλοίωσης του δη- " μόσιου χαρακτήρα της Ανώτατης Εκπαίδευσης και κάθε ενέργεια εκμε- τάλλευσης των ελπίδων των νέων που επιθυμούν το πτυχίο τους να έχει αντί- κρισμα γνώσης.

ά €ΦΠμ€ρ'ιςα 1414 ©6660λια >> Μ…, Τ…… … ι…. τε. &. Διά&"… ΕΔ]… Πέµ"… |? Δ…. ΄ΐ8. Λσιαρίδιι για πιέσεις σε εκλέκτορες Διάβημα στον πρόεδρο της ΔΕ του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας έκανε χθές ο υποψήφιος Πρύτανης του ιδρύ- ματος στις σημερινές εκλογές, Παντε- λής Λαζαρίδης, διαμαρτυρόμενος για πληροφορίες που θέλουν καθηγητές του Τμήματος Γεωπονίας να ασκούν πιέσεις σε εκλέκτορες-κυρίως φοιτη- τές- σε βάρος του. Ο κ. Λαζαρίδης επιβεβαίωσε το διά- βημα στον πρόεδρο της ΔΕ, ενώ οι πλη- ροφορίες θέλουν στις σημερινές εκλο- γές τον κ. Γεωργάτσο παρόντα 0’ ολό- κληρη τη διάρκεια της διαδικασίας και να αναλαμβάνει την ευθύνη των εκλο- γών, προκειμένου να διασφαλιστεί η τή- ρηση των προβλεποµένων κανόνων. Οι ίδιες πληροφορίες θέλουν ομά- δα καθηγητών του Τμήματος Γ εαυτο… νίας να ασκούν πιέσεις σε φοιτητές και εκλέκτορες διαφόρων βαθµ ίδιον του δι- δακτικού προσωπικού, ακόμη και. από πρόσωπα εντεταλμε΄να να διεξάγουν τις σημερινές εκλογές στο Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας. Αλλά και άτομα που ανή- κουν σε. διάφορα τμήματα του ιδρύμα- τος τα οποία έχουν άμεση σχέση με τη διεκδίκηση της Πρυτανείας. Ο Καθηγητής Παντελής Λαζαρίδης με τον οποίο έγινε δυνατό να επικοι- νωνήσουμε αργά το βράδυ, δεν θέλησε ' να δώσει λεπτοµέρειες. Επιβεβαίωσε ό- μως το διάβημά του στον Πρόεδρο της Διοικούσας Επιτροπής και άφησε σα- φώς να εννοηθεί ότι τα πράγματα είναι χειρότερα απ' ό,τι φαίνονται. "Θα υ- πάρξει ίσως συνέχεια", ειπε. O κ. Λα- ζαρίδης κάλεσε όλα τα μέλη της Πανε- πιστημιακής Κοινότητας να επιδείξουν ψυχραιμία και να ασκήσουν χωρίς εξω- τερικές παρεμβάσεις το εκλογικό τους δικαίωμα. Δεν θέλησε να δώσει εξηγή- σεις για τους λόγους που προκλήθηκε αυτή η ένταση και αρκέστηκε να πει: "Μωραίνει Κύριος ον βούλεται απωλέ- σαι". "ΜΜΜ"... :» Παντελής Λαζαρίδης συνέδε- σε ακόμη περισσότερο το όνοµά του με το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Μετά από πρώτος πρόεδρος είναι πλέον και πρώτος πρύτανης του Ανωτάτου αυ- τού Εκπαιδευτικού Ιδρύματος. Έτσι ε- δωσε και μια καλή απάντηση στους α- ντιπάλους του και 0’ εκείνους που τον "πολεµούσαν", λέγοντας για την πρώ- τη ιδιότητα ότι ήταν διορισμένος. Τω- ρα όμως είναι και εκλεγµένος, αιρετός και αυτό αποστομώνει τους καλοθελη- τές..΄. Συγχαρητήρια και καλή επιτυχια στα νέα καθήκοντα κ. καθηγητά ή μάλ- λον κ. πρύτανη... Δ. Π. 3 Τελικά κέρδισε τις πρυτανικές εκλογές ο Παντελής Λαζαρίδης. Χωρίς να κοµματικοποιηθούν οι εκλογές, ο κ. Λαζαρίδης κέρδισε στα ίσια τον κ. Βλιάμο και πλέον κρατά και το δεύτερο σκήπτρο στα χέρια του: Ήταν ο προ΄)τος πρόεδρος της Διοικούσας του Πανεπιστημίου. όταν ιδρύθηκε το Π.Θ. και τώρα είναι ο πρώτος πρύτανης του. Αιρετός έτσι; Συγχαρητήρια και καλή δουλειά. (Βέβαια δεν είναι επί του παρόντος, αλλά ο κ. Λαζαρίδης έχει και καλύτερες προοπτικές στην περίπτωση που θα ήθελε να συνεχίσει την πολιτική του καριέρα. λ.χ. στις βουλευτικές εκλογές).

€ΦΠμερ'ιξα & O i . Am, Τ…… κ Δ…. %. ΜΒ… Λοκρίδα για πιέσεις σε εκλέκτορες Διάβηµα στον πρόεδρο της ΔΕ του Πανεπιστηµίου Θεσσαλίας έκανε χθές ο υποψήφιος Πρύτανης του ιδού… κατος στις σημε ινές εκλογές, Παντε- ής Λαζαρίδης, ιαμαρτυοόμ…ς για πληροφορίες που θέλουν καθηγητές του Τμήματος Γεωπονίας να ασκούν πιέσεις σε εκλέκτορες…κυρίως φοιτη- τές- σε βάρος του. O κ. Λαζαρίδης επιβεβαίωσε το διά- βημα στον πρόεδρο της ΔΕ, ενώ οι πλη- ροφορίες θέλουν στις σημερινές εκλο- γές τον κ. Γεωργάτσο παρόντα σ' ολό- κληρη τη διάρκεια της διαδικασίας και να αναλαμβάνει την ευθύνη των εκλο- γών,προκειμένου να διασφαλιστείητή- ρήση των προβλεπομένων κανόνων. Οι ίδιες πληροφορίες θέλουν ομά- δα καθηγητών του Τμήματος Γεωπο- νίας να ασκούν πιέσει σε φοιτητές και εκλέκτορες διαφόρων θμίδων του δι- δακτικού προσωπικού, ακόμη και από πρόσωπα εντεταλμένα να διεξάγουν τις σημερινές εκλογές στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Αλλά και άτομα που ανή- κουν σε διάφορα τμήματα του ιδρύμα- τος τα οποία έχουν άμεση σχέση με τη διεκδίκηση της Πρυτανείας. O Καθηγητής Παντελής Λαζαρίδης με τον οποίο έγινε δυνατό να επικοι- νωνήσουμε αργά το βράδυ, δεν θέλησε ' να δώσει λεπτομέρειες. Επιβεβαίωσε ό- μως το διάβημά του στον Πρόεδρο της Διοικούσας Επιτροπής και άφησε σα- φώς να εννοηθεί ότι τα πράγματα είναι χειρότερα απ' ό,τι φαίνονται. "Θα υ- πάρξει ίσως συνέχεια", είπε. Ο κ. Λα- ζαρίδης κάλεσε όλα τα μέλη της Πανε- πιστημιακής Κοινότητας να επιδείξουν ψυχραιμία και να ασκήσουν χωρίς εξω- τερικές παρεμβάσεις το εκλογικό τους δικαίωμα. Δεν θέλησε να δώσει εξηγή- σεις για τους λόγους που προκλήθηκε αυτή η ένταση και αρκέστηκε να πει: "Μωραίνει Κύριος ον βούλεται απωλέ- σαι". & ?. & Η 06660 χιπ >> Α…, Π€ί…1'α |? Δεν. ,ΐ8. “Andvman” ο" ο Παντελής Λαζαρίδης συνέδε- σε ακόμη περισσότερο το όνομά του με το Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας. Μετά από πρώτος πρόεδρος είναι πλέον και πρώτος πρύτανης του Ανωτάτου αυ- τού Εκπαιδευτικού Ιδρύματος. Έτσι έ- δωσε και μια καλή απάντηση στους α- ντιπάλους του και σ' εκείνους που τον "πολεμούσαν", λέγοντας για την πρω- τη ιδιότητα ότι ήταν διορισμένος. Τω- ρα όμως είναι και εκλεγμένος, αιρετός και αυτό αποστομώνει τσυ&ΐαλοθελ?- τέ Συγχαρητήρια και κ επιτυχ α στΞι νέα καθήκοντα κ. καθηγητά ή μαλ- λον κ'. πρύτανη... A n 3 Τελικά κέρδισε τις ' πρυτανικές εκλογές ο Παντελής Λαζαρίδης. Χωρίς να κομματικοποιηθούν οι εκλογές, ο κ. Λαζαρίδης κέρδισε στα ίσια τον κ. Βλιάμο και πλέον κρατά και το δεύτερο σκήπτρο στα χέρια του: Ήταν ο πρώτος πρόεδρος της Διοικούσας του Πανεπιστηµίου, όταν ιδρύθηκε το Π.Θ. και τώρα είναι ο πρώτος πρύτανης του. Αιρετός έτσι; Συγχαρητήρια και καλή δουλειά. (Βέβαια δεν είναι επί του παρόντος, αλλά ο κ. Λαζαρίδης έχει και καλύτερες προοπτικές στην περίπτωση που θα ήθελε να συνεχίσει την πολιτική του καριέρα, λ.χ. στις βουλευτικές εκλογές).

ή €ΦΠμ6ριςα & Η ©6660λ*ια >> Βόλου Τετάρτη |6 Δεκ. 98 & ' ΔιάΒιιμα Λαισρίδπ 35108 Πέµ… Η Δ…. €8. για πιέσεις ?. σε εκλέκτορες Διάβημα στον πρόεδρο της ΔΕ του Ι΄1ανεπιστηµίου Θεσσαλίας έκανε χθές ο υποψήφιος Πρύτανης του ιδρυ- ματος στις σημερινές εκλογές, Παντε- λής Λαζαρίδης. διαμαρτυρόμενος για πληροφορίες που θέλουν καθηγητές του Τµήματος Γεωπονίας να ασκούν πιέσεις σε εκλέκτορες-κυρίως φοιτη- τές- σε βάρος του. O κ. Λαζαρίδης επιβεβαίωσε το δια- βημα στον πρόεδρο της ΔΕ, ενώ οι πλη- ροφορίες θέλουν στις σηµερινές εκλο- γές τον κ. τωρα… παρόντα σ' ολό- κληρη τη διάρκεια της διαδικασίας και να αναλαμβανι'ι την ευθύνη των εκλο- «,… προκειμένου να διασ(|τιλιστεί η τή- ρηση των προβλεπομένων κανόνων. Οι ίδιες πληροφοι…>ίες θέλουν ομα- δα καθηγητιι΄>ν του Τμήματος Γεωπο- νίας να ασκούν πιέσεις σε αοιτητές και εκλέκτορες δια(γ…όρων βαθμίδων του δι- δακτικου προσωπικοι΄ι, ακόμη και από πρό('κοπα εντεταλμένα να διεξάγουν τις σημερινές εκλογές στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Αλλα και άτοµα που ανή- κουν σε διάφορα τμήματα του ίδρυμα- τος τα οποία έχουν αμεση σχέση με τη διεκδίκηση της Πρυτανείας. 0 Καθηγητής Παντελής Λαζαρίδης με τον οποίο έγινε δυνατό να επικοι- νιιιν1΄µτουμε αργά το βράδυ, δεν θέλησε ' να …… λεπτομέρειες. Επιβεβαίωσε ό- μως το (κακη… του στον Πρόεδρο της Διοικούσας Επιτροπής και άφησε σα- …; να εννοηθεί ότι τα πράγματα είναι χειρι΄>τερα απ' ό,τι φαίνονται. "Θα υ- παρξει ίσως συνέχεια", ειπε. () κ. Λα- ζαριδης κάλεσε όλα τα μέλη της Πανε- πιστημιακής Κοινότητας να επιδείξουν ψυχραιμία και να ασκήσουν χωρίς εξω- τερικές παρεμβάσεις το εκλογικό τους δικαίωµα. Δεν θέλησε να δείκτει εξηγή- σεις για τους λόγους που προκλήθηκε αυτή η ένταση και αρκέστηκε να πει: "Μωραίνει Κύριος ον βουλεται απωλέ- σαι". “Anévrnan”... ο Παντελής Λαζαρίδης συνέδε- σε ακόμη περισσότερο το όνομά του με το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Μετά από πρώτος πρόεδρος είναι πλέον και πρώτος πρύτανης του Ανωτάτου αυ- του Εκπαιδευτικού Ιδρύματος. ΄Ετσι ε- δωσε και µια καλή απάντηση στους α- ντιπάλους του και 0’ εκείνους που τον "πολεμούσαν", λέγοντας για την πρώ- τη ιδιότητα ότι ήταν διορισμένος. τα)… ρα όμως είναι και εκλεγμένος, αιρετός και αυτό αποστομώνει τους καλοθελη- τές..ζ Συγχαρητήρια και καλή επιτυχία στα νέα καθήκοντα κ. καθηγητά ή μάλ- λον κ. πρύτανη… Δ. Π. ?) Ι' έλικα κέρδισε τις πρυτανικες εκλογές ο Παντελής Λαζαρίδης. Χωρίς να κο…ιατικοποιη(κ…ν οι εκλογές, ο κ. Λαζαρίδης κέρδισε στα ίσια τον κ. οι…… και πλέον κρατά και το δευτερο σκήπτρο στα χερια του: Ήταν ο πρωτος πρόεδρος της Λιοικοι΄ισας του Πανεπιστημίου. όταν ιδρυθηκε το Π.Θ. και τωρα είναι ο πρωτος πρυτανης του. Αιρετός έτσι; Συγχαρητι΄|ρια και καλή δουλειά. (Βέβαια δεν είναι επί του παρόντος. αλλά ο κ. Λαζαρίδης έχει και καλι΄ιτερες προοπτικές στην περίπτωση που θα ήθελε να συνεχίσει την πολιτική του καριέρα. λ.χ. στις βουλευτικές εκλογές).