APIG. 725 …… 26 OKT. '77 A m. 22 , . ;" ΄ .? … …' | ! …» ‘MAKInAz πεί… …, εξ' : ξ …… ν……" MAIAZIA … Ή; '- ; .… …;, "Η…" . - … … % " "A mm Puma _ p .…" το και…"… …. - - :… mnPEMA-nuvnnBEP ' "Ετος 280 Τεύχος 725 26 'Oxmvflpiou — 8 Noequiou 1977 ΓΥΝΑΙΚΑ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ το ΣΗΜΕΙΩΜΑ TOY EKADTH ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ: ΕΞΏΦΥ-ΜΟ 'Ενα εντυπωσιακό πλεκτό από τη συλλο- γή μος, που ea Βρείτε στίς σελίδες µόδας. Φωτογραφία: Ευσταθία Ναυπλιώτου, 76 ΜΑΤΙ ΝΑΙΝΟΥιΡ!ΓΙΟ: ΤΟ ΦΟΡΕΜΑ-ΠΟΥΛΟΒΕΡ: ΙΚο=µψα καί πρακτικό σπορ σύνολο προτείνουν oi "Ιταλοί μαίτρ. I32 ΠΛΕΚΤΑ TOY XEIMQNA: Διαλεψιµέ'να γιο σάς. ΟΜΟΡΦΙΑ 138 ΜΑιΚ|ιΓΙΑΖ '78: "Ανταύγειες και αρώματα στο πρόσωπο. Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΗΣ 87 ΤΟΣΕΣ |ΠΟ|ιΚΙιΛ|Ε|Σ ΜΕ ΚΟΤΟΠΟΥΛΟ: Συνταγές. 92 ΠΑΤΡΩΝ ΚΑΙ ΣΧΕΔΙΑ ΓΙΑ ΕΥΚΟΛΟ ΝΤΥΣ|.ΜιΟ: Ξεσηκώστε το. γιά να paws": μόνη σας τα µοντέλα πού σας ταιριάζουν. 96 ΓΥΝΑΙΚΑ…- |ΔΕιΕιΣ: Oi σελίδες με τίς χρήσιµες συμβουλές. 115 ΦΤΙΑΞΤΕ TO IHVE‘PI‘BOAI ΣΑΣ: Κήπος. 120 ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: 'H είικόνα τής αποχής μας. 124 IMH ΨΩΝ|ΖιΕιΤΕ ΜΕ ΚΛΕΙΣΤΑ MATIAI Το ΚΕιΠΕίΚ δίνει µερι- κές δασικές ουμδουλες. ΘΕΜΑΤΑ | Z'AIPANITA ΧΡΟΝΙΑ ΠιΡΟΣΦΟΠΑΣ: T00 Κίτσου Μακρή. για τή … διάσωση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. 22 ΦΙιΝιΛΑιΝΔΕΖΕΣ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΙ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ: Μίλησον για τα πρα6λήματα τής χώρας τους. 23 ΟΧΙ ιΠ|Α Α'ΝΑ-ΜΟΡΦΩΤΗΡΙΑ! Mld αµερικανική é‘ralpia νοµικών -ανα.λαµ66νει την υπεράσπιση ανηλίκων κατηγορουµένων. 24 H ΜΟΥΣΙΚΗ ΜΠΗιΚΕ ΣΤΗΝ ΨΥΧΗ ΤΗΣ ΝΕΟΛΑΙΑΣ: Ti uno- ρούµε νο προσφέρουμε στο παιδιά. 26 H ιΚΑΡΟΛΙ|ΝΑ ΔΙΑΛΕΞΕ: 'Αρραι6ωνιοοτηκε έναν κοινό θνητό. 28 O ΛΟΓ|ιΚΟΣ ιΠ.ΑμΑΛοΠοΣ ΙΟΝΕ;ΣΚΟ: Με οι:-Ζήτηση. 31 ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΕΝΑ =ΣΥΜ|Π…ΟΣ|Ο» ΠΟΥ El-Fl-E ΠΟΛΛΑ: Συ- ζήτηση; για το µέλλον τής δημοκρατίας. 32 ΣΤΑ 90 ΤΗΣ… ΑΚΟΜΗ ΣΤ|ιΣ ΕιΠΑ'ΛΞΕ|Σ: 'Η Σουζάνα Παναγο. ασύλου. ουινιδιοικτήτρια τής «HBH». 39 AYTH ΞΕΡΕΙ ΤΙ ΘΕΛΕΙ: 'H «θετική» γυναίκα. 4-4 TA XIPQMATIZTA ΣΠΙΤΙΑ ΤΟΥ IKEMI'I ΕΚ: το χρώµα κυριαρχεί. 47 NB OWVMAN: ‘H αγαπηµένη τοι'ι Μπέργκµαν. 52 ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ KAI ZQH: Στο έργο του ιΜπου'Ζιανη. 56 BOTA'N'OOEPAIHEIA: '0 σημερινός άνθρωπος στρέφεται καί πο… λι στο Βότανα με τίς θεραπευτικές Ιδιότητες. 62 ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΑ lKOZIMHMATA: Τής εποχής µας. 68 TO BANE EAINAPXETAI: Που οφείλεται ιή επιστροφή; 144 ΕΠΙΠΛΑ ΑΛΒΑΡ Α|ΝΤΟ ΣΤΟ ΖΑ|Π|ΠΕ|Ο: Σχεδιασµένο από το διάσηµο Φινλανδό αρχιτέκτονα. 182 Σ|ιΓΟΥΡΕ|Σ ΣΤΟ ΤΙΜΟΝΙ: Για τίς γυναίκες όδηιγούς. 190 'ΚΑΤ'ΑιΡΓΗι΄ΣΤΕ ΤΗ ΖΑΧΑΡΗ: Θ' αποκτήσετε ή σε διατηρήσετε τιή σιλουέτα σας. χωρίς νο «newborn-an. I92 ΠΟΣΟ ΑΛΛιΑΞΕ Η ΖΩΗ ΜΑΣ: Οί αναγνώστες επισημαίνουν. ΡΟΥΜΠΡ|ΚΕΣ 4 ΄Από δώ κι από κεί. 8 "Ακούω καί Βλέπετε. I2 Χρονογράφημα. 14 τα σύκα-σύκα. I26 Το µενού. I72 Νεες κοπέλλιες. 176 Ένας άντρας µεταξύ µας. 179 Πνευματικο παιχνίδια. 198 "Αγαπητή «Ir-u- ναίκοπ. 210 Μι.λοι'ιν τ' αστρα. ΑΝΑΤΝΩΣΜΑΤΑ 148 Μια αλληλογραφία (αίαθ. νου8έ.λα). 160 Επικίνδυνες γνωριµίες ('Α-στυν. διήγηµα). 202 'Η πράσινη σκιά (Aloe. μυθιστόρημα). "Αν... Τα οσα παραινετικά έγραφα στο προηγούμενο τεύχος για τίς γυναίκες έκλογιείς καί έκλόγιμες, πού πρέπει να κινητοποιη- θούν, για να δικαιολογήσουν τήν κατάκτηση τής ψήφου καί το δικαίωμα να εκπροσωπούν το 500) o περίπου τού εκλογικού σώ- ματος στή Βουλή, το είδα περίπου όµοια στο χρονογράφηιμα τής κ. 'Ελένης Βλάχου στήν ι«ιΚωθήµειρινή» τής 9ης τρέχοντος. "Οχι ότι ή εκλεκτή |ο*ηµ.οσι=ογράκρας καί συνάδελφος έκδότις είδε τό... αριστούργημά μου στή ωΓυναίκα» κι έπιασε τήν Πδέα. Προς Θεού, τέτοιο πράμα. "Αλλωστε, το περιοδικό μας κυκλοφόρησε τρείς μέρες αργότερα, στίς 12 τού ίδίου μηνός. M’ Με λοιπον πρέπει να συμπεράνουµε ότι γενική είναι ή απορία, γιατί οί 'Ελληνίιδες µε τα τόσα αίτήματά τους για συµ- μετοχή στα κοινά, με τίς τόσες κινητοποιήσεις για απελευθέρωση από το |ζιυγο τών ανδρών, τώρα πού τούς δίνεται ή εύκαιρία, κα- ταιθέτουν τα όπλα καί τούς αφήνουν ν' αλωνίζουν μέσα στή Βου- λή. Καί νά τώρα, έξ οίκείιων το Θέλη: «Ούτε ένα γράµμα δεν έχει φθάσει στήν εφημερίδα, γράφει ή κ. Βλάχου, πού ν΄ ασχολείται µε τή γυναικεία παρουσία µε τήν Εκλογική αναμέτρηση.. Ούτε μια οπαιδιος δεν ήρθε να προδάλει κάποια ύποψήφια. "Αν οί έκλιογες έπρό'κειτο να λά6ουν χώρα σέ κάποιο μακρινό πλανήτη, δεν θα ύπήρχε μεγαλύτερη αδιαφορία», Καί, παρακάτω, παραθέτει συγκλονιστικούς αριθµούς για τήν εκλογική δύναμη τών γυναικών, πού οπερτερούν μάλιστα αύτών τών ά)Θλίίων ανδρών οί οποίοι, ενώ είναι μειοψηφία, κρατούν ολη τήν τράπουλα στα χέρια τους. Καί τα σπαθιά δικά τους καί οί 6αλοδες καί το δύο το καλο καί το ιδέκα το καλό. Κρατήστε λοιπον τήν αναπνοή σας, ιδια6άζοντας αύτή τήν παράγραφο πού εμπεριέ- χεται στο ίδιο χρονογράφηµ.α: «Στίς 20 Νοεµ6ρίου θα ψηφίσουν ή πιο σωστά Θα έχουν τή δυνατότητα να ψηφίσουν, διότι είναι έγγεγραμμένες στούς έκλ-ο- γικούς καταλόγους, 3.197.631 γυναίκες, περίπου έξι χιλιάδες περισσότερες από τούς 8.191 .624 εγγεγραμμένους άνδρες». Α… πιο ύπερ6αίνει κάθε οριο. Κι εγώ πού το διά6ασα αίσθά- νοµαι τώρα να τμειονεκτώ μια καί "δεν το ήξερα. Καί κάθομαι καί συλλογιί1ζομαι πόσα λιγότερα δεινά θα τρά6αγε αυτος & τόπο-ς, ή "Ελλάδα μας κι & λαός της, άν... "Αν οί γυναίκες με τήν εύφυία πού τίς διακρίνει καί μέ τή θε- τική αντί-λήψη πού έχουν καί στα δυσκολότερα τών πραγµάτων, μετείχαν στα κοινά κι &ναλά'μ6αναν δηµόσιους τομείς στούς δ- ποίους οί άνδρες το κάνουν θάλασσα... "Αν, ένα τή ύπο|θέσει, είχαμε γυναίκα ύπουργιο τών Κοινωνι- κών 'Υπηρεισιών! Ποιός άλλος, παρα ή γυναίκα μπορεί να νοιώ- σει τον ανθρώπινο πόνο κι έχει τον τρόπο να τον απαλύνει; "Av, όχι ύπουργό, αλλά ύφυπουργ.ο τού 'Ε'μπορίου, είχαμε γυ- ναίκα! Φό6ος καί τρόμος στήν πιάτσα: («Για έλα δώ, κύριε έμπο- ρα, πού µού κάνεις ψεύτικες ΄έκπτώσιεις». «Για έλα 'διώ, κύριε χα- σάπή, πού µοι") πουλάς σάπια κρέατα. Θα σε 6άλω να τα φας έσύ, για να καταλ-ά6εις». Καί ούτω καθεξής.… "Αν είχαμε γυναίκες οπουργιο καί ύφυπουργιο τής Παιδείας, πό- σο αύτος & τομέας θα είχε φτάσει στα ανώτατα επίπεδα! Μήπως &… τή μάνα μας δεν έχουμε μάθει τήν πρώτη άλφα6ήτα; Ποιός άνδρας, παρά "ή γυναίκα μπορεί να καταλά6ει τήν ψυχολογία τοι") παιδιού; Αύτή να το 6οη!θιήσει πραγματικά στα πρώτα δήματά του για τή Γνώση κι αύτή έχει τον τρόπο να το ποιδ'ηγετήσει στον κακοτράχαλο ιάνή'φ-ορο τής ανώτερης Παιδείας. Να είναι, λέτε, μόνο αύτοί οί τομείς στούς οποίους ή γυναίκα μπορεί να προσφέρει απ' τα απέραντα αποθέματα τής εύψυχίας τ ς; ηΚάποτε, στήν αύγή τών α'ίώνων πού το ανθρώπινο είδος συνει- δητοποίησε τήν παρουσία του c’ αύ'τον τον πλανήτη, επικρατούσε το καθεστώς τής μητριαρχ'ί.ας. Καιρος είναι νοµίζω, ν, ανακτήσει ή γυναίκα ένα µέρος απ τα δικαιώματά της. "Ενα μέρος, είπα... Ε. ΤερΖόπουλος 3 ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ 4o XPONIA ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ ΣΤΗ ΔΙΑΣΩΣΗ ΤΗΣ ΛΑΙΚΗΣ ΜΑΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ ΄Εργο ζωής έκανε 6 Κίτσος Μακρής τήν παράδοση τού Πηλίου και τή συντήρησή της, συμπληρώνοντας εφέτος τέσσερις μεστες δεκαετίες μελέτης καί έρευνας πάνω σε όλες τις μορφές τής λαϊκής μας τέχνης. 16 πρεπε να ζού|σ-ατε στο Βόλο γύρω στο ’55. Μετά τούς σεισμούς. "Οπου, γιά v’ ανοίξουν δρόμους, έδεναν 15 ένα χον- τα "συρματόσχοινο κάτι αρχοντικά γεµάτα άπό τοιχογραφίες, ξυλόγλυπτα, φεγγίτες καί άλλα άριστου…ργήμιατα. Τά τρά6αγε μια µπουλντό|ζα καί τα διέλυε. "Οχι ένα, ή δύο ή τρία, ή δέκα… 'Ο σεισµός άπλώς έπιτάχ=υνε το ρυθµό τής καταστροφής. Για- τί ή καταστροφή καί πιριουπήρχε τών σει- σμών… καί συνεχίστηκε μετά...». 'H χαρακτηριστική περιγραφή 6156101- σµένων καί άινεύ|θυνων ιένεργειών, πού μας έχουν στοιχίσει τήν ιάνεπανόρθωτη κατα- στροφή άΙμέτιρητων θησαυρών τής λαϊκής πολιτιστικής μας κληρονομιάς, άνήκει στον K1100 Μακρή. Τον άνθρωπο, πού έκανε έργο |ζωής τή συντήρηση καί διάσωση τής λαϊκής τέχνης καί παραδόσεως γενικά καί τής πηλ'ιορείτικης είδικόίτερα. Σαράντα χρόνια (1937—1977) προσ- φοράς στή διαφύλαξη τών στοιχείων, πού συνθέτουν τή συνοπτική ίστοριία τού έ- θνους, κλείνει εφέτος & μεγάλος «λαογρά- φος. Χρόνια γεμάτα μόχθο,-άντιξοότητες ύπιοκειμενικες καί άντικειμενικ…έ.ς, διω- γμούς. Άλλα .καί μελέτες καί έρευνες μο- ναδικές πάνω σε όλες τίς µορφές ΄-χωρίς έξαι΄ιρεοη- τής λαϊκής καλλιτεχνικής έκ- φιρ'ά'σεως: στή "ζωγραφική, αρχιτεκτονική, γλυπτική, ύφαντική,, |ξυλογλυπτική, κερα- μική, ενδυμασία καί άλλα. Καί & αύτά, άπο προσωπική πρωτο6ουλία. Με μοναδικό κίνητρο το πάθος του γιά κάθε τι, πού Βγήκε από τα χέρια τού άγνού λα-'ικού καλ- λιτέχνη: Τυπώνοντας 10‘1 συμπεράσματα τής δουλειάς του -έχει γράψει περισσότε- ρ'α άπο είκοσι 6ι6λία καί δεκάδες άρθρα- από Κυριακή σε Κυριακή στο τυπογραφείο τού πατέρα του στο Βόλο, μια καί τήν ύ- 116101117] έΘδο|μά|δα, το τυπογραφείο δού- λευε τίς έμποιριικές παραγγελίες. Καί &- κό'µ..η, χωρίς τήν παραμικρή κρατική συµ- παράσταση. Με εξαίρεση 20.000 δρχ., πού τού παραχωρήθηκαν στή διάρκεια τών σει- σμών. -- Να σας ιπώ. ”Evin είµαι εύχαρ=ιστημέ- νος, όταν δέν μ' έμπαδίζου.ν στο έργο μου. Δέν φτάνουν οί φιλοδοξίες μου μέχρι τού νά με συμπαραστέκονται, λέει. Κι" όταν παρατηρώ, ότι μια τέτοια ιδή- λωση, κ…ρύδει πολλή πίκρα, δεν διστάζει νά ξιεδ.ι-αίλύνει τή σκέψη του. …Μά, δυστυ.χώς."Οταν & πρώτος, πού διώ- χτηκε στήν έπταετία από τον ,Οιριγαν…ισ-μο Χειροτεχνίας, ήμουν ενώ; - Γιατί τάδωλαν είδικά µε σας; — K011’ αρχήν, γιατί ήµουν καλος ύπάλ- ληλος, πράγµα, πού δημιούργησε θέμα... εξοντώσεώς μου! K1’ έπειτα, γιατί, όπως συμβαίνει παντού, διάφορα άεργα πλουσι- όπαιδα ήθελαν να κάνουν το λάτιρη τής λαϊκής τέχνης ίσως καί τον Μαικήνα της. 'Η ύπαρξη ή δική μου δέδαια στο Πήλιο, κατά κάποιον τρόπο, τούς έδενε 101 χέρια. Γι αύτο κι ένας 0171’ αύτούς, καί το λέω μέ πλήρη εύΘύνιη τών νομικών συνεπειών, νομαρχ-ι'α'κος σύμδουλος τότε, τής δικτατο- ρίας, φρόντισε 1101 0101x111) καί μέ έμμεση προσπάθεια, να ιέξοντωθώ καί φυσικά... Το 1974, αμέσως μετά τή μεταπολίτευ- ση ο Κίτσος Μακρής έπανήλ|θε |στον Ε- …… 10107101111000 'Ελληνικής Χειροτεχνί- ας στον οποίο ε.ίχε διοριστεί το 1962. Αύ- τή τή φορά, ώς διευθυντής για "τή Θεσσα- .λία. Γεννημένος στή Λάρισα το 1917, & Κί- τσος Μακρής μετακόμισε το 1926 οίκογε- …νει…ακώς στο Βόλο, |όπου ο πατέρας του, έκδότη…ς τής λαιρισινής έφη,μερι'δας «Πρόο- δος» καί ί'διιοκτήτης '6ι6λ-ιοπωλείου καί τυ- πογραφείου είχε έγκατασταθεί από το 1925. 'Η μητέρα του, ένας πολύ καλλιεργηµέ- νος άνθρωπος, «καταλ…α'6αίνετε μιά νοικο- κυριά τού 1925 μέ δική της διύλιοθήικη 017110 300 διδλ'ία ήταν κάτι πρωτοφανές», έσπρωξε 101 παιδιά της προς τίς τέχνες καί 101 γράμματα. Καθηγητής τού διολιού στο "Ελληνικό Ωδείο έγινε ο "Αρης. Δη- μοσιογράφος ο Φαίδων (πρόκειται γιά τα μέχρι πρότινος, πρόεδρο τής 'Ενώσεως Συντακτών Θεσσαλίας καί Στερεάς Ήλ- λάδος), λαογράφος καί συγγραφέας & Κί- Ξυλόγλ…η πόρτα στο σπίτι τού Ντίκα - Πορταριά. κάηκε το I943. τινος. "Η άδελφή τους πέθανε πρόσφατα. T0 1937, δεκαεννιά χρόνων έφηδος ο Κ. Μακρής δοηθάει στίς προδολές, «νεαρος έγώ, ασχολούμενος περί 101 γράμµατα», τον αείμνηστο καθηγητή τής ίστορίας τής Τέ- χνης στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Δη- μήτρη Εύα-Υγιελίίδη, πού ΄6ρ-ίσκεται στο Βό- ,λο γιά σειρά διαλέξεων. ' -«.'.Μού φαίνεται ότι έζησε ένα διάστημα έδώ & Θεόφιλος. Δέν ψάχνεις 1101 61051; στοιχεία», λέει κάποια στιγμή, στον μέ τίς θολές άκόμα ικαλλιτεχνικές τάσεις, νεαρό 6οηθό του δίνοντάς του, χωρίς 1101 το ξέ- ρει, ένα συγκεκριμένο στόχο. Αύτή ή τυχαία, άύίαστη ύπόδειξη στά- θηκε αφορµή ν" αποδειχτεί, ότι πράγματι ο Θεόφιλος |έζησε 101 τριάντα κυριότερα σέ δημιουργία χρόνια τής ζωής του στο Πήλιο καί ήιάρχή τής σαραντάχρονης κα- ριέρας τού Κίτσου Μακρή. Δύο χρόνια άκρι6ώς, άιριγότερα, το 1939, τυπώθηκε μέ πρόλογο τού ίδιου τού Εύαγ- γελίδη ΚΟ ζωγράφος Θεόφιλος στο Πή- λιο», πρώτο Θι6λίο τού Μακρή καί πρώτη συστηματική μελέτη τού σχεδον άγνωστου άκόµη τότε, ζωγράφου. Οί αντιδράσεις στο 6161110 στάθηκαν ποικίλες καί άντιφατικές. '0 μεγάλος αρχιτέκτονας Δημήτρης Πι- κιώνης, οί ζωγράφοι Έγγονόπουλος καί Χατζηκυριάκος, & γλύπτης Τόμπρος έν- θουσιασμένοι 6οηθούν οίκονομ.ικά τήν έκ- ! | " . Y ,:Η;ω 20 … - 231:» 8ΡΡξ", ΄ ' Τµήµα άπό τοιχογραφία τού 181m τού Πατριάρχη στήν Πόλη. Μοναστήρι 'Αγ. Λαυρεντίου. Κσταστράφψιε. Θεόφιλου: 'Αθαινάσιος Διάκος - "Ανδρούτσος - Μέγας 'Αλέξανδρος. Τοιχο- δοση. "Αντίθετα, ή εφημερίδα «Έστία» φρύαξε μ, 0101011 τον «άθλιο σοδατζή, πού δέν ήξερε 1101 ζωγραφίζει», φτάνοντας v01 µιλήσει καί για «μιά πελώρια άπάτη, πού κρυ'δόταν πίσω σε όλη αύτή τήν 10100101». "Οσο για τον Ζαχαρία Παπαντωνίου τον οποίο 0 ίδιος & Μακρής ξε.νάγησε στο Πήλιο (1939—40) δείχνοντάς του καί δουλειά τού Θεόφιλου, πέρασε το ζωγράφο «γενεές δεκατέσσερις» μέ τρία άρθρα του στο «Βήμα». Πάντως μετά το ξεκίνημα, άνθρωποι 00111 1011 Γ. Σεφέρη, τον Ν. Βέη, τήν "Αγγελική Χατζημιχάλη, τον Γιάννη Κο,ρδάτο, παραστάθηκαν ζεστά στήν προσ- πάθεια τού …έκλεκτού λαογράφου. 'Η πρώτη γνωριμία τού Κίτσου Μακρή µέ 1011 θεόφιλο έγινε στήν 'Ανακασιά, έ- να χωριο τού "Ανω Βόλου. Τα πήγε έκεί, & Δηµήτρης, γιος τού Γιάννη Κοντού, 010 σπίτι τού οποίου ύπάιρχει ένα μεγάλο δω- μάτιο διακοσμηµένο ολόκληρο μέ τοιχο- γραφίες τού Θεόφιλου (το σπίτι σώζεται σήµερα σχεδον άνέπαφο) . Είναι κυρίως ελεύθερα αντίγραφα άπό τίς τοιχογραφίες τού Φον "Ες τού Μονάχου, στολισμένες μέ πλήθος διακοσμητικά, άπό τοπία τού Πή- λίου, θυρεούς καί άλλα. ΄Ιίήν έποχή, πού ο Κ. Μακρής, άπό σπίτι σέ σπίτι κι άπο χωριο σέ χωριο τού Πηλίου, άνακαλύπτει το Θεόφιλο, δέν ύ- πάρχουν διαμορφωμένα κριτήρια σέ 0,11 αιώνα πού παρίστανε τήν πομπή τής (“demons γραφία σέ καφενείο στον Κάραδο Πορταριάς. Καταστράφηκε στο ……6λεµο. 17 άπαρρίίθµ.η,ση τών καταστροφικών γιά τήν πολιτιστική μας κληρονομιά παραγόντων, άναφέρεται στήν|έρήμωση τών σπιτιών,…- τά τον έκπιατρισ'μιό τών παλιών άρχόντων καί τήν έγκατάλειφή τους άπό τούς πολυ- πληθείς κληρονόμους, άπό τούς οποίους κα- νένας δέν παίρνει τήν πρωτοόουλία τής έ- πισκευής γιά νά καταλήξει στο νόμο πού ορίζει τά νέα σπίτια νά χτίζονται στον τοπικό ρυθμό. Μέ έξαί…ρ΄εση «μερικές σεμνές περιπτώ- σεις», τρ-αγικά χαρακτηρίζει 6 Κ. Μακρής τά ιώποτελνέσμ-ατα αύτού τού νόμου. «κυρίως στον "Ανω Βόλο, όπου ιοί κάπως εύκατά- στατοι Βολιώτες θεωρούν άπαραίτητο να κάνουν καί µιά Βίλα σέ τοπικό ρυθμό, χω- ρίς ούτε |έκείνοι νά τον ξέρουν καί νά τον &- γαπούν, ούτε καί οί άρχιτέκτνονες. "Ετσι, 6λέπετε άνάμεσα στά παραδοσιακά σπίτια, ένα πλήθος από γελοιοποιή.σεις τής πα- ρα'δό"σεως, ώστε σκέπτεται κανείς μήπως θά'τ'αν προτιμότερο νά τούς άφηναν νά χτί- ζουν τσιιµ.ε'ντένια κουτιά, παρά αύτά τά φρικτά, τραγικής άσχή'μιας «παραδοσια- κά» λεγόμενα σπίτια. Το μόνο καλό μ" αύ- τό το νόμο, είναι ότι µας γλυτώνει από με- γέθη, πού θά χαλούσαν τίς άναλο'γίες τού χώρου. Δέν μπορεί, άς πούμε, νά χτίσει κανείς ένα όχταώροφο στον "Αν-ω Βόλο. Από αύτή τήν άποψη έχουµε έξ΄ασφαλι- στει». Τή στροφή τού κόσμου προς τή λαϊκή τέχνη δέν τή θεωρεί καθόλου τυχαία 6 κ. Μακρής. ,Αντίίθετα, ύποστη:ρί.ζει ότι είναι μιά άκραία συνέπεια τού τεχνολογιάού πο- λιτισµ.ού. Γιατί οί άνθρωποι έχουν π-ιά κου- ραστεί άπό αύτά τά ψυχρά, ομοιόμορφα, αδιάφορα προϊόντα τής όιο=µ.ηχανικής πα- οποία "Ο δεύτερος λόγος είναι ή άνάγκη νά- χιουμε ρίζες, έξαιτίας τού έθνικού αποχρώ- .ματ'ισμού σέ παγκόσμια κλίµακα: Γιά μας τούς Έλληνες είναι άκριόώς ή στιγμή πού άρχ'ί'ζουιµ.ε νά συνειδητοποιούµ.ε ότι μετα- θαλίλό!μαστε σέ κοσμοπολίτες. Καί θέλου- με νά κρατήσουμε τίς ρίζες μας. "Ασχετα μέ το άν αύτή ή τάση παίρνει συχνά τή 20 µορφή μόδας. "Ασχετα μέ το άν 6λέπουμε τήν έπ»ιφάνεια καί όχι το όάθος, ή τάση είναι γνήσια. Είναι μια μόδα. Αλλά δέν παύει νά προέρχεται άπό μιά ούσ…ιαστική άνθρώπινη άνάγκη. -'Επομένως, ή συντήρηση τών στοιχείων πού συνθέτουν το λαϊκό μας πολιτισμό εί- ναι άπολύτως απαραίτητη… τονίζει 6 Κ. Μακρής. Γιατί αύτά είναι οί κρίκοι, πού µάς συνδέουν μέ ολόκληρο το παρελθόν μας. Γιατί κανένας λαος δέν μπορεί νά ζήσει χωρίς ί.σ:τορική μνήμη,. "Ας μήν έ- πανα'λάύουμε το σφάλμα πού κάναμε, δια- γράφοντας 2.000 χρόνια για νά πάµε πίσω στήν άρχα'ιό'τήτα μέ το ν-εοκλιασικισμό, πού είναι οι… εύρύτειρα κοινωνικό. Καί πού το πληρώσαµε πολύ άκρι6ά. Το κακό είναι ότι καί 6 νεοκ΄λασικισμός τής οδού Πανεπιστημίου δέν ήρθε άπό τήν "Ακρό- πολη στήν Πανεπιστημίου. Από τήν ’A— κροπολη πήγε στή Βαυαρία κι άπό τή Βαυαρία ήρθε στήν οδο Πανεπιστηµίου. Μέ τή φωτογράφο - σύντροφο τής ζωής του καί τή μοναχοκόρη του, άπόιφ.οιτο τού Πολυτεχνείου, ζεί στο σπίτι του στο Βόλο, 6 Κίτσος Μακρής. Διώροφο, φτιαγμένο κι έπιπλωμένο στον τοπικό ρυθμό, είναι σιω- στο μουσείο πηλιορείτικης τέχνης.Γιατί,σ αύτό στεγάζεται ή θαυμαστή συλλογή του, πού πειρι.λα|μόάνε-ι 500 περίπου έργα λαϊ- κής ζωγραφικής (22 τού Θεόφιλου, δο-υ- λειά έπί.σης τών Παγώνηδων, Χριστόπου- λου, Μάργαρη, Κουτσοδόντη κι άθλων. Κι ά)κόιμ.α χάλκινα καί ξύλινα άντικει΄'µ.ενα κι ύφαντά) . "Επίσης, 3.000 φωτογραφίες καί σλάιντς άριστουιργηµάτων πού σώζονται ή έχουν ήδη καταστραφεί. Είναι όλα όποµ.νη- µατισμένα λεπτομερειακά. »… Κ-ί=΄τσο Μακρή έχουν άπονεμηθεί πολλές κρατικές τιμητικές διακρίσεις, &- νάμεσα στίς οποίες, πέρυσι, καί το όρα6είο τής "Ακαδημίας "Αθηνών. "Εχει λά6ε;ι μέ- ρος μέ άνακοινώ…σεις του σέ διεθνή καί έλ- ληνικά συνέδρια. "Εχει συνεργαστεί µέ τά έγκυρότερ'α έλληνικά καί ξένα έντυπα, έ- νώ ή συλλογή του λαϊκής τέχνης έχει έκ- τεθεί στήν "Αθήνα, Βόλο, Θεσσαλονίκη καί Γενεύη. Μέλος τής Διεθνούς 'Ενώσεως Τε- χνοκριτών, τής "Εταιρίας 'Ελλήνων Λογο- τεχνών κ.αί άντιπρόείδρος τής 'Εταιρίας Θεσσαλικών Μελετών, πλούτι'σε το συγ- γραφικό του έργο, το χρόνο πού μάς πέ- ρασε, μέ τό μνημειώδες όιόλίο «'Η Λαϊκή Τέχνη τού Πηλίου» ('Εκδόσεις «Μέλισ- σα»), στο οποίο δίνεται όλόκλη-ρη ή είκό- να τής έξελίξεως τής Τέχνης στήν περιο- χή αύτή. "Αληθινό ίστορικο - πολιτιστικό ντοκουμέντο, τό όι6λίο αύτό, άποτελεί τή συνισταμένη τού σα,ρ.αντάχρονου μόχθου τού συγγραφέα του. Τόσο τά κείµενα όσο καί ή είκονογράφηση, καταγράφουν κι &- ξιολογούν καί τίς πιο μικρές δηµιουργίες τής άγνής κι άνό'θευτης λαϊκής τέχνης, δασικά τού 18ου, 19ου καί άρχών τού 20ού αίών'α. «"Αν αύτή ή έριγασία δέν είναι τέρμα, είναι ασφαλώς, ένας σημαντικός σταθµός», γράφει ο" αύτο το τελευταίο 6ι6λίο 6 Κ. Μακρής. Κι όταν τού διατύπωσα τήν άνη|:υχία μου, σχετικά μέ το νόημα αύτών τών… λέ- ξεων, παραδέχτηκε: -'΄Οταν έΘγ-αλα τή «Λαϊκή Τέχνη τού Πηλίου» αί-σθάνθηκα λίγο - πολύ ένα εί- δος πνευματικού συνταξιούχου. Τώρα, πού το ξανασκέφτο,μαι, λέω ότι έκείνα τά λό- για είναι ένας ύποσυνιειίδητος φό-όος ότι τελει'ώνω, ότι είναι το τέρμα. Βέβαια, 6- πάρχουν μερικότερα θέματα πού μέ άπα- σχολούν τώρα καί θά συνεχίσω, άλλά μέ μικρότερες έργασίες. Σάν αποτέλεσµα τών έιριευνών του στήν "Ήπειρο, 6 Κ. Μακρής, έκφ=ράζει τήν κα- τάπληξ'ή του για τον πολιτιστικό πλούτο τής περιοχής, γιά τον ρυθμό τής κατα- στροφής του, άλλά καί γιά το γεγονός ότι, ένώ ή "Ηπειρος έχει πολλούς λογίους μέ παράδοση, δέν δώθηκε ένας άνθρωπος να αφιερώσει τον έ-αυτό του καί να μας πα- ρου-Μάσα όλον αύτό τον πολύτιμο θησαυ- ρό, πού καταστρέφεται μέρα μέ τή μέρα. -Σέ τί σημείο Βρίσκεται σήµερα ή λαϊ- κή μας τέχνη; τόν ρωτώ, - Δέν ύπάιρ!χει σήµερα λαϊκή τέχνη, λέει. Γιατί αύτή ήταν προϊόν τών μικρών οίκο- νομικών καί πολιτιστικών ένοτήτων, στίς οποίες ήταν χωρισμένος ολόκληρος 6 έλ- ληνικός χώρος. Τώρ-α, έχουμε χειροτε- χν-ία μόνο, πού λειτουργεί μέ τελείως δια- φορ-ετικό τρόπο άπό τήν παλιά λαϊκή τέ- χνη. "Επειδή άπευ'θύνεται σέ διεθνές κοι- νό δασικά, ή χειιρ-οτεχνιία μας χρήσιμο- ποιεί στοιχεία, πού δίνουν περισσότερο χα- ρακτήρα, άς τον πούμε ξωτικό. Γιατί αύ- τοί οί άνθρωποι δέν μπορούν νά συλλά- όουν τίνος νοήματος καί περιεχοµένου εί- ναι φορέας τό κάθε άντι'κείµενο, το κάθε διακοσμητικό θέµα. -Τώρα είμαστε σίγουρα πελαγωµένοι! Τί πιστεύετε; Θά όρού|με το δρόμο μας; Τόν ρωτώ, πρίν άπ-οχαιρετιστούιµ.ε. —— Το έλπόζω. Εύχομαι μόνο να μή γίνει αύτο πολύ άργά, τόσο πού νά έχουμε χά- σει τά χνάρια μας. "Avvu Xéppa -Ζυµσροκη — > 22

ΦΙΛΙΑ KAI E<DHBE|A & το «XAHI» . ' Στο ΕΔΩΛ|Ο … Σπιτι ', ιι-. ΠΡΟΣΩΠΑ ΣΧΕΣΕ| ΕΡΕΥΝΑ ΣΥψ ΚακοΠοίηση γυναικών ! H δια µέσα στην ' οικογένεια : '- & ; ΄. , η"; # /΄: ΐ ΄;' / Ά- . ΄.' ε΄:΄',ΐ -‘ ΄ , .. Ευα Ζησιμιδου - Φιλίες εφη6ων Παπανδρέου Ευαισθησία και αναγκη Παθος για τη ζωη επικοινωνίας ΜΟΔΑ 10 9… Πρόσκληση σε τσάι ΡΕΠΟΡΤΑΖ To «χαπι»: αγνοια η προκατάληψη; ΝΕΝΤΕΥΞΗ Αλέκος Φάσιανός: «Οι δρόμοι της τέχνης είναι μοναχικοί» ΜΟΔΑ ,,΄λ ΄|7/ Ζεστά ρουχα για το σπίτι Με τον Κίτσο Μακρη στο Πήλιο 53 89 142 159 190 154 102 109 114 118 120 122 123 190 17 19 20 82 EP EXOMENA 12 Νοεµβρίου 1986 Μ O A A Προτάσεις που αγγίζουν το σώμα Η αρµονία του ενός χρώματος Εντελώς προσωπικά Πλεκτά: το κατάλευκο, χνουδωτό πουλό6ερ Διευθύνσεις καταστηµάτων ο Μ O P Φ I A Mouq το παντοδυναμο. τζελ το θαυματουργό : Π I T I Ev λευκώ Ρεπορτάζ αγοράς: µεγαλοπρεπείς τσαγιέρες και κοµψά φλιτζάνια Μαγειρική: λιχουδιές για τσάι Ποτά: τσάι. πριν 4.500 χρόνια... Φυτά: για έναν ανθισµένο χειμώνα Ζώα: εγκυµοσύνη και τοκετός, η φάση φροντίζει για όλα Η… προίκα µιας γάτας Διευθύνσεις καταστημάτων Π P ο ! Ω II A Μιλοι]ν γι' αυτούς σήµερα: Κώστας Σημίτης, Συλδα Ακρίτα. Ρίτα Μαλικουτη. Θα μιλήσουν γι' αυτούς αυριο: Νάσος Θεοφίλου, Ζωη Κελετσέκη. Σάντρα Αλευρά Ευα Παπανδρέου: πάθος για τη ζωη Αλέκος Φασιανός: ο οργισµένος Ουνγκαρό: o μοναχικός ονειροπόλος της γαλλικής «ωτ κουτυρ» E P E Y N A Bio κατά των γυναικών ΑΡΘΡΑ- ΡΕΠΟΡΤΑΖ Φιλίες εφι'16ων: το πιο αληθινό... Πριν ανοίξει η αυλαία Το πορτραίτο µιας μεγάλης φωτογράφου Η Θεσσαλονίκη υποδέχεται την Biennale To «γυάλινα γοΘάκια» θέλουν τον παπουτση τους Σπορ: Αμαζόνες και Κένταυροι Το Πήλιο του Κίτσου Μακρη Υ Γ E I A To «χάπι» στο εδώλιο Τ E Σ Τ Είστε πραγµατικά ερωτευμένη; Ρ O Y M II P I K E Σ Πρώτη σελίδα Συνέ6ησαν Μόδα Τέχνη Βι6λίο Χιουµορ, από τον Αντώνη Καλαμάρα Παρά ΜΙΑ... τεσσάράκοντα, από το Γιάννη Αντωνίου Με γυναικεία υπογραφη. από την Κατερίνα Δασκαλάκη 'Ενας για τη ΜΙΑ. από το Λάκη Λαζόπουλο Το παιδί και o κόσµος του, από τη Μαρία Μίχου - Καρυδη Κάτι νέο... Μικρά πρακτικά Μας λέτε... Μουσικη τν - VIDEO Εδώ κι εκεί Hope—60km, από το Γιάννη Παπουτσάνη Σταυρόλεξο κόμικ: Φελίνα Ωροσκόπιο A N A I' N n I Μ A «Οι εξοµολογήσεις ενός ηθοποιοί]… του Λώρενς Ολι6ιε Στο εποινιεΝο ΤΕΥΧΟΣ: 26 Νοεµ6ρίου 1986 H Mia (Models One) φοράει μουστάρδί μοντγκομερι. πάνω από λαδί ζι6άγκο. Τα μαύρα πλεχτά γάντια έχουν λαδί ασορτί κέντημα. 'Ολα είναι από το κατάστημα Daniel Hechter. To χρυσά σκουλαρίκια - κρίκοι είναι από το Fragonard. To µαλλιά της χτένισε ο Κυριάκος Κρητικός και το µακιγιάζ έκανε o Αχιλλέας Χαρίτος με προϊόντα Yves Rocher. (Fonde De Teinte Fluide «Ambre», Poudre Libres «Translucide», σκιές από τα χρώματα «Les Angoras». quUGt «Ven/Birman», ρουζ «Rose Givre» και κραγιόν «Ρενοϊ».). Η φωτογράφιση είναι της Τζουλιάνο Μπιαλλας και η επιμέλεια της Λίζας Χάτζηδάκη. ,ΙιτΞΙ.τ16ΤΑ; …. ν? Ι.. *... .ίΌ1μ . Η Κυβέλη με τον Κίτσο Μακρή στο καθιστικό του σπιτιού τους Ρήγας Βελεστινλής, έργο του υιού Παγώνη (1870), «Ροδέρτος και Ιουλία»΄ ο Ρωμαίος και |ουλιέπα. κατά Θεόφιλο (1898), από τη συλλογή του Κ. Μακρή Πλακόοτρωτοι δρόμοι. πλατείες, καλντερίµια... Οι εκκλησίες. τα μοναστήρια, τα πηλιορείτικα αρχοντικά υψώνουν το ανάστημα τους στη φθορά του χρόνου, αυθεντικά δημιουργήµατα παραδοσιακών χτιοτάδων...

Μ…… ΘλΘΥθΘΡΔ Η)… mam ||, WW «% [|||/|| |||/θ, ' χχ…κκκνπ… 4© Χ«Χ "» χ ….) ΤΙ] ΜΙΑ , ΚΑΝΔΡΗΣ Ξυλογραφ|σ ΤΑΣΟΥ Σ ΥΝΕΡΓΑΖΟΝΤΑ| ΑΓΓΕΛΟΣ ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΣ . ΒΑΣ. ΡΩΤΑΣ . ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΒΡΕΤΤΑΚΟΣ . MARCEL CARRIERES . Σ. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ Δ. ΦΩΤΙΑΔΗΣ . Ι. Τ. ΠΑΜΠΟΥΚΗΣ Μ. ΜΑΚΡΗΣ . ΤΑΣΟΣ ΒΟΥΡΝΑΣ . Μ. Μ. ΠΑΠΑΤΩΑΝΝΟΥ . ΣΤΡ. ΔΟΥΚΑΣ Α. ΑΡΓΥΡ|ΟΥ . Π. ΡΗΓΑΣ . Τ. ΧΑΛ|ΑΣΑΣ . ΚΕΙΜΕΝΑ: Δ. ΣΟΛΩΜΟΥ, Γ. ΤΕΡΤΣΕΤΗ, ΓΙΑΝΝΗ ΒΛΑΧΟΓ|ΑΝΝΗ, Ν. ΚΑΣΟ- ΜΟΥΛΗ . Ε|ΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ: ΑΓΓΕΛΟΥ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ, Φ. ΚΟΝΤΟΓΛΟΥ, ΕΥΘΥΜΗ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ, ΤΑΣΟΥ, ΠΑΛΙΕΣ ΞΥΛΟΓΡΑΦ|ΕΣ ΤΩΝ ΚΑΖΑΝΗ KAI Σ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΑ ΚΑΙ ΛΙΘΟΓΡΑΦ|ΕΣ ΤΟΥ 21 ΑΠΟ ΤΟ ΑΡΧΕΙΟ ΤΗΣ ΓΕΝΝ ΔΕΙΟΥ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ. 15 MAPTlOY ”I948 9 ΠΕΡΙΟΔΟΣ Β'.-ΔΡΑΧ.2.οοο… (Πηγές καί ΠΗΛ|ΟΡΕ|Τ|ΚΗ ΛΑ΄|΄ΚΗ ΤΕΧΝΗ έπιδρ…όσεις) «Ή έλληνική λαϊκή τέχνη δέν είναι ένα κοσµοπολίτικο I10— ζόρι. Ό έλληνικος λαος έχει δικό του πραγµατα νο ΠΠ» του Κίτσου Α. Μακρή AA'I'KH ΜΑΣ ΤΕΧΝΗ έχει ανοιχτά πάν- τα τα πω…… της σ" ολόκληρο τον κο- σμο καί δέχεται κάθε είδους επιδράσεις χω- ρί.ς να χανει την ελληνικότητα της, οπως η (Θάλασσα δέχεται το γλυκό νερό χιλιάδων ποταµών χωρίς νά ξαλμυρίζΡι. Κύρια πηγή τής νεοελληνικής λαϊκής τέ- χνης είναι η μεταβυζαντινή τέχνη. ΄Ο άγιο- γράφος ποο ΄ιστο()εϊ. με την πατροπαραδο- - τη τεχνική, τους τοίχους τών έκκλησι(Τ)ν καί τι γι)ι|ι(ι)…ιιένα σανίδια:τ(ι΄)ν φορητών είκόνων, είναι (΄) κύριος φορέ- ας της. Το ίδιο κι, () ξυλογλύπτης μέ τίς συ…ιι|'ίολικές µορφές του ,Από Ντόµνα Βια6ίζη. Σχέδιο έκ του φυσικοί") άπό την 'Αδε΄λα Τ.. τό 'ΑρχεΤο της Γενναδείου Βι6λιοδήκης. Πάνω στο σχέδιο αυτό I‘I- πόρχουν τυπωμένα τουτο το λόγια της Βισδίζη: ((Παιδί μου, του είπε ή Ντόµνα, ίσως ναχω πεθάνει οταν 86 γυρίσεις. Θα είσαι µεγάλος τότε. Σκέψου να έκδικηΒεΤς τόν πατέρα σου 'Αντίο!» 'Η Ντόµνα Βια6ίζη ήταν γυναίκα του αγωνιστη Χατζη-'Αντώνη Βι- σΒίζη. πού σκοτώθηκε τό 1822 πολιορκώντος μέ τό καρα6ι τοι) τήν Ευδοια. Η Ντόµνα τότε έγινε καπετανισσο καί εξακολού- fine: τον άμυνα. Τό καρδιά της τό 1823 προαχωρησε στον στόλο της "Υδρας καί το 1824 µετατράπηκε σε΄ πυρπολικό, πού μ' αυτό όνατινόχτηκε τόν ίδιο χρόνο τό τουρκικό πλο'ιο τού δηµόσιου δησαυρο6. 252 'μί-: τίς σχέσεις που είχε κ(΄ιι'Ι'ι'. τόπος |ιι΄-' τή Δύση: στα΄ κλήματος. του φιδιού, τοι") (ρτεοωτοΌ τέρατος, του (7.λέκτορα. 'Η μετάβαση απ τις μορφες τής βυζαντινής μας ζ(ι)γρα(ιικης. ιιε την πλούσια (στι)τι=,ρικοτητα που δεν γίνεται ι"'ντονη πράξη, στίς πληκ- μυρισμ:ΐνες απο κίνηση καί δραστηριότητα μορφες της σύγχρονης λαϊκής τέχνης, σημι-'.ι(ι΄)νι'ι ι΄-.'΄ναν κύκλο πού I‘m τον παρακολου…ίΜ΄ισου- με ("πως φανερ(ι΄)νετ((ι στο Πήλιο. Σω δεύτερο μισό τοί| δέκατου ένατου αί(-΄)να οι ταπεινά ι΄(γιογρά(ροι φρόντιζαν να υποδαυλίζουν τον πατοι(ι)τισμο '.ιΤ)ν ΄ίίλλήν(ι)ν μ' Εναν τρόπο που οιινταίρια΄ςι ίΙ((υμασι(ι την πίστη …' τη φιλοπατρία. |(ι)γ(΄)α([ιζαν---για παράδιιγ- μα - αγίους και µάρτυρες π()ι'ι1ιι)(ιναν ίιπιρασπίζοντας δί- πλα σ:ο χριστιανισ,ιιο καί τήν ύπ(΄)ίίεση της έιίνικης λευτεριάς. ..(΄ιν ένα μέσο εθνικής πάλης χρησιμοποιούσαν τίς άμεσες οίκονομικές διεκδικήσεις τών συµπατριωτών τους. Μιά τέτοια μορψήι ϊναι καί (΄) 'Αγιος ,Λπ(΄)στολος δ Νέος, που τη δραση του 'ιστορε.ι μια τοιχογραφία στον εξ(ι')ναρίΜκα της έκ- κλησι('ις του στον Αγιο Λαυρέντη του Ιίηλίου. Σύμφ(ι)να με τήν παράδοση, ο ΑπόστολοςΧ Δταμ(ιτί()υ, (΄) υστερα 'Αγιος Απόστολος γεννήθηκε στον 'Αγιο A'fLUQé'VILO στα 166) καί μικοος ξενιτεύτηκε στην Πολη. Τον καιρο ε΄.κεινο (΄) Ι3οεβόδας της Βαλιντέ Σουλτανας πίεζε μέ κάθε τρόπο τους κατοίκους τών χωριών του Πηλίου καί ίδιαι΄τερα τους 'Αγιολαυρεντι΄τες. Τότε αυτοί αποφάσισαν νά στεί- λουν αντιπροσωπεία στή Βαλιντέ Σουλτάνα για να τίς έκί)έσουν τήν κατάσταση καί να πετύχουν να παραγγείλει στο Βοεβόδα …. έλατ- τ-.'ι΄ισει τους φόρους καί νάναι μαλακότερος στην είσπραξή τους. Οί απεσταλμένοι συναντήθηκαν στην Πόλη μέ τόν,Λποστολο που €γκολ- π(ι΄)θηκε τούς σκοπούς τους καί μπήκε έπ΄ι κεφαλής τής αποστολής τους. ΄'Οταν (΄) Βοεβόδας Έμαθε τί συνέβαινε, πήγι= κι' αυτος στην Πύλη για να έξουδετερ(ι΄ισει τίς ένέργΡιες αύτές.Παρονσίασε τον Ά- π(΄:στολο σάν ι΄ιποκινητ.ή αι'ιτής τής κίνησης καί πέτυχε τή τ'Ν).ν(ιτικι΄| του καταδίκη. Πρίν ("…: τήν έκτέλι'σή του, έναλλαγή ύπ('ισχέσε(ι)'. καί βασανιστήριο… δέν κατάφερε …. τον κλονίσει. "Ενα έπι΄γραμ- μα συντοπίτη του καίί'αρι-υουσιαν… δάσκαλου τον ι'ι'ιχαριστι:ϊ . διότι. ι΄ιπεοηι')'λησ(ις πίστεως κα( πα…/ους κατ΄. π(ιτ…ωπις εσυ…"; η…" ΡΙ|()Ή τί!…ι1'|'ιδ(;ς . ΄ ] ΄ΓΟΙΧΟΓΡΛΦΙΕΣ, Έργο του Μιχάλη Βενέτη στα 1896, πα- ()ριστάνουν το μαρτύριο καί τους πειρασμούς που σιιν(΄)δΕψαν το Θάνατο του 'Αγίου. Λν(ιφέρω µόνο μιρικοος τίτλους είκον(ιιν, για. να. φανεί. καθαρότερα (» χαρακτήρας τους : ΄Ο "Αγιος παρου- σιάζεται δίδων τήν άνα(|()ράν είς τον Κισλαραγ(7.-Γιουσοι΄η Μ΄) Ι3()εβόδας δέρνει τον "Αγιον μέ. τον μπαλτά-'Ο "Αγιος 'ι΄σταται είς τον Σταμπολ έφέντη. ΄Ο βεζίρης τάσσει του. "Αγίου το άρμα- τ(ι)μένο άλογο. Μάρτυρας της χριστιαν(ι)σι΄)νης ή Η) νίκος ήρ(ι)ας ; TI'I πηλιο- ρείτικο αντίστοιχο του "Λη-Γιώργη του νέου, τοι") φουστανελ(΄ι (΄ί.γιου απ' το Γιάννενα, πού τον συναντάμε σκαλισµ.ε΄νον στην ”gym-1700 ίερου της έκκλησιας τοι΄΄ι ’A-I1 Νικόλα στην Πορταριά. "Τ να βήμα πιο μπροστα και συναντά… τους ήρ(ι)΄ίκοι΄ις φουστανελ- λάδι-τς του Θεόφιλου. "Αλλη επίδραση στή λαϊκή μας τέχνη ήρθε. (µε τη Δυτική Ευρώπη μέ το ναύτη καί. μέ τον πρ(ιματι'υτή. 'Λπ, τον .180 αίώνα καί δ(Τ)ί)ε ένα μεγάλο μέρος της έλληνικής τέχνης χαρακτηρίζεται &…) τήν ανάμιξη ντόπιο… ιιι'-' οι)τικ()ι-υρ(ι)πα΄ι΄κ(). στοιχεία, αναλογα ΕΕπτάνησα μέ ίταλικά στοιχεία, στήν Κρήτη καί τα νησιά του Λίγαίου μέ τη ίΙενετσιάνικη είδικ(΄)τερα, στι"| Θεσσαλία μέ τή Βιεννέζικη. Θα τήν παρακολουθήσουμε, στήν Πηλιορείτικη λαϊκή τέχνη, μέσα απ, τα π|ιευτοπαραΘυρα, τα μικρα ζ(ι)γραφιστ(΄ι παραθυρα που στολίζουν τίς προσόψεις των σπιτιών π……) απ τ αληθινά. ΄Οπως είναι γνωστό, η ξακουστή συντι'χνία των ΛμπΡλακι(ΐ)ν εφι=ρε () έπικοι- ν(ι)νία τή μικρή αυτή Θεσσαλική πολιτεία μέ τή Δύση καί ίδιαί- 'Ελεύδερα ΄Αριστερά: Πηλιορει΄τικο σπίτι μέ φωτιστικές θυρίδες καί ψευτοπαράθυρκ. 'Απ1νω αριστερά: Ο Ρήγας Βελεστινλης τρα- γουδώντας τα θού Νά του, από τον ζωγράφο ΕΣΣ. ΄Απάνω δε- ξιά : 'Ο λαίκος ζωγράφος ΘΕΟΦΙΛΟΣ όπως απόδωσε το έργο αυτο τον ΕΣΣ. τερα με τη Βιέννη. όπου λειτουργώ" υποκατάστημα της. Καρπός της ανάμιξης του Βιεννέζικ()υ Ροκοκο με αυτόχίίονα στοιχεία εί)αι (() σπίτι του Ι τ(ι)ργίου Σφαρτς ή Μαύρου. που έζησε χρόνια στη Βιέννη …) διευθυντής τοι") εκεί fine-4010010110109. Ντόπιος είναι (΄) άρχιμάσωρας καί διακοσμητής τοι") σπιτιου ().ι')το)'). Διαβάζουμε κάτω από μια λαϊκης τεχνης αναπαράστασή του: «Οι΄)τ()ς (΄) πεντάγ(ι)νος καί περικαλής οίκος έ0εμελι()΄)ίίη παρά του Νικολάου Ζερμπίνου έν έτει 1787 Μαίου K (‘20) εχρωμ()τ…ί'σί]η παρ΄ αύτου κοιιιηδείς άλλως παρ αύτου. Δαπάνη του έντιμοτάτ()υ κυρίου Σ(ράρτς. ΄΄Λς΄ έχει θεόδεν εύ(|ροσι΄)νην πάντοτε. των άγαι΄ί(ι)ν 1798». 'Η επιγραφή αυτή μας μαθαίνει --άκ(΄)μ(). πως ή (τ……)- σιιηση του σπιτιου τελείωσε …) 1798, όταν η συντεχνία βρίσκονταν στην ακμή της. Από τη ΄ντόπια αρχιτεκτονική κραταει τίς φωτισµ- πες θυρίδες τών βυζαντινών, τε) βοηθητικά δηλαδή παραίΙυρ(ίκ… με τζάμι που βρισκόταν πάνω άπό τα κύρια παραθυρα γ…) ν(΄) φωτίζουν το σπίτι όταν τα ξύλινα ποραί)υρόφυλλα ήταν κλειστά. Τους δίνει όμως σχήματα παρμένα από Βιεννέζικιι βιτρώ, είτε ατόφια, είτε ελαφρά τροποποιημένα. ’Am') τ Αμπελάκια περν(7ν τα σχήματα καί στην Πηλιορείτικη αρχιτεκτονική. "Η. ά΄χαρ() τετράπλευρο της ((().)τιστικης θυρίδας κι)ρτώνει την III-10w.) του πλευρά. Μικρά τόξα γλυκαίνουν τίς γωνιές, κύκλοι σπαζ()υν τη μονοτονία των σταυρωτά… ξύλων. TI). τζαμάκια γίνονται χρ(ι) ματιστά. "Όμως το τεχνικό επίπεδο είναι χαμηλότερο στο Πήλιο καί δε μπορεί να φτάσει τη χαρη του Βιεννε΄ζικ()υ βιτρώ. '11 κορ- νί΄ς(ι γίνεται ζω, ραφιστή. Οταν τα κύρια παρόν-…κι του ('πω-(ι) πατώματος του Πηλιορείτικου σπιτιου απόχτησ().ν παρ().)')ι)ρ(΄)(|ι)λλα με τζάμια, ε΄λλειψε κάθε χρησιμότητα απ΄ τίς (ρ(ι)τιοτικ΄ες θυρίδες Επειδή όμως ήταν συνδεμένες με τη μορφη του σπιτιου, γίνονται τώρα ψεύτικες, ζωγραφιστές. Οί τεχνίτες δεν έχουν .…) να πα- λαίψουν με δύστρ()πα υλικά" τό πινέλο ί)πακούει στίς πιο τολμη- ρες προσταγ(΄-ςτης φαντασίας. Tc‘I ψευτοπαρά0υρα παίρνουν …). πιο απίθανα, τα πιο χαριτωμένο. καί λυγερ(΄ι σχήματα: κύκλοι ευθείες, τόξα, τεθλασμένες, συνδυάζονται. Τα φυτικά μοτίβα περνούν την κορνίζα καί εμφανίζονται μέσα στο ψευτ()παρ(ίίίι)ρο. Αρχίζουν …). μιμούνται καί τα …) περίπλοκα σχήματα των βιτρώ. Γράµµατα ΣΥΓΧ \I’OVII ΄ίΠΣ ΕΠ]ΣΗΜΗ τέχνη χρησιμεύει για τη λ'αι'κή σαν πηγη θεμάτων. Εννοείται πως δεν κάνει (1…- γρασα, αλλά ιι΄ε βαση το αρχικό (΄=,΄()γο προβαίνει στη δημιουργία. ένος 61mm της καλλιτεχνήματος, που πολλες ([0an ειναι άν(ι΄)τε()ι) απο τό αρχικό. Τα φουστα)ελλοφόρα μανεκί-ν του Ες γίνονται στο έργο του Θεόφιλου γνήσιοι 7(ιίκοί - εθνικοί ήρωες. 'Η σύνθεση τροποποιειται (και)… με τήν επιφάνεια που πρόκειται …) δια- 70011111151, πρόσωπα προστίθενται ή ().(ρ()ιρο)")ντ(ιι, δύο "ε.΄ικόνες συν- τίθενται σε μία. 'Η ενέργεια αυτή είναι τίς περισσοτερες (ωρες (ίσυνείδητη. Απο (;.(ι)τ()γρα(|ίες γλυπτικ(?)ν έργων βγαίνουν ζ(ι)γρα- (1 LI"; κι΄ &…) ζ(ι)γρα(|ικ(΄). διακοσμητικά. ['ίγ().ι΄ν()υν ξυλογλυπτα. Μικρ(΄)τι-'ρης Εκταση; αλλά κι΄ …'…) σημαντική. είναι ή επί- δραση της (ίν(ιτ.()λίτικης τι"χνης. ΄Π τουρκική κατάκτηση της πα- τρίδας μας ("(( r01~ σί-' γόνιμη επικ()ιν(ι)νία τη λ΄αί.κ)΄| μας τέχνη μί- τίς ι).ν((τολι΄τικι-'ς ιι-'χνι'ς. Παράδειγμα είναι (IL π(ιρ().δύοες, μικρα ()ι…)ί]()γ(ι΄))ι() β(ι)'Ι()υ)(ι΄)μ().τ.α το)") τοίχου. στο mom-017.0 του σπιτιου, IIIIII χρησίμευσαν γι(΄). ν ακουμπ()υν πρ(΄)χιιρα ορισμένα πράγματα. (Η πηλιοριίι.ικες π(ιρ(ιί)ι΄)ρις τμ(ρ(ιν'΄ζονται καί σε πολλά. (ίλ7α 1II-‘_III1 της Ελλάδας |ιι΄. άλλα ονόματα (ί)()υρίδες κλπ..) '10 σανίδι. …' II'I κ()ιλ(΄)κυρτοπ πριόνισμ(). που σκεπάζει το επάνω μερος της μπ(΄ικ()ς της παρ(ιίίύρας (ίνα). παρμένο &…) τή μουσουλμανική τι΄'χνη. "Όμως τα αλγεβρικά ()ραβι)υργήματ(). αντικαθίστανται, στην Πηλιοριίτικη τέχνη, τα πολύ μ έναν απλό ροδακα. ΄΄.΄Χν )) ΄'΄|λλ(΄ι.δα είναι το σταυροδρόμι ΄Ανατολης καί Λύσης. ή λαϊκή τη…", τέχνη είναι το χ(ι)νευτήρι των τεχνών τους σε μια ()ύνίΙι'()η που είναι γνήσια ελληνική. Μελετήσαμε αναλυτικά τίς διάι|ι()ρι-'ς επιδράσεις (χρησιμ()ποι(ί)ντ().ς παντοτε Πηλιορείτικες πε- ριπτ((΄)σι=ις) χωρίς να φοβόμαστε πως μπορούμε να κλονίσ()υμε τον ελληνικό της χαρακτήρα. ‘11 ελληνική λαϊκή τέχνη δεν είναι ε΄να κοσμοπολίτικο παζάρι. Υ) ελληνικος λαος έχει δικά τοι) πράγματα νά πεί. 'lI απέραντη ά([.ομοι(ι)τική ΄ικανότητα της τέχνης του :ιι…)()σαρμ(΄)ζει κάθε ξένο στοιχείο στή ντόπια δράση. Περιττό να τονισθεί πως έχει καίκαδημερι)ά επινοεί πάμπολλα δικά της μο- τί|'ία ΄()τι είναι ουσιαστικότερα δικό της, είναι ή σύνθεση που ε΄κ- δηλώνεται με απόλυτη ενότητα στα καθέκαστα. 1I δ(ι) τονίστηκαν ίδιαίτερα οί ξενικες επιδράσεις, γιατί ακρι- β(Τ)ς αι΄ιτές δεν σημειώνονται καθόλου σε πολλές σχετικές έργα- σίες καί γίνεται. ΄ένας άχάρι.στος αγώνας να βρεθούν οπωσδή- ποτε άρχαιοελληνικές ή βυζαντινές ρίζες όλων των μοτίβων. 253 -.…-

"εΛΕΥΘΕΡιΑ, Ωι|3 ΛΛΡΙ&Η& ΣΤΗΝ ΑίΘΟΥΣΑ ΤΗΣ ΝΟΜΑΡΧ|ΑΣ ΑΡΧΙΖΕΙ ΑΥΡΙΟ ΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ . ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ Με%Σι φυσικές επιστήµες την Ελλάδα και στην Θεσσαλία από την επανάσταση» αρχί- ζουν αύριο το απόγευµα στην σί- θουσα τελετών της Νοµαρχίας οι εργασίες του επιστηµονικού συνε- δρίου που οργανώνει το παράρ- τημα Λάρισας της Ενωσης Ελλήνων Φυσικών και θα λήξουντην Κυριακή 24.3. με την συναυλία της µικρής συµφωνικής ορχήστρας του Δημο- τικού Με… Λάρισας. To πρόγραµµα των συνεδριά- σεων έχει ως εξής: -. Παρασκευή 22.3.85 ώρα 8 μ.µ αίθουσα τελετών Νοµαρχίας Λάρι- ως. - Εναρξη συνεδρίου. - Γιάννης Καράς ιστορικός των επι- στηµών: Οι φυσικές επιστήµες΄΄ στον ελληνικό και ιδιαίτερα στον Θεσσαλικό χώρο κατά την προεπα- ναστατική περι'οδο. Η περίπτωση του Στεφάνου Δούγκα. - Μανόλης Σπετσίδης. φυσικός Ποιό. Ακαδηµίας Λάρισας. Το πει"- ραµα στα σχολεία του ελληνικού διαφωτισµού. Σάθθατσ 23.3.85: ώρα 9.30 π.µ. αίθουσα τελετών Νοµαρχίας Λάρι- σας - Η. Αθανασιάδης. Δρ. Στατιστικής - Δ Διαλέτης, δρ. Φυσικής, Ε. Νικο- λαϊδης, δρ. της ιστορίας της επι- στήµης. Μία στατιστική προσέγγιση της γνωστικής ύλης μέσα ano τα 6ιάλία των Θετικών επιστηµών στον αιώνα του διαφωτισµού 1700- 1821. - E. Νικολαίδης. δρ. της ιστορίας της επιστήµης: Η υποδοχή των Δυ- τικών θετικών και φυσικών επιστη- µών στην Ελλάδα την περίοδο του διαφωτισµού. Μία προσέγγιση µέ- σω του εντύπου θι8λι'ου. - Βασίλειος Παπάς, φυσικός. Η φυσική του Κούµα. «IE/vow: φυ- σικής». -— Στέφανος Μιστάρας, φυσικός ραδιοηλεκτρολόγος: Αναφορά στην προσφορά του Διονυσίου Πύρρου του Θετταλού στις επιστήµες της πατρίδας µας και ιδιαίτερα στις φυσικές. Σάθθατο 23.3.85 ώρα 8 μ.µ. αί- θουσα τελετών Νοµαρχίας Λάρι- σας: - Νίκος Κ. Ψημένος, επίκουρος καθηγητής πανεπιστημίου Ιωαννί- νων: H φυσική και τα μαθηµατικά στη θεώρηση του ΚΜ. Κούμα. - Χρήστος Ξενάκης, φυσικός Μ.Ε.: Μαθήµατα «Στοιχειώδους φυσι- κής» του Θεόφιλου Καΐρη ένα από- νιο ανέκδοτο χειρόγραφο εγχειρί- δια. -Δηµήτρης Βακουφτσής, φυσικός Μ.Ε." Παλι'ρροιες. Απο το ανέκδοτο χειρόγραφο του Ευγενίου Βούλγα- ρη- - Βλαχάκης Γεώργιος φυσικός: O Νικηφόρος Θεοτόκης και η παιδεία στο Θεσσαλικό χώρο. Αναφορές στο έργο του απο Θεσσαλούς δα- σκάλους του γένους. Κυριακή 24.3.85: ώρα 10.30 π.µ. Εµµανουηλειο ίδρυµα Τυρνάθου. - Χρήστος Γ αργαθάκης, φυσικός Μ.Ε. Μία δυναµική παρουσία στη Θεσσαλική παιδεία: Ιωάννης Πέζα- ως. - Λουκάς Κούοουλας, σχολικός σύµθουλος Μ.Ε.' Η νεώτερη γεωγραφία των Δη- µητριέων. - Κων. Μακρής, διευθυντής Αστρα νομικού Ινστιτούτου του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών: Στέφα- νος Οικονόµου εξ Οικονόµων. - Αλέξανδρος Παπαδηµητρίου. φυσικός Μ.Ε.'Κων/νος Μ. Κούµας, ο πρωτοπόρος δάσκαλος των φυσι- κών επιστηµών. Κυριακή 24.3.85: ώρα 5 µ.µ. αι"- θουσα τελετών Νοµαρχίας Λάρι- σας. - Τάσος Μποντζώρλος, φυσικός Μ.Ε.: O Ρήγας Βελεστινλής και η φυσική του. - Ελένη Παπαευσταθίου, φυσικός: «Επιτοµή αστρονομίας του Λαλάντ». Παρουσίαση στην Ελλάδα ano τον Δανιήλ Φιλιππίδη ως έργο ανάπτυ- ξης της ορθής σκέψης. -— Συμπεράσµατα. Λήξη του συνε- δρι΄ου. Κυριακή 24.3.85: ώρα 7.30 μ.μ. Αίθουσα ΔΟΛ συναυλία της μικρής νε δριου.