που; Με: …. KAI’ ΘΕΜΑΤΑ Νικ. Χριστόπουλου: Συνοδεία νηοποµπής στό πέλαγος 1941 ΑΠΟ ΤΟ 1821 MEXPI TO 1940 Τό Πολεμικό µας Ναυτικό κι' ή λαϊκή ζωγραφική µας ΣΥΓΧΡΟΝΗ ζωγραφικ…΄ , άν δέν" έχει καταργήσει τελείως τό «θέµα», τό έχει παραµερίσει ή τό θεωρεί σόι μιάν απλή Μοριά δηµιουργίας Από τήν αντίληψη αύ'τή 1101011100606- νοι καί µεϊς' πλησιάζουµε τή λαϊκή ζωγραφική σάν ένα αύτοτελιές αίσθητικό γεγονός. Δέν συµ6αίνει, όµως, έτσι. Γιά τό λαϊκό ζωγράφο καί γιά τούς άνθρωττους πρός τούς όποιους απευθύνονταν, τό «θέµα» έχει µιάν έντελως ίδιαίτερη όαρύτητα. Η ανάλυση τού φαινομένου θά µάς παρέσυρε μακριά από τό ση- µερινό μας θέμα, γι, οστό τήν ά- φίνω γιά άλλη εύκαιρία. ,Εκτός άπό τόν τρόπο τής ζωγραφικής απόδοσης, τούτο έκφράζεται καί από τούς μεγάλους τίτλους των έργων καί, πολλές φδ"ρ…ές σέ πολυ- πρόσωπες συνθέσεις, από τήν άνα- γραφή τού όνόματος τού ήρωα δί- πλα στή φιγούρα του. Δέν θά αναφερθώ στόν Πανα- γιώτη Ζωγράφο, πού εϊκονογρά- φησι: 1d: 'Αποµνηµονεύµατα 106 στρατηγού Μακρυγιάννη µέ μάκρο σκελεϊς διηγηιµατικούς τίτλους. "E— νας &… αύτούς αποτελείται από 282 λέξεις, άπό τίς δποϊες οί SID είναι δώματα τόπων καί ανθρώ- πων, ΄Εκεϊ τό φαινόµενο µπορεί νά έξηιγηιθεϊ από τό χαρακτήρα τού έργου, πού έχει σκοπό νά κάνει περισσότερο άντιληπτό 16 κείιµε. νο καί νά αποδοθεί στόν αποµνη- -.. µονευματογ-οάφο. Σέ πάµπολλα έργα λαϊκής ζω- γραφικής, στίχοι δηµοτικών ή λό- γιων τραγουδιών; φράσεις πού ει- πώθηκαν κατά τήν ίστορική σκηνή πού απεικονίζεται, ακόµα καί ζη- τωκραυγές σι:πληρώνουν τό έργο. «Ζήτω ό Μέγας Αλέξανδρος, ό Αύτσκράτωρ τού κόσμου όπως έ- λεγε: ,Αγαπηµένοι Ελληνες Mo:- κεδόνες ή τάν ή έπί τάς» κραυγάζει σέ ένα του πίνακα 6 Θεόφιλος. .... .... .... .... .... ... ΄΄Ενας από τούς πιό ένδιαφέ- ροντες θεµατικούς κύκλους τής λαϊ- κής µας ζωγραφικής ειναι ή πολε- μική θαλασσογραφία. Πολλοί πα- ράγοντες συνετέλεσαν σ αύτό. Πρώτα 0:11" όλα γιατί ή λαϊκή µας τέχνη είναι τέχνη π 0: τ ρ I ω τ ι- K ή.'1κανοποιεϊ τίς καλλιτεχνικές ανάγκες των Ελλήνων αλλά καί ανταποκρίνεται στήν έθνική περη- φάνεια. "Υστερα, γιατί ή θαλασ- σογραφία γενικά αποτελει αγαπη- µόνο θέμα των λαϊκων ζωγράφων. Λιµάνια καί άρµάδες, καρά6ια καί θαλασσινούς θρύλους συναντού- με σέ πάµπολλες τοιχογραφίες καί πίνακες σ όλόκληρη τήν Έλ- λάδα. 'Ενας τρίτος λόγος ειναι ή υπαρξη προτύπων από τήν επί- η τ΄ ψ ντεω &γ… ιδιαιτερη όψη στο κύκλο αύτό έχουν 16: κατορθώμα- τα των έλληνικων ναυτικων δυνάμε- ων κατά τήν Επανάσταση τού 1821 Αν στούς στεριανους αγω- νες τήν πρωτη θέση έχει 6 ήρωι'κός ος τού Διάκου, στούς ασ- σινούς τήν ιδια θέση κατέχει ή πυρπόληση τής ναυαρχίδας τού Καρά Αλή 6:116 τόν Κανάρη. Α- πό τίς πολλές «έκδόσεις>> τής σκη- νής αύτής παρουσιάζουµε σήμερα μιάν άνέκδοτη ζωγραφιά τού Νι- κόλαου Κουτσοδόντη, καµωμένη στό Βόλο έδω καί έξήνια άκρι6ως χρόνια. " Είναι νερόχρωιµα σέ χαρτί, δια- στάσεων 751Χ45 έκατοστ63ν τού µέ. τρο-υ. “O µακρύς της τίτλος, τα. λαιπωρηιµένος από τήν καθαρεύ- ουσα, είναι΄ . «IH I'IYPIH‘OAIHZIX ΤΟΥ OGDMAINIIKIOY NIAYAIPXOY KAPA AAH EN XI!) 1822 ΥΠΟ ΤΟΥ ΠΥΡΠ'0ΛιΗΤΙ Κ… KIAINAIPH HATPII ‘PAPA ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΤΟΥ ΠΥΡΟΣ ΥΠΟ In. HIATATOY K‘OY. Φαϊνων…ται κάτωθεν Πτέρα- φόρα Πλοία "Ελλήνων είς Χίο ΄Ο΄πού Πυρφόρος… Ε)νΘεν; καί Ε) νΘεν; ) Πρώτα Τρικρότου Κοΐ- τος Των Θαλάσσια». Τό κέντρο τής άνήισυχης αυτής σύνθεσης κα. τέχει ή του…ρκική ναυαρχίδα ‘H & ρήξη σπάζει στά δυό τό τεράστιο πλοίο ενώ οί µπουρλιοτιέρηεδες άπο- µακρύνονται 6ιαστικά. Τό έργο χω- ρίζεται σέ τροϊς δριζόντι-ες ζώνες. Μία στενή Επάνω μέ τίς ανατολι- Ki; ακτές τής Χίο-υ, όπου είκονί. ζεται ή Χώρα µέ τό λιμάνι της καί σηµειώνεται µέ γράµµατα 16 χωριό «ΒΡΟΝΤΑΔΟΣ», µία φαρ- διά στή µέση µέ τή θάλασσα γεµάτη από 10': πλοία, καί µία στενή κάτω µέ τίς µικρασιατικές ακτές, όπου σηµειώνεται: «ΤΣΕ- Ξ ΣΜΕ» καί «ΑΝΑΤΟΛΗ». Στό κλίμα των παραµονων τού 12 µας φέρνει ένας ναυτικός σά- κος, ζωγραφισμένος από τό Θεό- φιλο στά 1911. Σέ ωραία διακο- Τού συνεργότου μας κ. KITZDY A. MAKPH σμητική σύνθεση εικονίζονται τά τρία, καινούργια τότε, αντιτορ-΄ πιλλικά «Ιέραξ», «Λέων» (, ) καί «Ναυκρατούσα>>. 'Επάνω, αμέσως μετά τίς πα- ρυφές τού άν-οίγιμιατος τού σάκου, ύπάρ…χει νησιώτικο τοπεϊο μέ σπί- … καί άνεµσ΄μυλους ‘H εύΘεία κά… γραµμή της ζώνης αυτής, µε΄ τή σειρά των παρατεταγµένων σπιτιων, καί η ρυθμικά κυματιστή έπάνω γραµμή, µέ τούς τρείς &- νεµόµυλους στίς κορυφές ":… λό- φων, δίνουν τήν αίσθηση δαντέλ- λας Έπάνω οπή γαλάζια επιφά- νεια τής θαλασσα; -ά τρία πολε- | δένουν θαυμάσια '16 ναυτικού σάκο… συγχρόνως όλο σχήµα τού Τό έργο αύτό, από τήν αποψη τής διακόσμησης συγκεκριμένου αντικειμένου, ανήκει στίς ειπυχέ- στερες στιγμές τού φουστανελλά ζωγράφου ’Av0:00:0'61’11n10: πρώτη προσφο- ρά τής έλληνικτ"ις συμμετοχής στίς ανθρώπινες καί ύλικές θυσίες τού Δευτέρου Παγκοσµίου πολέµου είναι 6 τορπιλλισμός τής «"Ελλης» στό λιμάνι τής Τήνου, KI’ άς "πανε δυόμιση μήνες πρίν από τήν στί- σημη κήρυξη τού έλληνοϊταλικού πολέμου. Κατά χιλιάδες κυκλοφό- ΘΕΟΦ1ΛΟΥ Ναυτικός σάκκος ρησαν οι λαϊκές Θογραφίες µέ τή σκηνή τού τορπι λισμού. Παραλ- λαγές τού θέματος αυτου έγιναν αρκετές άπό λαϊκούς ζωΥΡάΦους, πού, όμως στό μεγαλύτερο µέρος τους καταστράφηκαν κατά τήν πρώτη περίοδο τής Κατοχής. ‘H συνοδεία των νηοποµπών αποτέλε- σε σημαντική, όσο καί έπικίνδυ- νη, συμ6ολή τού ελληνικού πολε- μικού ναυτικού στόν συμμαχικόν αγωνα. θαλασσογράφος Νικό- λαος Χριστόπουλος ζωγραφίζει στά 1956 µία συνοδείανηοπσµπής. Τό έργο είναι καµωμένο μέ λα- δομπογιά πάνω σέ χαρτόνι δια- στάσεων 3όΧ4ό έκατοστων. Μπροστά τό Ελληνικό άντιτορ- πιλιικό - διακρίνεται καθαρά ή σηµαία του - καί πίσω ή σειρά των εµπορικών καρυδιά", ‘0 ού. µάνος µονόχρωµα γκρίζος καί ή θάλασσα 6σιΘειά γαλάζια δίνει τήν αίσθηση τού ανοιχτού πελάγσυ. Μαύροι πυκνοί καπνοί ενώνουν άπό τίς "σιµινιέρες.. ‘H 6:106- σφαιρα είναι γεμάτη από όπου, καί Θανάσιµη αγωνία. Τό έργο χαρακτηρίζεται 6:116 τή γνώριμη στό Χριστόπουλο έ- πιµέλεια καί αγάπη τής λεπτο- μέρειας. ,Αντίθετα, στό χρωμα των πλοίων δέ µένει καθόλου πιστός στήν πραγµατικότητα. Τό πολεμι- κό ζωγραφίζεται σκούρο πράσινο καί μέ 6αθειούς τόνους 16: έµποροι κά σκάφη. Έδώ πιά στό ρόλο του άφηγητή έπΞµ6αίνει 6 ζωγράφος, πού αγαπάει τίς έντονες αντιθέ- σεις. Αν 6:116 τήν άποψη τής ναυ- τικής τακτικής έπιδιώκεται ή έξο- μοίωση τού χρώματος των πλού ων μέ 16 γαλάζιο τής θάλασσας, 6:116 τήν πλευρά τού καλλιτέχνη έν… διαφέρει ή τονική διαφορά "Av ψάξει κανένας στίς γνω- στές συλλογές δηµοτικών τραγου- διων σπάνια θά συναντήσει τρα- γούδια άφιερωµένα στά πολεµικά κατορθώµατα των ναυτικών μας. ’AIK60n καί στά νησιά τραγουδούν γιά τούς καηµούς τής θαλασσινής ζωής, γιά τή νοσταλγία τού γυ- ρισμού, γιά τα λογής καλά πού φέρνουν Kama-10’:va καί ναύτες στα σπιτικά τους µά σπάνια Υίά τις µάχες μέ τούς κουρσάρους καί αργότερα μέ τούς Τούρκους. Μά καί στίς λίγες περιπτώσεις πού ύμνούνται τά κατορθώματα τού Μιαούλη, τού Τοµπάζη καί αλλων, λοτερο από 10: α O: τραγούδια. Στίχοι σάν τόν έεήξ «Μπουρλότο τούς µολήσανε - στήν πρύμνη, πλήν τό 0660:1116)- δέν αντιπροσωπεύουν, 6έ6αια, τό µέσο έπίπεδο των κλέφτικων. των ακριτικό», των παραλογών, των µοιρολογιων καί των άλλων δη- µιουογιών τής δημοτικι'ις ποίησης Τά έργα. ομως, τής πολεμικης θαλασσογραφίας 6ρίσκονται στό ιδιο έπίπεδο μέ τήν αλλη λαϊκή ζωγραφική, καί πολλές φορές έκ- προσωπσύν τίς καλύτερες στιγµές της Κ1ΤΣΟΣ Α. ΜΑΚΡΗΣ .1 Νοεµβρίου 1964 Me': όφορµή ένα θεατρικό έργο 0 WHEN)!!! ΥΜΕ? ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ”RIMS Μιά βίαιη όπίκρουσπ καί µιά & λ λ n όψη τού ζητήματος ΒΟΝΝΗ, ,Οκτώδσιος E ΛΙΓΕΣ ήμέρες οί άν» θρωποι τού Θεάτρου θά παρουσιάσουν στόν κό- σμο τήν «Περίπτωσιν '΄Ο΄τπτενχάϊ- μερ>>. Συγκεκριμένα, αμέσως µε- τά τήν πρώτην παρουσίασιν 10:; νέου αύτού έργου τού Χάιναρν Κνίππαρντ στήν Γερμανία, τό ?- διο δράµα θά {III/066011 καί ό Ζόν Βιλάρ στό θέατρο «'Ατεν΄Θ των Παρισίων. (Η Θεατρική σύτή µεταφορά των στενοψρσφιη|µένων πρακτικό… τής δι΄- κης τού διασήµου ατοµικού επιστή- μ-σνιος Τζούλιους Ρόµπερτ ΄ΟππΘχάϊ- μερ, έχει όλα 16: στοιχεία γιά νά συγ- κινήση τό µεγάλο… κοινό… στίς σύγ- χρονες πρωτεύουσες. Πραγµατικά, Θριίισκοι κανείς σ' αυτό τίς πέντε «Ξ. ωστοσο» της ωχρό: νου τραγωδίας ή τού συγχρόνου τσίρκου Τόν διωγµό των Ε- 6ραίων, τήν 0011000:- χία Η.Π.Α, — E. Σ.Δ., τά αστατικά ή λυσσαλέα πλήθη, τούς πανταχού παν ρόινΤΣς κατασκόπου καί τόν σύγχρονο α τό µύθο, τό ”A1000 Ποιός όμως είναι &, …… αύτός ό «"Αµ λετ τού Πρίνσετον>>, πού θέλουν νά τόν υ- φιόρο… στήν θέσι έ- νός άπό τούς µεγα- λύτερους ήρωες όλων των όποχων; ‘H καρριε΄ρ-α του συγχέεται στήν άρχή της µέ τό Γκαίττιν- γιων καί τό Καίµ- πριτζ, όπου 6 Αμερικανός αυτός &… πόφοιιτος τού Χάρ6αρντ έρχεται νά µελετήση κοντά στίς πηγές τής Φυ- σικής, στόν Μάξ Μπόρν (µαζί µέ τόν Βίγκ*νι;ρ, 16v Ζίλλαρντ καί τόν Τέλ- hp) καί στόν Ράδερφ*.ορντ "Ολοι σύ- τοί θά συµ6άλουν μελλοντικά στήν αµερικανική νίκη κατά τόν πόλεµο καί αργότερα στην ανακάλυψι τής όόµόας ύδρογόν.ου Καί ή «Σχολή» έπεκτείνεται άκόµη καί στήν 206::- τική Ει"νωσι µέ τούς Λαντάου και Καπίτζα. Δίπλα στούς κολοσσούς αύτούς,ο "Οππι (τό αµερικανικό ύπ-οκοριστικό του)δε:ν µετέιχ-: ι ούσισστικά στήν δη- µιουργία τής συγχρόνου Φυσικής, δέν άναπτύσσει µεγαλοφυεϊς θεωρίες, αλ- λα δουλεύει συνθετικά στό «Εργα- στήριο-ν Ακτινοόολίας», κάτω από τήν κστεύθυνσι τού Λωρενς. Αύτή ή έργασία του, ή όργανωτική του ικα- νο΄τητα καί ή πλευρά του «άνθ…σς δηµοσίων σχέσεων», ενδηγουν τόν στρατηγό Γκρούός, ύπούθονο τού Σχεδίου M0I~vx6110w (κατασκεωοπή τής ’AI'I'IoIIIIKfiIg Βάρδας), στήν άπό- φασι νά τον χρησιµοποιήση ‘0 ΄Οππενχάι'µερ άναλαµ6άνει νά όργανώση ένα Υπέρ - Εργαστήριο στό Λός ΄΄.Αλαμος Από τήν στιγµή αύτή γίνεται & «µάνατζερ» τού έρ- γοστασίου «του», τής µελλοντικής σε µόας «του» Κατορθώνει να συγ- κεντρώση τούς άσσους τής ατοµικης έπιστήµης (ανάµεσά τους καί τόν μεµψίµοιρο Τέλλερ), 300 έπιστήμο- νες, 7.000 τεχνικούς, 150.000 όση- θητικούς ύπαλλήλους, τόν ένα «γιατί πρέπει νά ρίξουμε τόν Χίτλερ», τόν αλλον για΄ τήν «δόξα τής Φυσικής). 'Απο΄ τήν στιγµη αύτή άρχίζει µήν΄ κατ…… ένα άτοµικό πολε- µικό διπλο, αλλά να γίνη «µιά ένδει- ξη χωρίς θύματα, µπροστά 0' έναν διεθνή 'Αρειο Πάγο». Ο πραγµατι- κός «πατήρ τής ατομικής διασπά- σεως» είναι 6 Ενρίκο Φέρµι, αλλά ή «Χιροσίµα» θά άποτελέση τό «&…- κητικόν έπίτευγμα» τού ΄Οππενχάϊ- "Ομως, οί θεοί τού νέου 'Ολύμπου ζητούν κεραυνούς όλο ίσχυρότερους, μετά τήν ατοµική ζητούν τήν ιδιόρρ- γονική 66060. ςΟ "01111: αρχίζει νά διστόιζη, οί ύπηρεσίες τού "Άλλεν Ντάλλες 16v παρακολουθούν ήδη-. Θέ- - γ μποργκ, οί όποίοι µάταια ζητούν να AMI-'11:; νά διατηρήση άκόμη κάποια έλαβαν… και νομίζοντας τόν Ξαυτό τον απαραίτητο, 6:6αιώινιει ότι κή 6606c: ειναι τεχνικως άδύνατηο> μέσα στά χρονικά όρια πού τού θέτουν. 'Ο "Εντουαρντ Τέλλερ μετατρέπει, τότε, τό αρχικό σχέδιο, έπιτυγχανει τήν κατασκευή τής όόµι6ας τόν Οκτώ- όρων τα": 1952 καί κατηγορεί τόποι- νά τόν Ό…νχάϊµερ ότι «καθυστέ- ρησε τήν ΄Αµερική κατά τέσσερα x96- νια στόν ζωτικό άγωνα δρόµου γιά τήν δόµ6α ύδρογόνου»! Δέν χρειαζονται περισσότερα γιά νά χαρακτηρισθή ό Οππενχά΄ι'μερ «πράκτωρ τής Σοδιετικής ζΕνωστως» καί νά αναγκασθή νά «καταφύγη» ότι? έδρα του, στό Πανεπιστήμιο Naive-51w. ', Κομµουνιστής ό ,Οππενχά'ι"µερ; Έ- λ&τε &! ζΑπλώς Ένας πολιτικός τής έπιστήµης, θύµα τής 'ι΄ντριγκας καί των άν- ταγωνισµων. ‘H έπί- θεσις τού Τέλλερ τόν έρριξε «6006» στήν Επιτροπή τού Μάκ Κάρθυ. Μπροστά στίς άνακρίσεις αύτές πού διήρκεσαν δύο «σίδ- νες», πως νά μή συγ- …κινηθή κανείς; ] ‘H «σκοτεινή» όμως πλευρά τής ίστορίας Βρίσκεται στά «110:- ζαρεύµατα>> πού έγι- ναν γύρω από τήν πε- ρίφηµη αύτή δίκη. «Παζαρεύοντας>> ή ’A- µερικανική ΄Επιτροπή Ατομικής Ένεργείας «παρέδωσε» τόν ’011- πενχά΄ι΄µερ στά χέρια τού Μάκ Κάρθυ γιά νά διαφυλαχθή από τίς έρευνές του, «ποζαρεύοντας» KI’ 6 ίδιος «κατήγγειλε» τούς φίλους του Λόµανιτζ καί Χάρκων Σεβαλιέ. Ποιός νά τού συγχωρήση αύτή τήν άτιμία; 'Ο Σε6αλιέ ήταν καθηγητής τής Γαλλικής Φιλολογίας κι' ένδια- φερόταν µόνο για τόν Προύστ, KI’ όµως τόν έδιωξαν άπ΄ τό Πανεπιστή- µιό του, τόν κατέστρεψαν, τόν ανάγ- κασαν νά µεταναστεύση στό Παρίσι, όπου γιά ένα µεγάλο διάστημα έξα- κσλούθησε v’ άγνοή τόν ρόλο τού ,Οτπτενχάϊµερ. Με αύτό 16 τίµηµα & Οππένχάϊ- μερ, «ακίνΞυνος>> πιά, αφήνεται v6: έ- πιστρέψη στίς αγαπηµένες του µελέ- τες «Λεπτοµέρειες»! θά πή κανείς "Οµως αύτή ή «εύλυγισίω> τού ”011- πι αποκαλύπτει Ένα χαρακτήρα, µιιά πολιτική αντίληψι. Βέ6αια, ολα «τε- λειώνουν καλά»: Μετά τήν λήξι τού µοακσρθισµού, ό Κέννεντυ τόν δέχε- ται, 6 Τζόνσον τού δίνει 50.000 δολ- λάρια καί παράσημο. , Σέ µιά «συγκινητική» τελετή, 6 Τέλλερ σφίγγει τό χέρι τού «άποικο- τοστ:θέντος»: «Τζούλιους, µού άρε- σε πολύ & λόγος σου». KI’ ό ΄΄Οππι απαντά: «’Ev'r, είµαι εύχαριστη…μένος πού ήλθες...». (Ο ΄Οππενχάϊμερ κέρδισε έτσι τήν παγκόσμια φήμη του σάν σοφός καί µιά Θέσι στήν ίσ1ορία σάν «πατέρας τής Χιροσίµα», Kai σήµερα, εκείνος πού πασά λίγο νά γίνη 6 Ντρέύφους τής εποχής μας, παίζει τόν ρόλο τού «Μπάνι…» «χαμένου στό αγ- γόµα, (μπάλα) παιδιού», καθηγητού πού απαιτούν 16: γυναικεία περιο- δικά! . … 6 « ΄ σωστά…. 6… («Μ. …Μ- που… ούσιαστικά πολυ μικρότερος όπιο τόν ΄΄ μύθο, του καί ό πρωτεργάτης τής 110- λιτικής" έπιστηµονικής ως ο) όλον τον κόσµο, είναι ένας &… πως πού ένδιαφέρεται οπωσδήποτε περισσότερο v6: επιµεληΘή τής …ης καί τής καρριέρας του, παρά v6: 6:- ψηφήση στ αλήθεια τά ίσ'χυρά συµ- φέροντα τής διομηιχανίας καί τού πολέμου. Πως όµως νά τόν κρίνουµε; 'Ο κα- τάσκοπος Σόργκε, πεθαίνοντας, είχε πή: «Μας οδηγει µιά δαιμονική λογι- κή, πού µας κατευθύνει πρός τήν κα- ταστροφνήρ>. JEAN MARABiNi |δεώδης έτοιµη τροφή για έκδροµες, για µεζέδες για δραδυνό φαγητό Τ; γι?ι ΤΗΝ ΓΚ νια τήι τον"… ξένισαν πολλού τής γαλλικής ι όλωσδιόλου νέο προσέγγιση τοι Τά Ολικά τού ΄ γανα τής έπιστήι λεσµα τής δουλε v6: μεταδώση τήι ν΄ούργιου΄χώρου τι γύρω 6:116 τόν 6': εί-σαγωγή τού έπ λείου. Η άντίληιι μέ τήν ανανέωση φ…(λοσοφία καί να ρες δυνατότητες € τόν καινούργιο δι ται σήμερα στήν Στήν έξέλιξη τ κολοι΄ιΘησε τρία ο χρησιµοποιόντας ο ρεωµένες σέ κομμ τασκευάζει ένα οί νοµάζει «Σήιµαιτα> φοσιώνεται &…… έχουν τήν στάση κόνα) καί άνακαλ νατότητες των ήλ δίων. Στήν περίο ζει συνδυασµούς ι νοµάζει «τηλεµαγν µιά σειρά άπό «' να» µέ ϊδιάζοιυισα τού καλλιτέχνη δέ κό χαρακτήρα, δι -Τοδ- ΜΑΝΩΛΗ M άπλή λειτουργική στόν ανάλογο άρχ σύγχρονης κοινων΄ διαφέρουν ούσιαστ θειες τής «Και… τίς δπτικοαικσυστ παραπλησίων συσι κυρίως µελέτες άντικειµένων µέ ση, πού έπιδιωκσι τά ύλικά τής Επι σουν άντιπροσωπε τόν αύοιανό χωρο προ6λέπει καί 6p ξη της την…… ληνα καλλιτέχνη ( το : δτι χρησιµα μέ Ξδιότητες κα… τιµες νέες, δεν ό &… τους κα." µης τους. Κατά ι τικείµενα τού Τά όπονοούν καί ότι… μπορούρε γιά τού συµµετεχουν στην 'Η προσπάθειι φυσικά άσχετη µ αντίληψη τού Όλι» νούργια περιεχόι χνικού spyou. "AI χη δράματα ποι΄ πίπεδο των άν€ καί αφορούν τήι θήκη τού σήµερ… αιωνα τής έπιστι σεις του µαζί ' Θά χρησιμοποιη« µέ αύτό τό όρο 16 αποδώσουν. | 110, δέν ζούµε µό* δράτων καί των των: 6 σηµερινόι pa? σχέσεις μέ < καί φυσικούς νόµ στημα καί τόν Kc’ πού όποδύεται τι λης. ‘H έννοια τ έχει αλλάξει: 6 μόνο 16 σύνολο καί των άοράτι προύποθέτουν τή ΥΠ0ΥΡΓΕ|0Ν ΕΕ ΠΡΟΚ' Προκειιµ€νω νά διορισμού" α! κενού -."... Alanna-xi.

Θεόφιλος / Χατζηµιχαήλ/. Λαϊκός 7ωγράφος. Γεννήθηκε στο προάστειο της "ντιλήνης Ξα- ρειό. !! χρονολογία της γέννησής του δεν είναι γνωστή αλλά από πολλούς βιογράφους του το- ποθετείται πειστικό ανάµεσα στα 1968 με 18?0. Γιός του Γαβριήλ Χατζημιχαήλ και της Πηνε- λόπης το γένος Ζωγράφου, είναι το µεγαλύτερο από τα οκτώ παιδιά της οικογένειας, τέσσε- ρα αγόρια και τέσσερα κορίτσια. Τα αδέρφια του τρέπονται σε πρακτικά επαγγέλµατα ενώ o Θεόφιλος από την παιδική του ηλικία εκδγλώνει την προτίμησή του πτος τη ζωγραφική. Φα επάγγελμα του ζωγράφου-αγιογράφου ασκούσε και ο παπούς του, από την πλευρά της µητέρας, Κωσταντήε που, όµως ούτε δίδαξε τον εγγονό του ούτε άσκησε καµμιόν επίΞραση στην τεχνο- τροπία του. ΄ιλλωστε, ανάμεσα στους δύο ποτέ δεν υπήρξαν εγκάρόιες σχέσεις. Η νηπιακή και η παιδική ηλικία του Ώεόφιλου σημαδεύεται από σοβαρές αρρώστιες που τον άφησαν τραυλισµό και σωµατική καχεξ΄ια για ολόκληρη τη ζωή του. Ρκτός από αυτό, ήταν και αριστερόχειρας, πράγµα που και από τον ίδιο και από τον στενό κοινωνικό του περίγυρο θε… ωρήθηκε οργανική µειονεκτηκότητα. Προκαλούσε προσβλητικά σχόλια που, μαζί µε τις αδέξι- ες και καταπιεστικές προσπάθειες των γονιών του να τον φέρουν στη δεξιοχειρία, του 8η- µιοόργησαν πλέγμα µειονεξίας. Λέγεται ότι και οδόσκαλός του στο *ηµοτικό ?χολείο του έ- δενε το αριστερό χέρο, τον τιµωρούσε και του όλεγε πως ποτέ δεν Θα γίνει ικανός άνθρω- πος.΄Οπως συχνό συµβαίνει σε ανθρώπους µε οργανική µειονεκτικότητα -πρόχειρα παραδείγ- ματα η βραδυγλωσσία και το νευρικό τικ του Δηµοσθένη και η πάθηση των αυτιών του !!πετό- βεν που κατέληξε σε πλήρη κωφότητα- συγκέντρωσε την προσοχή του σ'αυτή και όχι µόνο την ξεπέρασε µε το δικό του τρόπο αλλά ανέπτυξε και ανάλογες πνευματικές και ψυχικές ικανό… τητες. Αποµονώνεται στο ήβολο υπόγειο του πατρικού σπιτιού και ασκείται επίµονα στη ζω- γραφική, τέχνη που απαιτεί και αξιοσύνη του χεριού. Απροσαρµοστος, σχεδόν εχθρικός, πρός το στενό κοινωνικό του περίγυρο, ισορροπεί μέσα στην αποµόνωση και την επίµονη πκηκπχΧπ άσκηση.'Οταν αισθάνθηκε ώριμος κάνει κάποια προσπάθεια ένταξής του, ζωγραφίζει µιξν α- δελφή του και όλοι παραδέχτηκαν πως ανταποκρίνονταν στο µοναδικό για τον τόπο και την εποχή του κριτήριο, την ομοιότητα προς το µοντέλο του. Ωστόσο, το χάσμα ανάµεσα σ'αυτόν και το οικογενειακό-γειτονικό περιβάλλον του δε µπόρεσε να κλείσει. λυτός ο κακοφτιαγυέ- νος, αρρωστιάρης και περιφρονηµένος δημιουργεί µε τη ζωή και την τέχνη του έναν φαντα- στικό ηρωϊκό κόσµο μέσα στον οποίο Θα ζήσει και θα δηµιουργήσει. Άπ6 πολύ νέος και για ολόκληρη τη ζωή του φοράει φουστανέλλα που %εν είναι ούτε η τοπική φορεσιά της πατρίδας του Μυτιλήνης, ούτε της κοσµοπολίτικης "μύρνης όπου έζησε µερικά χρόνια, ούτε του Πηλί- ου στο οποίο παρέµεινε τριάντα χρόνια. Είναι γι'αυτόν η ηρωϊκή κλεφτουριά, το αρµατολί- κι και προπαντός η λ ε β ε ν τ ι &, αυτή του του στέρηοε η ζωή. Αυτή η λαχτάρα της λε- βεντιός είναι πατηµένη σαν πυρακτωµένη σφραγίδα σ'ολόκληρο τον ψτχικό του βίο. Τις Από- κριες ντύνεται "έγας Αλέξανδρος µε στολή δικής του κατασκευής, µεταµφιέζει σε "ακεόόνες µερικά χαμίνια και περιφέρεται ευτυχής και απροσγείωτος στα σκονισμένα σοκάκια της ?μύρ- νης και του Βόλου. Μέσα σ'αυτό το κλίμα εντάσσονται και οι φανταστικές διηγήσεις του για ηρωϊκές πράξεις, όπως το σκότωμα ενός Τούρκου που προσέβαλε τον ΄Ελληνα Πρόξενο στη 'μύρ- νη. Ο Θεόφιλος δεν ώευδολογούσε συνειδητά, περιέγραφε κατορθώµατα που τα έζησε στη "δική" του ζωή. Κάποια µέρα, πολύ νέος ακόµα, δραπετεύει από τη Έαρειά και φεύγει για τη 7μύρνη, δρα- στήριο ναυτικό, εµπορικό και µεταποιητικό κέντρο της Μικράς Ασίας. Είναι μιά µεγάλη πο- λιτεία µε 280 περίπου χιλιάδες κατ ίκους, όπυ 'Ελληνες, Τούρκοι, Αρµένηδες, Έβραίοι και δραγκολεβαντίνοι χειροτεχνούν, εµπορεύονται, συνεργάζονται και αλληλοσυναγωνίζονται. To ελληνικό στοιχείο κυριαρχεί τόσο αριθµητικά,οόσο και από την άποψη της οικονοµικής και πολιτιστικής δραστηριότητας με κέντρο το ελληνικό Προξενείο. Μουσικά, αθλητικά και φιλαν- θρωπικά σωµατεία, εφηµερίδες και βιβλία, πάµπολλα καταστήματα και εργαστήρια, δικαιολο- γούν το χαρακτηρισμό "Γκιαούρ Ισµίρ" | 7μύρνη των Ελλήνων] του εδωσαν οι Τούρκοι στην ιω- νική αυτή πολιτεία. Γύρω από το ελληνικό Προξενείο κινείται και ο Θεόφιλος χωρίς, όμως, να πάρει τη θέση του καβάση, όπως o ίδιος έγραφε αργότερα σε αυτοπροσωπογραφίες του. "τη *µύρνη ο ζωγράφος µας διαµορφώνει την εικαστική του γλώσσα και σχηµατίζει το βασικό θε- µατολόγιό του από τον κόσµο της Αρχαιότητας, του Ευζάντιου και της νεότερης Ελλάδας. Φό- τε κάνει επάγγελµα τη ζωγραφική. Με την κήρυξη του Ρλληνοτουρκικού πολέμου του 1897 φεύ- γει για την Ελλάδα με την πρόθεση να καταταγεί εθελοντής. Είναι αµφίβολο αν θα κατάφερ- νε να κάνει πράξη τα ηρωϊκά του οράματα που στάθηκαν τόσο αποδοτικά στην τέχνη του. Οι εχθροπραξίες σταματούν πριν προλάβει ο Θεόφιλος να γνωρίσει τις πραγματικές συνθήκες του πολέμου, τόσο διαφορετικές από το πεδίο της ζωγραφικής. 'Οταν φτάνει στο Βόλο, το θεσσα- λικό αυτό λιµάνι, ύστερα από δεκαπέντε χρόνια ελεύθερου εθνικού βίου, βρίσκεται κάτω από τουρκική κατοχή η οποία τερµατίζεται την άνο ξη του 1898. Η πόλη του Ρόλου δεν είχε ακόµα συμπληρώσει µισού αιώνα ζωή. Ρρίσκεται, όµως, σε προ- νοµιακή θέση καθώς είναι η µοναδική οργανωµένη διάξοδος προς τους θαλασσινούς δρόμους τό- σο του απέραντου θεσσαλικού κάµπου με την πλούσια παραγωγή σιτηρών όσο και του εύφορου Πήλιου. ?υγχρόνως γίνεται εισαγωγικό κέντρο βιομηχανικών προϊόντων τοσο από την Ευρώπη όσο και από τον Πειραιά, προς τον οποίο είναι το πλησιέστερο λιµάνι. Γρήγορα αποχτάει κα- λές λιµενικές εγκαταστάσεις τις οποίες σταδιακά επεκτείνει και βελτιώνει. Αναπτύσσει έν- τονη εµπορική και βιοµηχανική δραστηριότητα. Η ανάπτυξη αυτή δηµιουργεί πολυάριθμη, για τα μέτρα της εποχής, εργατική τάξη µε τις επακόλουθες πολιτικές και ιδεολογικές ζυµώσεις.Δη- µιουργούνται κλαδικά συνδικαλιστικά σωµατεία που λίγο αργότερα συγκροτούν ένα από τα πρώ- τα εργατικά Κέντρα στην Ελλάδα. ?τα 1893 εκδίδεται η µικρή εφηµερίδα "Ισότης" µε θολές και ακαταστάλαχτες σοσιαλίζουσες τάσεις και λίγο αργότερα " Ο Έργάτης" καθαρά ταξικό δηµοσιο- 3 φικό όργανο. Την πρώτη δεκαετία του εικοστού αιώνα ιδρύεται από το δήµο το Ανώτερο Παρ- θεναγωγείο που αποτελεί πρωτοποριακό σταθµό στην εκπαιδευτική ιστορία της Ρλλάδας µε τολ- µηρές καινοτοµίες στις μεθόδους διδασκαλίας και αγωγής και με τη χρήση της δηµοτικής γλωσ σας. Προοδευτικοί διανοούμενοι από τον κύκλο του Παρθεναγωγείου συνεργάζονται µε το Έργα- τικό ϊέντρο. Γρήγορα εκδηλώνεται αντίδραση από συντηρητικούς κύκλους µε πρωτοΒουλία του Ψητροπολίτη Δημητριάδος, προκαλείται κοινωνική αναταραχή και το Παρθεναψυγείο κλείνει. Οι πρωτεργάτες του, καθώς και δραστήριοι συνδικαλιστές περνούν από δίκη. ΄Ρτσι, ύστερα από Βραχύβια ξεσπάσματα, η ζωή στην πόλη κυλάει άχρωμη και µονότονη. Ρια τους κατοίκους του Βόλου ο φουστανελλάς ζωγράφος με τα παράξενα φερσίµατα είναι µια ευκαιρία διασκέδα… σης και εύκολων αστεϊσµών. Υχετικά καλλίτερη είναι η αποδοχή του από τους κατοίκους των κοντινών χωριών. Ζεί µέσα στη φτώχεια και την απομόνωση. 7ωγραφίζει στους τοίχους μικρο- μάγαζων του Βόλου, του ΄Λνω Ρόλου, της Πορταριάς, της Μακρινίτσας και λίγων ακόµα χωριών. Η αµοιβή για τη δουλειά του ήταν λίγα κέρµατα …όση περίπου και η αξία των χρωαάτων- και κάποιο πενιχρό γεύμα. 7τα 1912 o εύπορος μυλωνάς Ριάννης Κοντός του αναθέτει την τοιχο- γράφηση µεγάλου χώρου του σπιτιού του στην Ανακασιά. Ρίναι ένα επιβλητικό σύνολο πολλών δεκάδων τετραγωνικών µέτρων µε σκηνές από την Επανάσταση του η1-ελεύθτ.ρα αντίγραφα έρ… γων του Βαυαρού ζωγράφου Φον ΄Εσς- αρχαίους θεούς, τοπία και πλήθος διακοσµητικών. "ο σπίτι άντεξε στους σεισμούς του 1955 και σήµερα, μετά από κατάλληλες αναστηλωτικές εργα- σίες, ανήκει στο Υπουργείο Πολιτισμού. Ο Θεόφιλος κάνει, ακόµα, και πίνακες σε χαρτόνι, σανίδι, πανί και τενεκέ. H ζωή του βελτιώνεται κάπως μετά τη µικρασιατική καταστροφή όταν πρόσφυγες στήνουν πρόχειρες παράγκες όπου εγκαθίστανται επαγγελµατικά. &ναθέτουν στο Θεόφιλο τη διακόσμη- ση αυτών των άθλιων µαγέρικων, πατσατζίδικων, ραφτΐδικων, τσαγκάρικων. πίναι ο κατάλλη- λος να τους εκφράσει αφού σχηµάτισε το ζωγραφικό του ύφος στη χαµένη τους πατρίδα. Κι ε- δώ, όπως παντού, άπλωσε τον ηρωϊκό του κόσμο: ο ΄Εκτωρ και ο Ηεγαλάξανδρος, ο Κολοκοτρώ- νης και o λθανάσιος Διάκος, ο Παύλος Μελάς και η ηρωίδα Ελένη, ο Κουταλιανός και ο λαµ- ψών οι δυό τελευταίοι νοσταλγικά σύµβολα σωµατικής ρώµης. Μαζί τους τοπία από την Πόλη, τη Γµύρνη και μικρασιατικά χωριά. Με φτηνά χρώµατα του βαρελιού και συνδετικές ύλες έ- πλασε έναν κόσμο ποίησης και ομορφιάς. Πρότυπά του λαϊκές χαλκογραφίες και λιθογραφίες, επιστολικά δελτάρια, αποκόμµατα εφηµερίδων και περιοδικών, φωτογραφίες. Από τέτοια ταπει- νή αφετηρία υψώνονταν κάθετα προς ένα ζωγραφικό κόσμο ελεύθερο και φυτεινό µε καθάρια και ζωηρά χρώµατα συνταιριασμένα σε µουσική αρμονία. Χωρίς το τέχνασµα της προοπτικής, που δηµιουργεί αταίριαστο πλασματικό βάθος στη ζωγραφισμένη επιφάνεια, έδινε στα έργα του ένα άλλης ποιότητας βάθος, νεοελληνικό και συγχρόνως πανανθρώπινο. Λίγα χρόνια αργό… τερα, πυρκαγιά που ξέσπασε µιά νύχτα από πολλά σηµεία, ασφαλώς όχι τυχαία, κατέστρεφε 4 τις παράγκες και εξαφάνισε τις ζωγραφιές. Τραυµατισµένος στο σώµα και την ψυχή, από χοντρό αστείο που του έκαναν, φεύγει στα 1927 για τη νησιώτικη πατρίδα του. 0 πρόωρα γερασµένος ζωγράφος ξαναβρίσκει εκεί τον πα…- δικό του κόσμο. Ηµερεύει.Ψο πέρασµα του χρόνου απάλυνε τις πικρίες. "υναντιέται ώριµος με τους παιδικούς φίλους, ξαναβλέπει το γνώριµο τοπίο της Λέσβου, δέχεται τις µικρές πε- ριποιήσεις συγγενών.?ον βρίσκει o µυτιληνιός τεχνικρίτης τράτης ?λευΘεριάδης που διαπρέ… net στο Παρίσι με το εκγαλλισμένο επίθετο Τεριάντ. 0 Ελευθεριάδης έχει μια πρώτη επαφή µε το έργο του Θεόφιλου από φωτογραφίες που τον έστειλαν από την Ρλλάδα οι ζωγράφοι ρώτης Κόντογλου και Γιώργος Ρουναρόπουλος. 'Οταν πήγε το καλοκαίρι για διακοπές στην πατρίδα του αναζήτησε και συνάντησε το Θεόφιλο. Η άμεση επαφή του µε το έργο του φουστανελλά ζω- γράφου επιβεβαιώνει όσα είχε διαισθανθεί. Φου µιλάει µε ενθουσιασμό για την τέχνη του και του υπόσχεται έκθεση στο Παρίσι. Του αγοράζει πανιά, χρώµατα και πινέλλα κι αναθέτει στον πατέρα του να παραλαµβάνει όσα έργα ετοιµάζει ο Θεόφιλος. Αυτό, µαζί µε όσα αναφέραµε ζεσταίνουν κάπως την ψυχή του ζωαράφου. Βέβαια, στο γέρµα µιάς τυραγνισμένης ζωής η καρ- διά δεν έχει πιά φτερά για µεγάλα πετΞγµατα στη χαρά. ΄Ομως κάποια σημαντική αλλαγή γί- νεται μέσα του. Κι αυτή εκφράζεται στο έργο του. Κουρασµένος από την περιπλάνηση στον η- ρωϊκό κόσμο στρέφεται προς τα κοντινά, τα οικεία, τα καθηµερινά: το τοπίο, τις απλές χα- ρές της ζωής των χωρικών, την οικογενειακή θαλπωρή, το μόχθο του αγροτικού βίου, τη γυναι- κεία οµορφιά. ?"τα έργα της περιόδου αυτής συναντούμε την υφάντρια, το λυράρη, τον αρκου- διάρη, το φουρνάρικο, το υπαίθριο κουρείο. Βέβαια, κάνει αναδροµές και στα παλιά του Θέ- µατα. "εν είναι μόνο τα Θέµατα που αλλάζουν. !! γραµµή του γίνεται πιό ήρεµη, το χρώµα λυ- ρικότερο. Τραγουδάει τη θεία γαλήνη του κόλπου της Γέρας όπυ το χρώμα της φυλλωσιάς των λιόδεντρων κερδίζει την πιό ευτυχισµένη απόδοση σ'ολόκληρη την ελληνική ζωγραφική. To θριαµβικό καθρ6φτισµα του ήλιου στα γαλήνια νερά της θάλασσας, τα φευγαλέα γλυστρήµατα του αυτός επάνω στα γαλήνια νερά της Θάλασσας, το γεµάτο χυµούς πράσινο της βλάστησης, οι αφροί των κυµάτων δηµιουργούν κλίµα ζεστής οικειότητας. αυτά στους πίνακες. 'τους τοίχους ζωγραφίζει τους "αηδες του Πηλίου, τοπία, λουλούδια, πουλιά... ΄Ετσι συνεχίζεται η ζωή του ως το "άρτη του 1934. Κάποιο πρωϊνό ανήσυχοι οι γειτόνοι επειδή έχει δυό µέρες να φα- νεί σµπρώχουν την πέτρα με την οποία έκλεινε την πόρτα του άθλιου δωμάτιου και τον βρί- σκουν νεκρό σε αρχόμενη σήψη,ανάμεσα στα κουρέλια που έστρωνε κατάχαµα για να κοιµηθεί, σε τενεκεδάκια για τα χρώµατα και στο θησαυρό του-την κασέλα με τα πρότυπα. " ιατρική νεκροψία αναφέρει σαν αίτιο θανάτου ανακοπή της καρδιάς, άλλοι µιλούνε για τροφική δηλη- τηρίαση. ΄ΐτσι, µόλις άρχισε να του χαμογελάει η τύχη, o ταπεινός ζωγράφος έφυγε, µόνος και αβοήθητος από τη ζωή. Οι αληθινοί δηµιουργεί συνεχίζουν τη ζωή τους και μετά το βιολογικό Θάνατό τους. Tttc P0 Tentepfipfiou 1935 o Τεριάντ δημοσιεύει στην αθηναϊκή εφηµερίδα "Αθηναϊκά “Ea" συνέντευ- ξη όπου τον χαρακτηρίζει "άγνωστο μεγάλο ΄Ελληνα ζωγράφο". Tov επόµενο χρόνο οργανώνεται στο Παρίσι έκθεση έργων του. 0 μεγάλος αρχιτέκτονας Λε Κορμπυζιέ τον αποκαλεί σε άρθρο του "ένα ζωγράφο γεννηµένο από το ελληνικό τοπίο και τα έθιµά του". Και συνεχίζει "µέσω του Θεόφιλου, ιδού το τοπίο και οι άνθρωποι της Ελλάδας: κοκκινόχωμα, πευκότοπς και ελαι- ώνας, θάλασσα και βουνά των θεών, άνθρωποι που λούονται σε µιά τολµηρό επικίνδυνη ηρεµία που προσφέρεται στα μυτερά σκιρτήµατα της ψυχής". *χεδόν ταυτόχρονα ο "ωρίς ΡαΌνάλ αφιε- ρώνει στο περιοδικό ARTS ET “ETIEPS εγκωμιαστικό άρθρο με τον τίτλο "Θεόφιλος, ΄Ρλληνας χωρικός ζωγράφος". Εφηµερίδες αφιερώνουν σχόλια και πληροφορίες. O Γιώργος Όεφέρης στο πε- ριοδικό "Νέα Γράµµατα" το Μάρτη του 1937 τον συσχετίζει µε το Μακρυγιάννη. O Ριάννης Ψσα- ρούχης, ο Τάκης "παρλάς και άλλοι μιλούν µε ενθουσιασµό. ΄Έντονη και η αντίδραση από τους συντηρητικούς. "τα 1939 o Ζαχαρίας Παπαντωνίου, έγκυρη υπογραφή του καιρού του, δημοσιεύ- ει στα ""εοελληνικά Γράµµαρα" συνέντευξη. Αρνείται κάθε αξία στο Θεόφιλο και γενικά στη λαϊκή τέχνη. To φθινόπωρο της ίδιας χρονιάς εκδίδεται στο Ρόλο το βιβλίο του Κίτσου Μα- κρή " Ο ζωγράφος Θεόφιλος στο Πήλιο" που ξεσηκώνει θύελλα κατακρίσεων από τους αρνητές του Θεόφιλου, αλλά και ευνοϊκά σχόλια. Μεσολαβεί η νύχτα του πολέμου και της Κατοχής. To Μάϊο του 1947 οργανώνεται στο Βρετ- τανικό Ψυµβούλιο της Αθήνας μεγάλη έκθεση έργων του Θεόφιλου. 7τα εγκαίνια μιλάει ο Ριώρ- γος "εφέρης. Δίνεται τότε η ευκαιρία να αποτιµηθεί το έργο από διαφορετικές οπτικές γωνί- ες. "τον κύκλο των συζητητών, ανάμεσα σς πολλούς άλλους είναι και ο Ηλίας Βενέζης, ο Κλέ- ων Παράχος, o ληµήτρης τΡυκιγγελίΜ;ς, o "ανόλης Χατζηδάκης, ο ?πύρος Βασιλείου, ο ΐυάγγελος Παπανούτσος, ο Μαρίνος Καλλιγάς, o 'Αγγελος ?ικελιανός, ο Ι.Ή.Παναγιωτόπουλος. Ακούστηκαν και µερικές επικκριτικές φωνές από τον Μ. Λόρι-Παπαγεωργίου, τον Αλ. Γεωργιάδη, το Γερά- σιµο Γπαταλά και λίγους ακόμα. Ωστόσο το κλίμα έχει ριζικά αλλάξει. Από τότε έργα του Θεόφιλου παρουσιάζονται στην Αθήνα, τη "υτιλήνη, τη Θεσσαλονίκη, το Βόλο, τη τουτγάρδη, τις Βρυξέλλες, τη Βέρνη, το Παρίσι, τη Ρενεύη... Tov Αύγουστο του 1965 εγκαινιάζεται στην πατρίδα του Βαρειά το Μουσείο Θεοφίλου, δωρεά του τράτη ?λευθερι- άδη … Τεριάντ. ?τα εγκαίνια συγκεντρώθηκαν σημαντικοί άνθρωποι των γραµµάτων και της τέχ- νης. 0 καθηγητής κ. Κατακουζηνός συνίφισε το νόημα αυτής της σύναξης µε τούτα τα λόγια: "΄Ηλθαµε όχι μονάχα να προσκυνήσουµε αλλά και να αποκαταστήσουµε τον εαυτό μας απέναντί του". Τώρα που πέρασε πάνω από µισός αιώνας από το θάνατο του Θεόφιλου, το έτγο του αντιµε- τωπίζεται χωρίς φανατισμό και προκατάληψη. ΄Οσο περνάει o καιρός τόσο αναδεικνύεται η µε- γαλωσύνη του. ληµοσιεύονται ογκώδεις τόµοι µε έγχρωμες ή ασπρόμαυρες αναπαραγωγές έργων του, γράφονται μελέτες που αναλύουν τη ζωγραφική του φουστανελλά ζωγράφου. “to Μουσείο 6 της Γαρειάς, 11το Μουσείο Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης στην Αθήνα, στο ληµαρχείο του Βόλου και σε γειωτιχξς συλλογές χΞθε χρόνο χιλιάδες επισκέπτες χαίρονται της ζωγραφιές του ταπεινού καλλιτέχνη που έζησε και δηµιούργησε µέσα στη φτώχεια και την περιφρόνηση. ϊ'Ι"'"Ο" Δ.. "Η??? Βασική Βιβλιογραφία κίτσος *. "ακοής, Ω ζωγράφος Θεόφιλος στο Πήλιο. θόλος 1939 Ρ.Κ.Κατσίαπαλης, Ριθλιογραφία Θεόφιλου Ρ. Χατζηµιχαήλ. Αθήνα 1957 Εμπορική Ψράπεζα της Ελλάδος, Θεόφιλος. λθήνα 1966 -… …"…- "ρώ Λαυπίρη, Ο ζωγράφος Θεόφιλος στη 'µύρνη. Αθήνα 1973 Οδυσσέας… ?λύτης, Ο ζι-)γράφ0ς Θεόφιλος. Αθήνα 1973 —-—-—no-—--o---———-—-- Λήαοκ "υτ0λήνης, θεόφιλος. αθήνα 1986 -..""…

Άρχισαν χθες στη Λάρισα, οι εργασίες του επιστημονι- κού συνεδρίου που οργάνωσε το παράρτηµα Λάρισας της Ενωσης Ελλήνων Φυσικών με τον τίτλο «Οι φυσικές επιστή- µες στην Ελλάδα και στη Θέα σαλι΄α πριν από την επανά- σταση. Τηνενάρξή του συνεδρίου- που Θα διαρκέσει µέχρι και την Κυριακή κήρυξε χθες στις 630 μμ στην αί- Θουαα τελετών της Νοµαρχίας o νουάρχης κ Απόστολος Βλάσιο- δής αφού προηγουμένως απηύθυ- νε χαιρετισμό o πρόεδρος του ΔΣ του παραρτήματος Λάρισας της ΕΕΦ κ Αλέξανδρος Παπαδηµη- τρίου, ο οποίος και τόνισε µεταξύ άλλων." «Συμµετέχουµε έτσι στον εορτά- σμΏ εθνικής µας πάλιγγενο σίά . ροσπαθώντας να ρίξουµε φως σε μια άγνωστη για τους πολ- λούς πτυχή της περιόδου, που & τοίµάσε τον μεγάλο ξεσηκωµό». »Λεγεται για µας τους Ελληνες ότι στα θέµατα παιδείας πάσχουµε από ένα είδος πρεσθυωπι'ας. Βλέ- πουµε τα πολύ μακρυνα όχι όμως τα κοντινά Πρόετοιμάζοντας το συνε- δριο διαπιστώσαµε ότι αυτό του- λάχιστον όσον αφορά τις φυσικες επιστήμες ισχύει και χρονικυ και τοπικά… Χαιρετισµό στους πάρευοισκά µενους συνέδρους απηύθυναν α- κόµα. ο δήμαρχος Λάρισας κ. Αρι- στείδης Λαµπρουλής και 0 προς δρος της Ένωσης Ελλήνων Φυσι- κών κ Μαρίνος To τελετουργικό μέρος της έ- ναρξής του συνεδρίου. ακόλουθη σε η οµιλία - εισήγηση του ιστορι- κού … ν επιστηµών κ Γιάννη Καρά. ο … αναπτύσσοντας το θέµα «οι φ σικές επιστήµες στον ελλή- νικό και ιδιαίτερα στον Θεσσαλικό χώρο κατά την προεπαναστατική περίοδο». μεταξύ άλλων τόνισε΄ «Περιοριζόμενοι γεωγραφικά στον Θεσσαλικό χώρο και χρονικά στον προεπαναστατικό …… σή- µειώνουμε- χωρίς να σε o µε υπό άμφισθήτήσή τις απόλυ α σωσ ες διαπιστώσεις Θεσσαλώ ογι΄ω () πως του K M Κοσµά ότι «µερος μόνον του γενους εγνωριζε να δια- σαζι; και να γραφή όπως ετυχε… και το περισσότερον ήτο 6υθισµενο ι ις απολυτον άγραµµάτιάν… ή του Δα- ν:Πλ Φιλιππιόή ότι οι Ελληνες ήταν υστιόηµενοι από σχολεία από Θι- Θλια από αναθροφή από παιδεια… ' - χωρις λοιπόν να τιυφια8ήτουµε τις καθ όλο σωστες αυτες διαπι- ,στωσεις αηιιειωνουιιι ότι… τα νεα στοιχεια τα στοιχεια της επιστήμη πως cow-ma και γνωσης. που στα µεσα κυριως του προεπαναστατι- κ.ου αιωνα άρχισαν να ερχονται από τη …φωτισμενή Ευρώπη,. ε… ναν έντονη την παρουσια τους στο θεσσαλικο χωρο ι Έλενος οι»… …θα". . O νοµάρχης κ. Βλοσιάδης και ο δήµαρχος κ. ~lulu Στή συνεχεια µίλησε µε θέµα «To πείραµάστα σχολεία του Ελληνικού Διαφωτισµού» ο φυσικός της ΠΑΛ κ Μανώλης Σπετσίδής ο οποιος εξηγώντας τη γνώµη των δασκάλων του διαφωτισμου για την αξία των φυσικών επιστηµών και ιδιαιτερα Ώου Πειρόµστος στην διαδικασία µάθησης είπε: «Γενικη ει΄ναι η διαπίστωση ότι οι σε µε τη µεθοδολογία που εισά γουν και ιδιαίτερα µε το πείραμα θοηθούν στην παύση της δεισι- δαιµονίάς και συµβάλλουν απόφα σιστικά στην ανάπτυξή απελευθε- ρωτικών κινηµάτων. Πειράµατα γίνονται σε πολλά α- πό τα σχολείο που λειτουργούσαν την περίοδο γυρω στα 1800 όπως στη Σµύρνη Κυδωνίες Ιωάννινα Χίο. Πάτμο. Στά σχολεία του θεσ- σαλικου χωρου πρέπει να γίνονται πειράµατά στις Μηλιές όπου undo xouv ακόµη και σηµερα όργανα φυσικής και αστρονομίας και πιθα- νόν στ΄ Αµπελάκια από τον Ασάνή O Κούµάς έχει έρωτα µε το πει- ράµα Κάνει ο ίδιος πειράµατα και προτρέπει και άλλους δασκάλους να κάνουν κι αυτοί πειράµατα Στα θιθλι΄α φυσικής του 1812 πο 1 ριέχονται πολλά πειράµατα τόσο µε ειδικά όργανα όσο και με απλές πλότητα των πειραµάτων που πε- ριγράφει o Ρήγας στο απάνθισµα ί ί συσκευες Εντυπωσιακή είναι ή & φασιν"… 935— %" 85 Άρχισε το συνέδριο Φυσικής Θ" . ΜΕ ΘΕΜΑ ΤΙΣ ΦΥΣΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΙΑ ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ l η…; . Τέλος αναφέρθηκαν και παρου- σιάστηκαν σταχυολονηµε΄να μερικά πειράµατά απ' αυτό που γράφουν στα θι6λία τους οι Κούρος Ρήγας Δά6αρης. Βαρδάλαχος κ.ά. Στην εναρξη του συνεδρίου ιτα- ρα8ρε'θήκαν ακόµα εκπρόσωπος του µητροπολίτη. ο διευθυντής A- στυνοµικής Επιθεώρησης Θεσσα λίας υποστράτηγος κ. N. Μπρακης o συνταγµατάρχης της Στρατιάς κ Γ. Γουρδούπης ο διευθυντής της ΠΑΛ κι N Πανταζής και φυσικοί από τη Λάρισα. Πύργο Ηλείας. Κοζάνη και Λαµία Ακόμα τηλεγράφηµα συγχαρη- τήρίωνστο παράρτηµα Λάρισας της ΕΕ». έστειλε ο υπουργός Εθνικής Παιδείας και Θρησκευµάτων κ An Κακλαµάνης Οι εργασίες του συνεδρίου θα συνεχιστούν σήμερα στην αίθουσα τελετών της Νοµαρχίας (πρωί - α- πόγευµα) µε το εξής πρόγραµµα - 930 Για Εισηγητής H Άδανα… σιάδης. Ε Νικολάιδής, B Πάπας - 6 µµ Εισηγητες Νικος Κ Ψηµµενος Xp Ξενάκης Δημ θα κουφτσης. Γεωργιος Βλαχάκης Αυριο Κυριακή. το προγραρυσ του συνεδριόυ περιλαμ8ανει - 1030 πμ στο Εµµανουήλ…) Πνευµατικο ίδρυµα Τυρνάθσυ Ει- σήγήτες Χρήστος ram/060mg Λουκας Κουσουλάς Κωνινος Μά- κρης και Αλεξάνδρος Πάπαδήυη τριου - 5 µμ. Νοµαρχία Λάρισας Ει- σήγήτές, Τάσος Μποτζωρλος. Ελε… νη Παπάευσταθιου. - 7 30 µµ o Δήµος Λάρισας στα πλαίσια του συνεδρίου των φυσι- κών. όργανωνει στην αιθουσά του ΔΟΛ συναυλια της µικΜς Ουµ- φωνικής ορχήστρας του Δ ΟΛ _>— προι'ιλης, µεταξύ των εκπροσώπων των άρχων και του επιστηµονικού κόσµου στη χθεσινή έναρξη του συνεδρίου.

"εΛΕΥΘΕΡιΑ, Ωι|3 ΛΛΡΙ&Η& ΣΤΗΝ ΑίΘΟΥΣΑ ΤΗΣ ΝΟΜΑΡΧ|ΑΣ ΑΡΧΙΖΕΙ ΑΥΡΙΟ ΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ . ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ Με%Σι φυσικές επιστήµες την Ελλάδα και στην Θεσσαλία από την επανάσταση» αρχί- ζουν αύριο το απόγευµα στην σί- θουσα τελετών της Νοµαρχίας οι εργασίες του επιστηµονικού συνε- δρίου που οργανώνει το παράρ- τημα Λάρισας της Ενωσης Ελλήνων Φυσικών και θα λήξουντην Κυριακή 24.3. με την συναυλία της µικρής συµφωνικής ορχήστρας του Δημο- τικού Με… Λάρισας. To πρόγραµµα των συνεδριά- σεων έχει ως εξής: -. Παρασκευή 22.3.85 ώρα 8 μ.µ αίθουσα τελετών Νοµαρχίας Λάρι- ως. - Εναρξη συνεδρίου. - Γιάννης Καράς ιστορικός των επι- στηµών: Οι φυσικές επιστήµες΄΄ στον ελληνικό και ιδιαίτερα στον Θεσσαλικό χώρο κατά την προεπα- ναστατική περι'οδο. Η περίπτωση του Στεφάνου Δούγκα. - Μανόλης Σπετσίδης. φυσικός Ποιό. Ακαδηµίας Λάρισας. Το πει"- ραµα στα σχολεία του ελληνικού διαφωτισµού. Σάθθατσ 23.3.85: ώρα 9.30 π.µ. αίθουσα τελετών Νοµαρχίας Λάρι- σας - Η. Αθανασιάδης. Δρ. Στατιστικής - Δ Διαλέτης, δρ. Φυσικής, Ε. Νικο- λαϊδης, δρ. της ιστορίας της επι- στήµης. Μία στατιστική προσέγγιση της γνωστικής ύλης μέσα ano τα 6ιάλία των Θετικών επιστηµών στον αιώνα του διαφωτισµού 1700- 1821. - E. Νικολαίδης. δρ. της ιστορίας της επιστήµης: Η υποδοχή των Δυ- τικών θετικών και φυσικών επιστη- µών στην Ελλάδα την περίοδο του διαφωτισµού. Μία προσέγγιση µέ- σω του εντύπου θι8λι'ου. - Βασίλειος Παπάς, φυσικός. Η φυσική του Κούµα. «IE/vow: φυ- σικής». -— Στέφανος Μιστάρας, φυσικός ραδιοηλεκτρολόγος: Αναφορά στην προσφορά του Διονυσίου Πύρρου του Θετταλού στις επιστήµες της πατρίδας µας και ιδιαίτερα στις φυσικές. Σάθθατο 23.3.85 ώρα 8 μ.µ. αί- θουσα τελετών Νοµαρχίας Λάρι- σας: - Νίκος Κ. Ψημένος, επίκουρος καθηγητής πανεπιστημίου Ιωαννί- νων: H φυσική και τα μαθηµατικά στη θεώρηση του ΚΜ. Κούμα. - Χρήστος Ξενάκης, φυσικός Μ.Ε.: Μαθήµατα «Στοιχειώδους φυσι- κής» του Θεόφιλου Καΐρη ένα από- νιο ανέκδοτο χειρόγραφο εγχειρί- δια. -Δηµήτρης Βακουφτσής, φυσικός Μ.Ε." Παλι'ρροιες. Απο το ανέκδοτο χειρόγραφο του Ευγενίου Βούλγα- ρη- - Βλαχάκης Γεώργιος φυσικός: O Νικηφόρος Θεοτόκης και η παιδεία στο Θεσσαλικό χώρο. Αναφορές στο έργο του απο Θεσσαλούς δα- σκάλους του γένους. Κυριακή 24.3.85: ώρα 10.30 π.µ. Εµµανουηλειο ίδρυµα Τυρνάθου. - Χρήστος Γ αργαθάκης, φυσικός Μ.Ε. Μία δυναµική παρουσία στη Θεσσαλική παιδεία: Ιωάννης Πέζα- ως. - Λουκάς Κούοουλας, σχολικός σύµθουλος Μ.Ε.' Η νεώτερη γεωγραφία των Δη- µητριέων. - Κων. Μακρής, διευθυντής Αστρα νομικού Ινστιτούτου του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών: Στέφα- νος Οικονόµου εξ Οικονόµων. - Αλέξανδρος Παπαδηµητρίου. φυσικός Μ.Ε.'Κων/νος Μ. Κούµας, ο πρωτοπόρος δάσκαλος των φυσι- κών επιστηµών. Κυριακή 24.3.85: ώρα 5 µ.µ. αι"- θουσα τελετών Νοµαρχίας Λάρι- σας. - Τάσος Μποντζώρλος, φυσικός Μ.Ε.: O Ρήγας Βελεστινλής και η φυσική του. - Ελένη Παπαευσταθίου, φυσικός: «Επιτοµή αστρονομίας του Λαλάντ». Παρουσίαση στην Ελλάδα ano τον Δανιήλ Φιλιππίδη ως έργο ανάπτυ- ξης της ορθής σκέψης. -— Συμπεράσµατα. Λήξη του συνε- δρι΄ου. Κυριακή 24.3.85: ώρα 7.30 μ.μ. Αίθουσα ΔΟΛ συναυλία της μικρής νε δριου.