- GR UTH-HA PC-KM-SA1-S2-SS2-F2-I14
- Item
Part of Personal Archives
II ", , Θερμο…λυ * .......................... '.ι.α|ιπι΄ιλες έχουν τήν ίδια ανήσυχη έκφρα- 1111. 'l‘1'1 δεύτερο άνάγλυφο παριστάνει έναν ι΄ιλόσιηιο σάτυρο. 'Η επάνω αριστερή σκα- λισµι΄'.νη έπι:φάνεια λείπει αλλά τό μάρµα- ρο δεν είναι σπασμένο σ' όλο του τό αι.- θος. "Ο σάτυρος πιάνει τό κέντρο τής σύν- θεσης καί περι6άλλεται από έξώγλυφη ταινία που στίς δύο πλαγινε΄ς της πλευρές είναι απλή ένώ στήν επάνω καί στήν κά τω δένεται σε σφιχτό πλέγμα. 'Επάνω το πλέγµα εκτός από την ταινία, 61110151151- ται ά… μίσχους γαρύφαλλων πού Βγαί- 1101111 έξω άπό τό πλαίσιο. Κάτω τά γαρύ. ιραλλα είναι µέσα στήν πλαισιωμένη έπι- ιράνεια, ένω από κάτω 6γαίνουν τα σώµα- τα δύο φειδιών πού καταλήγουν σε κεφά- λια που θυµίζουν τού; φτερωτούς δράκον τες των πηλιορείτικων τέμπλων. Τη θέση τής µακριάς γλώσσα: έκει΄νων κατέχει ι- δω δ μίσχος µαργαρίτα;. Δεξιά από τό κεφάλι υπάρχουν τά γράμµατα 'IIIPOC ενώ αριστερα. στο χαλασμένο τμήμα τού ανάγλυφου, ασφαλώς θά υπήρχαν τα γράμματα CA πού συμπληρώνουν τή λέ- ξη «σάτυρος». Αυτός στέκεται όρθιος µε τα χέρια λυγισμένα προς τά επάνω. Τί: κεφάλι είναι μεγάλο, κάπου τό ένα τρίτο τοι": υπολοίπου ύψους του. Ψηλά στό κού τελο έχει δυο γυριστά κέρατα. 'Η άγρια όψη του συμπληρώνεται άπό γυριστό προς τα κάτω μουστάκι καί µακρύ τριγωνικό γένι πού τσα:ιίζει προς τό δεξιό του ά)… Φοράει γνήσια πηλιορείτικη 6ράκα ώς το γόνατο κι άπω έκεϊ και κάτω προδάλοιν γυμνό τα τραγοπόδαρα. Τό ανάγλυφο, δοσμένο με σκληρό και νευρικό τρόπο, όπως καί ή έπιγραφή, 0111" κεντρώνει σε ένα περίεργο σύνολο στοι- χεία άπό πολλες περιόδους τής έλληνικής τέχνης. Τό κεφάλι καί τά τραγοπτ΄δαρα τού σάτυρου είναι παρμένα άπό τό άρχαΞο πρότυπο, τό πλέγμα έχει καθαρά βυζαντι- νό χαρακτήρα, τά κεφάλια των φιδιών θυμίζουν, όπως - τους σημειώσαμε - τους φτερωτού; δράκοντες τής λαϊκής τέχνης τής Τουρκοκρατίας. Τί να συμ60λίζει άραγε αυτό; 6 στυφός σάτυρος τού άγνωστου πηλιορείτη καλλι- τέχνη; Μήπω: τό διάδολο; Οί άπεικονι΄- σεις τού διαδόλου σέ πηλιορείτικες έκκλη- σίες έχουν, βέ6αια, τερατώδη όψη αλλά ποτέ δεν παρουσιάζονται με μορφή σάτυ- ρου. Έδώ, μάλιστα, έχουμε καί γράμματα πού καθαρά τόν χαρακτηρίζουν σάτυρο. Βέ6αια στό Πήλιο έµφανίζονται μερικές φορές θέµατα άπό τήν άρχαία μυθολογία Παράδειγµα 6 κένταυρος σέ ξυλόγλυπτα τέμπλα. "Ομως αύτός δεν παρουσιάζεται ξεµοναχιασμένος καί, με τόν τρόπο που άποδίδεται, εναρµονίζεται στό όφος των άλλων διακοσμητικών θεµάτων. Πνιγμέ- νος µέσα στα ευκίνητα φυτικά διακοσμη- τικά, άνάμεσα στα έλάφια, τά άλογα καί τούς ανθρώπους, δ κένταυρος δεν φαίνε- ται σάν ξένος. Νομίζω πως ό πηλιορείτη; σάτυρος δε συμόολίζει τίποτε. Είναι ά- πλώς ένα διακοσμητικό στοιχείο όπως τό σα άλλα, έργο ιδιόρρυθμου καί νευρωτι- κοι'ι τεχνίτη. 'Ο ίδιος σκάλισε καί ένα μπουκέτο …'»; γαρύφαλλα, θέμα συνηθισμε- νο στήν τέχνη τής εποχής. Είναι "ε΄να άνά- …γλυφο που 6ρίσκεται άκόμα έντοιχισμένο στό νότιο τοίχο τής εκκλησίας, σκεπασμέ- νο άπό παχύ στρώμα άσ6έστης. Τό θέμα αυτό πού σ' όλα τά άλλα έργα - ζωγραφι- κά ή γλυπτικα - έχει γαλήνια συµμετρία καί 'ήρεμία, έδώ παρουσιάζεται άσύμμετρ0 σε μια παράξενη ταραγµένη σύνθεση. 'Η περίπτωση μάς αναγκάζει να ξανα- κυτάξουμε τό ρόλο τής προσωπικότητας μέσα σέ μιά ι΄ι…ιιαδική καί παραδοσιακή τέ- χνη, όπως ή λαϊκή. Ποτέ δεν πρέπει να φανταζόµαστε τούς τεχνίτες σάν ουδέτε- ρους φορείς. Μέσα στα όρια τού λαϊκού - καί εϊδικότερα στίς εικαστικές τέχνες - κι- νούνται ζωντανές προσωπικότητες µε τί; δικές τους καταδολέ;, Πρέπει να δμολο- γήσει καί ό όποφαινόμενος πώςμ'ε κάποιο αίσθημα ένοχής αναγκάζεται άπό τήν πραγματικότητα να επισηµαίνει τα "ιδιαί- τερα χαρακτηριστικά ένός λαϊκού τεχνί- Κι όµως αυτό ύπάρχουν. Φυσικα αι]- τό δεν σημαίνει πως οί ξεχωριστές προσω- πικότητες απαρτίζουν ένα έτερέκλητο µω- σαϊκό. κυριαρχούν πάντοτε τά γενικά χα- ρακτηριστικά κάθε περιοχής καί έποχής, καί αυτά κυρίως πρέπει να μάς ένδιαφέ- ροιιν. =Όμως δ πηλιορείτης σάτυρος θά μορφάζει είρωνικά κάθε φορά που θά θέ- λουμε να άγνοήσουμε περιπτώσεις σάν τή δική τους. 205
