ORG-Αυτοδιοίκηση

Taxonomy

Code

Scope note(s)

Source note(s)

Display note(s)

Hierarchical terms

ORG-Αυτοδιοίκηση

Equivalent terms

ORG-Αυτοδιοίκηση

Associated terms

ORG-Αυτοδιοίκηση

10 Archival description results for ORG-Αυτοδιοίκηση

10 results directly related Exclude narrower terms

013_d_015.jpg

ή … €Λ€ΥΘεΡιλ .ΜΡιΣηΣ ϊ?- Οµόφωνη απόφαση της Διοικούσας Επιτροπής Με 4 τμηματα «αρχίζει» T0 ’88 το Πα ν/μιο Θεσσαλίας … 81 , " | Γραφεία του Πανεπιστημίου ιδρύονται το 1988 am Λάρισα ΒΟΛΟΣ, 28 Elan.) Σύμφωνα µε έγκυρες πλη- ροφορίες κατό τη χθεσινή συ- νεδρίαση της διοικούσας επι- τροπής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας μετά από εισήγη- ση του προέδρου του Πανεπι- στηµίου, καθηγητή κ. Παντελή Λαζαρίδη αποφασίστηκε οµό- φωνα η έναρξη λειτουργίας του Πανεπιστηµίου Θεσσαλίας το ακαδηµαϊκό έτος 1988 - 89 µε 4 τµήματα. Από αυτό 2 τμήματα ανήκουν στη σχολή ανθρωπιστικών επιστη- μών και 2 στη σχολή των επιστη- µών παραγωγής. Τα τμήµατα που περιλαµθόνονται στην απόφαση της διοικούσας επιτροπής του Πα- νεπιστημίου είναι τα εξής: — Τμήμα Χωροταξίας και Περιφε- ρειακής Ανόπτυξης. - Τµήμα Γεωπονίας Φυτικής και Ζωικής Παραγωγής. - Τµήμα Νηπιαγωγών. - Τµήμα Παιδαγωγικό Δηµόπ- κής Εκπαίδευσης. Στην πρόταση προς το υπουρ- γείο Παιδείας διευκρινίζεται ότι κα- θενα από τα τμήµατα αυτό είναι σκόπιµο την πρώτη χρονιό λει- τουργίας του να δεχτεί από 30 φοι- τητές. Εξόλλου έγινε γνωστό ότι µετα από εισήγηση του κ. Λαζαρίδη αποφασίστηκε οµόφωνα η πρώτη εγκατασταση του Πανεπιστημίου να γίνει στην µεταθατική φαση σε ένα από τα κτίρια της «Μεταλλουρ- γικήςυ και ήδη υπάρχουν τα σχετι- κό προσχέδια. ΠανΠηώη των κατασκευών που απαιτούνται για να μετατρέψουν το κτίριο αυτό (του οποίου η έκταση είναι 3.000 τ.μ.) σε ένα ευχαριστο περιθόλλον για εργασία και ζωή θα παρακολουθήσει τις πρότυπες κα- τασκευές που έγιναν την περασμέ- νη χρονιά στη Geo/vim µε αφορμή την διεθνή -Μπιενόλε» των νέων. Αυτό σημαίνει πολύ υψηλή αι- σθητική ποιότητα με απλό κατα- σκευαστικό µέσα σε κτίριο υπαρ- κτό που τα Βασικό χαρακτηριστικό τους παραµένουν εµφανή. Σηµειώνεται ότι οι µεταθαττκές αυτές εγκαταστόσας μπορούν µελλονπκό να εξυπηρετήσουν έως και 1.200 φοιτητές και 100 θέσεις εργαζοµένων. Κατα τη διόρκεια της χθεσινής συνεδρίασης ο πρόεδρος της δια- κούσας επιτροπής καθηγητής κ. Παντελής Λαζαρίδης πρότεινε να επισπευσθούν όλες οι απαραίτητες ενέργειες ώστε το 1988 να µπορεί να χαρακτηρισθεί και χρονιό της Λόρισας. Συγκεκριμένα πρότεινε: Την ίδρυση γραφείου του Πανε- πιστημίου Θεσσαλίας στη Λόρισα μέσα στο 1988. Την ίδρυση των δύο τµηµάτων. ενός θιολογικού προσανατολισμού και ενός γενικού. ώστε µαζί µε το τµήµα ιατρικής να συνθέσουν σε πρώτη φαση μία σχολή επιστημών υγείας. Την σύσταση εππροπής που θα αναλόθει πιο ειδικό την οργανωτι- κή συγκρότηση του ιατρικού τμή µστος και την προώθηση των σχε- τικών πμ… ώστε οι οργανωτι- κές προύποθέσεις για την έναρξη λειτουργίας του ιατρικού τμήµατος να φΘόσουν σε επιθυµητό σηµείο µέσα στο 1988. 'Αλλα θέµατα που συζητήθηκαν ήταν η συνεργασία του πανεπιστηµίου με την Τοπική Αυτοδιοίκηση καθώς διοικητικό. οι- κονομικό και τεχνικό θέµατα. Ανακοινώθηκε επίσης το αποτέ- λεσµα του διαγωνισµού για την απόκτηση ακινήτου που θα χρησι μεύσει ως κεντρική 8ι8λιοθήκη του Πανεπιστημίου στο Βόλο και η κα- τακύρωση έγινε για το κτίριο της Εθνικής Τρόπεζας, όπου σήµερα Βρίσκεται το ΚΤΕΛ. Το κτίριο θα αναπαλαιωθεί και θα αποτελέσει. φαίνεται, ένα κομψστέχνημα για την πόλη του Βόλου. H τιµή αγορός του είναι περίπου 60 εκατοµµύρια που θα πληρω- θούν σε δύο δόσεις. To θέμα της επιλογής εργολαθικών επιχειρή- σεων για την κατασκευή του κτι- ρίου -Παπαστρότου- δεν ολοκλη- ρώθτικε και η συζήτηση θα συνεχι- ότι! το Σόθθατο 5 ΔεκεµΒρίου στην Αθήνα. Γενικό πόντως παρατηρείται μιό πόρο πολύ έντονη κινητικόπττα του Πανεπιστηµίου Θεσσαλίας µε εππυχημένες και γρήγορες κινή- σεις. πράγµα που εκτιµόται ιδιαίτε- ρα από όλη τη Θεσσαλία. H έναρξη της λειτουργίας του το 1988 θα σηµατοδοτήσει µια νέα εποχή για ολόκληρη την περιοχή. Ελπίζουμε ότι και οι πιστώσεις του υπουργείου Παιδείας. αλλά και η Βοήθεια των τοπικών φορέων να ενισχύσουν την διοικούσα επιτρο- πή στο τόσο δύσκολο έργο της.

01_A_G_102_17_027.jpg

' ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ | 93620… πως Ξο΄3-ΐ? Η αγιογραφία, ασφαλώς. υπηρετεί το δόγμα και στο- χεύει στην εκλαί'κευση ευαγγελι- κών περικοπών και στην προβο- λή του παραδείγματος των Αγίων. Στην απεικόνιση, όµως, της μεταθανάτιας τιμωρίας των αμαρτωλών, οι λαϊκοί ζωγράφοι … κυρίως των χωριών - βρί- σκουν την ευκαιρία να καυτηριά- σουν παραβάσεις που στρέφον- ται κατά των λαϊκών στρωμάτων και σε μερικές περιπτώσεις φτά- νουν σε σκληρή κοινωνική κριτι- κή. Μέσα, όµως, από τα αµαρτή- ματα που τιµωρούνται διαφαί- νονται και στοιχεία ιδεολογίας, όπως οι αντιλήψεις για τη θέση της γυναίκας. Ας μην ξεχνούμε πως, εκτός από μερικά ορεινά δραστήρια κέντρο εμπορίου και βιοτεχνίας, η,αγιογροφία είναι η μοναδική ζωγραφική εκφραση των ραγιάδ Του Κίτσου ΜΑΚΡΗ Το πρώτο που παρατηρεί κα- νείς, είναι πως για τους άντρες προεχουν οι οικονομικές παρα- βάσεις, είτε µε τη μορφή αι- σχροκέρδειας, όπως ο «παραζυ- γιστής», δηλαδή ο έµπορος που κλέβει στο ζύγι ή σκέτο «ο μπα- κάλης», «ο µυλωνάς οπού κλέ- πτ*ει στον μύλον», είτε µε τη μορφή αρπαγής. όπως «o νηδά- ρης οπού κλέπτη πρόβατα και γήδια» και άλλες. Είναι χαρακτη- ριστικό πως, εκτός από τις ανα- φορές που αφορούν αδικήµατα ευρύτατα διαδεδοµένα, κατά τις ιδιομορφίες κάθε περιοχής υπάρχουν και εξειδικευμένα αδι- κήματα, "όπως ο «αλογοσούρ- της», ο ζωοκλέπτης, στις ορει- νές περιοχές ενώ στις πεδινές «ο παραυλακιαστής εκείνος οπού χαλνάει τα συνουρέµατα», αυτός δηλαδή που µεταθέτει προς όφελος του τα αυλάκια που αποτελούν ορόσημα των πε- δινών γεωργικών ιδιοκτησιών. Σε μια περίοδο όπου ο ανορανομι- κός έλεγχος, όπως θα τον λέγα- με σήμερα, είναι ανύπαρκτος και η δημόσια ασφάλεια υποτυ- πώδης, η λαϊκή αγιογραφία κα- λείται'να αντιδράσει. Εδώ οργιά- ζει η λαϊκή φαντασία. Οι ποινές που παριστάνονται δεν πηγά- ζουν, βέβαια, από-κάποιο επίση- µο εκκλησιαστικό κείμενο. Ετσι… βλέπουμε ένα τεράστιο χωνί βυ- θισμένο στον πρωκτό του μπα- κάλη,' τεράστια μυλόπετρα κρε- ΄ µασμενη από το λαιµό του μυλω- O λαϊκός μας πολιτισμός νά, έναν σουβλισμενο ζωοκλέ- πτη να ψήνεται σα γίδα... Για πε- ρισσότερη έμφαση, ως μέσα βα- σανισμού χρησιμοποιούνται τα ίδια τα όργανα που χρησιμοποίη- σε o παραβάτης. ' ντίθετα στις γυναίκες KU- ριαρχούν τα αδικήματα ηθών. Εχουμε τις «πόρνησες γυ- ναίκες και εκείνες που παρακι- νούν ταις άλλες εις πορνίαν», καμιά φορά και στην πιο κατα- νοητή κυριολεξία «η ποτάνα», «οι µάγισσες», «εκείνες οπού κάνουν μαναφικλίκι», δηλαδή συκοφαντούν ή προκαλούν έρι- δες. Κι εδώ οι τιμωρίες επικεν- τρώνονται είτε στα γεννητικά όργανα είτε στη γλώσσα. Το µό- νο αντρικό παράπτωμα σχετικό µε τα ήθη που συναντούµε κι αυ- τό σπάνια, είναι o «apostKoi- της» που προσβάλλει την αντρι- κότητα. Ολα αυτά χαρακτηριστι- κά ανδροκρατικής κοινωνίας. Σηµειώνουμε ότι σε φορολογι- κούς καταλόγους και αλλά εν- γραφα ενώ οι άντρες γράφονται µε το όνομα και το επίθετό τους . ή έστω με το όνοµα του πατέρα τους, στις γυναίκες χρησιµο- ποιείται πολύ συχνά σκέτο το αν- δρωνυμικό «Μήτσαινα», «Γιώρ- γαινα>> κτλ. Το βάψιμο του προσώπου εί- ναι πολύ πιο διαδεδομένο στις γυναίκες της Τουρκοκρατίας από όσο σήμερα πιστεύουμε. Πάμπολλες είναι οι μαρτυρίες- περιηγητών. Ο ζωγράφος Παγώ- νης στην Αγία Μαρίνα Κισσού — 1802 — παρουσιάζει «Εκείνους οπού αγαπούν την διαβολικήν µεταμόρφωσιν» µε τη μορφή γυ- ναίκας που βάφεται ενώ ο Διά- βολος της κρατάει τον καθρέ- «fin-(1) Y ndpxouv, όµως, και περι- πτώσεις όπου η κριτική επεκτείνεται σε γενικότερες εθνικές ή κοινωνικές καταστά- σεις. Σε τοιχογραφία του Ιωάννη Πρόδροµου στο Ανω Λουτράκι Αλμωπίας … 190ς αιώνας με νεότερες επιζωγραφίσεις - εμ- φανίζονται «οι προδότις οπού προδήνουν τον χριστιανόν ης τους Τούρκους». Σημειώνουµε ότι η θρησκεία αποτελούσε το ορατό διαχωριστικό ανάµεσα σε εκμεταλλευτή και εκµεταλλευό- μενο. Εκμεταλλευτής δεν είναι μόνον ο Τούρκος, ούτε εκμεταλ- λευόμενος µόνο ο Χριστιανός. Σε άλλο σημείο της ίδιας τοιχο- ιτική γραφίας βλέπουμε να τιμωρούν- ται «η κοτζιαµπάσηδες οπού τρόγουν από τον χωρίον» που αντιπροσωπεύονται από γυµνόν άντρα κρεμασµένον από χέρια και πόδια. Στο ίδιο κλίμα βρίσκε- ται και δημοτικό τραγούδι από τη Σελιτσα - Εράτυρα όπου ο κο- τζάμπασης εξοµολογείται: Εγώ ήμαν κοτζιάμπαοης και προεστώς στη χώρα, στους πλούσιους εβανα εκατό - και στους φτωχούς διακόσια και µια χήρα κακόμοιρη την είχα πεντακόσια. Την άρπαξα τ' αµπέλι της και στο Βαρκό χωράφι.(2) Τελειώνοντας πρεπει να ανα- φερθούμε και στους ίδιους τους αγιογράφους. Αμεσες πληροφο- ρίες δεν μας παρέχουν οι ζω- γραφιές των εκκλησιών. Μπο- ρούμε, όμως, έμµεσα να σταθμί- σουµε την κοινωνική τους θέση από τις επιγραφές. Σε πάμπολ- λες περιπτώσεις μνημονεύονται τα ονόματα όλων των συντελε- στών της αγιογράφησης εκτός από του ζωγράφου. Πολύ χτυπη- τό παράδειγμα είναι η επιγραφή . στην Αγία Παρασκευή - Αρσένι Εδεσσας 1863 … όπου αναγρά- φονται τα ονόµατα του Αρχιερεα της περιοχής, του εφηµέριου, του επίτροπου, ακόµα… του καντηλανάφτη, όχι όμως του ζω- γράφου που «ανεστόρηοε» το έργο. Αλλού το όνομά του µπαί- νει στο τέλος της επιγραφής εί- τε µε μικρότερα κεφαλαία γράµ- … µατα είτε με ακόµα πιο µικρά πεζά. (1.) Κίτσος Α. Μακρής, Βήμα- τα. Αθήνα 7979, σελ. 283 (2.) Αθανάσιος Noun/lama, Τοπική Αυτοδιοίκηση στην Epc’z— τυρα επί Τουρκοκρατίας. Περιο- δικό Τα Χ vdpta, τεύχος πέµπτο, 7983, σελ. 37.

01_A_G_123_120_050_051.pdf

Ο ΛΑΙΥΟ? ΜΑΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ KPITIKH ?'Ι'Η ΛΑΙΚΗ ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΑ H αγιογραφία, ασφαλώς, υπηρετεί το δόγμα και στοχεύει στην εκλαϊκευση ευαγγελικών περικοπών και στην προβολή του παραδείγματος των Αγίων. ?την απεικόνιση, όμως, της μεταθανάτιας τιµωρίας των αµαρτωλών, οι λαϊκοί ζωγράφοι -κυρίως των χωριών- βρίσκουν την ευκαιρία να καυτηριάσουν παραβάσεις που στρέφονται κατά των λαϊκών στρωμάτων και σ µερικές περιπτώσεις φτάνουν σε σκληρή κοινωνική κριτική. Μέσα, όμως, από τα αµαρτήμα- τα που τιµωρούνται διαφαίνονται και στοιχεία ιδεολογίας, όπως οι αντιλήψεις για τη θέση της γυναίκας. Ας μην ξεχνούµε πως, εκτός από µερικά ορεινά δραστήρια κέντρα εμπο- ρίου και βιοτεχνίας, η αγιογραφία είναι η µοναδική ζωγραφική έκφραση των ραγιάδων. To πρώτο που παρατηρεί κανείς είναι πως για τους άντρες προέχουν οι οικονοµικές παραβάσεις, είτε με τη μορφή αισχροκέρδειας, όπως ο "παραγυζιστής", δηλαδή ο έμπορος που κλέβει στο ζύγι ή σκέτα "ο μπακάλης", "ο µυλωνάς οπού κλέπτει στον μύλον", είτε µε τη µορφή αρπαγής, όπως "ο γηδάρης οπού κλέπτη πρόβατα και γήδια" και άλλες. πίναι χαρακτηριστικό πως, εκτός από τις αναφορές που κπµκκιιιιιιι αφορούν σε αδικήματα ευ- ρύτατα διαδεδομένα, κατά τις ιδιομορφίες κάθε περιοχής υπάρχουν και εξειδικευµένα αδι- κήµατα, όπως ο "αλογοσούρτης", ο ζωοκλέπτης'στις ορεινές περιοχές ενώ στις πεδινές "ο παραυλακιαστής εκείνος οπού χαλνάει τα συνουρέματα", αυτός δηλαδή που μεταθέτει προς όφελός του τα αυλάκια που αποτελούν ορόσηµα των πεδινών γεωρφγκών ιδιοκτησιών. Τε μιά περίοδο όπου ο αγορανομικός έλεγχος, όπως Θα τον λέγαµε σήµερα, είναι ανύπαρ- κτος και η δηµόσια ασφάλεια υποτυπώδης, η λαϊκή αγιογραφία καλείται να αντιδράσει. Εδώ οργιάζει η λαϊκή φαντασία. Οι ποινές που παριστάνονται δεν πηγάζουν, βέβαια, από κάποιο επίσημο εκκλησιαστικό κείµενο. ΄Ετσι βλέπουµε ένα τεράστιο χωνί βυθισµένο στον πρωκτό του µπακάλη, τεράστια μυλόπετρα κρεµασµένη από το λαιµό του µυλωνά, έναν σου- βλισμένο ζωοκλέπτη να ψήνεται σα γίδα.. Για περισσότερη έμφαση, ως µέσα βασανισµού χρησιµοποιούνται τα ίδια τα όργανα που χρησιμοποίησε ο παραβάτης. Αντίθετα, στις γυναίκες κυριαρχούν τα αδικήµατα ηθών. "Εχουμε τις "πόρνησες γυναί- κες και εκείνες που παρακινούν ταις άλλες εις πορνίαν", καμµιά φορά και στην πιό κα- τανοητή κυριολεξία "η ποτάνα","οι μάγισσες", "εκείνες οπού κάνουν μαναφικλίκι", δηλα- δή συκοφαντούν ή προκαλούν έριδες. Κι εδώ οι τιµωρίες επικεντρώνονται είτε στα γεννη- τικά όργανα είτε στη γλώσσα. To μόνο αντρικό παράπτωµα σχετικό µε τα ήδη που συναν- τούμε, κι αυτό σπάνια , είναι o "αρσενοκοίτης" που προσβάλει την αντρικότητα.΄Ολα αυτά χαρακτηριστικά ανδροκρατικής κοινωνίας. 7ημειώνουμε ότι σε φορολογικούς καταλό- γους και άλλα έγγραφα ενώ οι άντρες γράφονται µε το όνομα και το επίθετό τους ή εστω µε το όνομα του πατέρα τους, στις γυναίκες χρησιµοποιείται πολύ συχνά σκέτο το ανδρω- 2 νυµικό "Μήτσαινα", "Γιώργαινα" κ.τ.λ. Το βάψιμο του προσώπου είναι πολύ πιό διαδεδομένο στις γυναίκες της Τουρκοκρατί- ας από όσο σήµερα πιστεύουμε. Πάμπολλες είναι οι µαρτυρίες περιηγητών. 0 ζωγράφος Πα- γώνης στην Αγία Μαρίνα Κισσού —1802- παρουσιάζει "Εκείνους οπού αγαπούν την διαβολι- κήν μεταµόρφωσιν" µε τη µορφή γυναίκας που βάφεται ενώ οδιάβολος της κρατάει τον καθρέφτη? Υπάρχουν, όμως, και περιπτώσεις όπου η κριτική επεκτείνεται σε γενικότερες εθνι- κέτή κοινωνικές καταστάσεις. ?ε τοιχογραφία του Ιωάννη Πρόδρομου στο 'Ανω Λουτράκι Αλµωπίας -!ΙΙΙΙ 19ος αιώνας με νεώτερες επιζωγραφίσεις- εμφανίζονται "οι προδότις οπού προδήνουν τον χριστιανόν ης τους τούρκους". Σημειώνουμε ότι η θρησκεία αποτελού- σε το ορατό διαχωριστικό ανάµεσα σε εκµεταλλευτή και εκµεταλλευόμενο. Εκµεταλλευτής δεν είναι µόνον ο Τούρκος, ούτε εκµεταλλευόμενος µόνον ο Χριστιανός. "ε άλλο σημείο της ίδιας τοιχογραφίας βλέπουμε να τιμωρούνται " η κοτζιαµπασηδές οπού τρόγουν από τον χωρίον" που αντιπροσωπεύονται από γυμνόν άντρα κρεµασµένον από χέρια και πόδια. ?το ίδιο κλίµα βρίσκεται και δημοτικό τραγούδι από τη Τέλιτσα-Ξράτυρα όπου ο κοτζά- µπασης εξοµολογείται: Εγώ ήμαν κοτζιάµπασης και προεστώς στη χώρα, στους πλούσιους έβανα εκατό και στους φτωχούς διακόσια και μιά χήρα κακόμοιρη την είχα πεντακόσια. Την άρπαξα τ'αµπέλι της και στο Βαρκό χωράφι:2 Τελειώνοντας πρέπει να αναφερθούμε και στους ίδιους τους αγιογράφους. ΄Αµεσες πληροφορίες δεν μας παρέχουν οι ζωγραφιές των εκκλησιών. Μπορούμε, όµως, έµμεσα να σταθμίσουμε την κοινωνική τους θέση από τις επιγραφές. ?ε πάμπολλες περιπτώσεις μνη- μονεύονται τα ονόματα όλων των συντελεστών της αγιογράφησης εκτός από του ζωγράφου. Πολύ χτυπητό παράδειγμα είναι η επιγραφή στην Αγία Παρασκευή -Αρσένι "Έδεσσας 1863- όπου αναγράφονται τα ονόµατα του Αρχιερέα της περιοχής, του εφημέριου, του επίτροπου, ακόµα και του καντηλανάφτη, όχι όµως του ζωγράφου που "ανεστόρησε" το έργο. Αλλού το όνομά του µπαίνει στο τέλος της επιγραφής είτε µε μικρότερα κεφαλαία γράµματα είτε με ακόµα πιό μικρά πεζά. ΚΙ'1'ΣΟ? A . ΜΑΚΡΗ? 1.Κίτσος A. Μακρής, Βήµατα. Αθήνα 1979, σελ.283 2. Αθανάσιος Γιομπλάκης, Τοπική Αυτοδιοίκηση στην Εράτυρα επί Τουρκοκρατίας. Περιοδικό Τα Χνάρια, τεύχος πέµπτο, 1983, σελ. 31

01_A_G_166_141_146_159.pdf

0ΡΙί1|ΒΗ Μορόνι; ι ΚΙΤ?ΟΣ Α. ΜΑΚΡΗ? OI ΤΟΙΧ()ΓΡΑΦΙΕΣ ΤΩΝ TUITION ΤΗΣ" ΕΡΑΤΥΡΑΣ -?'ΕΛΙ'ΡΓΑΓ- Αυτή η "άγνωστη χώρα", η Ελλάδα, προσφέρει άπειρες ευχάριστες εκπλήξεις στον "ε- ξερευνητή" της, αλλά και Θλίφη μεγάλη από τη διαπίστωση πως δεν είναι µόνον άγνωστη, µα παει να γίνει και αγνώριστη µε το ρυθµό της καταστροφής όλων των στοιχείων που συν- θέτουν τη φυσιογνωμία της. Ιδιαίτερα της λαϊκής ζωγραφικής που είναι από τα είδη τα λι… γ6τερο ανθεκτικά στο χρόνο. Οι τοιχογραφηµένοι σοβάδες, είτε πάνω σε τσατµά είναι είτε σε λασπόχτιστους πετρότοιχους, ξεκολλούν εύκολα και σκορπούν στο δάπεδο. Και κάτι ακό- µα, οι πρώτοι μελετητές της λαϊκής μας τέχνης, ως τα 1939, αγνόησαν τελείως την τέχνη των χρωµάτων. Αλλά και σήµερα ό,τι έίναι γνωστό για την ελληνική παραδοσιακή ζωγραφική περιορίζεται στα έργα του Παναγιώτη Ζωγράφου και των γιών του, στις ζωγραφιές του Θεό- φιλου, στο ζωγράφο του Μακεδονικού Αγώνα Σωτήρη Ζήση, στις τοιχογραφίες των αρχοντικών της Σιάτιστας1, της Καστοριάς2, των Αµπελακίων3, του Μόλυβου και του Πηλίου. To πλού- σιο και ποικίλο έργο των Χιονιαδιτών ζωγράφων µόλις πριν από ελάχιστα χρόνια έγινε γνω- στό και ελπίζω πως δεν θ'αργήσει και η γνωριµία με την αγιογραφία των βλάχων ζωγράφων της ?αµαρζνας. Με βάση μαρτυρίες από αυτόπτες γέροντες χωρικούς σχημάτισα κατάλογο από 167 σπίτια τοιχογραφηµένα που είτε γκρεμίστηκαν, είτε ανακαινίστηκαν, είτε έχασαν το ζωγραφικό τους διάκοσμο από ασβεστώματα. Η φυματίωση, που μάστιζε την πλλάόα προπολε- μικά, έπαιξε και αυτή το ρόλο της γιατί o πιό προσττός τρόπος απολύµανσης των σπιτιών ήταν το γενικό τους ασβέστωμα. "την επιφάνεια των αγιογραφιών σχηµατίζεται λεπτό στα… µα λιπαρής αιθάλης από τα κεριά και το λιβάνι. ΄Ετσι, τα ασβεστώµατα μπορούν σχετικά εύκολα να αφαιρεθούν. Γτις τοιχογραφίες των σπιτιών, όμως, το ασβέστωμα δεν τις σκαπά- ζει, τις σβύνει καθώς καίει τη συνδετική ύλη. Σήµερα επιχειρώ µπα πρώτη παρουσίαση των τοιχογραφιών του χωριού Ξράτυρα του Βοΐου. Μάο δεκαπέντε τοιχογραφηµένα σπίτια σώζον- ται σήµερα, κι από αυτά τα περισσότ ρα σε άθλια καράσταση. Πολλά δεν κατοικούνται πια και είναι κλειδωμένα -αλλά αυτό δεν εµποδίζει την είσοδο γιατί κάποιος τοίχος τους εί- ναι γκρεµισµένος. ΄Λν η παρουσίαση αυτή γίνει αφορµή να εκδηλωθεί έµπρακτη κρατική µέ- ριµνα, τότε Θα έχει εκπληρωθεί ο σκοπός της. "τη σηµερινή εργασία Θα χρησιµοποιούµε το παλιό όνοµα του χωριού, Όέλιτσα, επειδή έτσι αναφέρεται σε παλιά γραφτά και σε υπογραφές ντόπιων ζωγράφων. To όνοµα 'ράτυρα της δόθηκε σχετικά πρόσφατα, χωρίς να υπάρχει σίγουρη µαρτυρία πως η αρχαία πόλη βρι- σκόταν στον ίδιο χώρο. Η σωστή, στη βάση της, µετονοµασία ξενικών και κακόηχων τοπωνύ- μιων παρέσυρε και µερικά που η βαρειά τους ι%ορική σηµασία θα έπρεπε να τα αφήσει άθι- κτα, όπως η Αλαµάνα, το Κιλελέρ, οι Κορυσχάδες. Η Σέλιτσα βρίσκεται στην επαρχία Ανα- 2 σελίτσας του Νοµού Κοζάνης, ακριβώς στην ευθεία που ενώνει δύο µεγάλα ζωγραφικά κέντρα της Ελλάδας, τη Γιάτιστα και την Καστοριά, πιό κοντά στην πρώτη. Ωστόσο, η ζωγραφική της δεν έχει τίποτα κοινό με τις µπαρόκ τοιχογραφίες των γνωστών αρχοντικών των δύο αυτών δραστήριων ορεινών οικισµών. Βέβαια, στα δύο αυτά κέντρα υπάρχουν και άλλα τοι- χογραφικά σύνολα, σχεδόν άγνωστα, µε δικό τους ζωγραφικό ύφος, όπως π.χ. τα σπίτια του Γκουγκουλίδη και του Μούρτζου στη Γιάτιστα. Η ζωγραφική της ?έλιτσας, αυτή τουλάχιστο που απόμεινε, ανήκει στην περίοδο 1796 … 1915. Η ΤΕΛΙ΄Τ'?Α ΄Αν και το όνοµα της Σέλιτσας -παλιότερα 7έλιτζας η Γέλτζας- εµφανίζεται από το 14ο αιώναΛ, μαρτυρίες για τη ζωή της έχουµε από το 17o, οπότε αναφέρονται εμπορικές σχέσεις της µε την Αυστρία, τη Γερµανία, την Πολωνία και τη Βενετιά. 0 Απόστ. Βακαλό- πουλος τοποθετεί την ίδρυσή της στο 16o αιώνα. "΄Ετσι οι ορεινοί και δασωµένοι όγκοι της Μακεδονίας, η Πίνδος µε τις παραφυάδες της...έγιναν οι προστάτες των πλησιόχωρων πληθυσµών...Παρόµοια συνοικίσΘηκαν στη Δυτική Μακεδονία, όπως αναφέρει η παράδοση, η Γαλατινή, το Μπλάτσι...η Σέλιτσα"5. Ακµάζει κατά το 18ο αιώνα, οπότε, εκτός από το εµ- πόριο µε την Αυστρουγγαρία, τη Τερβία και τη Ρουµανία, έχει αναπτυγµένη βιοτεχνία στη βυρσοδεψία, τη σαπουνοποιία, τη βαφική και την υφαντική. Η ανάπτυξη συνεχίζεται και στις αρχές του 19ου. 0 Πουκεβίλ αναβάζει τότε τους κατοίκους της σε δέκα χιλιάδες, υπο- λογίζοντας 300 πατριαρχικές οικογένειες µε τριάντα άτοµα ή καθεμιά6. Πρόκειται ασφαλώς για υπερβολικό υπολογισµό Κάνε άλλο παρά ειρηνική υπήρξε η ζωή της. Απανωτές οι καταστροφές. "ια τέτοια ανα- φέρεται, χωρίς στοιχεία, στα 1616. Ττα 1774 άτακτοι Φουρκαλβανοί προξενούν σοβαρές ζη- µίες και Θανάτους στο χωριό. Αυτόπτης µάρτυς, ο Καλλίνικος, περιγράφει πολύ παραστατι- κά το χαλασµό "αψοδ΄Απριλήου α'ήµέρα δευτέρα γράφο διά θύµησι οπου εγινε ο χαλασµός /λέξη δυσανάγνωστη/ άπό τους ζορπάδες τόν µισαρόν τά όνόµατα ησούφ ο νιβιτζας ό τζα- τζης και Οσµάν µπεκηκξής κέ ό καραµαχµούτης καί χοτοκούλης κε μπεχλούλης καί οί έπίλη- πρι µπαχουρμπασιάδες τό όνόµατα πιός τα ήξεύρη. ήρθαν χιλιάδες δισ κε µησή κέ έµπίκαν κε έσκότοσαν κε όλο το βηός το έμασαν κε έκαψαν όσπήτια κέ αργαστήρια 104 καί έκαψαν ανθροπους κε άπέθαναν κε έπίραν βιός πολήν φορτία άµετριτα και εκάθησαν µέσα ήµέρες 10 κε βγένοντας έπίραν ως σκλαβους τόν κυρ άναγνώστην αλεξιουν κοτζιάµπασιν και έπίλιπου 10 καί έκαψαν τήν έκλισήαν τής άγίας Παρασκεβής κε τόν άγίον Αποστόλον την έκλισίαν και εγινε θρίνος κε οδηρμός κε γραφο δια Θίµησι"7. ?τα 1804 ο Αλή Πασάς κάνει µε τη βία τσιφλίκι του τη Γέλιτσα. Θα την ξαναγοράσουν οι κάτοικοί της, στα µέσα του 19ου αιώνα, µετά το θάνατο του Αλή, από το Σουλτάνο για 228,000 γρόσια. Στα 1824 νέος χα- λασμός, χωρίς ανθρώπινα θύµατα αλλά µε τεράστιες υλικές ζηµίες. ?τα 1877 νέα επιδροµή 3 Γκέκηδωνπρσκαλεί νές καταστροφές στο χωριόΆ. Υτις συμφορές της Υέλιτσας ας προστεθεί και η δραστηριότητα των ντόπιων κοτζαμπάσηδων που, όπως παντού, ήταν άρπαγες και άσ- πλαχνοι. Χαρακτηριστικό είναι το σελιτσιώτικο δημοτικό τραγούδι που δηµοσίεψε ο Αθαν. Γιομπλάκης= -Γιατί είσαι τόσο αµαρτωλός, τόσο κριματισμένος το λάδι δον είναι νερό και το κερί σου ξύλο και το θυµιάμα όπου καίς και τούτο δε µυρίζει -Πγώ ήµαν γκοτζιάµπασης και προεστώς στη χώρα, στους πλούσιους έβανα εκατό και στους φτωχούς διακόσια και μια χήρα κακόµοιρη την είχα πεντακόσια. Την άρπαξα τ'αμπέλι της και στο Έαρκό χωράφι. Ο To τραγούδι είναι ασφαλώς νεότερο γιατί και λόγιες επιδράσεις έχει και οι στίχοι του δεν έχουν στρώσει από την οµαδική κατεργασία στο χρόνο. Είναι προβληµατικό αν μπορού- σε να τραγουδηθεί, ασφαλώς σε δοσμένη παραδοσιακί µελωδία, µε τις στιχουργικές τη" ανω- μαλίες. Μας παραπέµπει, όµως, στις πανάρχαιες δοξασίες για τους οιωνούς κατά τις θυσίει Πυκνές και οµαδικές οι µετοικεσίες των Τελιτσιωτών προς την Γυρώπη και προς διά- φορα μέρη της Τουρκίας, έτσι που o Αλής βάζει όργανά του να εμποδίσουν τις µεταναστεύ… σεις και να ξαναφέρουν τους φυγάδες, χωρίς πάντα να το καταφέρνουν1Ο. Αναφέρεται, μά- λιστα, ένας ζαµπίτης /αστυνόµος/ που επειδή δεν κατάφερε να βρεί τους σκόρπιου;Γείτσιώ τες εγκατέστησε με τη βία οικογένειες από το κοντινό χωριό Κοντσικό, τη σηµερινή Γαλα- τινή. Αυτή η λύση δεν ικανοποίησε τους προϊσταµένους του, που τον ελέγχουν αυστηρά και του συνιστούν: "ιδέ από τ'άλλα χωριά και τους κοντσιότες τράβα χέρι". Για ένα διάστη- µα η Γέλιτσα σχεδόν ερηµώνει. Οικογένειες ?ε ιτσιωτών αναφέρονται στο Κραγιούγεβατς, στο Βελιγράδι, στην Αυστρία11, στην Πόλη....Κατά το 190 αιώνα η μετανάστευση κατευθύ- νεται κυρίως προς τη Βλαχιά και την Πόλη12. Πολλοί από τους µετανάστες αφοµοιώνονται από το καινούργιο τους περιβάλλον13. Αυτή η δηµογραφική αιμορραγία αναπληρώνεται, ως έ να βαθµό.από συνεχείς εγκαταστάσεις κατοίκων άλλων χωριών. Απελπισμένοι απόκληροι κα- ταφεύγουν στη Γέλιτσα αναζητώντας κάποια καλλίτερη τύχη :" ΄Οποιον δεν τον κρατάει η Γη τον κρατάει η Γέλιτσα". Αργότερα, όταν επεκτείνεται η καλ'ιέργεια και επεξεργασία του καπνού, έρχονται και ειδικευµένοι εργάτες ντενκτσήδες, Επειδή η καπνεργασία είναι εποχιακή, οι περισσότεροι µένουν µόνο για ένα διάστηµα, µερικοί όµως εγκαθίστανται µό- νιµα. Αυτή η συνεχής ανανέωση του πληθυσµού δεν αλλοιώνει την πολιτιστική παράδοση τοι χωριού επειδή γίνεται βαθμιαία και σε µακρύ χρονικό διάστηµα και οι καινούργιοι κάτοι- κοι προέρχονται από κοντινά χωριά µε παραπλήσια παράδοση. ΄Έτσι, αφοµοιώνονται ομαλά στον καινούργιο τους κοινωνικό περίγυρο. Από τις πρώτες δεκαετίες του αιώνα µας σβύ- 4 νουν οι µεταποιητικές και μεταπραττικές δραστηριότητες του χωριού και η οικονοµία του γίνεται γεωργική-κτηνοτροφική. Τύµφωνα με τα στοιχεία της Κοινότητας, σήμερα υπάρχουν 6,000 ζώα, από τα οποία πάνω από 5,000 είναι πρόβατα, 500 γίδια και τα υπόλοιπα βοο- ειδή1Λ. Χαρακτηριστική της βελτίωσης της καλλιέργειας είναι η µέση στρεµατική απόδο- ση των καπνοχώραφων, που από 41,6 κιλά στα 1954 φτάνει στα 169,5 το 1980. Γήαερα ο πλη θυσμός του χωριού είναι γύρω στα 1,500 άτοµα, αλλά με µεγαλύτερη από το µέσο όρο ανα- λογία µεγάλων ηλικιών. Χωρίς να παρουσιάζει ιδιαίτερη έξαρση, αρκετά ζωηρή είναι η πολιτιστική ζωή του χωριού κατά το 190 και τις αρχές του 200ύ αιώνα. Οι κομπανίες των μουσικών που παίζουν στις γιορτές δεν είναι πάντοτε ντόπιες, µνηµονεύονται, όµως πολλοί αξιόλογοι παίχτες του κλαρίνου, που είτε συµμετέχουν σε ξενόφερτες κομπανίες15, είτε σχηµατίζουν δικές τους, που περιλαμβάνουν και χάλκινα πνευστά όργανα16. Τα πανηγύρια και οι γιορτές κατά τις τελευταίες δεκαετίες έχασαν τον παραδοσιακό του χαρακτήρα17. Τα σπίτια της 7έλιτσας ανήκουν στο "βορειοελλαδίτικο" τύπο που τον συναντούµε και στην περιοχή του Αργυρόκαστρου, στη νότια Γιουγκοσλαβία, στη νοτιοδυτική Ρουλγαρία ως τη Μακεδονία και την ανατολική Θεσσαλία. ΄"ργα ασφαλώς Δυτικοµακεδόνων µαστόρων, έχουν τον κάτω όροφο λιθόχτιστο, καθώς και ολόκληρο το βορεινό τοίχο, και τον επάνω µε ελαφρά υλικά, τσατμά ή μπαγδατί που προστατεύονται από τη βροχή με έντονη προβολή της στέγης. Υπάρχουν, όµως, και αρκετά σπίτια ολόκληρα λιθόχτιστα. ?τα ψηλότερα σηµεία του οικισμού που, κατά την αρχιτέκτονα Δέσποινα Αϊβαζόγλου-Λόβα, φαίνεται πως είναι και τα παλιότερα, υπάρχουν σπίτια με χαγιάτι, που ανήκουν σε παλιότερη αρχιτεκτονική φάση. Σ'άλλα σημεία συναντούμε σπίτια µε σαχνισί, που είναι εξελιγμένος τύπος των σπι- τιών µε χαγιάτι. Παλιότερες χρονολογίες σπιτιών που συνάντησα είναι 1711 στο σπίτι τοι Κεχαγιά και 1732 της Λαζαρίδαινας. Τα τέμπλα των εκκλησιών της Παναγίας, του Αγίου πικολάου και το νεότερο/μέσα 1901 αιώνα/ του αγίου Γεωργίου είναι αξιόλογα δείγµατα ηπειρώτικης εκκλησιαστικής ξυλογλυ- πτικής από το 180 αιώνα κι ύστερα. Αξιοσημείωτη είναι η ικανότητα των μαστόρων τους να συνδιάζουν στοιχεία από τη βυζαντινή παράδοση με τα επείσακτα μπαρόκ φυτικά διακοσ… μητικά , όπως π.χ. στις ποδιές του τέµπλου της Παναγίας το συνηθισµένο στα βυζαντινά θωράκια σύµπλεγµα πέντε κύκλων εδώ αποδίδεται µε περιστρεφόµενα σαρκώδη φύλλα που πε- ριβάλλουν ρόδακα. Το µεγαλόπρεπο τέμπλο του ΄Αη Γιώργη1?, πλουσιότατο σε θέματα, σχη- ματίζει στο κέντρο του τεράστια κόγχη. "τα θέµατα δαίνεται επηρεασμένο από τα ξυλόγλυ πτα του παλιού ναού, που βρισκόταν στην ίδια θέση, αν κρίνουµε από λίγα κοµάτια τους που φιλοξενούνται στο πολύ ενδιαφέρον "ουσείο της "έλιτσας. Λιθανάγλυφα λίγα και όχι αξιόλογα υπάρχουν, αλλά σε πεζούλι γύρω από δέντρο στο παλιό "Παζάρι" υπάρχουν πέντε λίθινα κεφάλια σε μέγεθος µεγαλύτερο από το φυσικό, που ! 5 προβάλλουν από τον τοίχο σε τεχνική ολόγλυφου και με φανερή την προσωπογραφική πρόθε- ση. Τα έργα αυτά, µε σίγουρο πλάσιμο και έντονο ρεαλισμό, πρέπει να μελετηθούν και να γίνει προσπάθεια να εξακριβωθούν τα πρότυπά τους, που ασφαλώς κάποια σημασία θα έ- χουν για την ιστορία, έστω τη "μικρή ιστορία" της Γέλιτσας. ?το Μουσείο του χωριού υπάρχουν και μερικά κεντήµατα , από τα οποία τα περισσότε- ρα ανήκουν στην περίοδο γύρω στα 1900 και είναι επηρεασμένα από τα έντυπα πρότυπα που κυκλοφορούσαν ευρύτατα τότε. OI ΤΩΙΧΟΓΡΑΦΙΕΤ Τα πολύτιµα στολίδια της Γέλιτσας είναι ασφαλώς οι τοιχογραφίες των σπιτιών της. Ωστόσο, και σ'όσα έχουν υπογραφή ή είναι γνωστοί οι τεχνίτες τους, δεν είµαστε βέβαιοι πως αυτοί είναι ντόποιοι εκτός από μία περίπτωση. Πάντως είναι εύλογο να υποθέσουμε πως θα είχαν ανατεθεί και σε ντόπιους ζωηράφους διακοσµήσεις σπιτιών. Αγιογράφοι Γελι- τσιώτες υπήρχαν αρκετοί, κυρίως κατά το 19ο αιώνα. Εικόνα της Γλυκοφιλούσας σε σανίδι, που βρίσκεται στο σπίτι του Μίλιου, υπογράφεται από τον Παναγιώτη Ζωγράφο, Τέλιτσα 1857. Ttnv εκκλησία του Αγίου Δημητρίου στο χωριό Βελίτσι, εικόνα των Τριών Ιεραρχών έχει µόνο τα αρχικά "Γ.Μ.Ζ. εκ Γελίτσης"19. Η κόγχη του καθολικού στο Μοναστήρι της Λα ριούς, κοντά στη Βέρβερη, τοιχογραφήθηκε από τον Πρωτοπαπά Θωμά Ζωγράφο "Τελίτσης" στα 18742Ό.΄Αλλοι ζωγράφοι είναι o Γεώργιος?1, ο Γεώργιος Μανουήλ22, o Αντώνης Καλέτσας, ο I. Καραμήτσος και o Παπαζήκος, που το κανονικό του όνοµα είναι Ζήσης Ζωγράφος, με τους δύο γιούς του Δηµήτριο και Θωµά, που τον συναντήσαμε πιό πάνω κι αργότερα έγινε κληρικός µε τ'όνομα Αγαθάγγελος. 0 Γεώργιος Μανουήλ είναι σύγγαμβρος του Παπαζήκου και εργάσθηκε μαζί του στη Λαύρα του Αγίου ΄0ρους. Ζωγράφοι είναι και οι δύο γιοί του Γε- ωργίου Μανουήλ, ο Ιωάννης και o Εµµανουήλ. Στο τέμπλο της Αγίας Παρασκευής Παλαιού Μυ- λότοπου υπάρχουν µερικές εικόνες λαϊκού ύφους που υπογράφονται από τον Ιωάννη τον εκ ?ελίτσης,1815. O Ιωάννης δεν είναι o γιός του Γεωργίου "ανουήλ γιατί αυτό τον συναντού με µετά µισόν περίπου αιώνα νέον να βοηθάει τον πατέρα του. Για τον Παπαζήκο έχουμε αρ κετά βιογραφικά στοιχεία επειδή o γιός του Θωμάς, ως ΑγαθάγΥελος, Αρχιερατικός Ρπίτρο- πος του Ψεβασμιωτάτου Αγίου Σισανίου, δηµοσιεύει τα "Αποµνημονεύµατά" του, χωρίς τόπο έκδοσης, ούτε χρονολογία, που πρέπει όμως να είναι γύρω στα 1909?Λ. Από αυτά μαθαίνου- με πως ο Παπαζήκος "δεν έσχε το ευτύχημα να αποκτήση μεγάλην παιδείαν, πως έκανε πέντε παιδιά, "διήλθε βίον πλήρη πόνων και βασάνων" και, εκτός από τα ιερατικά του καθήκον- τα και την άσκηση της ζωγραφικής τέχνης, αν και λιγογράμματος, δι ρίστηκε δάσκαλος στι Γέλιτσα. 'Εκανε και τον πρακτικό γιατρό. Παραγωγικότατος τεχνίτης, εργάστηκε στη Βλά- στη, στη Βελανιδιά, στην Καστοριά, στην Κλεισούρα, στο ΄Αγιον ΄0ρος και σε πολλά άλλα μέση. Από τα παραπάνω φαίνεται πως το επάγγελμα του ζωγράφου δεν ήταν αρκετό για να 61 σει την πολυμελή οικογένειά του, πράγμα που τον ανάγκαζε να καταφεύγει σε ποικίλα πα- 1 ραεπαγγέλματα. Οι αγιογράφοι αυτοί ίσως έκαναν και κοσµική ζωγραφική, πράγμα συνηθισμένο στην επτ χή τους, αλλά δεν έχουµε σχετική μαρτυρία. Υπάρχει, όµως, μνεία 7ελιτσιώτη κοσµικού ζωγράφου στα χρόνια του Αλή Πασά. Ο Ιωάννης Φωτόπουλος μεταφέρει αφήγηση γέροντα πως "ο Αλής ελθών εις την Γέλιτοαν εφιλοξενήθη εις την οικίαν του γαλίκη /νυν Γαλίκαινας/, όστις ων ζωγράφος εις τα Ιωάννινα, ήτο ζωγράφος και του Πασά"25. Ζωγράφος στην Αυλή του Αλή Πασά δε µπορούσε παρά να είναι κοσμικός. βίναι γνωστό πως ο νεωτεριστής Τουρ- καλβανός τοπάρχης έχτισε µεγάλα και πλούσια διακοσµηµένα παλάτια. Από περιγραφές ξένων περιηγητών ξέρουµε πως τα διαμερίσματα του Αλή και των γιών του είχαν πλούσια ζωγραφι- κή διακόσμηση µε τοπία, πολεµικές σκηνές, εκτελέσεις Ελλήνων, σκηνές κυνηγιού, προσωπα γραφίες, ουράνια σώματα και άλλα θέματα. Φυσικά, οι κρίσεις των ξένων για την καλαισθτ σία των διακοσµήσεων αυτών είναι συνήθως αρνητικές. O Πουκεβίλ τα θεωρεί έργα Αρμένη- δων "µπογιατζήόων"26. Οι σχέσεις του Αλή µε "Έλληνες κοσµικούς ζωγράδους επιβεβαιώνον- ται και από την αντιδικία του με τον Λευκαδίτη "προφεσόρο" ζωγράφο Υπ. Βεντούρα για τν πληρωμή μιάς προσωπογραφίας2 . Από τις τοιχογραφίες σπιτιών πρώτη έρχεται του σπιτιού ΑαΞαρΞδη, έργο καμωμένο στα 1796 από άγνωστο ζωγράφο. 0 τεχνίτης του φαίνεται πως ήταν αγιογράφος. Το χρώμα τι είναι λιτό και χαµηλότονο, σε συνδιασµούς διαφόρων τόνων του γκριζοπράσινου και του κο φέ σκούρου. Βέβαια, o τόνος των χρωμάτων μπορεί να έχει πέσει από τους καπνούς της θές μανσης και του φωτισµού του δωμάτιου. Επαναλαµβάνει γνωστά θέματα που βρίσκονται κυρί- ως σε εκκλησίες, όπως η αποµίμηση ορθομαρµάρωσης, και µάλιστα σε φρίζα ψηλά δίπλα στο ταβάνι, σε θέση δηλαδή που δεν υπήρχε ποτέ κανονική ορθομαρµάρωση, ο δικέφαλος αετός, το κομμένο καρπούζι µε καρφωμένο επάνω του το μαχαίρι που ήταν παλιότερα συµβολισµός της Αποτομής του Ιωάννη αλλά από το 180 αιώνα ξεχάστηκε το συµβολικό του περιεχόμενο" απόδειξη και το πηρούνι που είναι καρφυμένο στο καρπούζι. Το θέμα το συναντούμε όχι µε νο σε εκκλησίες αλλά και σε σπίτια του Πηλίου, της Γκούρας, της Καστοριάς, της Σιάτι- στας και των νεγάδων. Γυνηθισµένο είναι και το θέμα του δέντρου με καρπούς.΄0λες οι συνθέσεις στο σπίτι αυτό στηρίζονται στην τυπική τριαδική συμμετρία µε κεντρικό κάθε- το ξξονα. ?το δικέφαλο αετό κεντρικός άξονας…σε όλο το ύψος της σύνθεσης.είναι ο αετό. και το δέντρο που προβάλει ανάµεσα στα κεφάλια του. Δεξιά και αριστερά του από ένα δέ τρο. ΄Ετσι υπάρχουν τρία δέντρα με τρείς τούφες φυλλωσιάς το καθένα. 7τα καρπισµένα δ τρα άλλης σύνθεσης κεντρικός άξονας ο κορµός από τον οποίο ξεκινούν τα κλαδιά με τρεί καρπούς το καθένα τους. 7τη σύνθεση του κοµμένου καρπουζιού κεντρικός άξονας οι συνε- χόµενες μορφές του βάζου, του καρπουζιού και του πηρουνιού' δεξιά και αριστερά, συμμε τρικά από ένα πουλί και ένα τσαµπί σταφυλιών. Ανά τρία και τα δέντρα στα µικρά διάµε… σα των συνθέσεων. Το ίδιο ισχύει και για τα διακοσμητικά στα πλάγια του χαμηλού κουµ- , πέ στο κέντρο του ταβάνιού. Αεύτερη χρονολογικά είναι η τοιχογραφία στο ισόγειο του σπιτιού Καρανίτσιου, εκτε- λεσμένη στα 1864 από τους γιούς του Αντώνιου Γεωργιάδη, Αθανάσιο και Γπυρίδωνα. Κατά την τοπική παράδοση, που ενισχύεται και από άλλα στοιχεία, ο πατέρας Αντώνιος είναι ντε πιος και σκάλισε το τέµπλο του Αγίου Γεωργίου με τη βοήθεια των δύο γιών του. Ανάμεσα στις τοιχογραφήσεις των σπιτιών Λαζαρίδη και Καρανίτσιου µεσολαβούν 70 χρόνια. Εδώ θα πρέπει να θυμηθούμε πως οχτώ χρόνια µετά την τοιχογράφηση του σπιτιού Λαζαρίδη η Γέλι- τσα γίνεται τσιφλίκι ΧόΗΧΧΧή για σαράντα ολόκληρα χρόνια. ΄Αν σ'αυτό προσθέσουμε και με ρικές δεκαετίες για να αναλάβει η οικονοµία του χωριού από το αντίτιμο της εξαγοράς τοι το χάσμα εξηγείται. ?το μεσοδιάστηµα, όμως, αυτό η λαϊκή μας ζωγραφική έχει κάνει ση- µαντικά βήματα. 'Οταν, λοιπόν, συνεχίζεται η παράδοση τοιχογράφησης των σπιτιών,το ύφοι της ζωγραφικής έχει αλλάξει. Αυτό γίνεται φανερό και από την ωριμότητα που παρουσιάζου* οι τοιχογραφίες στου Καρανίτσιου, από την ποικιλία των θεμάτων, το πλούτο του χρώματος και την ατμόσφαιρα παραµυθιού µέσα στην οποία παρουσιάζονται πολιτείες, δέντρα, βουνά, σύννεφα, πουλιά, καράβια, γυναικείες μορφές, μουσικά όργανα... Η Σέλιτσα, ελεύθερη οι- κονομικά, ξανασαίνει και ρίχνεται µε Αζέφι στη δουλειά για την ανάκαμψή της. Γπειδή η ζωγραφιά απλώνεται σε όλη την επιφάνεια του τοίχου δεν υπάρχει η παρατακτική διάταξη που παρουσιάζεται στις ζωγραφικές φρίζες. ΄Ετσι οι συνθέσεις είναι περισσότερο ελεύθε- ρες αλλά και πιό οργανωμένες. ΄Ισως να υπάρχουν χαρακτικά πρότυπα αυτών των έργων αλλά οι τεχνίτες τα µεταπλάθουν σε γνήσια ζωγραφικά έργα. Οι εμαλλαγές του χρώματος στο έδα φος,που περνούν από το σκουροπράσινο στο κοκκινωπό, οι λόφοι, τα ανοιχτόχρωµο κτήρια που έχουν πάντα σκούρο φόντο, τα χόρτα και τα δέντρα που διαγράφονται καθαρά σε ανοιχτ χρωµο βάθος, οι σκιοφπτισμσί στις φυλλωσιές των δέντρων, στα πανιά των καραβιών και στις τούφες των σύννεφων, στοιχεία που επιδιώκουν την αληθοφάνεια, συνδιάζονται µε πα- ράξενα σχήματα γαλάζιων κυλινδρικών λόφων, µε πλήθος μικρών και µεγά)ων πουλιών στον ουρανό, με μεγάλα ψάρια που φαίνονται καθαρά μέσα στα νερά. 'Ολα αυτά, σ'ένα γοητευτι- κό σμίξιμο, δημιουργούν μαγική ατμόσφαιρα παραµυθιού και καθιστούν τις τοιχογραφίες αυτές λαμπρά δείγµατα ελληνικής παραδοσιακής ζωγραφικής. Οι δύο μικρές γυναικείες µορ- φές µε επιγραφή "κοκόνα καλή" και η αβακωτή επιφάνεια ενός καραβιού θυμίζουν έντονα ντ σιώτικα κεντήµατα. Τρία χρόνια αργότερα, στα 1867, άλλος ζωγράφος κάνει σε δωμάτιο του ισόγειου, µέ- σα σε περίπλοκο πλαίσιο που κορυφώνεται από γυναικείο μαόύστο, ένα τοπίο ψυχρό και χρι ματικά φτωχό. "ε άλλο δωμάτιο του επάνω πατώματος μερικά χρόνια αργότερα άλλος ζωγρά- φος φιλοτεχνεί μερικές τοιχογραφίες µε ρωµαντικές-νεοκλασικές επιδράσεις. Μέσα στη δεκαετία 1865-1875 διακοσµείται το σπίτι του Παπαθεοδώρου.Μαθητής ή οπωι δήποτε επηρεασµένος από τους ζωγράφους του σπιτιού Καρανίτσιου, κάνει µια στενόμακρη ! 8 τοπιογραφική φρίζα σε όλο το μάκρος των τοίχων του μεγάλου χώρου στο επάνω πάτωπα. Αυτ τον υποχρεώνει σε παρατακτική διάταξη των θεµάτων του που είναι µεγάλα κτήρια, γεφύρια δέντρα, τζαµιά, καράβια, ψάρια...πάντα µέσα στην ίδιαν ατµόσφαιρα παραµυθιού. Εδώ, ό- µως, µερικές σκηνές καθηµερινής ζωής δηµιουργούν κλίµα οικειότητας: ο γάϊδαρος δεµένος στο δέντρο, ο ξυλοκόπος, το κοµμένο δέντρο µε τα κλαριά του πεσμένα καταγής, ο καρπο- συλλέκυης επάνω στη σκΧέλα, ο πετεινός, άνθρωποι μέσα σε καράβια, το ειδύλιο στην εξο- χή. Ενώ στα τοπία του σπιτιού Καρανίτσιου απουσιάζει σχεδόν η ανθρώηινη µορφή, που µόν µέσα σε µερικές βάρκες εµφανίζεται, εδώ τον βλέπουµε ενταγµένο ενεργητικά μέσα στο το- πίο. Τε όλο το µήκος της φρίζας κυριαρχούν τρείς οριζόντιες ζώνες, η κάτω με τη γή, η μεσαία µε τη φωτεινότητα του ορίζοντα και η επάνω µε το βαθύτερο χρώμα του ουρανού. Οι άνθρωποι και τα γυμνά δέντρα αποδίδονται µε πλακάτο µαύρο χρώµα και προβάλλουν έντονα επάνω στο ανοιχτό γαλάζιο χρώµα που, άλλωστε,σε διάφορους τόνους κυριαρχεί σ'ολόκληρη τη ζωγραφιά. O ζωγράφος δεν περιορίστηκε µόνο στη φρίζα αλλά διαµόρφωσε χρωµατικά όλες τις επιφάνειες των τοίχων και της οροφής προσθέτοντας και μερικά ανθοδοχεία στα χαμηλό τερα σημεία. Είναι ασφαλώς o ίδιος τεχνίτης που έκανε, λίγο μετά το 1865, τις εσωτερι- κές τοιχογραφίες στο σπίτι του To ίκα στη Βλάστη και τις εξωτερικές στο σπίτι του …σ6γ κα στο ίδιο χωριό. *ε στενή φρίζα περιορίζονται και οι τοιχογραφίες στο σπίτι του ϊΞλιΞυ, έργο που πρέπει να έγινε γύρω στα 1870 με 1880. Εδώ, όµως, η συνέχεια σπάζει σε μικρές ενότητες µε άλλη διάθεση η καθεµθά τους και σε διαφορετική κλίµακα. ΄Ρτσι, χωρισµένη από τη λοι πή τοιχογραφία µε ηρικυκλικές πλαγινές πλαισιώσεις, έχουµε την ειδυλιακή σκηνή τεσσά- ρων περιστεριών που βόσκουν µπροστά σε ολάνθιστο βάτο ενώ στα πλάγια απλβ»εται ειρηνι- κό τοπίο. Τα περιστέρια είναι σε άλλη κλίµακα, µεγάλα όσο περίπου τα λιοντάρια που στι πουν αντικρυστά σε άλλο σηµείο της φρίζας. Αλλού, πάλι χωρισµένο με παρόμοια πλαισίωσ1 ένα ρωµαντικό τοπίο. Πάνω από το τζάκι εμφανίζεται το παμβαλκανι ό θέμα του ανασυρμέ- νου παραπετάσµατος, σε άλλα σηµεία µια οπλισμένη στρατιωτική περίπολος, ένα µικρό έ- φιππο απόσπασµα και παλι χόρτα, δέντρα, κτήρια, σύννεφα.. Από την άποψη της τεχνικής δεν διαφέρει πολύ από τις προηγούµενες τοιχογραφίες. 7το σπίτι του Χατζηγιάννη οι τοιχογραφίες ανήκουν σε δύο περιόδους. Οι εξωτερικέ που πρέπει να έγιναν κατά το χτίσιμο του σπιτιού, βρίσκονται ψηλά στην πρόσοψη, ανάµε σα στη σειρά των παράθυρων και στην προβολή της στέγης. Κύρια θέµατα τα αντικρυστά λιοντάρια και τα παγώνια. Λεν είναι εντελώς αβάσιµο να τις τοποθετήσουµε στην πριν απ την τσιφλικοποίηση της Τέλιτσας περίοδο. ?το εσωτερικό οι τοιχογραφίες είναι αρκετές δεκαετίες νεότερες, οπωσδήποτε μετά την εξαγορά του χωριού. Η µεγαλύτερη σύνθεση είνα ρωμαντικό τοπίο, όπου µέσα σε κλειστό κόλπο είναι αραγµένα πλοία ενώ στη στεριά υψώ- νονται βίλλες και κάποιο αρχαίο κτίσμα. ?την κάτω δεξιά γωνία του τοπίου ρωµαντκή σκη- νή βοόκού που παίζει τη φλογέρα του τριγυρισμένος από τα πρόβατά του. ΄Εργο ψυχρό και άχρωµο, pa σωστή όµως γραμµική και ατμοσφαιρική προοπτική. Σε άλλο δωµάτιο, νεοκλασικό σύµπλεγμα από δυό αγγελάκια-ερωτιδείς μέσα σε φυτικό πλέγμα και σε τεχνική που µιμεί- ται πλαστική διακόσμηση. οι εσωτερικές τοιχογραφίες του σπιτιού Χατζηγιάννη µάλλον εί- ναι έργα Κλεισουριώτη ζωγράφου. 'τα κατάλοιπα ενός από αυτούς, του Κώλτσου ΠαπαγιάνΉ, υπάρχει ευρωπαϊκό λιθογραφικό πρότυπο με το ίδιο σχεδόν θέμα και.ελαφρά τροποποιημένο, δικό του σχέδιο σε μεγέθυνση. ?τα 1878 o ντόπιος ζωγράφος Μπαλµάς τοιχογραφεί, σε µεγάλη ηλικία, το σπίτι του Λελήμπαση, καθώς και το παράσπιτο που χρησίμευε ως εργαστήριο γουνοποιίας. To έργο του ν… αυτό, αν κι έχει πια ξεφύγει από το αφελές μα τόσο γοητευτικό κλίμα των παλιότερων λαϊ- κών τοιχογραφιών και είναι πιό "σοφό", δεν παύει να έχει ποιότητα και δροσιά. Στο σπίτι χωρίζει την επιφάνεια των τοίχων σε μεγάλα ορθογώνια που τα γεμίζει pa ένα επαναλαµβα- νόμενο φυτικό διακοσµητικό που στο κέντρο του έχει κύκλο όπου εικονίζονται είτε μικρά φανταστικά τοπία είτε πουλιά επάνω σε ανθισµένα κλαδιά. To διακοσµητικό αυτό σε φόντο ώχρας περικλείνεται από κοιλόκυρτη πλαισίωση, έξω από την οποία το φόντο γίνεται καφέ σκούρο. fro ταβάνι ενός δωµατίου ζωγράφισε τις παράλληλες σανίδες µε φυτικά διακοσμητι- κά. Περισσότερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι τοιχογραφίες του παράσπιτου-εργαστήριου. Πά- λι µέσα σε φυτικό πλαίσιο, πλουσιότερο εδώ αλλά σε χρώµα γαλαζοπράσινο και μέσα σε ελ- λειπτικό σχήμα, ζωγραφίζει νεανικές γυναικείες μορφές ως τη µέση τους, ευρωπαϊκά ντυ- μένες και με περιπσιημένη κύρωση. Η µία, με λουλούδια στα μαλλιά, κρατάει µε το ένα τηι χέρι ανθισμένα κλαδιά και µε το άλλο ένα χαρτάκι΄ ίσως να πρόκειται για υπαινιημό κρυ- φού αισθηµατικού δεσµού. Η άλλη, πάλι pa ανθοδέσμη, κρατάει στην αγκαλιά της σκυλάκι. Η τρίτη, εκτός από τα λουλούδια στα μαλλιά και στο στήθος, κρατάει με το ένα της χέρι ανθοδέσμη και pa το άλλο βεντάγια. Πάνω από το τζάκι, σε αψίδα που σχηματίζουν διπλοί ζωγραφιστοί κίονες και τόξο, µία άλλη νεανική γυναικεία µορφή, σχεδόν ολόσωµη, περιπου είται κάποιο πουλί που το έβγαλε από το κλουβί του. Φιόγκος στα μαλλιά που πέφτουν πΡά σε χοντρές µακρυές πλεξούδες, φόρεμα με πολλές δίπλες, σφιχτό στη μέση. π σκηνή στο ε… τερικό αρχοντικού σπιτιού: σιδερόφραχτο παράθυρο, τριπλό χάλκινο κηροπήγιο, κρεμαστή λάμπα, πλουμιστό φαρφουρένιο βάζο, σκαλιστό τραπέζι... Θέματα και εκτέλεση εκφράζουν κοινωνική µερίδα που πέρασε στη μεταποίηση και το εµπόριο και αστικοποιείται µε δυτικό ευρωπαϊκά πολιτιστικά πρότυπα. Στη δεκαετία 1875 µε 1885, πιθανότατα, ζωγραφίζεται το σπίτι του ΞΞκρή,τώρα εκκλη σιαστική ιδιοκτησία. Οι ζωγραφιές του έπαθαν σοβαρές ζημίες στα χαμηλότερα σημεία του τοίχου. Αυτά που χαρακτηρίζουν τη διακοσµητική αντίληψη του τεχνίτη τους είναι η φρον- 10 τίδα να αναδείξει και να υπογραμμίσει τα αρχιτεκτονικά στοιχεία του χώρου /τζάκι, κόγ- χη/ και η ζωγραφική απομίμηση πλαστικών διακοσµήσεων /ανάγλυφα, φιλέττα/. ?ι εδώ υπάρ- χει η βεβαιότητα νεκλασικών προτύπων. Μερικά τοπία είναι χωρίς ιδιαίτερο ενδιαφέρον, εκτός από την απεικόνιση της Πόλης, που διαφέρει τελείως από τις γνωστές τοιχογραφίες της Τιάτιστας, της Καστοριάς, της Δράκιας, των ιμπελακίωυ και του Μόλυβου. Τ'αυτή, pa— ρικές αναστροφές της προοπτικής, όπως στις γέφυρες του Κεράτιου Κόλπου, και μερικά ζε- στά κόκκινα στις στέγες καθώς και στις τουρκικές σημαίες πάνω στον πύργο του Γαλατά και σε µιναρέ μάλλον του ?ουλεϊμάν τζαμί, ζωντανεύουν κάπως την άτονη τοπιογραφία. Ρί- ναι µεγάλη η πιθανότητα το σπίτι του "ακρή να διακοσµήθηκε από τον ίδιο Κλεισουριώτη τεχνίτη που ζωγράφισε και το σπίτι του Χατζηγιάννη γιατί και η τοπιογραφική αντίληψη είναι ίδια και το θέμα των αγγέλων-ερωτιδέων παρουσιάζει απόλυτη ομοιότητα και στη σύν θεση και στην εκτέλεση. ?τον ίδιο ζωγράφο, με κάποιες επιφυλάξεις, μπορούµε να αποδώ- σουµε και τις τοιχογραφίες στο σπίτι του ΞΞιαπακέ. Στα 1888 διακοσµείται το σπίτι του ΞήΞΞΞ µε μεγάλα συµμετρικά διακοσμητικά χβτς . παραστάσεις, εκτός από έναν αετό που κρατάει στα νύχια του ταινία με την επιγραφή "1888 ΙΟΥΝΙΟΥ 20". Ta χρώματα είναι βαριά κι έγιναν βαρύτερα από µεταγενέστερο βερνί- κωμα. To σπίτι του.Ξικ:-Ξιαφάρα στολίζεται pa απλά νεοκλασικά διακοσμητικά στα 1909 από τους Παπαφώτη και Μουστακλή, κατοίκους του γειτονικού χωριού Πελεκάνος. Τ**: αερικά ακόμα σπίτια σώζονται κάποια κατάλοιπα τοιχογραφιών. ?το σπίτι του ΞΞΞΞΧΞΞΞΖΞΞΞ διατη- ρείται σε κακή κατάσταση μία µόνο εξωτερική παράσταη δύο λιονταριών ανασηκωμένων στα πίσω πόδια τους. Πε το στόμα κρατούν κορδέλλες που ξεκινούν από στέμα με σταυρό. Η προέλευση του θέματος από ευρωπαϊκό πρότυπο είναι πιθανότατη. To σπίτι του Παστρακίλη ήταν κλειστό όσες φορές βρισκόμουνα στη Σέλιτσα, δηµοσιευµένη όµως φωτογραφία τμήματος των λίγων τοιχογραφιών του/περιστέρι/ δείχνει ζωγραφική μέτρια και σε κακή κατάσταση. Γτο σπίτι του &άτσκου,χτισµένο στις αρχές του αιώνα µας, υπάρχουν ενδιαφέρουσες τοιχογραφίες με τοπία και σκηνές αγροτικής ζωής, ανάµεσα στις οπόίες και αντίγραφο από τις "Σταχυομαζώχτρες" του Ζαν Φρανσουά Μιλλέ /1814-1874/ που κυκλοφόρησαν σε επιστο… λικά δελτάρια στην Ελλάδα τις δύο πρώτες δεκαετίες του 28ού αιώνα. 'Ενα από αυτά ταχυ- δρομήθηκε στις 2 Νοεµβρίου προς το Δημήτριο Τσιόπελα στον Πειραιά. βρίσκεται στο Αρ- χείο μου. Ο Μιλλέ έκανε και χαλκογραφία µε το ίδιο ακριβώς θέμα, αλλά είναι απίθανο να έφτασε αυτή στα χέρια του ζωγράφου της 7έλιτσας. Απ'όσο ξέρω , µόνο ένα αντίτυπο της χαλκογραφίας υπάρχει στην Ελλάδα και βρίσκεται στην Εθνική Πινακοθήκη28. 'Αλλωστε, o ζωγράφος της Σέλιτσας ακολουθεί το πρότυπο και στη χρωματική απόδοση. Δίπλα στις τρείς γυναίκες υπάρχει και αντρική µορφή, για να απασχολήσει το χώρο επειδή η τοιχο… γραφία είναι αναγκαστικά πιό στενόμακρη από το έργο του Γάλλου χωρικού ζωγράφου. "ε- ρικέςζωγραφιές στο σπίτι του Τσιουπλάκη pa ψυχρή απόδοση συνηθισµένων θεμάτων /ανθο… ' &… , 11 δοχείο, αµφορέας.../ και δύο μισοχαλασµένα τοπία µέσα σε κύκλους στο σπίτι της Μπακάλως συµπληρώνουν τα γνωστά µας κατάλοιπα της σελιτσιώτικης ζωγραφικής. Τέλος, σε δημοσιευ- µένη φωτογραφία της εποχής του ’30 που παρουσιάζει παστάλιασµα καπνού σε αίθουσα του παλιού Παρθεναγωγείου ?έλιτσας, διακρίνεται θαμπά στο βάθος ζωγραφιά που παριστάνει κά- ποια από τις γνωστές αλληγορίες της προπολεµικής ελληνικής Παιδείας - Ελλάδα, Ρλευθερία Λόξα ή κάτι τέτοιο. Λεν θα έπρεπε να κλείσει η αναδροµή αυτή στη ζωγραφική της ?έλιτσας χωρίς να γίνει απλή µνεία δύο θαυµαστών προσωπογραφιών των δωρητών της αγιογράφησης Κρεµαζόπουλων που βρίσκονται στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου, έργα του 1737. Παρόµοια προσωπογραφία του δωρητή Γεώργιου I. Κοεµτσόπουλου, έργο του 1736, στην εκκλησία της Ανάληψηςήπεριγράφει λεπτοµερειακά ο Ιωάννης Φωτόπουλος29. Από τις περιγραφές, και περισσότερο από τις φωτογραφίες που δηµοσιεύονται, γίνεται φανερό πως η ζωγραφική των σπιτιών της Γέλιτσας ακολουθεί, στις µεγάλτες της γραµµές τη πορεία της ελληνικής παραδοσιακής ζωγραφικής. Από την περίοδο της κυριαρχίας του µπαρόκ στη Σέλιτσα ξέρουµε µόνο τις τοιχογραφίες Λαζαρίδη, οι οποίες χαρακτηρίζονται από στα- τικότητα αντίθετη προς την ανησυχία του μπαρόκ. Μία, και χρονικά αποµονωµένη, περίπτω- ση δεν αποδείχνει τίποτα. Από τα 1880 και πέρα διακρίνονται επιδράσεις του νεοκλασικισ- µού και του ακαδηµαϊκού ρεαλισµού, όπως και σε άλλες περιοχές της Βόρειας Ελλάδας30. Τελειώνοντας θέλω να ευχαριστήσω θερµά τον κ. Βασίλη "τρέμπα για την πολύτιµη συμ- παράστασή του, την κ. Βικτωρία Νικήτα που µου έστειλε από το Παρίσι τις έγχρωμες διαφά- νειες pa έργα του Μιλλέ και τον κ. Αντώνη Βουρνά που φρόντισε ν'αποκτήσω τα επιστολικό δελτάρια που κυκλοφορούσαν στις αρχές του αιώνα μας. την… α. Μπο… Π Α Ρ Α Π Ο Μ Π Ρ Τ 1. Γεώργιος "έγας, "ιάτιστα, τα Αρχοντικά της, τα Τραγούδια της και η "ουσική της. Αθή- να 1963. 2. “Ln. Vovtoénovxoq, Καστοριά, τα Αρχοντικά. Αθήνα 1962. του ίδιου, Καστοριά, Ιστορία, Μνηµεία, Λαογραφία, θεσσαλονίκη 197A. του ίδιου, Καστοριά, Λεύκωµα. Θεσσαλονίκη 1977 .."-"----…"--…- Παντελής Ψσαµίσης, Η Καστοριά και τα "νηµεία της, Αθήνα 19A9. 3, Μιχ. "ουτσδτουλος, Τα Θεσσαλικό Αμπελάκια, Αθήνα 1966. "ιχ. λ8ραμόπουλος, Τα Θεσσα- λικό Αμπελάκια, Θεσσαλονίκη 1961. πγήνωρ Αστεριάδης, To VKCIL του "βάρτς στ'Αµπελά- -…-------- κια, Αθήνα 1928. 4. Βασίλης ?τρέµπας, Υυνοπτική Ιστορία της Εράτυρας /Υέλιτσας/, Περιοδικό Τα Χνάρια, τετ χος πρώτο, Καλοκαίρι 1980, σελ. 2. 5. Απόστολος Ρ. Βακαλόπουλος, Ιστορία της Μακεδονίας 135A — 1833, Θεσσαλονίκη 1969, σελ. 100. 12 6. F. POUQUEVILLE, 70YAGE DANS LA GRECE, PARIS 1820, σελ. 420. 7. Αθανάσιος Γιοµπλάκης, Οι "Χαλασμοί" της Σέλιτσας/Εράτυρας/, Ανάτυπο περ. Μακεδονικά. Θεσσαλονίκη 1968, σελ. 86. 8. Κώστας E. Χασιώτης, Επιδροµή Γκέκηδων στην Εράτυρα το 1877, περ. Τα Χνάρια, τεύχος δεύτερο, Φθινόπωρο 1980, σελ. . 9. Αθανάσιος Γιομπλάκης, Τοπική Αυτοδιοίκηση στην Βράτυρα επί Τουρκοκρατίας, περ. Τα Χνάρια, τεύχος πέμπτο, 1983, σελ. . 10. Κ. Σιµόπουλος, Ξένοι Ταξιδιώτες στην Ελλάδα 1800 — 1810, τόμος Γ1, Αθήνα 1975, oak. 392 και 395 /απδ το βιβλίο του Ψ.Μ. LEAKE, TRAVELS IN NORTHEN GREECE, LONDON 1835/. 11. Απόστολος Βακαλόπουλος, όπου παραπάνω, σελ. 357 και 360. 12. Βασίλης Στρέµπας, όπου παραπάνω, σελ. 4. 13. Απόστολος Βακαλόπουλος, όπου παραπάνω, σελ. 394. 14. Γιάννης Κάτανος, Προτάσεις για Ανάπτυξη και Βελτίωση της κτηνοτροφίας και ειδικό- 15. Ιωάννης Φωτόπουλος, Ιστορία της Σελίτσης |Εράτυρας/, Αθήνα 1939, σελ. 13o. 16. Ομάδα 'Epauvaa Πολιτιστικού, Δηµοτικές Κομπανίες στην Εράτυρα, περ. Τα Χνάρια, τεύ- χος δεύτερο, Φθινόπωρο 1980, σελ. 15. 17. Αθαν. Γιοµπλάκης, Οι Γιορτές στην Εράτυρα, περ. Μακεδονική Ζωή, τεύχος 25. 18. Δέσποινα Αϊβαζόγλου-Δόβα, Το Τέμπλο της Εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου Εράτυρας, περ. ΄Επιπλο και Φως, τεύχος 8, Αθήνα 1982, σελ. 70. 19. Λουΐζα Συνδίκα-Λαούρδα, Μία Εικόνα του Αγίου Νικάνορος, ανάτυπο από το περ. Μακεδο- νικά, Θεσσαλονίκη 1958, σελ. 430. 20. Κωνσταντίνος Σιαµπανόπουλος, Αιανή, Θεσσαλονίκη 1974, σελ. 159. 21. Κλεόβουλος Τσούρκας, Σισάνιον, το Μοναστήρι της Παναγίας, περ. Μακεδονική Ζωή, τ.2' Θεσσαλονίκη 1968. 22. Βασίλης Στρέμπας, Λαϊκό Ζωγραφική της Βράτυρας, περ. Τα Χνάρια,τεύχος πέμπτο, 1983 σελ. 39. 23. Στη Χώρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, Τουριστικός Οδηγός Νοµού Πέλης, 1973, σελ.212. 24. Αποµνηµονεύματα του Πανοσιωτάτου Κου Αγαθαγγέλου Αρχιερατικού Επιτρόπου του λεβά- --.… ..-- µιωτάτου Αγ. Σισανίου. Χωρίς τόπο έκδοσης και χρονολογία. 25. Ιωάννης Φωτόπουλος, όπου παραπάνω, σελ. 93. 26. Κυριάκος Σιμόπουλος, Ξένοι Ταξιδιώτες στην Ελλάδα 1800 - 1810, τόμος Γ1, Αθήνα 197' σελ. 474. Σπ. Αραβαντινός, Ιστορία Αλή Πασά του Τεπελενλή, Αθήνα 1895, oak. 480, 6. 13 που αυτός τις χαρακτηρίζει "ωραιοτάτας ζωγραφίας". 27. Δ. Θεµελής-Κατηφόρης, Ο Τπυρίδων Έεντούρας και η Αντιδικία του pa τον Αλή Πασά, Επτανησιακή Πρωτοχρονιά 1960, Αθήνα 1960, σελ. 203.0 ?. Λε Βιάζης, αντίθετα, σηµει… ώνει πως όχι µόνο δεν υπήρξε αντιδικία για την αµοιβή αλλά πως ο Εεντούρας " τοσού- τον επιτηδείως την έγραψε /την προσωπογραφία του Αλή/ ώστε ο τύραννος έδωκεν άΧώΧΧΧ αυτώ διπλασίαν τιµήν της συµφπνηθείσης". Υπ. Λε Βιάζης, ΝεοελληνικαίΔξ λπυρίδων Βεντούρας, περ. ΕβδοΞάς, Αθήνα 8 Ιουνίου 1884, oak. 149. 28. Υπουργείο Πολιτισµού και Επιστημών, Ξένοι Χαράκτες στην Εθνική Πινακοθήκη, Αθήνα 1984, πίνακας 1Δ3. 29. Ιωάννης Φωτόπουλος, όπου παραπάνω, σελ. 94. 30. Κίτσος Α. Μακρής, Η Ελληνική Λαϊκή Ζωγραφική και οι Ευρωπαϊκές Καλλιτεχνικές Σχο- λές, Ανακοίνωση στο 1ο Τυµπόσιο για την Τέχνη που οργάνωσε το Τελλόγλειο ΄Ιδρυμα του Αριστοτέλειου Πανεπ. Θεσσαλονίκης 12 - 14 Οκτω ρίου 1984. Θα δηµοσιευθεί στα Πρακτικά του Ρυμπόσιου.

049_d_045.jpg

ΑΠΟ ΚΟΜΜΑ ΕΦΗΜΕΡ Ι ΔΑΣ " ΤΆΧΥΔ POD/IO}: " Ηµερομηνζα . ./?/.ΐΙ 1.489. ΠΑΡΑ ΤΗΝ ΑΛΛΑΓΗ ΣΤΑΣΕΩΣ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ : .-...- --. ...- Σελ-. . εγΝΕχιΖοιΝΤΑι οι Α.ΝπιΔΡΑΣΕιε ΠΑ TH Δ.Ε.. TOY πΑιΝΕπιιΣτΗιΜ=ιογ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΤΗΣ Ν.Ε.΄ΤΟΥ ΠΑΣ ΟΚ ΚΑΙ ΤΟΥ ΔΙΚΗΓΟΡ|ΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ Και µετά την προχθεσινή …ε- ' ξέλιξη, σύµφωνα με την οποια Θα υπάρξει εκπροσώπηση και του Δήμου Βόλου στη νέα δ-οι κοόσα Επιτροπή του Πανεπι- στηµίου Θεσσαλίας, που αρ? οτηκε με αιφνιδιαστικη από… a τση του υπουργού Παιδείας, την περασμένη ε6δοµάδα, οι Στενό"… από την1ίη"σ'ε7.Ιδα στην υποδάΘµιση διάσπαση και διάλυση του Πανεπιστημί ου Θεσσαλίας. Μεταξύ άλλων στην ανακοί ιωση…του ΠΑΣΟΚ Μαγνησίας αναφερω/Μι και τα εξής:… (la σηµερινά δηυοστευµατα του.τοπικοό τύπου δίνουν την εικόνα του τοπικού αναπληρω τη…υπουργσυ κ. Σούρλα να τρεχει από την πόρτα του 0- πουργού Παιδείας κ. Κοντό-. γιαννόπουλου, στην πόρτα της καδ' ύλην αρµόδιας υφυπου ' γου κ. Μπουρδάρα και να ζη- τά... ενηµέρωση επί ,του όλου Θέ.υατος( !) Η κατόπιν εορτής αυτή κα ταδίωξη διαλόγου» (έστω και στο προαναφερόµενο επί- πάω) και μάλιστα κάτω από την πίεση της γενικής κατα… κραυγής για τις επιλογές και τον χαρακτήρα της αντικατά- στασης της Δ.Ε. του Πανεπι- στηµιου ποσκαλεί εύλογα το εξης ερωτήµατα:' …-'Η ο τοπικός αν. υπουρ- νσς δεν υπολογίστηκε καθό- λου στις εσωτερικές κυΟερν ' τ'κες διαδικασίες και αποφά- σεις για ένα τόσο σοβαρό Βέ- …ι.ια, οπως αυτό της αντικατά- στασης της Δ.Ε. του ΠΑΝΕΠΙ ΣΤΗΜΙΟΥ θΕΣΣΑΛΙΑΣ, και σ:|νοι1€ηκε ως ααµελητέα πο- σοτητα». -΄Ι.-Ι καπελλώΘηκε παιχνιδι γενικότερων συσχε'΄ νόµων,. που επέδαλαν τη …'.υγ κεκριµ…ενη απόφαση µε συγ- κεκριµενα κριτηρια. πτη … αντιδράσεις στη Μαγιησία συ νεχίζονται αυτη τη φορά από τη Ν.Ε. ΠΑΣΟΚ Μαγνησίας και το Δικηγορικό Σύλλογο Βόλου. γορικό Σύλλογο. Βόλου. Με ανακοινωση του το γρα- φείο τόπου της Νοµαρχιακής Επιτροπής ΠΑΣΟΚ Μαγνησι' -Πάντως, έτσι ή NOIXTO: Και ζει: «ΠΟΙΟΣ, ο συνδετικός κρίκος που ενώσει την παλιά πορεία του ΤΙ, άραγε τά πολλών … αλλιώς, ΤΟ ΘΕΜΑ ΠΑΡΑΜΕΝΕΙ Α- η ανακοίνωση συνεχί- άραγε, Θα είναι . µε τη νέα Ιδρυματος; ΓΙΑ- σ"-…0ρρϊφ61κε με- επαινων» Το Guy. ας κατηγορεί τη Ν.Δ.… για ο" νακολουΘία των προεκλογικων και µετεκλογικών . της σχετικά με το Θεμα . Πανεπιστημίου και τόνιζει ό- τι η αντικατάσταση της πα- λαιάς Δ.Ε. µε τον τρόπο που έγινε οδηγεί αντικειμενικά Συνέχεια στην 11η σελίδα ΟΙ ΔΙΚΗΓΟΡΟΙ Εξ άλλου,. ο Δικηγορικός Σύλλογος Βόλου διαρορτη;ε' ται για την απόφαση της ιεας του παιεπ.στηµιου η οποίο - όπως ωστε… c2 moxmvmnrl του — αν)… υ α απαράδεκτη αµ;τσ€ήτιισπ τις Θεσµοθετηµένης χωροταξικής σζ'ν9εσης πράξεών ... του…" κεκριµένο επιστημονικό bom- µικό που με την προεδρία του. Πρυτανη Λαζαρίδη έκανε πράξη το όραμα .του ΠΑΝΕ- ΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ, εδωσε σάρκα και οστά στην ιδεα ενός σωστού και σοδα-… ρου Ανώτατου Εκπαιδευτικού Ιδ…΄'……τ-ας ναι υπεράσπισε α- ποφασιστικά' "την ΕΝΟΤΗΤΑ, την ΟΡθΗ΄ ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗ και την ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ του; ΓΙΑΤΙ, άραγε, δεν ρωτή θηκε ΑΠΟΛΥΤΩΣ ΚΑΝΕΙΣ τοσο απο τους µέχρι προχθές διοικσυντες, όσο και από τους νεο- τοποθετηΘέντες (σύμφω- να με τις δηµόσιες δηλώσεις τους): ΓΙΑΤΙ, άραγε, η κυ- δερνηση πριµοδοτεί ουσιαστι- . κα τον ΚΑΤΑΚΕΡΜΑΤΙΣΜΟ του ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ)" ΘΕΣ- ΣΑΛΙΑΣ, αφού προσχωρεϊ στη λογικη των φωτο - loop ρσπιων αναμεσα στα τέσσερα «γεωγραφικά µίτωπω της εσσαΛιας, ψάχνοντας να βρει . πανεπιστηµιακούς με κριτηριο» τον τόπο καταγω- γης τους: Και η ανακοίνωση καταλή΄' ya: «Τα ερωτηματικά αυτό" πα- ραµενουν και οι εξηγήσεις πο! πει να ειναι "άµεσες και να; φεις». ' και λειτουργικής διασθεωστς του πανεπιστηµίου Θεσσαλίας. Με την ίδια ανακοίνωση του ο Δικηγορικός Σύλλογος Βέλου ζητεί την ανάκληση της σχετικής απόφασης και π;οο €έ"ει: ‘0 Δ.Σ. Βόλου είναι σπα φασισµένος να προασπίσει το χωροταξικό και λειτουργικό σχεδιασµό του πανεπιστημίου θεσσαλίας που είνα θεσμοθε- τηµέτος και κρίνει αναγκαίο να προχωρήσουν µε γρηγορο ρυθµό οι διαδινασίες ολοκλή- ρωσης, συγκρότησης και λε.- τουργίαςπου µε δάση τις πα" ραπάνω επιλογές, ώστε αυτό τα γινει ενα συγχρονσ αυτο…: μο και αυτοδιοικούµενα ανώ- τατο εκπαιδευτικό ίδρυµα για να ανταποκριθεί στον ε- Θνικό του ρόλο. Και προς την κατευθυνση αυτή o Δικηγορ΄΄ι' κός Σύλλογος Βόλου δηλώνει ότι δα αγωνισθεί µαχητικά και ενεργά µε κάθε νόμιμο τρόπο:. - Ι 1…

087_d_190.pdf

«Κρυφόςπόλεμος» στο Βόλο ΠΟΙΟΙ είναι αυτοί που δε θλέπουν µε καλό µάτι την ανάπτυξη του Βόλου και γιατί τον πολεµούν; Αυτό το ερώτηµα φαίνεται να απασχολει ιδιαιτερα τους Βολιωτες τις τελευταίες µέρες και το ακούει κανείς όπου κι αν σταθεί. από τα ιταπιουρόδικα- της παραλίας µέχρι το γραφείο του νοµάρχη και του δηµάρχου... Το πορτρέτο και τα κίνητρα του ισόµο- του πολέµιο… της πρωτεύουσας της Μαγνησίας είναι… θέµα της θδοµάδας. για τους ντόπιους. Για το δυσπιστο και περίεργο επισκέπτη αν µη τι άλλο είναι ένα ερώτηµα που θέλει κάποια απάντηση... | Αφορμή για τα ερωτηματικά αυτα η ταυτοχρονη δημοσίευση στον αθηναϊκό Τύπο δύο φωτο- γραφιών, που ήθελαν την πόλη του Βόλου πρώτη µε ρεκόρ ρύ- πανσης η κι ακόµα µια επαρ- χιακή πρωτεύουσα δρόμικη που πνιγεται στο σκουπίδι... Η δη- µοσιευση των φωτογραφιών . αυτών που προκάλεσε την αγα- νάκτηση των Βολιωτών κι είχε σαν αποτέλεσµα να σταλούν τη- ραφηµατα διαµαρτυρίας. εσε µε την έναρξη της 3ης Βάλκανικης Έκθεσης Χειροτε- χνιας στο Βόλο κι ακόµα µε την πρώτη… διήµερη σύσκεψη της διοικούσα; επιτροπής στο Βόλο γις…'το 1|ανεπιστηµιοζ'΄της Θ…- ράλι αι οι συμπτώσεις αυ- τες µαζί με κάποιες άλλες δεν σαν ασχολίαστες. 'Πόση αλήθεια όµως κρύ6εται πισω από τους τίτλους των φω- τογραφιών που δημοσιεύτηκαν; Μπορεί o Βόλος να µην είναι η πιο καθαρή πόλη. σίγουρα όμως η εικόνα που δόθηκε δεν ανταποκρίνεται στην πραγµατικότητα. Ο σημερινός Βόλος, παρά τα προδλήµατα που αντιµετωπί- ζει από την τεράστια διοµηχανική ανάπτυξη σ' ολόκληρη την περιοχή. είναι μια πόλη αναγεννηµένη. µε ποι- κίλες δραστηριότητες. που πολλές άλ- λες πόλεις θα ζήλευαν. Και Θα 'ταν άδικο αν δεν οµολογούοε κανείς τη μεγάλη πρόοδο και τις δελτιώσεις που έχει επιτύχει τα τελευταία χρόνια η Τοπική Αυτοδιοίκηση στην όλη εµφά- νιση και τη λειτουργία µιας πόλης µε πληθυσµό I20 χιλιάδες κατοίκους. H ολοκλήρωση του τεράστιου έργου της αποχέτευσης και η προσπάθεια απορρύπανσης του Παγασητικού. η δηµιουργία περιφερειακού… δακτυ- λίου. για την αντιµετώπιση του κυκλο- φορια… "Θέματος. η Μυωνία… πάρκων αναψυχής και ιο- ιοί ση για ανα ' π - σ…… κτ ιων έ... ; εστία… Πανεπω…' ,… _ οψη… των, έργων στο λιµάνι…. µερικές "από τις δραστηριότητες. που συνθέτουν το πορτρέτο µιας πό- λης σε …… (low; όλο αυτό κάνουν το Βόλο µια πόλη που ορισµένοι την αντιµετω- πίζουν ζηλόφθονα και θέλουν να…την Μο… καθ' οιονδήποτε τρόπο...». ' Η διαπίστωση αυτή 6γαίνει από επίσηµα χείλη παρά τις όποιες επιφυ- λάξεις… Για το θέµα αυτό. όπως δηµιουργή- θηκε. αλλά και για το σηµερινό Βόλο. αφήνουµε τον νομάρχη Μαγνησίας κ. . I. "πούτσο και τον δήμαρχο της πόλης κ. Μιχ. Κουντσύρη να μιλή- σουν. 0/ ΕΧΘΡΟΙ ΤΟΥ ΒΟΛΟΥ Θα πει στα «ΝΕΑ» 0 νοµάρχης Μαγνησίας κ. l. Πανούτσος: «OI. φωτογραφίες που δημοσιεύτηκαν στις αθηναϊκές εφηµερίδες σίγουρα δε δίνουν την αληθινή εικόνα της πόλης. Ενδεχοµένως να ήσαν επιλεγµένες. χωρίς να ξέρω αν υπήρχε πραγματικά δόλος... Ο Βόλος σήµερα είναι µια πόλη. που 6ρίσκεται σε οργ και που αναπτύσσεται συνεχώς και 0 δή- µος. µε τη …… της "Μορς πάντα. έχει προχωρήσει κι ολοκληρω- νει µια σειρά από µεγάλα έργα. Πι- 44 ' ? ΚΑΠΟΙΟ-|.ΔΕ ΒΛΕΠΟΥΝ ΜΕ «ΚΑΛΟ ΜΑΤΙ» ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞ στεύω πως η δηµοσίευση των φωτο- των… ίσως είχε σχέση µε συμφέρα ντα mammoth ή άλλα. αφού o Βό- λος. µεταξύ των άλλων. παρουσίασε φέτος και µια τεράστια τουριστική ανάπτυξη... -8εκάθαρα κ. νοµάρχη, έχει Με 0 Was; - ΄ίσως ναί. Αν και δεν μπορούµε να τους πούμε εχθρούς. ορισµένους που 6λέπσυν τα συμφέροντά τους να …… από την ανάπτυξη της περιοχής. "Ανθρωποι κοντόφθαλµοι. που αντ…ίζουν µε ζήλεια αυτή "ο … της πως… Ολόκληρη η Μαγνησία. σήµερα. είναι ένα απερα- … ψάξω … χωριά ή πρωτες που ήσαν αποµονωµένες απέκτησαν σύνδεση. Ακόµα και το αποµακρυσµέ- νο Τρίκερι απέκτησε σύνδεση και απο το τέλος του έτους θ' αρχίσει η ασφαλ- τόστρωση του δρόµου... Ακόµα δη- µιουργούνται έξι κέντρα υγείας στη Σκιάθο. τη Μάο. την …η. τη Ζαγορά. το Βελεστίνο και στον Αλµυρό. Και στα έξι αυτό κέντρα "πως. οι εργασίες προχωρά! με . γοργά ρυθµό. ώστε µέχρι το τέλος του έτους θα, έχουν απορροφηθεί τα δύο τρίτα του. πΜ"9λψψφύ.'. .... '.ιΕΜψμξφ.ψψ;ψά η… u; …ψύς'πού πήραμε τη δεύτερη της και… ' σης της τάξεως των 50 εκατοµµυρίων. Έχω ζητήσει δε µέχρι τέλος του Δεκεµ6ρίου ακόµα 70 εκατοµµύρια που θ΄ απορροφηθούν. 'Ooov αφορά. µάλιστα. το κέντρο υγείας της Σκιάθου. θα παραδοθεί από τον εργολά60 µέχρι τέλος Νοεµ- 6ρίσυ... Γενικά ηςΜαγνπ&είναι-ο "&; που παρουσιά'έ'ι Μ……" "Μ… και πως τρεις "η; της οικονομιας. Ή ΡγπΑΝΣΗ TOY AIMANIOY Από τα δασικά προόλήµα'τα που αντιµετωπίζει o anus9w0;_80}.o; ει- ναι η ρύπανση του λιµανιού και 'γενι- κότερα του Παγασητικου.'αφου και σήµερα µέσα στο λιµάνι χύνονται το λύματα της πόλης αλλα και τα θωρη- χανικά απόδλητα. 'Οµως..εδω το θεµα της ρύπανσης έχει πολλες µορφές... Συνεχίζει ο κ. νομάρχης: Η «Είναι γεγονός ότι παρά τις όποιες προσπάθειές µας. η ρύπανση του Πα- γασητικού. σε ορισµένες εποχές. πα- ρουσιάζει κάποια έξαρση (θα ανα- φερθούμε ειδικά σε επόµενο ρεπορτάζ για το θέµα αυτό). Υπάρχουν ορισµέ- νες διομηχανίες που ρίχνουν τ΄ από- 6λητό τους στον Παγασητικό µε κρυ- φούς αγωγούς. Κι είναι κι άλλες διο- µηχανίες που κάνουν το ίδιο από την κατεύθυνση της σήραγγας της Κάρ- λας. Οι διοµηχανίες αυτές Βρίσκονται και στη Μαγνησία. αλλά και σε περιο- χές της Λάρισας. Οι περιπτώσεις αυ- τές θα εξεταστούν µε επιµέλεια και θ' αντιµετωπιστούν με αυστηρότητα... Φυσικά. ακόµα έχουµε τα λύµατα τη; Του απεσταλρενου µας… ΚΩΣΤΑ ΠΑΠΑΠΕΤΡΟΥ πόλης που χύνονται µέσα στο λιµάνι. όµως το πρόδλημα αυτό θα λυθεί οριστικά µέχρι τον επόµενο χρόνο με την ολοκλήρωση των έργων στο δί- κτυο αποχέτευσης. -΄Ηδη µάλιστα. έχει γίνει και το εργοστάσιο του 6ιολσγικού καθαρι- σµού των λυµάτων του Βόλου. Άλλη µια πηγή ρύπανσης για την πόλη. αλλά και για την Αγριά. είναι το «τσιμεντάδικο- της ΑΓ ET. που ρυ- παίνει την ατμόσφαιρα και σίγουρα υποδαθµίζει την ποιότητα ζωής των κατοίκων. Συχνά δεχόµαστε παράπο- - Μιλάνε 0 νομαρχης Μαγνησιας κ. I. Πανούτσος και ο δήμαρχος κ. Μ. Κουντούρης — να των κατοίκων κι αυτό γιατί τα φίλτρο του εργοστασίου δε λειτουρ- γούν πάντοτε. Ευτυχώς. τελευταία το κακό έχει περιοριστεί...» ΠΡΟΟΠ 7'|Κ ΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ -- "σας είναι οι παραπέρα προοπτι- κές …; του Βόλου: -- Με 9… Βολο; θ' αποτελέσει το µε»; λιµανι της Ευρώπης. Πυλη.της προς την Μ.λΑνατολή και γενικα προς την νατο ή. τόσο νέα οδο Ηγουµενίτσας - Βόλουµδά2 και µε τη σιδηροδροµική σύνδεση Βό- - Συριας… . Η ανάπτυξη αυτή Θα δημιουργήσει ισως καποια 1190611111010 10 οποία όµως φροντιζουμε από τώρα να αντι- 111-1011110011115. και 1.1110910110150601“- κή ομαδα. που εργάζεται πάνω σ' 01110 τα Μιά προδλήµατα. Τα καλα 01101; που θα προκύψουν από την ανάπτυξη αυτή. θα είναι πολύ περισσοτερα από τα 1190611111010. 11011 ισως αλλάξουν τον κοινωνικό χαρα- κτηρα της περιοχής… Θέλω να πω. πως δε θα διακινούνται µόνον ναρκωτικά όπως πολλοί υποστηρίζουν. αλλά και ιδέεςαφούοΒόλος ε ιαπξιό πν …ική……ζωή. Με ιουργιιΐ ιστα του Πανεπ ίου ςΌέδ-΄ Ελιάς. που οι &σικές ων σέξ -θ-α …… "Ρ 0 … γινει o ψαρος που θα μεταφέρει…" πνεύµα και τις σύγχρονες επιστηµονι- κές αντιλήψεις προς την Ανατολή... Τέλος. για το ενδεχόµενο της επανα- λειτρυργιας του τρένου του Πηλίου. ο νοµάρχης κ. 1. “011013100; θα πάρει την παρακάτω θέση: «H επαναλειτουργία του τρένου εί- ναι δυνατή στο τµήµα από Α'. Λεχωνια µέχρι Μηλιές. Κι αυτό γιατι στο κοµ- µάτι από Αγριά µέχρι Α. Λεχωνια υπάρχει 006096 11906111110. H Τοπική Αυτοδιοίκηση στις κοινοτητες αυτές. θεωρεί πως δεν µπορεί να επαναλει- τουργήσει το τρένο στις 11011579011- µές. αφού κάποτε που περνούσε το τρένο. τ΄ αυτοκίνηταλέτρεχανρ:ξµ2έ(; . ν ' και ιπ αστιςγ Χ…… &&. "Αλλωστε 011611; κοινότητες αυτές. περνάει όλη η κινη- ση προς Πήλιο. Ακόµα µπορω να πω πως στο κοµμάτι αυτό. δε θα εξυπηρε- τούσε τουριστικά σε 1111010‘11 επανα- λειτουργία του τρένου. αφου η περιο- χή είναι ήδη 6ε6αρηµένη Βιομηχανικά και ιδιαίτερα από τη λειτουργια του «τσιµεντάδικου». Φανταστειτε 'να περνάει το τρενάκι µέσα από το χωρο του εργοστασίου. Δε΄θα ειχε καμια γραφικότητα. ενώ αντιθετα τη γραφι- κότητα αυτή την προσφερει η διαδρο- µή από τα Α. Λεχώνια ιιέχρι τις Μηλιές. Για το τμήµα απο Βολο µέχρι Α. Λεχώνια. υπάρχει κάποια πιθαγή λύση και συνδέεται µε τη δηµιουργια του περιφερειακού δακτυλιου. που θα πα ' τει και την Αγριά. Θα µπο- " πα΄αναπτυΜ κατά μήκος του περιφερειακού η σιδηροδροµική γραµµή. που θα 11090110011151 τις κοι- νότήτες και σ' αυτή την περιπτωση δεν ' ε π ίπτωση να µη συνηγορη- 'ά,άτηιναόλο?για την επαναλειτουργία του τρένου...». .αυτή και είναι αρκετές. όπως η Μ|ΛΑΕ| Ο ΔΗΜΑΡΧΟΣ * Σειρά όµως του δήμαρχου Βόλου κ. ίΜιχ. Κουντούρη. να δώσει τις δικές του απαντήσεις για την «61111 εικόνα» του Βόλου... «Γι' αυτό το Θέµα θα πρέπει να µιλήσουµε ανοιχτά. Είδαµε τις δύο φωτογραφίες και πιστεύουμε πως δεν 'ήταν τυχαία η ταυτόχρονη αυτή δηµο- σίευση στον αθηναϊκό Τύπο. Και δεν ήσαν τυχαίες ακόµα οι λεζάντες που δόθηκαν από εκείνους που είχαν συμ- φέρον να δώσουν αυτή την εικόνα του Βόλου με τίτλους. όπως «o Βόλος . i ρεκορ ρύπανσης» ή «o Βόλος πνίγεται στο σκουπιδι». Γιατί εδώ πρέπει να πούµε ότι ο Βόλος είναι η πρώτη πόλη που ολοκληρώνει το σποχετευτικό της σύστηµα κι άλλες ακολουθούν. Έχου- µε πάρα πολύ αγωνιστεί γι' αυτό το έργο και για τη δηµιουργία των ακα- ταστάσεων του διολογικού καθαρι- σμού. ώστε να µπορέσει να καθαρίσει .10 λιµάνι και οι ακτές του Βόλου... Θα ήθελα να προσθέσω τις συµπτώ- σεις που συνόδευσαν τη δηµοσίευση έναρξη της διάκενου; &"!!! πιω- τ 10;,l1fl115101'10xemm; Επιτρα- ς για το πανεπιστήµιο κ.α. ΄-"Πισ'τεύΞτε΄ πω..…. πως κάποι- οι πολεµούν το 3610; — Δε θα "θελα να πω τη λέξη «1101.1:- µούν». Πιστεύω όµως. πως υπάρχουν κάποια «συμφέροντα» που δε θέλουν αυτή τη σωστή ανάπτυξη του Βόλου. Η πόλη που πέρασε πολλές δύσκολες στιγµές στο παρελθόν 6ρίσκεται σήµε- ρα σε μια σηµαντική ανάπτυξη κι αντιµετωπίζει ριζικά µεγάλα 11906111- 11010 11011 εκκρεµούσαν... Και πρώτα απ' όλα η αποχέτευση. Είναι παλιά ιστορία κι είχαµε μια διαφορά με την τότε κυ6έρνήση. αφού εµείς επιµέναµε πως θα 'πρεπε να είναι αμιγής δημοτι- κή επιχείρηση- Τελικά το καταφέραμε. Τα έργα άρχισαν το 1980 και σήµερα το έργο αυτό 6910110101 στο τέλος του. όσον αφορά το δίκτυο μέσα στην πολη. Θα λειτουργήσει τον επόµενο χρονο και o τελευταίος προύπολσγισρος ήταν Η… ΜΜΜ…- Τε…ν Ρε. …. …'. τα'.δύο…ήις…. Υπάρχει…αΞορα το , ςψω … … το 6……;.=. 80910116. Με την ολοκλήρωση του έργου. πιστεύουµε πως…το λιµανι θα γλιτώσει από μια σοδαρη πηγη ρυπαν- Χ σης. αφού το δίκτυο επεκτείνεται και καλύπτει και τη διοµηχανική περιοχη.- -. "ΜΜΜ μας όµως. πα…… η πηγή ρύπανσης που αντιµετωπιζσυµε από το... νομό της Λάρισας. µεσω της … σήραγγας της Κάρλας- _H mm (mm ρύπανσης αφορά ορωμεν…ες 610111119- νίες που 6ρίσκονται κοντα στο «00110- …» της Κάρλας και χύνονται'τ από- 611116 τους τελικά στο λιμανι. µας. χώρια τα αξεπλύµατα- της .Καρλα'ς που µε τις δευτές φέρνουν µεχρι εδω τα φυτοφάρµακα του κάµπου και τις άλλες χημικές ουσίες. Κι ολα αυτα πέφτουν µέσα στο λιμάνι. Αν δε γίνει κάτι. θ΄αποδυναμωθεί ολοκλήρο το σύστηµα της αποχέτευσης που κα … µε και η προσπάθεια απορρυπανσ…ης του λιµανιού. !

088_d_075.jpg

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ 28.4.83 'Ανοινότ το Θέμα της έδρας Θεσσαλικού Πανεπιστηµίου | Ι O ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ ΘΑ ΚΡ|ΝΕ| ΜΕ ΒΑΣΗ TA EHIXEIPHMATA ΤΩΝ ΦΟΡΕΩΝ ΤΩΝ ΝΟΜΩΝ . | Το…τηςΜτωΜ oak-loo Πανεπιστηµίου θεω- ΄μ ότι να"… άνοι- nub, ml κατά … ή το- πική Αυτοδιοίκηση θα … υπ' οψη του πρωθυπουρ- γού-που ο… ο µόνος άρρό- δως γιά να αποφανθεί γιά την εδρα-τά επιχειρήµατά Τα ίδια" αλλωστε θα κάνουν κα! οι φορεΙς τών άλλων Θεσσαλικών νο- µών. αφού ήδη δόθηκε απο τον πρω- θυπουργό ή δυνατότητα στήν Τοπι-' κή ΑύτοδιοΙκηση νά εκφέρει τά …- ' χειρήµατα της σχετικά με την εδρα του θεσσαλικού Πανεπιστηµιου µε- σα σε διάστηµα ενός µηνός. * Τά άνωτερω ανω… µεταξύ άλ- λων. ο Νοµάρχης κ. Απ. Βλασιάδης στή διάρκεια τής συσκεψης που εγι- νε στό ι'…. Παιδείας µεταξύ τών Νο- ' μαρχών ano το Θεσσαλικό χώρο. κα- : δως ml τά γεωγραφικά διαμερισµά- ΐ το Iovluw Νήσων ml Δωδεκανήσου µε Θεµα τήν διοργάνωση τών νεων .πανεπιστημΙων (Θεσσαλικό-ΙονΙων ΐ Νήσων ml Δωδεκανήσου). Σχετικά. όπως ανέφερε 6 κ. Νο- νάρκης Μάρκα ή εκφρασµένη γνώμη τών τοπικών φορέων στο πεν- ταετές προγραµµα κοινωνικής και ' οΙκονοµικής αναπτύξεως του Νοµού που συντάχθηκε από το Νοµαρχιακό Συµβούλιο στό όποιο µετέχουν εκ- πρόσωποι όλων τών τοπικών φο- : µια onou nponlchar σάν"ξδρπ' ' του πανεπιστημίου η Λάρισα. υπάρ- χουν ήδη ol' πρωτόδικα φο- ρέων ml παραγωγικών τάξεων του Νοµού σχετικά µε τήν εγκατάσταση της εδρας του Θεσσαλικού Πανεπι- στημίου σ' αλλη πολη εκτός της Λά- ρισας. Εν τω µεταξύ όπως µάς γνώρισε ό κ. Βλααιάδης. προκειµενου νά τε- θούν υπ' οψη του κ. πρωθυπουργού τά επιχειρήµατα των φορέων του Νοµού. θά γινει τήν Παρασκευή 29 τράχ. (αυριο) συνεδριαση του Νο- µαρχιακου Συµβουλίου σχετικά µε τα Θεσσαλικό Πανεπιστήμιο. Τα στοιχεία ml επιχειρήµατα που σε θέσει υπόψη του η τοπική αυτο- διοίκηση των Θεσσαλικών πόλεων ο κ. πρωθυπουργός % εξετάσει µε κριτήρια εθνικά-πλεον-καΙ οχι τοπι- κιστικά ml θά άποφααισει σχετικά γιά τήν έδρα του Πανεπιστηµίου. Παντως δεν πρεπει νά ξεφεύγει από κανέναν-τονισε-το µέγεθος της σηµασια: που εχει γιά τήν πε- ριοχή μας ή ίδρυση του Θεσσαλικού Πανεπιστημιου ml νά πι- κραΙνει απο τοπικισµό το θέµα της έδρας / | / μ-΄--… …. .I.

190_d_046.jpg

. €φαμ€€ζ& ΜΠθώ1νΐ Μ-Μ…ΐϊ 663. ? 0 Νοµάρχης στη συζήτηση για ,… το καρακτηρισµό του Ματσάγγου Η Νομαρχιακή Νεωτέρων Μνη; ιείω'-|. σχέδιο ανάπλασης της Αυτοδιοίκηση Μαγνησίας Αίτημα του Νομάρχη το περιοχής, όπου βρίσκονται σύμφωνα µε απόφαση του οποίο και έγινε αποδεκτό και οι πρώην υπουργείου Πολιτισµού θα ήταν η ΝΑΜ να παραστεί καπναποθήκες παραστεί στις 25 στη συνεδρίαση του Ματσόγγου, το οποίο Νοεµβρίου στη συζήτηση Κεντρικού Συμβουλίου και προωθεί ο Δήμος Βόλου για τον χαρακτηρισμό του να εκθέσει τις απόψεις σε συνεργασία µε το συγκροτήµατος της. Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας . Ματσόγγου που θα γίνει Είναι αλλωστε γνωστό πως και το ΥΠΕΧΩΔΕ. στο Κεντρικό Συµβούλιο η ΝΑΜ στηρίζει ενεργό το

190_d_060.jpg

ΕΦ… µ€Ρί 80 "Μέσο ζ " [υΠΦ| ζί.,/Μ Άει, 662. 4- Στο Κεντρικό Συµ βουλιο Νεωτερων Μνημειων Παρεµ …αση και του Νομαρχ'η για την Πλατεια Ματσαγγου Τ ασσεται υπέρ του σχεδιου ανάπλασης της περιοχης . Ενεργό στήριξη στο σχέδιο ανόπλα-, σης της περιοχής όπου βρίσΚονται οι …. πρώην καπναποΘήκες΄ Ματσόγγ΄ου, τος. οποίο προωθεί ο Δήμος Βόλου σε συ… νεργασία με το Πανεπιστήμιο Θεσσα- Χίος και το ΥΠΕΧΩΔΕ. δηλώνει ο Νο- - - µόρχης Μαγνησίας K. fidvquZKonwd» της Αποστέλλοντας µε επιστολή του ; στο Κεντρικό Συµβούλιο Νεωτέρων ' Μνημείων. Με την επιστολή του 0 K. Σκοτινιώ… Της. ζητεί να παραστεί και η Νοµαρχια ….κή Αυτοδιοίκηση Μαγνησίας στη συνε-'- . .δρίαση του Συµβουλίου για τη συζήτη- ' . ση του χαρακτηρισμού του συγκροτή- ματος Ματσόγγου. »Το αίτηµα του Νοµάρχηί … οποίο αποτελεί συνέχεια ανάλογου που διε- …….τύπωσεοΔήμαρχος Βόλου. ' .'.' ..ιχ Κου- ντούρης. είναι η Νομαρχισ κή Αυτοδιοί- …. κηση να παραστεί στη συνεδρίαση του Κεντρικού Συµβουλίου Νεωτέρων Μνη- . επιστολή. , του μείων, όπου Θα εξεταστεί η πρόταση. του προϊσταµένου της Ε'. Εφορίας Νε- . …… ωτέρων Μνημείων κ.ςΠαλιούρα. για το χαρακτηρισµό του κτιριακού συγκρο- τήμ'ατος ως διατηρητέου ιστορικού µνηµείου.…προκειµένου. όπως αναφέ- . …ρει, η NAMvo εκφράσει τις-απόψεις ' της για το σοβαρό αυτό Θέµα; Επιπλέον. ο κ. Σκοτι΄νιώτηςγστην . . εξέφρασε …: τη ' βεβαιότητα ότι και στην προκειμένη περίπτωση το Κεντρικό Συµβούλιο Νεωτέρων Μνημείων 6c αντιµετωπί σει με ευαισθησία τις τεκµηριωμένες . και… υπεύθυνες Θέσεις των κορυφαίων θεσµών της τοπικής κοινωνίας της "Μαγνησίας. οι οποίοι άλλωστε. όπως τονίζει χαρακτηριστικό. έχουν δώσει. επανειληµμένως δείγµατα ιδιαίτερου σεβασμού προς την ιστορία. τον πολιτισµό και την αρχιτεκτονική κλη- ρονομιά της περιοχής.

195_d_184.jpg

ΕΦ… ζ΄άΞα αµ? ©€-δ…λ… &φλΌ; Η [κατά Ήξερε… λ Ά%Β Σπύρος Βλιόμος: ΄Ετσι οραµατίτοµαι το Πανεπιστήμιο Ο καθηγητής κ. Σπ. Βλιόμος, που είναι υποψήφιος πρύτανης, αναλύει Πώς οραµατίΖεται το Πανε…ατήµ|ο Θεσσαλίας KaI row’zer: ίναι πεποίθησή μου ότι το . Ελεύθερο και Κριτικό Πανεπι- στήμιο όπως οραματίζομαι το Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας, για να λει- τουργήσει σαν βασικός παράγοντας της πνευµατικής και πολιτιστικής ανά- πτυξης, χρειάζεται: …) (δεσμούς. οι οποίοι να έχουν διάρκεια και προοπτική. Να δημιουρ- γούν ένα σταθερό λειτουργικό πλαισιο και, το σημαντικι΄)τερο. να διασφαλί- ζουν την Αυτοδιοίκηση των Ιδρυμάτων αυτών. Να κατοχυριί)νουν τα δικαι(ι΄)… ματα της Πανεπιστημιακής κοινότη- τας. να εξασφαλίζουν την ελεύθερη διακίνηση των ιδεών και των δυνατο- τήτων καλλιέργειας και προσφοράς κριτικής γνώσης. Θέσεις μας είναι: O σεβασμός στη συνταγματική ε… πιταγή της Αυτοδιοίκησης των Πανε- πιστημίων. - O καθορισμός του θεσμικού πλαισίου των Πανεπιστημίων με τη σύμφωνη γνώμη της Πανεπιστημιακής Κοινότητας. . O αποκλεισμός των περιορι- σμών και των παρεμβάσεων της Πολι- τείας - που μόνο σκοπό έχουν την (1- σκηση επιρροής στην ίδρυση Τμημά- των και στην αύξηση του αριθμού των εισαγόμενων φοιτητών. (β) Πόρους, οι οποίοι να διασφα- λίζουν ικανή υλικοτεχνική υποδομή και αξιοπρεπείς αποδοχές στους εργα- ζόµενους, ώστε να αφιερώνονται απε- ρίσπαστα στα καθήκοντά τους. Θέσεις µας είναι: … Η αύξηση της κρατικής επιχορή- θύτης… . Ο αποτελεσματικός αλλά όχι α- σφυκτικός δημοσιονομικός έλεγχος που σήμερα παρεμποδίζει την αντιµε- τώπιση των συνεχώς αυξανόµενων υ- ποχρεώσειι)ν των Πανεπιστημίων. και . Η μετακίνηση πόρων του κρατι- κού προ΄ι΄ιπολιυ|ι(ηιού προς την Παι- δεία, ώ…- οι αντίστοιχες δαπάνες να φθάσουν στο 6% του ΑΕΠ. Στα πλαίσια των παραπάνω θέσε- ων θα κινηθεί και η πολιτική μας για την ανάπτυξη του Πανεπιστηµίου Θεσ- σαλίας. Το Πανεπιστήμιο μας έχει την ιδιομορφία του περιφερειακού Πανε- πιστημίου με Τμήματα που έχουν έδρες σε διάφορες πόλεις της Θεσσαλίας. Επιδίωξή μας θα είναι: . Η ισόρροπη ανάπτυξη των Τμη- μάτων, με ορθολογική κατανομή τόσο των πιστώσεων, όσο και των νέων θέ- σεων ΔΕΠ. - Η βελτίωση της υλικοτεχνικής τους υποδομής. - Η περαιτέρω ανάπτυξη του δι- δακτικού και ερευνητικού έργου. - Η εν γένει ενίσχυση της οικονο- μικής θέσης των μελών της Πανεπιστη- μιακής Κοινότητας, και . H δηµιουργία νέων Τμημάτων, όπου η κρίσιμη μάζα το επιτρέπει μέσα από τα υπάρχοντα Τμήματα. Άμεση προτεραιότητα θα δοθεί στην ολοκλήρωση της ακαδημαϊκής υ- πόστασης μη αυτονομημένων Τμημά- των. Βεβαίως είναι γνωστό ότι η διά- σπαση του Πανεπιστημίου σε πολλές πόλεις δηµιουργεί κάποιες υστερήσεις αποτελεσμάτων στη διοίκηση και στη συνεργασία συναφών επιστημονικ(ί)ν πεδίων. Η λύση δεν μπορεί να είναι η αµφισβήτηση της έδρας του Πανεπι- στημίου ή των Τµημάτων που εδρεύουν σε άλλες πόλεις. Η έδρα του Πανεπι- στηµίου και οι έδρες των Τµημάτων εί- ναι δεδομένες και νομικά κατοχυρωμέ- νες. Τα προβλήματα που προκύπτουν από τη χωροταξική κατανομή των Τμη- µάτων του Πανεπιστημίου, θα αντιμε- τωπιστούν με τη δημιουργία ευέλικτων δομών που θα αξιοποιούν σι΄η|χρονες τεχνολογίες (τηλεματική, δίκτυα) και θα δίνουν λύσεις. Προβλήματα χ(ι)ρο- ταξικής ανάπτυξης που θα προκύψουν στο μέλλον… θα αντιμετ(ι)πιστοι΄νν με ρε- αλισμό και γν(ί>μονα το γενικότερο συμφέρον και την αποδοτικότητα του Πανεπιστημίου. 'Ενα επίσης μεγάλο ζήτηµα που οι- πασχολεί την ακαδημαϊκή κοινότητα είναι η επίθεση που δέχεται έµμεσα ή ά- μεσα η τριτοβάθμια εκπαίδευση, με στόχο την αλλοίωση του δημόσιου και δωρεάν χαρακτήρα της. Χωρίς να εί- μαστε εκ προοιμίου αρνητικοί σε νέες δομές, που θα πρέπει όμως να θεσμο- θετούνται μέσα από διεξοδικές διαδι- κασίες και προσεκτική προετοιμασία στη βάση των πραγματικών αναγκών της επιστήμης και της κοινωνίας, θεω- ρούµε ότι η Πανεπιστημιακή Σύγκλη- τος, σε συνεργασία με τα µέλη της ακα- δημαϊκής κοινότητας, πρέπει να αντι- µετωπίσει με κατηγορηματικό τρόπο κάθε προσπάθεια αλλοίωσης του δη- " μόσιου χαρακτήρα της Ανώτατης Εκπαίδευσης και κάθε ενέργεια εκμε- τάλλευσης των ελπίδων των νέων που επιθυμούν το πτυχίο τους να έχει αντί- κρισμα γνώσης.